مقاله مورد سنجش قرار گرفته است

اسامی و صفات قرآن: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
 
(۱۳ نسخهٔ میانیِ همین کاربر نمایش داده نشده است)
سطر ۱۰: سطر ۱۰:
 
«فرهنگنامه علوم قرآن» با استفاده از کتاب‌هاى مذکور، صد اسم و وصف [[قرآن کریم]] را به شرح ذیل استخراج نموده است؛<ref>فرهنگ نامه علوم قرآن، دفتر تبلیغات اسلامی، ج۱، ص ۸۲۶</ref> (گرچه صحت انطباق برخی از این اسماء و صفات بر قرآن، محل تردید است):
 
«فرهنگنامه علوم قرآن» با استفاده از کتاب‌هاى مذکور، صد اسم و وصف [[قرآن کریم]] را به شرح ذیل استخراج نموده است؛<ref>فرهنگ نامه علوم قرآن، دفتر تبلیغات اسلامی، ج۱، ص ۸۲۶</ref> (گرچه صحت انطباق برخی از این اسماء و صفات بر قرآن، محل تردید است):
  
#آیات: «تِلْكَ آيَاتُ اللَّهِ نَتْلُوهَا عَلَيْكَ بِالْحَقِّ» ([[سوره بقره]]/۲۵۲)
+
#آیات: «{{متن قرآن|تِلْكَ آيَاتُ اللَّهِ نَتْلُوهَا عَلَيْكَ بِالْحَقِّ}}» ([[آیه 252 سوره بقره]])
#اَثاره: ([[سوره احقاف]])
+
#اَثاره: ([[ آیه 4 سوره احقاف]])
#احسن الحدیث: «اللَّهُ نَزَّلَ أَحْسَنَ الْحَدِيثِ كِتَابًا مُتَشَابِهًا مَثَانِيَ» ([[سوره زمر]]/۲۳)
+
#احسن الحدیث: «{{متن قرآن|اللَّهُ نَزَّلَ أَحْسَنَ الْحَدِيثِ كِتَابًا مُتَشَابِهًا مَثَانِيَ}}» ([[آیه 23 سوره زمر]])
#اِمام: ([[سوره اسراء]]/۷۱)
+
#اِمام: ([[ آیه 71 سوره اسراء]])
#امر: «ذلک امر الله انزله الیکم» ([[سوره طلاق]])
+
#امر: «{{متن قرآن| ذَٰلِكَ أَمْرُ اللَّهِ أَنْزَلَهُ إِلَيْكُمْ}}» ([[ آیه 5 سوره طلاق]])
#إنزال: ([[سوره نساء]]/۱۷۴)
+
#إنزال: ([[ آیه 174 سوره نساء]])
#ایمان: «سمعنا منادیا ینادی للایمان» ([[سوره آل عمران]]/۱۹۳)
+
#ایمان: «{{متن قرآن| سَمِعْنَا مُنَادِيًا يُنَادِي لِلْإِيمَانِ}}» ([[آیه 193 سوره آل عمران]])
#بالغة: «حِكْمَةٌ بَالِغَةٌ فَمَا تُغْنِ النُّذُرُ» ([[سوره قمر]])
+
#بالغة: «{{متن قرآن|حِكْمَةٌ بَالِغَةٌ ۖ فَمَا تُغْنِ النُّذُرُ}}» ([[آیه 5 سوره قمر]])
#برهان: «يَا أَيُّهَا النَّاسُ قَدْ جَاءَكُمْ بُرْهَانٌ مِنْ رَبِّكُمْ» ([[سوره نساء]]/۱۷۴)
+
#برهان: «{{متن قرآن|يَا أَيُّهَا النَّاسُ قَدْ جَاءَكُمْ بُرْهَانٌ مِنْ رَبِّكُمْ }}» ([[آیه 174 سوره نساء]])
#بُشری: «هدى و بُشرى للمؤمنین» ([[سوره نمل]])
+
#بُشری: «{{متن قرآن|هُدًى وَبُشْرَىٰ لِلْمُؤْمِنِينَ}}» ([[آیه 2 سوره نمل]])
#بشیر: «کتاب فصلت آیاته قرآنا عربیا لقوم یعلمون بشیرا و نذیرا» ([[سوره فصلت]]/۳-۴)
+
#بشیر: «{{متن قرآن|كِتَابٌ فُصِّلَتْ آيَاتُهُ قُرْآنًا عَرَبِيًّا لِقَوْمٍ يَعْلَمُونَ بَشِيرًا وَنَذِيرًا}}» ([[آیه 3 سوره فصلت|آیه 3-4 سوره فصلت]])
#بصائر: «هذا بصائر للناس و هدى و رحمة لقوم یوقنون» ([[سوره جاثیه]]/۲۰)
+
#بصائر: «{{متن قرآن|هَٰذَا بَصَائِرُ لِلنَّاسِ وَهُدًى وَرَحْمَةٌ لِقَوْمٍ يُوقِنُونَ}}» ([[آیه 20 سوره جاثیة]])
#بَلاغ: «هذا بلاغ للناس» ([[سوره ابراهیم]]/۵۲)
+
#بَلاغ: «{{متن قرآن|ههَٰذَا بَلَاغٌ لِلنَّاسِ}}» ([[آیه 52 سوره ابراهیم]])
#بیان: «هذا بیان للناس و هدى و موعظة للمتقین» ([[سوره آل عمران]]/۱۳۸)
+
#بیان: «{{متن قرآن|ههَٰذَا بَيَانٌ لِلنَّاسِ وَهُدًى وَمَوْعِظَةٌ لِلْمُتَّقِينَ}}» ([[آیه 138 سوره آل عمران]])
#بیّنات: «بَلْ هُوَ آيَاتٌ بَيِّنَاتٌ فِي صُدُورِ الَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ» ([[سوره عنکبوت]]/۴۹)
+
#بیّنات: «{{متن قرآن|بَلْ هُوَ آيَاتٌ بَيِّنَاتٌ فِي صُدُورِ الَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ» ([[آیه 49 سوره عنکبوت]])
