سوره حج: تفاوت بین نسخه‌ها
| سطر ۱۳: | سطر ۱۳: | ||
==نزول سوره حج== | ==نزول سوره حج== | ||
| − | سوره حج به قول ابن عباس و عطا جز چند آيه‌اى از آن [[مکی]] است. حسن می‌گويد: جز چند آيه‌اى از آن كه در سفر نازل شده، [[مدنى]] است. اين چند آيه را بعضى 6 و بعضى 4 آيه دانسته اند. | + | سوره حج به قول ابن عباس و عطا جز چند آيه‌اى از آن [[مکی]] است. حسن می‌گويد: جز چند آيه‌اى از آن كه در سفر نازل شده، [[مدنى]] است. اين چند آيه را بعضى 6 و بعضى 4 آيه دانسته اند.<ref>ترجمه مجمع البيان في تفسير القرآن، ج16، ص176.</ref> |
این سوره در ترتیب مصحف بیست و دومین سوره و در ترتیب نزول صدو چهارمین سوره قرآن کریم است که پیش از آن [[سوره نور]] و پس از آن [[سوره منافقون]] نازل شده است. | این سوره در ترتیب مصحف بیست و دومین سوره و در ترتیب نزول صدو چهارمین سوره قرآن کریم است که پیش از آن [[سوره نور]] و پس از آن [[سوره منافقون]] نازل شده است. | ||
| سطر ۲۱: | سطر ۲۱: | ||
به عقيده كوفيان 78 و به عقيده مكيان 77 و به عقيده اهل مدينه 76 و به عقيده اهل بصره 75 و به عقيده اهل شام 74 آيه است. | به عقيده كوفيان 78 و به عقيده مكيان 77 و به عقيده اهل مدينه 76 و به عقيده اهل بصره 75 و به عقيده اهل شام 74 آيه است. | ||
| − | «الحميم» و «الجلود» را كوفيان پايان آيه مي دانند. «عاد و ثمود» را جز شاميان پايان آيه دانسته‌اند. «قوم لوط» را حجازيان و كوفيان پايان آيه دانسته‌اند و {{متن قرآن|«سَمَّاكُمُ الْمُسْلِمِينَ»}} را اهل مكه آيه‌اى دانسته‌اند. | + | «الحميم» و «الجلود» را كوفيان پايان آيه مي دانند. «عاد و ثمود» را جز شاميان پايان آيه دانسته‌اند. «قوم لوط» را حجازيان و كوفيان پايان آيه دانسته‌اند و {{متن قرآن|«سَمَّاكُمُ الْمُسْلِمِينَ»}} را اهل مكه آيه‌اى دانسته‌اند<ref>.ترجمه مجمع البيان في تفسير القرآن، ج16، ص176.</ref> |
==فضيلت سوره حج== | ==فضيلت سوره حج== | ||
| سطر ۲۷: | سطر ۲۷: | ||
ابى بن كعب گويد: پيامبر فرمود هر كس سوره حج بخواند، ثواب حج و عمره تمام حج كنندگان و عمره كنندگان گذشته و آينده به او داده می‌شود. | ابى بن كعب گويد: پيامبر فرمود هر كس سوره حج بخواند، ثواب حج و عمره تمام حج كنندگان و عمره كنندگان گذشته و آينده به او داده می‌شود. | ||
| − | [[امام صادق]] علیه السلام فرمود: هر كس سه روز يك بار اين سوره را بخواند، از سال خارج نمي شود، مگر اينكه به زيارت خانه خدا برود و اگر در سفر بميرد، اهل بهشت خواهد بود. | + | [[امام صادق]] علیه السلام فرمود: هر كس سه روز يك بار اين سوره را بخواند، از سال خارج نمي شود، مگر اينكه به زيارت خانه خدا برود و اگر در سفر بميرد، اهل بهشت خواهد بود.<ref>ترجمه مجمع البيان في تفسير القرآن، ج16، ص176.</ref> |
== هدف سوره حج== | == هدف سوره حج== | ||
| + | السورة تخاطب المشركين بأصول الدين إنذارا و تخويفا كما كانوا يخاطبون في السور النازلة قبل الهجرة في سياق يشهد بأن لهم بعد شوكة و قوة، و تخاطب المؤمنين بمثل الصلاة و مسائل الحج و عمل الخير و الإذن في القتال و الجهاد في سياق يشهد بأن لهم مجتمعا حديث العهد بالانعقاد قائما على ساق لا يخلو من عدة و عدة و شوكة. | ||
