عظیم (اسم الله)

لفظ «عظيم» در قرآن کریم به صورت مرفوع و منصوب ۱۰۷ بار وارد شده و در شش مورد زیر وصف خدا قرار گرفته و معمولا همراه کلمات الله، ربّ و علىّ آمده است:

• «... وهُوَ العَلِىُّ العَظیم»؛(سوره بقره، آيه ۲۵۵) «...و او بلند مرتبه و بزرگ است».

• «لَهُ ما فِى السَّماواتِ وَ ما فِى الأَرض وَ هُوَ العَلِىُّ العَظِيم»؛(سوره شورى، آيه ۴) «آنچه كه در آسمانها و زمين است، ملک او است و او بلند مرتبه و بزرگ است».

• «فَسَبِّح بِاسْمِ رَبِّكَ العَظِيم»؛(سوره واقعه، آيه ۷۴ و آيه ۹۶) «تنزيه كن نام پروردگار بزرگت را».

• «إِنَّهُ كانَ لا يُؤْمنُ باللّهِ العَظيم»؛(سوره حاقه، آيه ۳۳) «او به خداى بزرگ ايمان نمى آورد».

• «فَسَبِّح بِاسْمِ رَبِّكَ العَظيم»؛(سوره حاقه، آيه ۵۲) «پروردگار بزرگ خود را تنزيه كن».

اسم عظيم در آيه اول و چهارم قطعاً وصف خدا است، در حالى كه در غير اين دو احتمال دارد، وصف لفظ «اسم» نيز باشد، و به تعبير ديگر، در آيه اوّل و چهارم عظيم وصف ذات خدا است، ولى در غير اين دو، احتمال دارد علاوه بر اينكه وصف ذات خدا است، وصف اسم او نيز باشد، يعنى نام بزرگ خدا.

ابن فارس مى گويد: ماده اين كلمه حاكى از بزرگى و توان بيشتر است، و اگر به استخوان «عظم» مى گويند به خاطر قوت و صلابت آن است.

راغب اصفهانی مى گويد: «عظُم الشىء، كبُر عَظْمُه»، يعنى استخوانش درشت شد، آنگاه در مورد هر امر بزرگى به كار برده اند، خواه محسوس باشد، خواه معقول، خواه اسم ذات باشد يا اسم معنا.

خدا در قرآن امورى را كه در ذيل يادآور مى شويم با لفظ «عظيم» توصيف كرده است: عذاب، بلا، اجر، فوز، فضل، يوم، سحر، خزى، عرش، كيد، قرآن، كرب، بهتان، طود، حظّ، ظلم، ذبح، حنث، نبأ، قسم و خُلُق.

این اسم و صفت الهى، صفت مشبّهه به معناى بزرگ شمردن و تمجید کردن و تجلیل نمودن است. هرگاه خداوند را عظيم مى خواند به خاطر اين است كه خدا از نظر ذات و صفت و فعل، بالاتر و برتر از همه چيز است، و اگر موجود امكانى عظمتى دارد، از خدا گرفته است. و خدا را از آن جهت عظیم گویند که براى عظمت او ابتدا و بدایتی نباشد و از براى جلالت قدر او، انتها و نهایتى نباشد.

منابع

• منشور جاوید، جعفر سبحانی، پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر آیت‌الله سبحانی.
• فرهنگ قرآن، اکبر رفسنجانی، ج۲۰، ص۴۲۳.

اسماء الله در قرآن
تعداد:۱۳۵
الف	اله، اَحَد، اوّل، آخِر، اعلى، اکرم، اعلم، ارحم الراحمین، احکم الحاکمین، احسن الخالقین، اهل التقوی، اهل‌ المغفرة، اقرب، ابقى، اسرع الحاسبین.
ب	بارى، باطن، بدیع، بَرّ، بصیر.
ت	توّاب.
ج	جبّار، جامع.
ح	حکیم، حلیم، حیّ، حق، حمید، حسیب، حفیظ، حفى.
خ	خبیر، خالق، خلاق، خیر، خیرالماکرین، خیرالرازقین، خیرالفاصلین، خیرالحاکمین، خیرالفاتحین، خیرالغافرین، خیرالوارثین، خیرالراحمین، خیرالمنزلین.
ذ	ذوالعرش، ذوالطول، ذوانتقام، ذوالفضل العظیم، ذوالرحمة، ذوالقوة، ذوالجلال و الاکرام، ذوالمعارج.
ر	رحمان، رحیم، رؤوف، رب، رفیع الدرجات، رزاق، رقیب.
س	سمیع، سلام، سریع الحساب، سریع العقاب.
ش	شهید، شاکر، شکور، شدید العذاب، شدید العقاب، شدید المحال.
ص	صمد.
ظ	ظاهر.
ع	عالِمُ غيبِ السماواتِ و الأرضِ، علیم، عزیز، عفوّ، على، عظیم، علام‌الغیوب، عالم الغیب و الشهادة.
غ	غافرالذنب،غالب، غفار، غفور، غنى.
ف	فالق الاصباح، فالق الحب و النوى، فاطر، فتّاح.
ق	قوى، قدوس، قیوم، قاهر، قهار، قریب، قادر، قدیر، قابل‌التوب، القائم على کل نفس.
ک	کبیر، کریم، کافی.
ل	لطیف.
م	مؤمن، مهیمن، متکبر، مصوِّر، مجید، مجیب، مبین، مولی، محیط، مقیت، متعال، محیى، متین، مقتدر، مستعان، مبدى، مالک الملک.
ن	نصیر ، نور.
و	وهاب، واحد، ولی، والی، واسع، وکیل، ودود.
ه	هادی.

قرآن
متن و ترجمه قرآن
اوصاف قرآن	(اسامی و صفات قرآن، اعجاز قرآن، عدم تحریف در قرآن)
اجزاء قرآن	آیه، سوره، جزء، حزب، حروف مقطعه
ترجمه و تفسیر قرآن	تاریخ تفسیر، روشهای تفسیری قرآن، سیاق آیات، اسرائیلیات، تاویل، فهرست تفاسیر شیعه، فهرست تفاسیر اهل سنت، ترجمه های قرآن
علوم قرآنی	تاریخ قرآن: نزول قرآن، جمع قرآن، شان نزول، کاتبان وحی، قراء سبعه
	دلالت الفاظ قرآن: عام و خاص، مجمل و مبین، مطلق و مقید، محکم و متشابه، مفهوم و منطوق، نص و ظاهر، ناسخ و منسوخ
تلاوت قرآن	تجوید، آداب قرائت قرآن، تدبر در قرآن
رده ها: سوره های قرآن * آیات قرآن * واژگان قرآنی * شخصیت های قرآنی * قصه های قرآنی * علوم قرآنی * معارف قرآن