#بیّنه: «فَقَدْ جَاءَكُمْ بَيِّنَةٌ مِنْ رَبِّكُمْ وَهُدًى وَرَحْمَةٌ» ([[سوره انعام]]/۱۵۷)
+
#بیّنه: «{{متن قرآن|فَقَدْ جَاءَكُمْ بَيِّنَةٌ مِنْ رَبِّكُمْ وَهُدًى وَرَحْمَةٌ}}» ([[آیه 157 سوره انعام]])
#تبیان: «و نزّلنا علیک الکتاب تبیانا لکل شیء» ([[سوره نحل]]/۸۹)
+
#تبیان: «{{متن قرآن|وَنَزَّلْنَا عَلَيْكَ الْكِتَابَ تِبْيَانًا لِكُلِّ شَيْءٍ}}» ([[آیه 89 سوره نحل]])
#تبصره: «تَبْصِرَةً وَذِكْرَىٰ لِكُلِّ عَبْدٍ مُنِيبٍ» ([[سوره ق]])
+
#تبصره: «{{متن قرآن|تَبْصِرَةً وَذِكْرَىٰ لِكُلِّ عَبْدٍ مُنِيبٍ}}» ([[آیه 8 سوره ق]])
#تذکره: «و انه لتذکرة للمتقین» ([[سوره الحاقه]]/۴۸)
+
#تذکره: «{{متن قرآن|و انه لتذکرة للمتقینر}}» ([[آیه 48 سوره حاقه]])
#تصدیق: «وَمَا كَانَ هَٰذَا الْقُرْآنُ أَنْ يُفْتَرَىٰ مِنْ دُونِ اللَّهِ وَلَٰكِنْ تَصْدِيقَ الَّذِي بَيْنَ يَدَيْه» ([[سوره یونس]]/۳۷)
+
#تصدیق: «{{متن قرآن|وَمَا كَانَ هَٰذَا الْقُرْآنُ أَنْ يُفْتَرَىٰ مِنْ دُونِ اللَّهِ وَلَٰكِنْ تَصْدِيقَ الَّذِي بَيْنَ يَدَيْهِ}}» ([[آیه 37 سوره یونس]])
#تفسیر: «وَلَا يَأْتُونَكَ بِمَثَلٍ إِلَّا جِئْنَاكَ بِالْحَقِّ وَأَحْسَنَ تَفْسِيرًا» ([[سوره فرقان]]/۳۳)
+
#تفسیر: «{{متن قرآن|وَلَا يَأْتُونَكَ بِمَثَلٍ إِلَّا جِئْنَاكَ بِالْحَقِّ وَأَحْسَنَ تَفْسِيرًا}}» ([[آیه 33 سوره فرقان]])
#تفصیل: «وَمَا كَانَ هَٰذَا الْقُرْآنُ أَنْ يُفْتَرَىٰ مِنْ دُونِ اللَّهِ وَلَٰكِنْ تَصْدِيقَ الَّذِي بَيْنَ يَدَيْهِ وَ تَفْصِيلَ الْكِتَابِ» ([[سوره یونس]]/۳۷)
+
#تفصیل: «{{متن قرآن|وَمَا كَانَ هَٰذَا الْقُرْآنُ أَنْ يُفْتَرَىٰ مِنْ دُونِ اللَّهِ وَلَٰكِنْ تَصْدِيقَ الَّذِي بَيْنَ يَدَيْهِ وَ تَفْصِيلَ الْكِتَابِ}}» ([[آیه 37 سوره یونس]])
#تنزیل: «و انه لتنزیل رب العالمین» ([[سوره شعراء]]/۱۹۲)
+
#تنزیل: «{{متن قرآن|وَإِنَّهُ لَتَنْزِيلُ رَبِّ الْعَالَمِينَ}}» ([[آیه 192 سوره شعراء]])
#ثقیل: «انا سنُلقی علیک قولا ثقیلا» ([[سوره مزمل]])
+
#ثقیل: «{{متن قرآن|إِنَّا سَنُلْقِي عَلَيْكَ قَوْلًا ثَقِيلًا}}» ([[آیه 5 سوره مزمل]])
#حبل: «واعتصموا بحبل الله جمیعا ولاتفرقوا» ([[سوره آل عمران]]/۱۰۳)
+
#حبل: «{{متن قرآن|واعتصموا بحبل الله جمیعا ولاتفرقوا}}» ([[آیه 103 سوره آل عمران]])
#حجّة: «قُلْ فَلِلَّهِ الْحُجَّةُ الْبَالِغَةُ فَلَوْ شَاءَ لَهَدَاكُمْ أَجْمَعِينَ» ([[سوره انعام]]/۱۴۹)
+
#حجّة: «{{متن قرآن|قُلْ فَلِلَّهِ الْحُجَّةُ الْبَالِغَةُ فَلَوْ شَاءَ لَهَدَاكُمْ أَجْمَعِينَ}}» ([[آیه 149 سوره انعام]])
#حدیث: «فلیاتوا بحدیث مثله ان کانوا صادقین» ([[سوره طور]]/۳۴)
+
#حدیث: «{{متن قرآن|فَلْيَأْتُوا بِحَدِيثٍ مِثْلِهِ إِنْ كَانُوا صَادِقِينَ}}» ([[آیه 34 سوره طور]])
#حقّ: «و انه لحق الیقین» ([[سوره الحاقه]]/۵۱)
+
#حقّ: «{{متن قرآن|وَإِنَّهُ لَحَقُّ الْيَقِينِ}}» ([[آیه 51 سوره حاقه]])
#حکم: «وکذلک انزلناه حکما عربیا» ([[سوره رعد]]/۳۷)
+
#حکم: «{{متن قرآن|وَكَذَٰلِكَ أَنْزَلْنَاهُ حُكْمًا عَرَبِيًّا}}» ([[سوره رعد]]/۳۷)
#حکمت: «و اذکرن ما یتلى فی بیوتکن من آیات الله و الحکمة» ([[سوره احزاب]]/۳۴)
+
#حکمت: «{{متن قرآن|وَاذْكُرْنَ مَا يُتْلَىٰ فِي بُيُوتِكُنَّ مِنْ آيَاتِ اللَّهِ وَالْحِكْمَةِ}}» ([[آیه 34 سوره احزاب]])
#حکیم: «ذلک نتلوه علیک من الآیات والذکر الحکیم« ([[سوره آل عمران]]/۵۸)
+
#حکیم: «{{متن قرآن|ذَٰلِكَ نَتْلُوهُ عَلَيْكَ مِنَ الْآيَاتِ وَالذِّكْرِ الْحَكِيمِ}}» ([[آیه 58 سوره آل عمران]])
 
