سوره زمر
| <<ص | زمر | غافر>> | ||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||
«سوره زمر» سی و نهمین سوره از قرآن کریم است و دارای ۷۵ آیه می باشد.
نزول سوره
«سوره زمر» را «غُرَف» نیز گفته‌اند و همه آیات آن طبق گفته مجاهد، قتاده و حسن، مکی می‌باشد و برخى گفته‌اند: سه آیه این سوره در مدینه نازل شده که درباره «وحشى» قاتل حضرت حمزه و از اول آیه «قُلْ یا عِبادِی» تا آخر آیه سوم می‌باشد.
این سوره در ترتیب مصحف، سی و نهمین سوره و در ترتیب نزول، پنجاه و نهمین سوره قرآن کریم است که پیش از آن سوره سبا و پس از آن سوره غافر نازل شده است.
عدد آیات
«شامیان» این سوره را هفتاد و پنج آیه، «کوفیان» هفتاد و سه آیه و دیگران هفتاد و دو آیه شماره کرده‌اند.
محتوای سوره
از خلال آیات این سوره برمی‌آید که مشرکین معاصر رسول خدا (ص) از آن جناب درخواست کرده‌اند که از دعوتش به سوى توحید و از تعرض به خدایان ایشان صرف نظر کند، وگرنه نفرین خدایان گریبانش را خواهد گرفت. در پاسخ آنان این سوره که به وجهى قرین "سوره ص" است، نازل شده و به آن جناب تاکید کرده که دین خود را خالص براى خداى سبحان کند، و اعتنایى به خدایان مشرکین نکند، و علاوه بر آن به مشرکین اعلام نماید که مامور به توحید و اخلاص دین است، توحید و اخلاصى که آیات و ادله وحى و عقل همه بر آن تواتر دارند. و لذا می‌بینیم خداى سبحان در خلال سوره چند نوبت کلام را متوجه این مساله می‌سازد، مثلا در آغاز سوره می‌فرماید: «فَاعْبُدِ اللَّهَ مُخْلِصاً لَهُ الدِّینَ» و باز در آیه بعدى می‌فرماید: «أَلا لِلَّهِ الدِّینُ الْخالِصُ»، سپس در وسط سوره دوباره به این مساله بر می گردد و می‌فرماید: «قُلْ إِنِّی أُمِرْتُ أَنْ أَعْبُدَ اللَّهَ مُخْلِصاً لَهُ الدِّینَ» و باز در آیه ۱۴ می فرماید: «قُلِ اللَّهَ أَعْبُدُ مُخْلِصاً لَهُ دِینِی» و در آیه ۱۵ مى‌فرماید: «فَاعْبُدُوا ما شِئْتُمْ مِنْ دُونِهِ».
آن گاه در آیه ۳۰ اعلام مى‌دارد که: «إِنَّک مَیتٌ وَ إِنَّهُمْ مَیتُونَ ...» و در آیه ۳۶ مى‌پرسد: «أَ لَیسَ اللَّهُ بِکافٍ عَبْدَهُ وَ یخَوِّفُونَک بِالَّذِینَ مِنْ دُونِهِ» و در آیه ۳۹ تهدید مى‌کند به اینکه: «قُلْ یا قَوْمِ اعْمَلُوا عَلى مَکانَتِکمْ إِنِّی عامِلٌ» و در آیه ۶۴ می‌فرماید: «قُلْ أَ فَغَیرَ اللَّهِ تَأْمُرُونِّی أَعْبُدُ أَیهَا الْجاهِلُونَ» و همچنین اشارات دیگرى که همه دلالت بر این دارد که مشرکین از آن جناب خواسته بودند دست از دعوت به توحید بردارد.
آن گاه به استدلال بر یکتایى خدا در ربوبیت و الوهیت پرداخته، هم از طریق وحى و هم از طریق برهان عقلى، و هم از راه مقایسه بین مؤمنین و مشرکین، آن را اثبات می کند. و مقایسه مزبور مقایسه‌اى لطیف است. چند نوبت مؤمنین را به بهترین اوصاف ستوده، و به پاداشهایى که به زودى در آخرت دارند بشارت می دهد. و هر جا سخن از مشرکین به میان آورده - علاوه بر وبال اعمالشان، که در دنیا گریبانشان را می گیرد، وبالى نظیر آن وبالها که به سایر امت‌هاى گذشته به کیفر تکذیب آیات خدا رسید، و آن عبارت بود از خوارى در دنیا که البته عذاب آخرت قابل مقایسه با آن نیست- ایشان را به خسران و عذاب آخرت بشارت می دهد. و به همین منظور در این سوره -و مخصوصا در آخرش- روز قیامت را به روشن‌ترین اوصافش وصف کرده، و در همین جا سوره را خاتمه داده است.[۱]
فضیلت سوره
- «ابى بن کعب» از رسول خدا صلی الله علیه و آله نقل کرده که فرمود: هر که بخواند سوره «زمر» را، خداوند امید او را قطع نکرده و ثواب ترسندگان را که از خداوند مى‌ترسند به او مى‌بخشد.