| + | و يتعين بذلك أن السورة مدنية نزلت بالمدينة ما بين هجرة النبي ص و غزوة بدر و غرضها بيان أصول الدين بيانا تفصيليا ينتفع بها المشرك و الموحد و فروعها بيانا إجماليا ينتفع بها الموحدون من المؤمنين إذ لم يكن تفاصيل الأحكام الفرعية مشرعة يومئذ إلا مثل الصلاة و الحج كما في السورة. | ||
| + | و لكون دعوة المشركين إلى الأصول من طريق الإنذار و كذا ندب المؤمنين إلى إجمال الفروع بلسان الأمر بالتقوى بسط الكلام في وصف يوم القيامة و افتتح السورة بالزلزلة التي هي من أشراطها و بها خراب الأرض و اندكاك الجبال. | ||
| − | اين سوره مشركين را | + | اين سوره مشركين را با سخن از اصول دین به شیوه انذار و تخويف مورد خطاب قرار می‌دهد، هم چنان كه در سوره‌هاى نازل شده قبل از هجرت مورد خطاب بودند. و سوره سياقى دارد كه از آن بر میآيد مشركين هنوز شوكت و نيروي داشته‌اند. همچنین مؤمنين را به امثال نماز، حج، عمل خير، اذن در قتال و جهاد مخاطب قرار داده، در سياقى كه می‌فهماند مؤمنين اجتماعشان تازه تشكيل شده، و روى پاى خود ايستاده، و مختصرى عده و عده و شوكت به دست آورده‌اند. |
| − | + | از این رو به دست می آید اين سوره در مدينه، بین زمان هجرت و جنگ بدر نازل شده است. و غرض سوره بيان اصول دين است، البته با بيانى تفصيلى كه مشرك و موحد هر دو از آن بهره‌مند شوند. و نيز فروع آن، ولى بيانش در فروع به طور اجمال است، و تنها مؤمنين موحد از آن استفاده میكنند، چون تفاصيل احكام فرعى در روزگارى كه اين سوره نازل میشده هنوز تشريع نشده بود، و به همين جهت در اين سوره كليات فروع دين از قبيل نماز و حج را بيان كرده است. | |
| − | و از آنجايى كه دعوت مشركين به اصول دين توحيد از طريق انذار صورت مى‌گرفته، و نيز وادارى مؤمنين به اجمال فروع دين به لسان امر به تقوى بوده، | + | و از آنجايى كه دعوت مشركين به اصول دين توحيد از طريق انذار صورت مى‌گرفته، و نيز وادارى مؤمنين به اجمال فروع دين به لسان امر به تقوى بوده، کلام را در وصف روز قيامت بسط داده، و سوره را با زلزله روز قيامت كه از علامتهاى آن است و به وسيله آن زمين ويران شده و كوه‌ها فرو می‌ريزد، آغاز نموده است <ref>الميزان، ج14، ص338 </ref> |
==پانویس== | ==پانویس== | ||
| سطر ۴۲: | سطر ۴۵: | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
| − | *فضل بن | + | *طبرسی، فضل بن حسن، [[مجمع البيان في تفسير القرآن]]، ترجمه گروه مترجمان، انتشارات فراهانی، تهران، ۱۳۶۰ش |
| − | * | + | *طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت، موسسه الاعلمی للمطبوعات، ۱۳۹۰ق. |
*[http://wiki.ahlolbait.com/index.php/%D8%AA%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D8%A8_%D9%86%D8%B2%D9%88%D9%84_%D8%B3%D9%88%D8%B1%D9%87_%D9%87%D8%A7 ترتیب نزول سوره ها]، در همین دانشنامه | *[http://wiki.ahlolbait.com/index.php/%D8%AA%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D8%A8_%D9%86%D8%B2%D9%88%D9%84_%D8%B3%D9%88%D8%B1%D9%87_%D9%87%D8%A7 ترتیب نزول سوره ها]، در همین دانشنامه | ||
==پیوست== | ==پیوست== | ||
نسخهٔ ۲۶ ژوئیهٔ ۲۰۲۰، ساعت ۱۳:۲۷
| <<انبیاء | حج | مؤمنون>> | ||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||
سوره حج بیست و دومین سوره قرآن است و دارای 78 آیه است.