#حَبل: ([[سوره آل عمران]]/۱۰۳)
 
#حَبل: ([[سوره آل عمران]]/۱۰۳)
#خَیر: «وَقِيلَ لِلَّذِينَ اتَّقَوْا مَاذَا أَنْزَلَ رَبُّكُمْ قَالُوا خَيْرًا» ([[سوره نحل]]/۳۰)
+
#خَیر: «{{متن قرآن|وَقِيلَ لِلَّذِينَ اتَّقَوْا مَاذَا أَنْزَلَ رَبُّكُمْ قَالُوا خَيْرًا}}» ([[آیه 30 سوره نحل]])
#ذِکر: «انا نحن نزّلنا الذکر و انا له لحافظون» [[سوره حجر]])
+
#ذِکر: «{{متن قرآن|إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا الذِّكْرَ وَإِنَّا لَهُ لَحَافِظُونَ}}» [[آیه 9 سوره حجر]])
#ذِکری: «و جاءک فی هذه الحق و موعظة و ذکرى للمؤمنین» ([[سوره هود]]/۱۲۰)
+
#ذِکری: «{{متن قرآن|وَجَاءَكَ فِي هَٰذِهِ الْحَقُّ وَمَوْعِظَةٌ وَذِكْرَىٰ لِلْمُؤْمِنِينَ}}» ([[آیه 120 سوره هود]])
#رحمة: «و انه لهدى و رحمة للمؤمنین» ([[سوره نمل]]/۷۷)
+
#رحمة: «{{متن قرآن|وَإِنَّهُ لَهُدًى وَرَحْمَةٌ لِلْمُؤْمِنِينَ» ([[آیه 77 سوره نمل]])
#رسالة: «يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ وَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ» ([[سوره مائده]]/۶۷)
+
#رسالة: «{{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ وَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ}}» ([[آیه 67 سوره مائده]])
#روح: «و کذلک اوحینا الیک روحا من امرنا» ([[سوره شوری]]/۵۲)
+
#روح: «{{متن قرآن|وَكَذَٰلِكَ أَوْحَيْنَا إِلَيْكَ رُوحًا مِنْ أَمْرِنَا}}» ([[آیه 52 سوره شوری]])
#سراج: ([[سوره احزاب]]/۴۶)
+
#سراج: ([[آیه 46 سوره احزاب|آیه ۴۶ سوره احزاب]])
#شفاء: «قل هو للذین آمنوا هدى و شفاء» ([[سوره فصلت]]/۴۴)
+
#شفاء: «{{متن قرآن|قُلْ هُوَ لِلَّذِينَ آمَنُوا هُدًى وَشِفَاءٌ}}» ([[آیه 44 سوره فصلت]])
#صُحُف: «فِي صُحُفٍ مُكَرَّمَةٍ» ([[سوره عبس]]/۱۳)
+
#صُحُف: «{{متن قرآن|فِي صُحُفٍ مُكَرَّمَةٍ}}» ([[آیه 13 سوره عبس]])
#صدق: «وَالَّذِي جَاءَ بِالصِّدْقِ وَ صَدَّقَ بِهِ أُولَٰئِكَ هُمُ الْمُتَّقُونَ» ([[سوره زمر]]/۳۳)
+
#صدق: «{{متن قرآن|وَالَّذِي جَاءَ بِالصِّدْقِ وَ صَدَّقَ بِهِ أُولَٰئِكَ هُمُ الْمُتَّقُونَ}}» ([[آیه 33 سوره زمر]])
#صراط مستقیم: ([[سوره حمد]]/۶)
+
#صراط مستقیم: (آیه 6 سوره حمد)
#عَجَب: «انا سمعنا قرآنا عجباً» ([[سوره جن]])
+
#عَجَب: «{{متن قرآن|إِنَّا سَمِعْنَا قُرْآنًا عَجَبًا}}» ([[آیه 1 سوره جن]])
#عدل: «و تمّت کلمة ربک صدقا و عدلا» ([[سوره انعام]]/۱۱۵)
+
#عدل: «{{متن قرآن|وَتَمَّتْ كَلِمَتُ رَبِّكَ صِدْقًا وَعَدْلًا}}» ([[آیه 115 سوره انعام]])
#عربی: «قرآنا عربیا غیر ذی عوج لعلهم یتقون» ([[سوره زمر]]/۲۸)
+
#عربی: «{{متن قرآن|قُرْآنًا عَرَبِيًّا غَيْرَ ذِي عِوَجٍ لَعَلَّهُمْ يَتَّقُونَ}}» ([[آیه 28 سوره زمر]])
#العروة الوثقی: ([[سوره بقره]]/۲۵۶)
+
#العروة الوثقی: ([[آیه 256 سوره بقره|آیه ۲۵۶ سوره بقره]]/)
#عزیز: «و انه لکتاب عزیز» ([[سوره فصلت]]/۴۱)
+
#عزیز: «{{متن قرآن| وَإِنَّهُ لَكِتَابٌ عَزِيزٌ}}» ([[آیه 41 سوره فصلت]])
#عصمت: ([[سوره آل عمران]]/۱۰۳)
+
#عصمت: ([[آیه 103 سوره آل عمران]])
