سریع العقاب (اسم الله)

اسم شصت و هشتم. سریع العقاب؛

این اسم در قرآن در دو مورد آمده و در هر مورد وصف خدا قرار گرفته است:

۱. «وَهُوَ الَّذِي جَعَلَكُمْ خَلَائِفَ الْأَرْضِ وَرَفَعَ بَعْضَكُمْ فَوْقَ بَعْضٍ دَرَجَاتٍ لِيَبْلُوَكُمْ فِي مَا آتَاكُمْ ۗ إِنَّ رَبَّكَ سَرِيعُ الْعِقَابِ وَإِنَّهُ لَغَفُورٌ رَحِيمٌ ؛او است که شما را در زمین جانشین قرار داد، و برخى از شما را بر برخى دیگر، مرتبه بالاتر بخشید،تا شما را با آنچه مقرر کرده است بیازماید، مسلماً پروردگار تو سریع کیفر ده و آمرزنده و مهربان است».

۲. «وَإِذْ تَأَذَّنَ رَبُّكَ لَيَبْعَثَنَّ عَلَيْهِمْ إِلَىٰ يَوْمِ الْقِيَامَةِ مَنْ يَسُومُهُمْ سُوءَ الْعَذَابِ ۗ إِنَّ رَبَّكَ لَسَرِيعُ الْعِقَابِ ۖ وَإِنَّهُ لَغَفُورٌ رَحِيمٌ ؛هنگامى که پروردگارت اعلام کرد تا روز قیامت کسى را بر آنها مى گمارد که به طور مداوم آنها را در عذاب سختى قرار دهد، پروردگار تو سریع کیفر ده و او آمرزنده و مهربان است».

با معنى سرعت در گذشته آشنا شدیم و امّا «عقاب»: چیزى است که به دنبال چیز دیگر مى آید، از این جهت به شب و روز «عقِیبان» مى گویند، زیرا یکى پس از دیگرى مى آید و اگر به کیفر، عقوبت مى گویند، زیرا پس از جرم ظاهر مى شود.

مطابق دو آیه یاد شده، (سریع العقاب) از اوصاف خدا است ولى باید توجه نمود که اوصاف دایمى او نیست، بلکه در موارد خاصى این وصف تجلى مى کند، از این جهت در هر دو آیه پس از وصف (سریع العقاب) دو اسم مظهر رحمت یعنى (غفور رحیم) وارد شده است و اگر سریع العقاب اسم دایمى و وصف دایمى او بود جمع میان این دو از نظر بلاغت صحیح نبود.

گواه دیگر بر این که این وصف دایمى نیست، آیات یاد شده در زیر است:

۱. «وَيَسْتَعْجِلُونَكَ بِالْعَذَابِ ۚ وَلَوْلَا أَجَلٌ مُسَمًّى لَجَاءَهُمُ الْعَذَابُ وَلَيَأْتِيَنَّهُمْ بَغْتَةً وَهُمْ لَا يَشْعُرُونَ ؛آنها با شتاب از تو عذاب مى طلبند، اگر موعد مقررى تعیین نشده بود، بر آنها عذاب وارد مى شد، و البته عذاب به صورت ناگهانى مى آید در حالى که آنان آگاه نیستند».

۲. «يَسْتَعْجِلُونَكَ بِالْعَذَابِ وَإِنَّ جَهَنَّمَ لَمُحِيطَةٌ بِالْكَافِرِينَ ؛آنها با شتاب از تو عذاب مى طلبند، و حال آن که دوزخ بر کافران احاطه دارد».

۳. «وَلَوْ يُعَجِّلُ اللَّهُ لِلنَّاسِ الشَّرَّ اسْتِعْجَالَهُمْ بِالْخَيْرِ لَقُضِيَ إِلَيْهِمْ أَجَلُهُمْ ۖ فَنَذَرُ الَّذِينَ لَا يَرْجُونَ لِقَاءَنَا فِي طُغْيَانِهِمْ يَعْمَهُونَ ؛اگر خدا نیز مثل مردم که در تحصیل خوبى ها عجولند در عذابشان تعجیل مى کرد، مرگشان فرا رسیده بود، لکن کسانى را که به لقاء ما امید ندارند رها مى کنیم تا در طغیان خود سرگردان بمانند».