- «هارون بن خارجه» از «امام صادق» علیه السلام نقل کرده که فرمود: هر که بخواند سوره زمر را، خدا شرافت دنیا و آخرت را به او مى‌بخشد و او را بدون مال و فامیل عزیز مى‌گرداند تا هر که او را ببیند شکوهش به وى نموده شده و جسدش بر آتش حرام گردد ... و علاوه براى او دو چشمه جارى و دو چشمه جوشان و دو بوستان خرّم و حوریان پرده نشین در خیمه ها مى‌باشد.
پانویس
- ↑ ترجمه المیزان، ج۱۷، ص: ۳۵۴.
منابع
- فضل بن حسن طبرسی، ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۲۱، ص۱۳۸.
- محمد حسین طباطبایی، ترجمه تفسیر المیزان، ج۱۷، ص۳۵۴، قم ۱۳۷۴.
- ترتیب نزول سوره ها، در همین دانشنامه.
پیوست
| سوره قبلی:
۳۸.ص |
۳۹.الزمر | سوره بعدی:
۴۰.غافر |
۱.سوره فاتحه ۲.سوره بقره ۳.سوره آل عمران ۴.سوره نساء ۵.سوره مائده ۶.سوره انعام ۷.سوره اعراف ۸.سوره انفال ۹.سوره توبه ۱۰.سوره یونس ۱۱.سوره هود ۱۲.سوره یوسف ۱۳.سوره رعد ۱۴.سوره ابراهیم ۱۵.سوره حجر ۱۶.سوره نحل ۱۷.سوره اسراء ۱۸.سوره کهف ۱۹.سوره مریم ۲۰.سوره طه ۲۱.سوره انبیاء ۲۲.سوره حج ۲۳.سوره مومنون ۲۴.سوره نور ۲۵.سوره فرقان ۲۶.سوره شعراء ۲۷.سوره نمل ۲۸.سوره قصص ۲۹.سوره عنکبوت ۳۰.سوره روم ۳۱.سوره لقمان ۳۲.سوره سجده ۳۳.سوره احزاب ۳۴.سوره سبأ ۳۵.سوره فاطر ۳۶.سوره یس ۳۷.سوره صافات ۳۸.سوره ص ۳۹.سوره زمر ۴۰.سوره غافر ۴۱.سوره فصلت ۴۲.سوره شوری ۴۳.سوره زخرف ۴۴.سوره دخان ۴۵.سوره جاثیه ۴۶.سوره احقاف ۴۷.سوره محمد ۴۸.سوره فتح ۴۹.سوره حجرات ۵۰.سوره ق ۵۱.سوره ذاریات ۵۲.سوره طور ۵۳.سوره نجم ۵۴.سوره قمر ۵۵.سوره الرحمن ۵۶.سوره واقعه ۵۷.سوره حدید ۵۸.سوره مجادله ۵۹.سوره حشر ۶۰.سوره ممتحنه ۶۱.سوره صف ۶۲.سوره جمعه ۶۳.سوره منافقون ۶۴.سوره تغابن ۶۵.سوره طلاق ۶۶.سوره تحریم ۶۷.سوره ملک ۶۸.سوره قلم ۶۹.سوره الحاقه ۷۰.سوره معارج ۷۱.سوره نوح ۷۲.سوره جن ۷۳.سوره مزمل ۷۴.سوره مدثر ۷۵.سوره قیامه ۷۶.سوره انسان ۷۷.سوره مرسلات ۷۸.سوره نبأ ۷۹.سوره نازعات ۸۰.سوره عبس ۸۱.سوره تکویر ۸۲.سوره انفطار ۸۳.سوره مطففین ۸۴.سوره انشقاق ۸۵.سوره بروج ۸۶.سوره طارق ۸۷.سوره اعلی ۸۸.سوره غاشیه ۸۹.سوره فجر ۹۰.سوره بلد ۹۱.سوره شمس ۹۲.سوره لیل ۹۳.سوره ضحی ۹۴.سوره انشراح ۹۵.سوره تین ۹۶.سوره علق ۹۷.سوره قدر ۹۸.سوره بینه ۹۹.سوره زلزال ۱۰۰.سوره عادیات ۱۰۱.سوره قارعه ۱۰۲.سوره تکاثر ۱۰۳.سوره عصر ۱۰۴.سوره همزه ۱۰۵.سوره فیل ۱۰۶.سوره قریش ۱۰۷.سوره ماعون ۱۰۸.سوره کوثر ۱۰۹.سوره کافرون ۱۱۰.سوره نصر ۱۱۱.سوره مسد ۱۱۲.سوره اخلاص ۱۱۳.سوره فلق ۱۱۴.سوره ناس