#عظیم: «ولقد آتیناک سبعا من المثانی والقرآن العظیم» ([[سوره حجر]]/۸۷)
+
#عظیم: «{{متن قرآن|وَلَقَدْ آتَيْنَاكَ سَبْعًا مِنَ الْمَثَانِي وَالْقُرْآنَ الْعَظِيمَ}}» ([[آیه 87 سوره حجر]])
#علم: «ولئن اتبعت اهوائهم بعد ما جاءک من العلم» ([[سوره رعد]]/۳۷)
+
#علم: «{{متن قرآن|وَلَئِنِ اتَّبَعْتَ أَهْوَاءَهُمْ بَعْدَمَا جَاءَكَ مِنَ الْعِلْمِ مَا لَكَ مِنَ اللَّهِ مِنْ وَلِيٍّ وَلَا وَاقٍ}}» ([[آیه 37 سوره رعد]])
#عَلیّ: «و انه فی ام الکتاب لدینا لعلی حکیم» ([[سوره زخرف]])
+
#عَلیّ: «{{متن قرآن|و انه فی ام الکتاب لدینا لعلی حکیم}}» ([[آیه 4 سوره زخرف]])
#غیب: ([[سوره بقره]])
+
#غیب: ([[آیه 3 سوره بقره]])
#فرقان: «تبارک الذی نزل الفرقان على عبده لیکون للعالمین نذیرا» ([[سوره فرقان]])
+
#فرقان: «{{متن قرآن|تَبَارَكَ الَّذِي نَزَّلَ الْفُرْقَانَ عَلَىٰ عَبْدِهِ لِيَكُونَ لِلْعَالَمِينَ نَذِيرًا}}» ([[آیه 1 سوره فرقان]])
#فَصل: «انه لقول فصل» ([[سوره طارق]]/۱۳)
+
#فَصل: «{{متن قرآن|إِنَّهُ لَقَوْلٌ فَصْلٌ}}» ([[آیه 13 سوره طارق]])
#فضل: ([[سوره یونس]]/۵۸)
+
#فضل: ([[آیه 58 سوره یونس]])
#قرآن: «انه لقرآن کریم» ([[سوره واقعه]]/۷۷)
+
#قرآن: «{{متن قرآن||إِنَّهُ لَقُرْآنٌ كَرِيمٌ}}» ([[آیه 77 سوره واقعه|آیه ۷۷ سوره واقعه]])
#قسط: ([[سوره مائده]]/۴۲)
+
#قسط: ([[آیه 42 سوره مائده]])
#قصص: ([[سوره یوسف]])
+
#قصص: ([[آیه 3 سوره یوسف]])
#قول: «ولقد وصّلنا لهم القول لعلهم یتذکرون» ([[سوره قصص]]/۵۱)
+
#قول: «{{متن قرآن|وَلَقَدْ وَصَّلْنَا لَهُمُ الْقَوْلَ لَعَلَّهُمْ يَتَذَكَّرُونَ}}» ([[آیه 51 سوره قصص]])
#قیل: ([[سوره نساء]]/۱۲۲)
+
#قیل: ([[آیه 122 سوره نساء]])
#قیّم: «ولم یجعل له عوجاً * قیّماً لینذر بأسا شدیدا» ([[سوره کهف]]/۱-۲)
+
#قیّم: «{{متن قرآن|ولم یجعل له عوجاً * قیّماً لینذر بأسا شدیدار» ([[سوره کهف]]/۱-۲)
#قیّمة: «فیها کتبٌ قیّمة» ([[سوره بیّنه|سوره بیّنة]])
+
#قیّمة: «{{متن قرآن|فیها کتبٌ قیّمة}}» ([[آیه 3 سوره بینه|آیه ۳ سوره بیّنه]])
#کتاب: «انا انزلنا الیک الکتاب بالحق لتحکم بین الناس» ([[سوره نساء]]/۱۰۵)
+
#کتاب: «{{متن قرآن|انا انزلنا الیک الکتاب بالحق لتحکم بین الناس}}» ([[آیه 105 سوره نساء|آیه ۱۰۵ سوره نساء]]/)
#کریم: «انه لقرآن کریم» ([[سوره واقعه]]/۷۷)
+
#کریم: «{{متن قرآن|انه لقرآن کریم}}» ([[سوره واقعه]]/۷۷)
#کلام: «و ان احد من المشرکین استجارک فاجره حتى یسمع کلام الله» ([[سوره توبه]]/۶)
+
#کلام: «{{متن قرآن|و ان احد من المشرکین استجارک فاجره حتى یسمع کلام الله}}» ([[سوره توبه]]/۶)
#کلمات: ([[سوره لقمان]]/۲۷)
+
#کلمات: ([[آیه 27 سوره لقمان]])
#کلمة: «و تمّت کلمة ربک صدقا و عدلا» ([[سوره انعام]]/۱۱۵)
+
#کلمة: «{{متن قرآن|و تمّت کلمة ربک صدقا و عدلا}}» ([[آیه 115 سوره انعام|آیه ۱۱۵ سوره انعام]])
#کوثر: «انا اعطیناک الکوثر» ([[سوره کوثر]])
+
#کوثر: «{{متن قرآن|انا اعطیناک الکوثر}}» ([[آیه 1 سوره کوثر]])
#ماء: ([[سوره مومنون]]/۱۸)
+
#ماء: ([[آیه 18 سوره مؤمنون]])
 
