وهاب (اسم الله)

«وَهّاب» یکی از اسماء الله الحسنی است، که در قرآن کریم سه بار به آن اشاره شده و در همه موارد وصف خدا قرار گرفته است، چنانكه مى فرمايد:

• «رَبَّنا لا تُزِغْ قُلُوبَنا بَعْدَ إِذْ هَدَيْتَنا وَ هَبْ لَنا مِنْ لَدُنْكَ رَحْمَةً إِنَّكَ أَنْتَ الْوَهَّابُ».(سوره آل عمران، آیه 8) خدایا ... رحمت خود را بر ما ارزانى دار، زيرا تو بخشاينده‌اى.
• «أَمْ عِنْدَهُمْ خَزائِنُ رَحْمَةِ رَبِّكَ الْعَزيزِ الْوَهَّابِ».(سوره ص، آیه 9) آيا گنجينه هاى رحمت پروردگار توانا و بخشاينده ات نزد آنها است!؟
• «قالَ رَبِّ اغْفِرْ لي‌ وَ هَبْ لي‌ مُلْكاً لا يَنْبَغي‌ لِأَحَدٍ مِنْ بَعْدي إِنَّكَ أَنْتَ الْوَهَّابُ».(سوره ص، آیه 35) براى من سلطنتى عطا كن که پس از من كسى شايسته آن نباشد، چرا كه تو بخشاينده‌اى.

معنای وهاب

«وَهّاب» صیغه مبالغه است از ریشه (وهب) و به معنای کسی است که زیاد اموالش را به دیگران می بخشد. و خداوند را «وَهّاب» گویند، زیرا نعمتهای فراوانی را به بندگان می بخشد.

راغب اصفهانی مى گويد: لفظ «وهاب» از «هبه» گرفته شده و معنى اين است كه چيزى بدون عوض تمليك ديگرى كنى، چنانكه مى فرمايد: «وَ وَهَبْنا لَهُ إِسْحاقَ...».(سوره انعام، آیه 84) اسحاق را به ابراهيم بخشيديم. و نيز مى فرمايد: «اَلْحَمْدُ للّهِ الّذِى وَهَبَ لِى عَلَى الكِبَرِ إِسماعِيلَ وَ إِسْحاقَ...». (سوره ابراهيم، آیه 39) سپاس خدا را كه در بزرگ سالى به من اسماعيل و اسحاق را بخشيد.

توضيح اين كه بخشش دو ركن دارد: 1. چيزى را كه مى بخشد، خود مالك آن باشد. 2. آن را بدون عوض ببخشد. بنابراين، واهب و بخشاينده واقعى خداست و جز او بخشاينده اى نيست، زيرا او مالك جهان و آنچه در او است، و مالكيت ديگران در طول مالكيت او، و به تمليك او صورت مى گيرد. او است كه واقعاً بدون عوض مى بخشد، در حالى كه ديگران روى انگيزه ستايش در اين جهان يا به اميد پاداش در آخرت و يا لااقل ارضاى عاطفه درونى مى بخشند.

تجلّى اين اسم در زندگى ما اين است كه به دنيا دل نبنديم، و به شيوه دستور قرآن، مال را به ديگران ببخشيم. قرآن شيوه بخشش را چنين بيان كرده است: «وَ الّذِينَ إِذا أَنْفَقُوا لَمْ يُسْرِفُوا وَ لَمْ يَقْتُرُوا وَ كانَ بَيْنَ ذلِكَ قِواماً».(سوره فرقان، آیه 67) آنان كه اگر انفاق كنند، اسراف نمى ورزند و نه خسّت نشان مى دهند بلكه راهى ميان اين دو را مى گيرند.

منابع

• منشور جاوید، آیت‌الله جعفر سبحانی، ج2.
• مجمع البحرین، فخرالدین طریحی، تهران، كتابفروشى مرتضوى، 1375 ش.
• لسان العرب، ابن منظور، بيروت، دار صادر، چاپ سوم، 1414 ق.