عالم الغیب و الشهادة (اسم الله): تفاوت بین نسخهها
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) |
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) جز (مهدی موسوی صفحهٔ عالم الغیب و الشهادة را به عالم الغیب و الشهادة (اسم الله) منتقل کرد) |
(بدون تفاوت)
| |
نسخهٔ کنونی تا ۲۲ اکتبر ۲۰۲۵، ساعت ۱۵:۲۶
واژه «عالِم» در قرآن کریم، مجرد از اضافه وصف خدا قرار نگرفته، بلکه پیوسته در حال اضافه به چیزى وصف او قرار گرفته است، مانند: «عالِمُ الغَیبِ وَالشَّهادةِ»، «عالمُ الغَیبِ» و «عالِمُ غَیبِ السَّماواتِ والأَرض».
وصف اول در قرآن ده بار،[۱] وصف دوم دوبار،[۲] و وصف سوم یک بار[۳] آمده است، که همگى از علم گسترده خدا حکایت مى کنند.
کلمه «غیب» در مقابل «شهود» است، و مقصود از آن چیزى است که از حواس ما پنهان باشد، خواه بالذات قابل ادراک با حواس باشد، مانند پدیده هایى که در زمانهاى پیش تحقق پیدا کرده و یا الآن متحقق است ولى از قلمرو حس ما بیرون مى باشد، و یا بالذات مافوق حواس باشد، مانند خدا و صفات او و دیگر عوالم روحى که همگى فراتر از درک حسى مى باشند.
بنابراین باید آیات یاد شده در زیر را به همین نحو تفسیر کرد، و هدف همگى تبیین گستردگى علم او است:
۱. «عالِمُ الغَیبِ وَ الشَّهادَةِ الکبیرُ المُتَعال».(سوره رعد/۹) «آگاه از غیب و شهادت بزرگ و برتر».
۲. «وَقالَ الَّذِینَ کفَرُوا لا تَأْتِینَا السّاعَة قُل بَلى وَرَبِّى لتَأْتِینَّکمْ عالم الغَیبِ لا یعزب عَنْهُ مِثقالُ ذَرَّة فى السَّماواتِ وَ لا فِى الأَرْض وَ لاأَصْغَرُ مِنْ ذلِک ولا أَکبَرُ إِلاّ فِى کتاب مُبین».(سوره سبا/۳) «کافران گفتند: قیامت براى ما نخواهد آمد، بگو آرى سوگند به پروردگارم قطعاً خواهد آمد، پروردگارى که آگاه از غیب است، و ذرّه اى در آسمانها و زمین از او پنهان نیست، و نه کوچکتر از آن و نه بزرگتر از آن، همگى در کتاب مبین آمده است».
این آیات در صدد حصر علم به «غیب و شهادت» در خدا است. در این جا دو سؤال مطرح است:
۱. چگونه این آیات علم به شهادت را منحصر به خدا دانسته، در حالى که غیر خدا از شهادت آگاه است، و هر انسانى چشم و گوش خود را باز کند صدها مشهود را مى بیند یا مى شنود؟
۲. چگونه علم به غیب منحصر به خدا است، در حالى که طبق آیات و روایات، انبیا و اولیا از غیب آگاه بوده و از غیب گزارش مى دادند؟
پاسخ هر دو سؤال یکجا بیان مى شود و آن اینکه: هدف از تأکید بر حصر علم به شهادت و غیب به خدا این است که علم خدا وسیع و گسترده است و احدى جز او داراى چنین علم و دانشی نیست، در این صورت «الف و لام» در الفاظ «غیب» و «شهادت» اشاره به مجموع اشیایى است که تحت عنوان «غیب» و «شهادت» قرار دارند، و علم به چنین موضوع بدون استثنا از شئون خدا است؛ ولى مانع از آن نخواهد بود که برخى به صورت محدود از غیب و شهادت آگاه باشند، در حالى که دانش خدا نسبت به این دو فراگیر و نامحدود است.
گواه بر این که هدف از حصر در آیات فوق همین است که یادآور شدیم، جمله هاى «وَ لاأَصْغَرُ مِنْ ذلِک ولا أَکبَرُ إِلاّ فِى کتابٍ مُبین» در آیه مزبور مى باشد.
خلاصه اینکه علم نامحدود، غیر از علم محدود است و آنچه به خدا اختصاص دارد، اوّلى است نه دومى. البته دانش بشرى با دانش الهى فرق دیگرى نیز دارد و آن این که دانش خدا بسان ذات او واجب، و دانش بشر بسان ذات او ممکن است؛ دانش الهى از درون او سرچشمه مى گیرد، در حالى که دانش بشرى از جانب خدا است. در این صورت حتى دانشهاى جزئى و محدود بشر با دانش الهى تفاوت دارد.
پانویس
منابع