#مبارک: «هذا ذکر مبارک انزلناه» ([[سوره انبیاء]]/۵۰)
 
#مبارک: «هذا ذکر مبارک انزلناه» ([[سوره انبیاء]]/۵۰)
 
#مبشِّر: «قَيِّمًا لِيُنْذِرَ بَأْسًا شَدِيدًا مِنْ لَدُنْهُ وَيُبَشِّرَ الْمُؤْمِنِينَ الَّذِينَ يَعْمَلُونَ الصَّالِحَاتِ أَنَّ لَهُمْ أَجْرًا حَسَنًا» ([[سوره کهف]]/۲)
 
#مبشِّر: «قَيِّمًا لِيُنْذِرَ بَأْسًا شَدِيدًا مِنْ لَدُنْهُ وَيُبَشِّرَ الْمُؤْمِنِينَ الَّذِينَ يَعْمَلُونَ الصَّالِحَاتِ أَنَّ لَهُمْ أَجْرًا حَسَنًا» ([[سوره کهف]]/۲)

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۲ ژوئن ۲۰۲۴، ساعت ۱۲:۵۴

در قرآن کریم و روایات اسلامی، اسامی و صفات متعددی برای «قرآن» به دلیل غنا و جامعیت این کتاب الهی ذکر شده، که هر یک بر ابعاد ویژه‌ای از عظمت معجزه جاوید خاتم پیامبران دلالت دارد و گوشه‌ای از کمال و جمال آن را نشان می‌دهد.

تعداد اسامی و صفات قرآن

قرآن مهم‌ترین معجزه پیامبر (ص) و آخرین کتاب آسمانى، نزد مسلمانان اهمیت و احترام بى‌نظیرى دارد؛ از این رو، براى اشاره به این کتاب الهى، از نام‌ها، القاب و صفات متعددى استفاده شده است. ذکر نام های فراوان و اوصاف زیاد قرآن مجید باعث شده است که بعضی، اوصاف این کتاب را با نام های آن اشتباه گیرند، اما از آن جا که هر صفتی می تواند به صورت اسم استفاده شود، می توان اوصاف قرآن را جزء اسامی آن دانست.

از این رو است که در بین علمای تفسیر، اختلافات فراوانی وجود دارد و هر یک برای قرآن اسمائی آورده اند، چنان که مرحوم طبرسى در مجمع البیان به ذکر ۴ نام برای قرآن اکتفا کرده است که عبارت اند از: قرآن، فرقان، کتاب، ذکر.[۱] و ابوالفتوح رازى در مقدمه تفسیر خود ۴۳ نام براى قرآن آورده است،[۲] که بیشتر جنبه وصفى دارد. بدرالدین زرکشى[۳] نقل می‌کند که ابوالحسن على حرالى (م ۶۳۷ ق) کتابی در این زمینه نوشته و بیش از نود اسم یا وصف برای قرآن یادآور شده است.[۴] فیروزآبادی در بصائر ذوی التمییز ادعا می‌کند که برای قرآن صد اسم در قرآن کریم آمده و ۹۴ اسم را ذکر می‌کند.[۵]

فهرست اسامی و اوصاف قرآن

«فرهنگنامه علوم قرآن» با استفاده از کتاب‌هاى مذکور، صد اسم و وصف قرآن کریم را به شرح ذیل استخراج نموده است؛[۶] (گرچه صحت انطباق برخی از این اسماء و صفات بر قرآن، محل تردید است):