نزول سوره حج
سوره حج به قول ابن عباس و عطا جز چند آيه‌اى از آن مکی است. حسن می‌گويد: جز چند آيه‌اى از آن كه در سفر نازل شده، مدنى است. اين چند آيه را بعضى 6 و بعضى 4 آيه دانسته اند.[۱]
این سوره در ترتیب مصحف بیست و دومین سوره و در ترتیب نزول صدو چهارمین سوره قرآن کریم است که پیش از آن سوره نور و پس از آن سوره منافقون نازل شده است.
تعداد آيات سوره حج
به عقيده كوفيان 78 و به عقيده مكيان 77 و به عقيده اهل مدينه 76 و به عقيده اهل بصره 75 و به عقيده اهل شام 74 آيه است.
«الحميم» و «الجلود» را كوفيان پايان آيه مي دانند. «عاد و ثمود» را جز شاميان پايان آيه دانسته‌اند. «قوم لوط» را حجازيان و كوفيان پايان آيه دانسته‌اند و «سَمَّاكُمُ الْمُسْلِمِينَ» را اهل مكه آيه‌اى دانسته‌اند[۲]
فضيلت سوره حج
ابى بن كعب گويد: پيامبر فرمود هر كس سوره حج بخواند، ثواب حج و عمره تمام حج كنندگان و عمره كنندگان گذشته و آينده به او داده می‌شود.
امام صادق علیه السلام فرمود: هر كس سه روز يك بار اين سوره را بخواند، از سال خارج نمي شود، مگر اينكه به زيارت خانه خدا برود و اگر در سفر بميرد، اهل بهشت خواهد بود.[۳]
هدف سوره حج
السورة تخاطب المشركين بأصول الدين إنذارا و تخويفا كما كانوا يخاطبون في السور النازلة قبل الهجرة في سياق يشهد بأن لهم بعد شوكة و قوة، و تخاطب المؤمنين بمثل الصلاة و مسائل الحج و عمل الخير و الإذن في القتال و الجهاد في سياق يشهد بأن لهم مجتمعا حديث العهد بالانعقاد قائما على ساق لا يخلو من عدة و عدة و شوكة. و يتعين بذلك أن السورة مدنية نزلت بالمدينة ما بين هجرة النبي ص و غزوة بدر و غرضها بيان أصول الدين بيانا تفصيليا ينتفع بها المشرك و الموحد و فروعها بيانا إجماليا ينتفع بها الموحدون من المؤمنين إذ لم يكن تفاصيل الأحكام الفرعية مشرعة يومئذ إلا مثل الصلاة و الحج كما في السورة. و لكون دعوة المشركين إلى الأصول من طريق الإنذار و كذا ندب المؤمنين إلى إجمال الفروع بلسان الأمر بالتقوى بسط الكلام في وصف يوم القيامة و افتتح السورة بالزلزلة التي هي من أشراطها و بها خراب الأرض و اندكاك الجبال.
اين سوره مشركين را با سخن از اصول دین به شیوه انذار و تخويف مورد خطاب قرار می‌دهد، هم چنان كه در سوره‌هاى نازل شده قبل از هجرت مورد خطاب بودند. و سوره سياقى دارد كه از آن بر میآيد مشركين هنوز شوكت و نيروي داشته‌اند. همچنین مؤمنين را به امثال نماز، حج، عمل خير، اذن در قتال و جهاد مخاطب قرار داده، در سياقى كه می‌فهماند مؤمنين اجتماعشان تازه تشكيل شده، و روى پاى خود ايستاده، و مختصرى عده و عده و شوكت به دست آورده‌اند.
از این رو به دست می آید اين سوره در مدينه، بین زمان هجرت و جنگ بدر نازل شده است. و غرض سوره بيان اصول دين است، البته با بيانى تفصيلى كه مشرك و موحد هر دو از آن بهره‌مند شوند. و نيز فروع آن، ولى بيانش در فروع به طور اجمال است، و تنها مؤمنين موحد از آن استفاده میكنند، چون تفاصيل احكام فرعى در روزگارى كه اين سوره نازل میشده هنوز تشريع نشده بود، و به همين جهت در اين سوره كليات فروع دين از قبيل نماز و حج را بيان كرده است.
و از آنجايى كه دعوت مشركين به اصول دين توحيد از طريق انذار صورت مى‌گرفته، و نيز وادارى مؤمنين به اجمال فروع دين به لسان امر به تقوى بوده، کلام را در وصف روز قيامت بسط داده، و سوره را با زلزله روز قيامت كه از علامتهاى آن است و به وسيله آن زمين ويران شده و كوه‌ها فرو می‌ريزد، آغاز نموده است [۴]
پانویس
منابع
- طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البيان في تفسير القرآن، ترجمه گروه مترجمان، انتشارات فراهانی، تهران، ۱۳۶۰ش
- طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت، موسسه الاعلمی للمطبوعات، ۱۳۹۰ق.
- ترتیب نزول سوره ها، در همین دانشنامه
پیوست
| سوره قبلی:
۲۱.الأنبياء |
۲۲.الحج | سوره بعدی:
۲۳.المؤمنون |
۱.سوره فاتحه ۲.سوره بقره ۳.سوره آل عمران ۴.سوره نساء ۵.سوره مائده ۶.سوره انعام ۷.سوره اعراف ۸.سوره انفال ۹.سوره توبه ۱۰.سوره یونس ۱۱.سوره هود ۱۲.سوره یوسف ۱۳.سوره رعد ۱۴.سوره ابراهیم ۱۵.سوره حجر ۱۶.سوره نحل ۱۷.سوره اسراء ۱۸.سوره کهف ۱۹.سوره مریم ۲۰.سوره طه ۲۱.سوره انبیاء ۲۲.سوره حج ۲۳.سوره مومنون ۲۴.سوره نور ۲۵.سوره فرقان ۲۶.سوره شعراء ۲۷.سوره نمل ۲۸.سوره قصص ۲۹.سوره عنکبوت ۳۰.سوره روم ۳۱.سوره لقمان ۳۲.سوره سجده ۳۳.سوره احزاب ۳۴.سوره سبأ ۳۵.سوره فاطر ۳۶.سوره یس ۳۷.سوره صافات ۳۸.سوره ص ۳۹.سوره زمر ۴۰.سوره غافر ۴۱.سوره فصلت ۴۲.سوره شوری ۴۳.سوره زخرف ۴۴.سوره دخان ۴۵.سوره جاثیه ۴۶.سوره احقاف ۴۷.سوره محمد ۴۸.سوره فتح ۴۹.سوره حجرات ۵۰.سوره ق ۵۱.سوره ذاریات ۵۲.سوره طور ۵۳.سوره نجم ۵۴.سوره قمر ۵۵.سوره الرحمن ۵۶.سوره واقعه ۵۷.سوره حدید ۵۸.سوره مجادله ۵۹.سوره حشر ۶۰.سوره ممتحنه ۶۱.سوره صف ۶۲.سوره جمعه ۶۳.سوره منافقون ۶۴.سوره تغابن ۶۵.سوره طلاق ۶۶.سوره تحریم ۶۷.سوره ملک ۶۸.سوره قلم ۶۹.سوره الحاقه ۷۰.سوره معارج ۷۱.سوره نوح ۷۲.سوره جن ۷۳.سوره مزمل ۷۴.سوره مدثر ۷۵.سوره قیامه ۷۶.سوره انسان ۷۷.سوره مرسلات ۷۸.سوره نبأ ۷۹.سوره نازعات ۸۰.سوره عبس ۸۱.سوره تکویر ۸۲.سوره انفطار ۸۳.سوره مطففین ۸۴.سوره انشقاق ۸۵.سوره بروج ۸۶.سوره طارق ۸۷.سوره اعلی ۸۸.سوره غاشیه ۸۹.سوره فجر ۹۰.سوره بلد ۹۱.سوره شمس ۹۲.سوره لیل ۹۳.سوره ضحی ۹۴.سوره انشراح ۹۵.سوره تین ۹۶.سوره علق ۹۷.سوره قدر ۹۸.سوره بینه ۹۹.سوره زلزال ۱۰۰.سوره عادیات ۱۰۱.سوره قارعه ۱۰۲.سوره تکاثر ۱۰۳.سوره عصر ۱۰۴.سوره همزه ۱۰۵.سوره فیل ۱۰۶.سوره قریش ۱۰۷.سوره ماعون ۱۰۸.سوره کوثر ۱۰۹.سوره کافرون ۱۱۰.سوره نصر ۱۱۱.سوره مسد ۱۱۲.سوره اخلاص ۱۱۳.سوره فلق ۱۱۴.سوره ناس
