و آنان که به خدا گرویدند و کارهای شایسته کردند به زودی آنها را به بهشتی درآوریم که زیر درختانش نهرها جاری است و همیشه برای ابد در آن باشند. وعده خدا حق است، و کیست در گفتار راستگوتر از خدا؟!
و کسانی که ایمان آورده اند و کارهای شایسته انجام داده اند، به زودی آنان را در بهشت هایی که از زیرِ [درختانِ] آن نهرها جاری است، درآوریم، در آن جاودانه اند. وعده خدا حق است، و راستگوتر از خدا در گفتار کیست؟
و كسانى كه ايمان آورده و كارهاى شايسته كردهاند، به زودى آنان را در بوستانهايى كه از زير [درختان] آن، نهرها روان است درآوريم. هميشه در آن جاودانند. وعده خدا راست است و چه كسى در سخن، از خدا راستگوتر است؟
و كسانى را كه ايمان آوردهاند و كارهاى نيكو كردهاند به بهشتهايى درمىآوريم كه در آن نهرها روان است و در آنجا جاويدانند. وعده بر حق خداوند است، و چه كسى از او راستگوىتر است؟
و کسانی که ایمان آوردهاند و اعمال صالح انجام دادهاند، بزودی آن را در باغهایی از بهشت وارد میکنیم که نهرها از زیر درختانش جاری است؛ جاودانه در آن خواهند ماند. وعده حق خداوند است و کیست که در گفتار و وعدههایش، از خدا صادقتر باشد؟!
But those who have faith and do righteous deeds, We will admit them into gardens with streams running in them, to remain in them forever—a true promise of Allah, and who is truer in speech than Allah?
And (as for) those who believe and do good, We will make them enter into gardens beneath which rivers flow, to abide therein for ever; (it is) a promise of Allah, true (indeed), and who is truer of word than Allah?
But as for those who believe and do good works We shall bring them into Gardens underneath which rivers flow, wherein they will abide for ever. It is a promise from Allah in truth; and who can be more truthful than Allah in utterance?
But those who believe and do deeds of righteousness,- we shall soon admit them to gardens, with rivers flowing beneath,-to dwell therein for ever. Allah's promise is the truth, and whose word can be truer than Allah's?
و كسانى كه ايمان آورده و كارهاى شايسته كردهاند، به زودى آنان را در باغهايى كه از زير (درختان) آنها جوىها روان است وارد مىكنيم. هميشه در آن جاودانند. وعدهى الهى حقّ است. و چه كسى در سخن از خداوند، راستگوتر است؟
پیام ها
1- ايمان از عمل جدا نيست. «آمَنُوا وَ عَمِلُوا»
2- اگر همهى اعمال صالح بود، كارساز خواهد گشت. كلمه «الصَّالِحاتِ» با الف و لام نشانه همه كارهاى نيك است.
3- تشويق در كنار تهديد، از شيوههاى تربيتى قرآن است. (آيهى قبل تهديد بود،
وَ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ: بدرستى كه آن كسانى كه ايمان آوردند به اصول خمسه توحيد و عدل و نبوت و امامت و معاد، و بجا آوردند اعمال شايسته مشروعه، سَنُدْخِلُهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ: زود باشد كه داخل فرمائيم ايشان را به بوستانهائى كه مىرود و جارى مىشود در زير درختان آن جويها، خالِدِينَ فِيها أَبَداً: در حالتى كه مخلّد و دائمند در آن جنات هميشه، يعنى خلودى بر سبيل تأييد، كه هرگز سمت انقطاع نپذيرد، بلكه باقى است به بقاء الهى و دوام سرمدى غير متناهى. وَعْدَ اللَّهِ حَقًّا: وعده فرمود خداى تعالى، وعده راستى. يا حق است وعده الهى، وعده حقى كه خلافى در حقيقت و درستى آن نيست و ثابت و متحقق باشد. وَ مَنْ أَصْدَقُ مِنَ اللَّهِ قِيلًا: و كيست راستگوتر از خدا در كلام، يعنى هيچكس از او راستگوتر نيست. فايده اين توكيدات، معارضه مواعيد
تفسير اثنا عشرى، ج2، ص: 585
كاذبه شيطانيه است مر قرناى خود را به صدق وعده الهى، مر اولياى خود را. و يا مبالغه در توكيد وعد، به جهت ترغيب عباد در تحصيل آن.