سرانجام باید گفت تجلى گاه سرعت عقاب در مورد افرادى است که مصلحت در تعجیل عقاب آنها است چه بسا در افرادى که از نظر طغیان به حد بالا برسند، عقاب هاى دنیوى و اخروى دامنگیر آن‌ها مى شود.

منابع

• منشور جاوید، جعفر سبحانی، پایگاه اطلاع رسانی آیت الله سبحانی

اسماء الله در قرآن
تعداد:۱۳۵
الف	اله، اَحَد، اوّل، آخِر، اعلى، اکرم، اعلم، ارحم الراحمین، احکم الحاکمین، احسن الخالقین، اهل التقوی، اهل‌ المغفرة، اقرب، ابقى، اسرع الحاسبین.
ب	بارى، باطن، بدیع، بَرّ، بصیر.
ت	توّاب.
ج	جبّار، جامع.
ح	حکیم، حلیم، حیّ، حق، حمید، حسیب، حفیظ، حفى.
خ	خبیر، خالق، خلاق، خیر، خیرالماکرین، خیرالرازقین، خیرالفاصلین، خیرالحاکمین، خیرالفاتحین، خیرالغافرین، خیرالوارثین، خیرالراحمین، خیرالمنزلین.
ذ	ذوالعرش، ذوالطول، ذوانتقام، ذوالفضل العظیم، ذوالرحمة، ذوالقوة، ذوالجلال و الاکرام، ذوالمعارج.
ر	رحمان، رحیم، رؤوف، رب، رفیع الدرجات، رزاق، رقیب.
س	سمیع، سلام، سریع الحساب، سریع العقاب.
ش	شهید، شاکر، شکور، شدید العذاب، شدید العقاب، شدید المحال.
ص	صمد.
ظ	ظاهر.
ع	عالِمُ غيبِ السماواتِ و الأرضِ، علیم، عزیز، عفوّ، على، عظیم، علام‌الغیوب، عالم الغیب و الشهادة.
غ	غافرالذنب،غالب، غفار، غفور، غنى.
ف	فالق الاصباح، فالق الحب و النوى، فاطر، فتّاح.
ق	قوى، قدوس، قیوم، قاهر، قهار، قریب، قادر، قدیر، قابل‌التوب، القائم على کل نفس.
ک	کبیر، کریم، کافی.
ل	لطیف.
م	مؤمن، مهیمن، متکبر، مصوِّر، مجید، مجیب، مبین، مولی، محیط، مقیت، متعال، محیى، متین، مقتدر، مستعان، مبدى، مالک الملک.
ن	نصیر ، نور.
و	وهاب، واحد، ولی، والی، واسع، وکیل، ودود.
ه	هادی.

قرآن
متن و ترجمه قرآن
اوصاف قرآن	(اسامی و صفات قرآن، اعجاز قرآن، عدم تحریف در قرآن)
اجزاء قرآن	آیه، سوره، جزء، حزب، حروف مقطعه
ترجمه و تفسیر قرآن	تاریخ تفسیر، روشهای تفسیری قرآن، سیاق آیات، اسرائیلیات، تاویل، فهرست تفاسیر شیعه، فهرست تفاسیر اهل سنت، ترجمه های قرآن
علوم قرآنی	تاریخ قرآن: نزول قرآن، جمع قرآن، شان نزول، کاتبان وحی، قراء سبعه
	دلالت الفاظ قرآن: عام و خاص، مجمل و مبین، مطلق و مقید، محکم و متشابه، مفهوم و منطوق، نص و ظاهر، ناسخ و منسوخ
تلاوت قرآن	تجوید، آداب قرائت قرآن، تدبر در قرآن
رده ها: سوره های قرآن * آیات قرآن * واژگان قرآنی * شخصیت های قرآنی * قصه های قرآنی * علوم قرآنی * معارف قرآن