وهاب (اسم الله)

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو

«وَهّاب» یکی از اسماء الله الحسنی است، که در قرآن کریم سه بار به آن اشاره شده و در همه موارد وصف خدا قرار گرفته است، چنانكه مى فرمايد:

  • «رَبَّنا لا تُزِغْ قُلُوبَنا بَعْدَ إِذْ هَدَيْتَنا وَ هَبْ لَنا مِنْ لَدُنْكَ رَحْمَةً إِنَّكَ أَنْتَ الْوَهَّابُ».(سوره آل عمران، آیه 8) خدایا ... رحمت خود را بر ما ارزانى دار، زيرا تو بخشاينده‌اى.
  • «أَمْ عِنْدَهُمْ خَزائِنُ رَحْمَةِ رَبِّكَ الْعَزيزِ الْوَهَّابِ».(سوره ص، آیه 9) آيا گنجينه هاى رحمت پروردگار توانا و بخشاينده ات نزد آنها است!؟
  • «قالَ رَبِّ اغْفِرْ لي‌ وَ هَبْ لي‌ مُلْكاً لا يَنْبَغي‌ لِأَحَدٍ مِنْ بَعْدي إِنَّكَ أَنْتَ الْوَهَّابُ».(سوره ص، آیه 35) براى من سلطنتى عطا كن که پس از من كسى شايسته آن نباشد، چرا كه تو بخشاينده‌اى.

معنای وهاب

«وَهّاب» صیغه مبالغه است از ریشه (وهب)[۱] و به معنای کسی است که زیاد اموالش را به دیگران می بخشد.[۲] و خداوند را «وَهّاب» گویند، زیرا نعمتهای فراوانی را به بندگان می بخشد.[۳]

راغب اصفهانی مى گويد: لفظ «وهاب» از «هبه» گرفته شده و معنى اين است كه چيزى بدون عوض تمليك ديگرى كنى، چنانكه مى فرمايد: «وَ وَهَبْنا لَهُ إِسْحاقَ...».(سوره انعام، آیه 84) اسحاق را به ابراهيم بخشيديم. و نيز مى فرمايد: «اَلْحَمْدُ للّهِ الّذِى وَهَبَ لِى عَلَى الكِبَرِ إِسماعِيلَ وَ إِسْحاقَ...». (سوره ابراهيم، آیه 39) سپاس خدا را كه در بزرگ سالى به من اسماعيل و اسحاق را بخشيد.

توضيح اين كه بخشش دو ركن دارد: 1. چيزى را كه مى بخشد، خود مالك آن باشد. 2. آن را بدون عوض ببخشد. بنابراين، واهب و بخشاينده واقعى خداست و جز او بخشاينده اى نيست، زيرا او مالك جهان و آنچه در او است، و مالكيت ديگران در طول مالكيت او، و به تمليك او صورت مى گيرد. او است كه واقعاً بدون عوض مى بخشد، در حالى كه ديگران روى انگيزه ستايش در اين جهان يا به اميد پاداش در آخرت و يا لااقل ارضاى عاطفه درونى مى بخشند.

تجلّى اين اسم در زندگى ما اين است كه به دنيا دل نبنديم، و به شيوه دستور قرآن، مال را به ديگران ببخشيم. قرآن شيوه بخشش را چنين بيان كرده است: «وَ الّذِينَ إِذا أَنْفَقُوا لَمْ يُسْرِفُوا وَ لَمْ يَقْتُرُوا وَ كانَ بَيْنَ ذلِكَ قِواماً».(سوره فرقان، آیه 67) آنان كه اگر انفاق كنند، اسراف نمى ورزند و نه خسّت نشان مى دهند بلكه راهى ميان اين دو را مى گيرند.[۴]

پانویس

  1. پرش به بالا مجمع البحرین، ج2، ص182.
  2. پرش به بالا لسان العرب، ج‌1، ص803.
  3. پرش به بالا لسان العرب، ج‌1، ص803.
  4. پرش به بالا منشور جاوید، ج2 ص391.

منابع

قرآن
متن و ترجمه قرآن
اوصاف قرآن (اسامی و صفات قرآن، اعجاز قرآن، عدم تحریف در قرآن)
اجزاء قرآن آیه، سوره، جزء، حزب، حروف مقطعه
ترجمه و تفسیر قرآن تاریخ تفسیر، روشهای تفسیری قرآن، سیاق آیات، اسرائیلیات، تاویل، فهرست تفاسیر شیعه، فهرست تفاسیر اهل سنت، ترجمه های قرآن
علوم قرآنی تاریخ قرآن: نزول قرآن، جمع قرآن، شان نزول، کاتبان وحی، قراء سبعه
دلالت الفاظ قرآن: عام و خاص، مجمل و مبین، مطلق و مقید، محکم و متشابه، مفهوم و منطوق، نص و ظاهر، ناسخ و منسوخ
تلاوت قرآن تجوید، آداب قرائت قرآن، تدبر در قرآن
رده ها: سوره های قرآن * آیات قرآن * واژگان قرآنی * شخصیت های قرآنی * قصه های قرآنی * علوم قرآنی * معارف قرآن