سوره کهف
| <<اسراء | کهف | مریم>> | ||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||
«سوره کهف» هجدهمین سوره از قرآن کریم است و دارای ۱۱۰ آیه می باشد.
نزول سوره
سوره «کهف» از سور مکی است. ابن عباس گوید: تنها آیه: «وَ اصْبِرْ نَفْسَک مَعَ الَّذِینَ یدْعُونَ رَبَّهُمْ» (آیه ۲۸) در داستان عیینة بن حصن فزارى در مدینه نازل شده است.[۱]
این سوره در ترتیب مصحف، سومین سوره و در ترتیب نزول، شصت و نهمین سوره قرآن کریم است که پیش از آن سوره غاشیه و پس از آن سوره نحل نازل شده است.[۲]
تعداد آیات
سوره کهف به عدد بصریان ۱۱۱ آیه و بعدد کوفیان ۱۱۰ آیه و بعدد شامیان ۱۰۶ آیه و بعدد حجازیان ۱۰۵ آیه است.[۳]
محتوا و غرض سوره
مرحوم علامه طباطبائی در مورد غرض و محتوای سوره می گویند: این سوره با انذار و تبشیر دعوت مى‌کند به اعتقاد حق و عمل صالح؛ هم چنان که از دو آیه اولش هم بوى این معنا استشمام مى‌شود. و نیز از آیه آخر سوره که می‌فرماید: «فَمَنْ کانَ یرْجُو لِقاءَ رَبِّهِ فَلْیعْمَلْ عَمَلًا صالِحاً وَ لا یشْرِک بِعِبادَةِ رَبِّهِ أَحَداً».[۴]
و در این سوره مسأله نفى فرزند داشتن خدا مورد عنایت و توجه زیادى واقع شده است، نظیر اینکه مى‌بینیم تهدید و انذار را به کسانى اختصاص مى‌دهد که براى خدا فرزند قائل شده‌اند، یعنى بعد از آنکه مى‌فرماید: «لِینْذِرَ بَأْساً شَدِیداً مِنْ لَدُنْهُ» مجددا مى‌فرماید: «وَ ینْذِرَ الَّذِینَ قالُوا اتَّخَذَ اللَّهُ وَلَداً».
پس در این آیه روى سخن با دوگانه پرستان است، که قائل به فرزندى ملائکه و جن و مصلحین بشر براى خدا هستند، و همچنین خطاب به نصاری است که قائل به فرزندى حضرت مسیح براى اویند. و بعید نیست که روى سخن به یهود هم باشد، چون خود قرآن از یهود نقل کرده که گفته‌اند "عزیر پسر خدا است".[۵]
از مطالب قابل تأمل این سوره، سه داستان عجیبی است که بیان نموده است. یکى قصه اصحاب کهف و دیگرى داستان حضرت موسى و آن جوانى که در راه به سوى مجمع البحرین دیدار نمود، و سوم حکایت ذى القرنین.
علامه طباطبائی در ابتدای تفسیر سوره کهف در مورد نقش مهم این سه داستان می گویند: اگر گفته شود غرض از این سوره بیان این سه داستان عجیب و آنگاه استفاده از آنها در بحثی که سوره با آن به اتمام می رسد، یعنی نفی شریک و تشویق به تقوای الهی است، قابل قبول است و مطلب دور از ذهنی نیست.[۶]
علامه حسن زاده نیز در کتاب انسان کامل از دیدگاه نهج البلاغه، با تعبیر از سوره کهف به "کهف سرّ ولایت" به تبیین بحث ولایت به کمک داستان موسی و خضر می پردازد.[۷]
فضیلت سوره
ابى بن کعب از پیامبر گرامى اسلام روایت کرده است که هر کس این سوره را بخواند، تا هشت روز از هر فتنه‌اى آسوده است. اگر در این هشت روز، دجال ظهور کند، خداوند او را از فتنه وى حفظ کند و هر کس آیه آخر آن «قُلْ إِنَّما أَنَا بَشَرٌ مِثْلُکمْ ...» را هنگام رفتن به بستر خواب بخواند، از بستر او نورى بسوى کعبه می درخشد که در کنار آن فرشتگانى از درگاه خدا برایش طلب رحمت می کنند، تا از خواب برخیزد. اگر در مکه باشد و این آیه را بخواند، نورى از بستر او به بیت المعمور می تابد، که در کنار آن فرشتگان برایش طلب رحمت می کنند، تا از خواب برخیزد.
سمرة بن جندب از آن بزرگوار روایت کرده است که: هر کس ده آیه از سوره کهف را از حفظ بخواند، فتنه دجال به او زیانى نمی رساند و هر کس همه سوره را بخواند، داخل بهشت می شود.
سپس فرمود: آیا سوره اى به شما نشان دهم که وقتى نازل شد، هفتاد هزار فرشته، آن را همراهى کردند و عظمت آنها آسمانها و زمین را فرا گرفته بود؟ گفتند: آرى. فرمود: سوره «اصحاب کهف» است. هر کس در روز جمعه، این سوره را بخواند، خداوند تا سه روز بعد از روز جمعه دیگر او را می آمرزد و به او نورى می بخشد که به آسمان می رسد و در فتنه دجال، از خطر محفوظ است.
واقدی به اسناد خود از ابو الدرداء از پیامبر گرامى اسلام روایت کرده است که: هر کس ده آیه اول سوره کهف را حفظ کند، اگر دجال را درک کند، ضررى نمی بیند. هر کس اواخر سوره کهف را از حفظ کند، در روز قیامت، نورى با اوست.