تنبيه: آيه شريفه دليل است بر آنكه اعمال صالحه، شرط لازمه ايمان است؛ و مجرد ايمان، موجب دخول بهشت نمىشود، زيرا مقارن ساخته ايمان را به عمل صالح. پس ايندو لازم و ملزوم هم مىباشد كه هر يك بدون ديگرى، منتج سعادت اخرويه و موجب نعيم ابديه نخواهد شد.
قال رسول اللّه صلّى اللّه عليه و آله و سلّم: الايمان معرفة بالقلب و اقرار باللّسان و عمل بالاركان. «1» فرمود رسول اكرم صلّى اللّه عليه و آله و سلّم: ايمان، معرفت به قلب و اقرار به زبان و عمل به اركان است.
ايضا فرمود: الايمان اقرار و عمل و الاسلام اقرار بلا عمل. «2» ايمان عبارت است از اقرار و عمل، و اسلام اقرار است بدون عمل صالح.
فى الجامع الاخبار، روى عبد اللّه بن عبّاس عن النّبىّ صلّى اللّه عليه و آله و سلّم قال: الا انّ مثل هذا الدّين كمثل شجرة ثابتة، الايمان اصلها و الزّكوة فرعها و الصّلوة مائها و القيام عروقها و حسن الخلق ورقها و الاخاء فى الدّين لقاحها و الحياء لحائها و الكفّ عن محارم اللّه ثمرتها فكما لا تكمل الشّجرة الّا بثمرة طيّبة كذلك لا يكمل الأيمان الّا بالكفّ عن محارم اللّه. «3» يعنى: آگاه باشيد بدرستى كه مثل اين دين، مانند درختى است ثابت، ايمان اصل آن، و زكات فرع آن، و نماز آب آن، و قيام به اوامر عروق آن، و حسن خلق برگ آن، و اخوت در دين بارآور آن، و حياء پوست آن، و كف از محرمات الهى ثمره آن. پس همچنان كه درخت كامل نمىشود مگر به ميوه طيبه، همچنين كامل نشود ايمان مگر به حفظ از محرمات الهى.
«1» بحار الانوار، جلد 69، صفحه 64، حديث 11.
«2» اصول كافى، جلد 2، كتاب الايمان و الكفر، صفحه 24، حديث 2 (روايت از امام باقر يا امام صادق عليهما السّلام)
و آنانكه گرويدند و بجا آوردند كارهاى شايسته را زود باشد داخل نمائيم ايشانرا در بهشتهائيكه جارى ميباشد از كنارشان نهرها جاودانيان در آن هميشه وعده داده است خدا وعده حق و كيست راستگوتر از خدا در گفتار..
تفسير
قبلا مكرّر بيان شده است و ذيل آيه مفيد تاكيد بليغ است در صدق مواعيد الهى در مقابل مواعيد شيطان كه موجب خذلان است.
در آیات گذشته چنین خواندیم: کسانی که شیطان را ولیّ خود انتخاب کنند، در زیان آشکاری هستند، شیطان به آنها وعده دروغین می دهد و با آرزوها سرگرم می سازد، و وعده شیطان جز فریب و مکر نیست، در برابر آنها در این آیه سر انجام کار افراد با ایمان را بیان کرده، می فرماید: «و آنها که ایمان آوردند و عمل صالح انجام دادند به زودی در باغهایی از بهشت وارد می شوند که نهرها از زیر درختان آن می گذرد»
(وَ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصّالِحاتِ سَنُدخِلُهُم جَنّاتٍ تَجرِی مِن تَحتِهَا الأَنهارُ). این نعمت همانند نعمتهای این دنیا زود گذر و ناپایدار نیست، بلکه «مؤمنان برای همیشه در آن خواهند ماند»
(خالِدِینَ فِیها أَبَداً). این وعده همانند وعده های دروغین شیطان نیست، بلکه «وعدهای است حقیقی و از ناحیه خدا» (وَعدَ اللّهِ حَقًّا). بدیهی است «هیچ کس نمی تواند صادقتر از خدا وعده ها و سخنانش باشد» (وَ مَن أَصدَقُ مِنَ اللّهِ قِیلًا). زیرا تخلّف از وعده، یا به خاطر ناتوانی است، یا جهل و نیاز، که تمام اینها از ساحت مقدّس او دور است.
سایرتفاسیر این آیه را می توانید در سایت قرآن مشاهده کنید: