تفسیر اثنی عشری (کتاب)
 | |
| نویسنده | سید حسین شاه عبدالعظیمی |
| موضوع | تفاسیر شیعه |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | ۱۴ |
|
| |
«تفسیر اثنا عشرى» تألیف سید حسین حسینی شاه عبدالعظیمی (م، ۱۳۸۴ ق)، تفسیرى است در ۱۴ مجلد تا آخر سوره مرسلات، به زبان فارسى ساده و قابل فهم براى توده مخاطبانى که با زبان عربى آشنایى ندارند. این تفسیر با جهت‌گیرى هدایتى و ارشادى و با رویکردى لغوى و روایى، خلاصه تفسیرى است که مؤلف به شکل مفصل و حاوى ۲۲ جزء قرآن قبلا نگاشته و فرصت تکمیل آن را پیدا ننموده است.
مؤلف
سید حسین شاه عبدالعظیمى معروف به «اثنى عشرى» (۱۳۸۴-۱۳۱۸ ق)، مفسر و عالم مجاهد شیعه معاصر و از شاگردان عالمان بزرگی چون: شیخ عبدالکریم حائری، سید محمد حجت کوه کمری و سید محمدتقی خوانساری بود.
از جمله فعالیتهای اجتماعی ایشان تأسیس هئیت اثنی عشری و تلاش در انکار بهائیت می باشد. اربعین حسینی (چهل حدیث)، اصول دین و تفسیر اثنی عشری، از مهمترین آثار اوست.
محتوا و روش تفسیر
کتاب با پیش درآمدى در باب مقدمات تفسیر مانند تعریف تفسیر، تأویل و ترجمه و فرق میان آنها، و بحثهاى روائى از قبیل، تمسک به قرآن، حاملین علم آن، منع تفسیر به رأی، سبب نزول، کیفیت نزول و اقسام آن، اعجاز قرآن، اسامى آن، ثواب قرائت، آداب قرائت و نوادرى در مطالب اعتقادى نسبت به قرآن از قبیل، قراء سبعه، عدد آیات و...، شروع مى‌گردد و سپس به تفسیر مى‌پردازد.
روش چینش مطالب بدین گونه است که در آغاز سوره، اطلاعات کلى درباره آن را ارائه مى‌دهد که عبارتند از: مکى و مدنى بودن، نام سوره و ترجیح آن نسبت به نامهاى دیگر، تعداد آیات، کلمات حروف، ترتیب نزول، فضیلت و ثواب تلاوت آن.
تحقیقاتى درباره مفاهیم و معارف قرآنى دارد که گاه جنبه خطابى یا ادبى دارد و گاه با زبان علمى و فلسفى بیان مى‌شود. پس از قرآن، در فهم آیات، از اخبار و احادیث خصوصا اخبار اهل البیت (ع) بدون ذکر سند و راوى حدیث استفاده مى‌کند. نقد و ارزیابى اقوال و طرح دیدگاههاى تفسیرى و کلامى کمتر به چشم مى‌خورد.
مفسر در سیر معمولى خود (ذکر آیه، ترجمه، تفسیر کلمات و آیات، نقل روایات و نقل اقوال تفسیرى) تفسیر آیه را به شکل تحلیلى در معناى آیه بیان مى‌دارد، بدون اینکه متعرض بحثهاى مفصل لغوى و قرائت گردد. در این باب به تدبر در قرآن و یافتن دعوت قرآنى و توجه به هدایت آن، اهتمام مى‌ورزد.
مباحث عقایدى را نیز بدون مطرح کردن اختلافات و ادله آن در حدّ بیان آیه، دنبال مى‌کند. در این مباحث، دیدگاه شیعه دوازده امامى را در باب امامت، عصمت، صفات خداوند، جبر و اختیار و رؤیت خداوند، بدون خارج از شدن از دایره تفسیر، و با استشهاد به روایات ائمه علیهم السلام، بیان مى‌دارد.
روش وى در مباحث فقهى نیز گذرا و در حدّ بیان احکام آیات است و به استدلال اقوال و دیدگاههاى مختلف نمى‌پردازد، بلکه به بیان تفسیرى آیه، سبب نزول و روایات منقول از ائمه علیهم السلام در حکم فقهى آن، اکتفا مى‌نماید.
نسبت به اسرائیلیات و مطالبى که چهره انبیاء الهى و قرآن را مشوش مى‌کند، بنا را بر عدم نقل گذاشته و به کسانیکه اینگونه مطالب را نقل و مطرح مى‌نمایند، شدیدا حمله مى‌کند و حق در آن مسئله را آشکار مى‌دارد.
به عنوان نمونه ذیل آیه ۱۰۲ سوره بقره «وَمَا أُنْزِلَ عَلَى الْمَلَکینِ بِبَابِلَ هَارُوتَ وَمَارُوتَ»، منقولات از ابن عباس، سدى و کلبى را مطرح کرده، نقد مى‌نماید و با روایات ائمه علیهم السلام، عصمت ملائکه را اثبات مى‌کند.
مرحوم حسین شاه عبدالعظیمی مطالب خود را در قالب تعابیرى چون، فوائد، تنبیه، تبصره، تحقیق، تنظیم و خاتمه بیان مى‌دارد.
منابع و مصادر تفسیر
مفسر محترم در تألیف اثر خود بر مصادر تفسیرى و روایى مختلفى اعتماد داشته که برخى از آنها عبارتند از: در تفاسیر: التبیان، مجمع البیان، البرهان، نور الثقلین، صافى، منهج الصادقین، روح الجنان، تفسیر عیاشى و تفسیر قمى و از منابع روائى: الکافى، نهج البلاغة، بحار الانوار، عیون اخبار الرضا، معانى الاخبار، الغدیر و برخى منابع روایى اهل سنت.
منابع
- دانشنامه قرآن و قرآن پژوهى، به کوشش بهاء الدین خرمشاهى، ج ۱ ص ۶۶۳ و ص ۹۳۹.
- المفسرون حیاتهم و منهجهم، سید محمد على ایازى، ص ۲۵۷.
- طبقات مفسران شیعه، دکتر عقیقى بخشایشى، ج ۴ ص ۴۰۵.
- آیینه دانشوران، سید علیرضا ریحان یزدى، ص ۵۱۶- ۵۱۷.
- دائرة المعارف تشیع، ج ۴ ص ۵۷.
| تفسیر قرآن | |
| درباره تفسیر قرآن: | تفسیر قرآن -تاریخ تفسیر - روشهای تفسیری قرآن |
|---|---|
| اصطلاحات: | اسباب نزول -اسرائیلیات -سیاق آیات |
| شاخه های تفسیر قرآن: |
تفسیر روایی (تفاسیر روایی) • تفسیر اجتهادی (تفاسیر اجتهادی) • تفسیر فقهی ( تفاسیر فقهی) • تفسیر ادبی ( تفاسیر ادبی) • تفسیر تربیتی ( تفاسیر تربیتی) • تفسیر كلامی ( تفاسیر كلامی) • تفسیر فلسفی ( تفاسیر فلسفی ) • تفسیر عرفانی (تفاسیر عرفانی ) • تفسیر علمی (تفاسیر علمی) |
| روشهای تفسیری قرآن: |
|
| تفاسیر به تفکیک مذهب مولف: |
|