عیاشى نیز به اسناد خود از امام صادق علیه السلام روایت کرده است که: هر کس سوره کهف را در هر شب جمعه بخواند، شهید از دنیا می رود و خداوند او را با شهیدان مبعوث می کند و در روز قیامت، در موقف شهیدان می ایستد.[۸]
پانویس
- ↑ فضل بن حسن طبرسی، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ترجمه گروه مترجمان، ج۱۵، ص۳
- ↑ ترتیب نزول سوره ها، همین دانشنامه
- ↑ فضل بن حسن طبرسی، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ترجمه گروه مترجمان، ج۱۵، ص۳
- ↑ کهف آیه ۱۱۰
- ↑ ترجمه تفسیر المیزان،ج۱۳، ص: ۳۲۷
- ↑ المیزان فى تفسیر القرآن، محمد حسین طباطبائی، ج۱۳، ص۲۳۶
- ↑ انسان کامل از دیدگاه نهج البلاغه، حسن حسن زاده آملی، بنیاد نهج البلاغه، چاپ اول، ۱۳۸۰ ش، ص۷۱
- ↑ فضل بن حسن طبرسی، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ترجمه گروه مترجمان، ج۱۵، ص۳
منابع
- المیزان فى تفسیر القرآن، محمد حسین طباطبائی
- فضل بن حسن طبرسی، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ترجمه گروه مترجمان
- ترجمه تفسیر المیزان، موسوی همدانی، قم ۱۳۷۴
- ترتیب نزول سوره ها، همین دانشنامه
- انسان کامل از دیدگاه نهج البلاغه، حسن حسن زاده آملی، بنیاد نهج البلاغه، چاپ اول، ۱۳۸۰
پیوست
| سوره قبلی:
۱۷.الإسراء |
۱۸.الكهف | سوره بعدی:
۱۹.مريم |
۱.سوره فاتحه ۲.سوره بقره ۳.سوره آل عمران ۴.سوره نساء ۵.سوره مائده ۶.سوره انعام ۷.سوره اعراف ۸.سوره انفال ۹.سوره توبه ۱۰.سوره یونس ۱۱.سوره هود ۱۲.سوره یوسف ۱۳.سوره رعد ۱۴.سوره ابراهیم ۱۵.سوره حجر ۱۶.سوره نحل ۱۷.سوره اسراء ۱۸.سوره کهف ۱۹.سوره مریم ۲۰.سوره طه ۲۱.سوره انبیاء ۲۲.سوره حج ۲۳.سوره مومنون ۲۴.سوره نور ۲۵.سوره فرقان ۲۶.سوره شعراء ۲۷.سوره نمل ۲۸.سوره قصص ۲۹.سوره عنکبوت ۳۰.سوره روم ۳۱.سوره لقمان ۳۲.سوره سجده ۳۳.سوره احزاب ۳۴.سوره سبأ ۳۵.سوره فاطر ۳۶.سوره یس ۳۷.سوره صافات ۳۸.سوره ص ۳۹.سوره زمر ۴۰.سوره غافر ۴۱.سوره فصلت ۴۲.سوره شوری ۴۳.سوره زخرف ۴۴.سوره دخان ۴۵.سوره جاثیه ۴۶.سوره احقاف ۴۷.سوره محمد ۴۸.سوره فتح ۴۹.سوره حجرات ۵۰.سوره ق ۵۱.سوره ذاریات ۵۲.سوره طور ۵۳.سوره نجم ۵۴.سوره قمر ۵۵.سوره الرحمن ۵۶.سوره واقعه ۵۷.سوره حدید ۵۸.سوره مجادله ۵۹.سوره حشر ۶۰.سوره ممتحنه ۶۱.سوره صف ۶۲.سوره جمعه ۶۳.سوره منافقون ۶۴.سوره تغابن ۶۵.سوره طلاق ۶۶.سوره تحریم ۶۷.سوره ملک ۶۸.سوره قلم ۶۹.سوره الحاقه ۷۰.سوره معارج ۷۱.سوره نوح ۷۲.سوره جن ۷۳.سوره مزمل ۷۴.سوره مدثر ۷۵.سوره قیامه ۷۶.سوره انسان ۷۷.سوره مرسلات ۷۸.سوره نبأ ۷۹.سوره نازعات ۸۰.سوره عبس ۸۱.سوره تکویر ۸۲.سوره انفطار ۸۳.سوره مطففین ۸۴.سوره انشقاق ۸۵.سوره بروج ۸۶.سوره طارق ۸۷.سوره اعلی ۸۸.سوره غاشیه ۸۹.سوره فجر ۹۰.سوره بلد ۹۱.سوره شمس ۹۲.سوره لیل ۹۳.سوره ضحی ۹۴.سوره انشراح ۹۵.سوره تین ۹۶.سوره علق ۹۷.سوره قدر ۹۸.سوره بینه ۹۹.سوره زلزال ۱۰۰.سوره عادیات ۱۰۱.سوره قارعه ۱۰۲.سوره تکاثر ۱۰۳.سوره عصر ۱۰۴.سوره همزه ۱۰۵.سوره فیل ۱۰۶.سوره قریش ۱۰۷.سوره ماعون ۱۰۸.سوره کوثر ۱۰۹.سوره کافرون ۱۱۰.سوره نصر ۱۱۱.سوره مسد ۱۱۲.سوره اخلاص ۱۱۳.سوره فلق ۱۱۴.سوره ناس