  1. آیات: «تِلْكَ آيَاتُ اللَّهِ نَتْلُوهَا عَلَيْكَ بِالْحَقِّ» (آیه 252 سوره بقره)
  2. اَثاره: (آیه 4 سوره احقاف)
  3. احسن الحدیث: «اللَّهُ نَزَّلَ أَحْسَنَ الْحَدِيثِ كِتَابًا مُتَشَابِهًا مَثَانِيَ» (آیه 23 سوره زمر)
  4. اِمام: (آیه 71 سوره اسراء)
  5. امر: « ذَٰلِكَ أَمْرُ اللَّهِ أَنْزَلَهُ إِلَيْكُمْ» (آیه 5 سوره طلاق)
  6. إنزال: (آیه 174 سوره نساء)
  7. ایمان: « سَمِعْنَا مُنَادِيًا يُنَادِي لِلْإِيمَانِ» (آیه 193 سوره آل عمران)
  8. بالغة: «حِكْمَةٌ بَالِغَةٌ ۖ فَمَا تُغْنِ النُّذُرُ» (آیه 5 سوره قمر)
  9. برهان: «يَا أَيُّهَا النَّاسُ قَدْ جَاءَكُمْ بُرْهَانٌ مِنْ رَبِّكُمْ » (آیه 174 سوره نساء)
  10. بُشری: «هُدًى وَبُشْرَىٰ لِلْمُؤْمِنِينَ» (آیه 2 سوره نمل)
  11. بشیر: «كِتَابٌ فُصِّلَتْ آيَاتُهُ قُرْآنًا عَرَبِيًّا لِقَوْمٍ يَعْلَمُونَ بَشِيرًا وَنَذِيرًا» (آیه 3-4 سوره فصلت)
  12. بصائر: «هَٰذَا بَصَائِرُ لِلنَّاسِ وَهُدًى وَرَحْمَةٌ لِقَوْمٍ يُوقِنُونَ» (آیه 20 سوره جاثیة)
  13. بَلاغ: «ههَٰذَا بَلَاغٌ لِلنَّاسِ» (آیه 52 سوره ابراهیم)
  14. بیان: «ههَٰذَا بَيَانٌ لِلنَّاسِ وَهُدًى وَمَوْعِظَةٌ لِلْمُتَّقِينَ» (آیه 138 سوره آل عمران)
  15. بیّنات: «{{متن قرآن|بَلْ هُوَ آيَاتٌ بَيِّنَاتٌ فِي صُدُورِ الَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ» (آیه 49 سوره عنکبوت)
  16. بیّنه: «فَقَدْ جَاءَكُمْ بَيِّنَةٌ مِنْ رَبِّكُمْ وَهُدًى وَرَحْمَةٌ» (آیه 157 سوره انعام)
  17. تبیان: «وَنَزَّلْنَا عَلَيْكَ الْكِتَابَ تِبْيَانًا لِكُلِّ شَيْءٍ» (آیه 89 سوره نحل)
  18. تبصره: «تَبْصِرَةً وَذِكْرَىٰ لِكُلِّ عَبْدٍ مُنِيبٍ» (آیه 8 سوره ق)
  19. تذکره: «و انه لتذکرة للمتقینر» (آیه 48 سوره حاقه)
  20. تصدیق: «وَمَا كَانَ هَٰذَا الْقُرْآنُ أَنْ يُفْتَرَىٰ مِنْ دُونِ اللَّهِ وَلَٰكِنْ تَصْدِيقَ الَّذِي بَيْنَ يَدَيْهِ» (آیه 37 سوره یونس)
  21. تفسیر: «وَلَا يَأْتُونَكَ بِمَثَلٍ إِلَّا جِئْنَاكَ بِالْحَقِّ وَأَحْسَنَ تَفْسِيرًا» (آیه 33 سوره فرقان)
  22. تفصیل: «وَمَا كَانَ هَٰذَا الْقُرْآنُ أَنْ يُفْتَرَىٰ مِنْ دُونِ اللَّهِ وَلَٰكِنْ تَصْدِيقَ الَّذِي بَيْنَ يَدَيْهِ وَ تَفْصِيلَ الْكِتَابِ» (آیه 37 سوره یونس)
  23. تنزیل: «وَإِنَّهُ لَتَنْزِيلُ رَبِّ الْعَالَمِينَ» (آیه 192 سوره شعراء)
  24. ثقیل: «إِنَّا سَنُلْقِي عَلَيْكَ قَوْلًا ثَقِيلًا» (آیه 5 سوره مزمل)
  25. حبل: «واعتصموا بحبل الله جمیعا ولاتفرقوا» (آیه 103 سوره آل عمران)
  26. حجّة: «قُلْ فَلِلَّهِ الْحُجَّةُ الْبَالِغَةُ فَلَوْ شَاءَ لَهَدَاكُمْ أَجْمَعِينَ» (آیه 149 سوره انعام)
  27. حدیث: «فَلْيَأْتُوا بِحَدِيثٍ مِثْلِهِ إِنْ كَانُوا صَادِقِينَ» (آیه 34 سوره طور)
  28. حقّ: «وَإِنَّهُ لَحَقُّ الْيَقِينِ» (آیه 51 سوره حاقه)
  29. حکم: «وَكَذَٰلِكَ أَنْزَلْنَاهُ حُكْمًا عَرَبِيًّا» (سوره رعد/۳۷)
  30. حکمت: «وَاذْكُرْنَ مَا يُتْلَىٰ فِي بُيُوتِكُنَّ مِنْ آيَاتِ اللَّهِ وَالْحِكْمَةِ» (آیه 34 سوره احزاب)
  31. حکیم: «ذَٰلِكَ نَتْلُوهُ عَلَيْكَ مِنَ الْآيَاتِ وَالذِّكْرِ الْحَكِيمِ» (آیه 58 سوره آل عمران)
  32. حَبل: (سوره آل عمران/۱۰۳)
  33. خَیر: «وَقِيلَ لِلَّذِينَ اتَّقَوْا مَاذَا أَنْزَلَ رَبُّكُمْ قَالُوا خَيْرًا» (آیه 30 سوره نحل)
  34. ذِکر: «إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا الذِّكْرَ وَإِنَّا لَهُ لَحَافِظُونَ» آیه 9 سوره حجر)
  35. ذِکری: «وَجَاءَكَ فِي هَٰذِهِ الْحَقُّ وَمَوْعِظَةٌ وَذِكْرَىٰ لِلْمُؤْمِنِينَ» (آیه 120 سوره هود)
  36. رحمة: «{{متن قرآن|وَإِنَّهُ لَهُدًى وَرَحْمَةٌ لِلْمُؤْمِنِينَ» (آیه 77 سوره نمل)
  37. رسالة: «يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ وَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ» (آیه 67 سوره مائده)
  38. روح: «وَكَذَٰلِكَ أَوْحَيْنَا إِلَيْكَ رُوحًا مِنْ أَمْرِنَا» (آیه 52 سوره شوری)
  39. سراج: (آیه ۴۶ سوره احزاب)
  40. شفاء: «قُلْ هُوَ لِلَّذِينَ آمَنُوا هُدًى وَشِفَاءٌ» (آیه 44 سوره فصلت)
  41. صُحُف: «فِي صُحُفٍ مُكَرَّمَةٍ» (آیه 13 سوره عبس)
  42. صدق: «وَالَّذِي جَاءَ بِالصِّدْقِ وَ صَدَّقَ بِهِ أُولَٰئِكَ هُمُ الْمُتَّقُونَ» (آیه 33 سوره زمر)
  43. صراط مستقیم: (آیه 6 سوره حمد)
  44. عَجَب: «إِنَّا سَمِعْنَا قُرْآنًا عَجَبًا» (آیه 1 سوره جن)
  45. عدل: «وَتَمَّتْ كَلِمَتُ رَبِّكَ صِدْقًا وَعَدْلًا» (آیه 115 سوره انعام)
  46. عربی: «قُرْآنًا عَرَبِيًّا غَيْرَ ذِي عِوَجٍ لَعَلَّهُمْ يَتَّقُونَ» (آیه 28 سوره زمر)
  47. العروة الوثقی: (آیه ۲۵۶ سوره بقره/)
  48. عزیز: « وَإِنَّهُ لَكِتَابٌ عَزِيزٌ» (آیه 41 سوره فصلت)
  49. عصمت: (آیه 103 سوره آل عمران)
  50. عظیم: «وَلَقَدْ آتَيْنَاكَ سَبْعًا مِنَ الْمَثَانِي وَالْقُرْآنَ الْعَظِيمَ» (آیه 87 سوره حجر)
  51. علم: «وَلَئِنِ اتَّبَعْتَ أَهْوَاءَهُمْ بَعْدَمَا جَاءَكَ مِنَ الْعِلْمِ مَا لَكَ مِنَ اللَّهِ مِنْ وَلِيٍّ وَلَا وَاقٍ» (آیه 37 سوره رعد)
  52. عَلیّ: «و انه فی ام الکتاب لدینا لعلی حکیم» (آیه 4 سوره زخرف)
  53. غیب: (آیه 3 سوره بقره)
  54. فرقان: «تَبَارَكَ الَّذِي نَزَّلَ الْفُرْقَانَ عَلَىٰ عَبْدِهِ لِيَكُونَ لِلْعَالَمِينَ نَذِيرًا» (آیه 1 سوره فرقان)
  55. فَصل: «إِنَّهُ لَقَوْلٌ فَصْلٌ» (آیه 13 سوره طارق)
  56. فضل: (آیه 58 سوره یونس)
  57. قرآن: «» (آیه ۷۷ سوره واقعه)
  58. قسط: (آیه 42 سوره مائده)
  59. قصص: (آیه 3 سوره یوسف)
  60. قول: «وَلَقَدْ وَصَّلْنَا لَهُمُ الْقَوْلَ لَعَلَّهُمْ يَتَذَكَّرُونَ» (آیه 51 سوره قصص)
  61. قیل: (آیه 122 سوره نساء)
  62. قیّم: «{{متن قرآن|ولم یجعل له عوجاً * قیّماً لینذر بأسا شدیدار» (سوره کهف/۱-۲)
  63. قیّمة: «فیها کتبٌ قیّمة» (آیه ۳ سوره بیّنه)
  64. کتاب: «انا انزلنا الیک الکتاب بالحق لتحکم بین الناس» (آیه ۱۰۵ سوره نساء/)
  65. کریم: «انه لقرآن کریم» (سوره واقعه/۷۷)
  66. کلام: «و ان احد من المشرکین استجارک فاجره حتى یسمع کلام الله» (سوره توبه/۶)
  67. کلمات: (آیه 27 سوره لقمان)
  68. کلمة: «و تمّت کلمة ربک صدقا و عدلا» (آیه ۱۱۵ سوره انعام)
  69. کوثر: «انا اعطیناک الکوثر» (آیه 1 سوره کوثر)
  70. ماء: (آیه 18 سوره مؤمنون)
  71. مبارک: «هذا ذکر مبارک انزلناه» (سوره انبیاء/۵۰)
  72. مبشِّر: «قَيِّمًا لِيُنْذِرَ بَأْسًا شَدِيدًا مِنْ لَدُنْهُ وَيُبَشِّرَ الْمُؤْمِنِينَ الَّذِينَ يَعْمَلُونَ الصَّالِحَاتِ أَنَّ لَهُمْ أَجْرًا حَسَنًا» (سوره کهف/۲)
  73. مُبِین: «تلک آیات الکتاب المبین» (سوره یوسف/۱)
  74. متشابه: «الله نزل احسن الحدیث کتابا متشابها» (سوره زمر/۲۳)
  75. متلُوّ: (سوره بقره/۱۲۱)
  76. مَثانی: «الله نزّل احسن الحدیث کتابا متشابها مثانی» (سوره زمر/۲۳)
  77. مُثبِّت: (سوره هود/۱۲۰)
  78. مَثَل: (سوره ابراهیم/۲۴)
  79. مَجید: «ق و القرآن المجید» (سوره ق/۱)
  80. مُحکمة: (سوره محمد/۲۰)
  81. مُرتَّل: (سوره مزمل/۴)
  82. مرفوع: «مَرْفُوعَةٍ مُطَهَّرَةٍ» (سوره عبس/۱۴)
  83. مَسطور: «و کتابٍ مسطور» (سوره طور/۲)
  84. مَصدِّق: «وَهَٰذَا كِتَابٌ أَنْزَلْنَاهُ مُبَارَكٌ مُصَدِّقُ الَّذِي بَيْنَ يَدَيْهِ» (سوره انعام/۹۲)
  85. مَطهَّر: «مَرْفُوعَةٍ مُطَهَّرَةٍ» (سوره عبس/۱۴)
  86. مَفصّل: «وَ هُوَ الَّذِي أَنْزَلَ إِلَيْكُمُ الْكِتَابَ مُفَصَّلًا» (سوره انعام/۱۱۴)
  87. مَقروء: (سوره اسراء/۱۰۶)
  88. مُکرَّم: «فِي صُحُفٍ مُكَرَّمَةٍ» (سوره عبس/۱۳)
  89. مُنزَّل «وَالَّذِينَ آتَيْنَاهُمُ الْكِتَابَ يَعْلَمُونَ أَنَّهُ مُنَزَّلٌ مِنْ رَبِّكَ بِالْحَقِّ» (سوره انعام/۱۱۴)
  90. مُنیر: (سوره احزاب/۴۶)
  91. مَوعظه: «یا ایها الناس قد جائتکم موعظة من ربکم و شفاء لما فی الصدور» (سوره یونس/۵۷)
  92. مُهیمن: «و انزلنا الیک الکتاب بالحق مصدقا لما بین یدیه من الکتاب و مهیمنا علیه» (سوره مائده/۴۸)
  93. نَبَأ: (سوره نبأ/۱-۲)
  94. نَذیر: «کتاب فصّلت آیاته قرآنا عربیا لقوم یعلمون بشیرا و نذیرا» (سوره فصلت/۳-۴)
  95. نجوم: (سوره واقعه/۷۵)
  96. نعمت: «و اما بنعمة ربک فحدث» (سوره ضحی/۱۱)
  97. نور: «و اتبعوا النور الذی انزل معه» (سوره اعراف/۱۵۷)
  98. وَحی: «انما انذرکم بالوحی» (سوره انبیاء/۴۵)
  99. هادی: «... انّا سمعنا قرآناً عجباً * يَهْدِي إِلَى الرُّشْدِ فَآمَنَّا بِهِ» (سوره جن/۱-۲)
  100. هُدَی: «ذلک الکتاب لاریب فیه هدى للمتقین» (سوره بقره/۲)

در تعیین این که کدام‌یک از این واژه‌ها از حالت وصفی بیرون آمده و (به سبب کثرت استعمال) به صورت اسم عَلَم برای قرآن درآمده است، نمی‌توان اظهارنظر قطعی کرد؛ گرچه می‌توان اطمینان داشت برخی واژه‌ها حالت وصفی خود را حفظ کرده، اسم عَلَم برای قرآن نشده‌اند.[۷]

پانویس

  1. تفسیر طبرسى، ج ۱، مقدمه، فن رابع، ص ۱۴.
  2. ر.ک: ابوالفتوح رازى، الروض الجنان و روح الجنان، ج ۱، مقدمه، ص ۵.
  3. البرهان، ج ۱، ص ۲۷۶-۲۷۳. الاتقان، ج ۱، ص ۱۴۶-۱۴۳.
  4. محمدهادى معرفت، علوم قرآنى، صفحه ۱۰۶
  5. بصائرذوی التمییز فی لطائف الکتاب العزیز، جلد۱، ص۸۸-۹۶.
  6. فرهنگ نامه علوم قرآن، دفتر تبلیغات اسلامی، ج۱، ص ۸۲۶
  7. فرهنگ نامه علوم قرآن، دفتر تبلیغات اسلامی، ج۱، ص ۸۲۶

منابع

  • فرهنگ‌نامه علوم قرآن، دفتر تبلیغات اسلامی، ج۱ ص۸۲۶.
  • شناخت‌نامه قرآن بر پایه قرآن و حدیث، محمد محمدى رى‌‏شهرى.
قرآن
متن و ترجمه قرآن
اوصاف قرآن (اسامی و صفات قرآن، اعجاز قرآن، عدم تحریف در قرآن)
اجزاء قرآن آیه، سوره، جزء، حزب، حروف مقطعه
ترجمه و تفسیر قرآن تاریخ تفسیر، روشهای تفسیری قرآن، سیاق آیات، اسرائیلیات، تاویل، فهرست تفاسیر شیعه، فهرست تفاسیر اهل سنت، ترجمه های قرآن
علوم قرآنی تاریخ قرآن: نزول قرآن، جمع قرآن، شان نزول، کاتبان وحی، قراء سبعه
دلالت الفاظ قرآن: عام و خاص، مجمل و مبین، مطلق و مقید، محکم و متشابه، مفهوم و منطوق، نص و ظاهر، ناسخ و منسوخ
تلاوت قرآن تجوید، آداب قرائت قرآن، تدبر در قرآن
رده ها: سوره های قرآن * آیات قرآن * واژگان قرآنی * شخصیت های قرآنی * قصه های قرآنی * علوم قرآنی * معارف قرآن