سوره احزاب: تفاوت بین نسخه‌ها
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) (ویرایش) |
|||
| (۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۱ کاربر نشان داده نشده) | |||
| سطر ۲: | سطر ۲: | ||
{{شناسنامه سوره | {{شناسنامه سوره | ||
|نام=احزاب | |نام=احزاب | ||
| − | |قبلی= | + | |قبلی=سجده |
|بعدی=سبأ | |بعدی=سبأ | ||
|شماره=۳۳ | |شماره=۳۳ | ||
| − | |جزء= | + | |جزء=۲۱ و ۲۲ |
|محل نزول=مدینه | |محل نزول=مدینه | ||
|ترتیب نزول=۹۰ | |ترتیب نزول=۹۰ | ||
|تعداد آیه=۷۳ | |تعداد آیه=۷۳ | ||
}} | }} | ||
| − | سوره احزاب سى و سومین سوره قرآن است و دارای | + | '''سوره احزاب''' سى و سومین [[سوره]] از [[قرآن|قرآن کریم]] است و دارای ۷۳ [[آیه]] می باشد. |
| − | ==نزول سوره | + | ==نزول سوره == |
| − | سوره احزاب مدنى و نودمین سوره در ترتیب نزول و سى و سومین سوره در ترتیب مصحف است | + | سوره احزاب [[سوره های مکی و مدنی|مدنى]] و نودمین [[سوره]] در [[ترتیب نزول سوره ها|ترتیب نزول]]، و سى و سومین سوره در ترتیب مصحف است که پس از [[سوره انفال]] و پیش از [[سوره مائده]] نازل شده<ref> بصائر ذوى التمییز، ج ۱، ص ۳۷۷؛ المعجم الاحصائى، ج ۱، ص ۲۹۸ و ۳۰۶؛ التحریر والتنویر، ج ۲۱، ص ۲۴۵.</ref> و داراى ۷۳ [[آیه]] و ۱۲۸۰ کلمه است.<ref> بصائر ذوى التمییز، ج ۱، ص ۳۷۷؛ التحریر والتنویر، ج ۲۱، ص ۲۴۵.</ref> |
| − | + | حوادث مطرح شده در این سوره بین سال دوم و پنجم [[هجرت پیامبر اسلام به مدینه|هجرت]] روى داده است که به سبب نوپا بودن حکومت اسلامى در [[مدینه]]، مسلمانان دوران سختى داشتند و [[شرک|مشرکان]]، [[یهود|یهودیان]] و [[نفاق|منافقان]] به آنان آسیب مى‌رساندند. طى این مدت [[غزوه احزاب|جنگ احزاب]] و [[غزوه بنی قریظه|بنى‌قریظه]] رخ داد و رفته رفته حکومت اسلامى در مدینه و نیز قوانین اجتماعى اسلامى بیشتر تثبیت شد.<ref> اهداف کل سوره، ج ۱، ص ۵۲۵.</ref> | |
| − | + | سوره احزاب همچنان که ویژگى‌هاى دیگر [[سوره های مکی و مدنی|سوره‌هاى مدنى]] را دارد، محتوایش نیز با فضاى برهه نزول هماهنگ است. | |
| − | + | برخى آغاز سوره احزاب را با پایان سوره پیشین ([[سوره سجده|سجده]]) مرتبط دانسته‌اند، زیرا آن سوره با امر به [[پیامبر اسلام|پیغمبر اکرم]] صلى الله علیه و آله به اعراض از کافران و انتظار کیفر آنان به پایان رسیده و این سوره با امر به [[تقوا]] و پیروى نکردن از کافران و منافقان آغاز شده است.<ref> مجمع‌البیان، ج ۸، ص ۵۲۴؛ اسرار ترتیب القرآن، ص ۱۲۴.</ref> | |
| − | + | ==وجه تسمیه سوره == | |
| − | + | نام‌گذارى این [[سوره]] به «احزاب» از این‌رو است که آیات ۹ـ۲۵ این سوره، درباره [[غزوه احزاب|جنگ احزاب]] است و کلمه «احزاب» دو بار در [[آیه|آیه]] ۲۰ و یک بار در آیه ۲۲ آمده و مقصود از آن، گروه‌هاى کافرى است که از قبایل مهم براى از بین بردن [[اسلام]] و [[پیامبر اسلام|پیغمبر اکرم]] صلى الله علیه و آله متحد شده، و جنگ احزاب را آغاز کردند: {{متن قرآن|«یَحسَبونَ الاَحزابَ لَم یَذهَبوا و اِن یَأتِ الاَحزابُ یَوَدّوا لَو اَنَّهُم بادونَ فِى الاَعرابِ یَسـَلونَ عَن اَنبائِکم ولَو کانوا فیکم ما‌قـتَلوا اِلاّ قَلیلا... ولَمّا رَءَاالمُؤمِنونَ الاَحزابَ قالوا هذا ما وعَدَنَا اللّهُ و رَسولُهُ...»}}. (احزاب، ۲۰ و ۲۲) | |
| − | + | ==محتواى سوره == | |
| − | سوره | + | نقطه اتصال میان آیات این سوره را مى‌توان از یک سو کوشش [[پیامبر اسلام]] صلى الله علیه و آله براى تثبیت قوانین اجتماعى و مبارزه با رسوم [[جاهلیت|جاهلى]] و از سوى دیگر تلاش مشترک [[شرک|مشرکان]]، [[یهود|یهودیان]] و [[نفاق|منافقان]] در دسیسه علیه حکومت اسلامى از طریق یورش نظامى، اخلال گرى در اوضاع اجتماعى مسلمانان و تضعیف جایگاه رهبرى پیغمبر اکرم دانست. |
| − | + | آیات ۱ـ۸ این سوره با سفارش به پیغمبر اکرم صلى الله علیه و آله به [[تقوا]] و تبعیت نکردن از کافران و منافقان و پیروى از [[وحی|وحى]] و [[توکل|توکل]] به خدا آغاز مى‌شود و برخى رسوم جاهلى مانند ظهار (نوعى [[طلاق]] در [[جاهلیت]]) و پسرخواندگى (که در جاهلیت همه احکام فرزند را بر پسرخوانده مترتب مى‌کردند) را رد و بر انحصار پیوندهاى خویشاوندى در پیوندهاى واقعى تأکید مى‌کند. | |
| − | + | سپس ولایت عامه و سمتى بالاتر از پدر را براى [[رسول خدا]] صلى الله علیه و آله نسبت به مسلمانان جعل مى‌کند، چنان که همسران آن حضرت را با عنوان «اُمّ‌المؤمنین» معرفى مى‌کند و در پایان از پیمان محکمى یاد مى‌کند که از پیامبران [[اولوا العزم]] (در ایفاى مسئولیت تبلیغ و رسالت) گرفته است. | |
| − | آیات | + | آیات ۹ـ۲۷ این سوره، حادثه [[غزوه احزاب]] و [[غزوه بنی قریظه|بنى‌قریظه]] و امدادهاى غیبى و نصرت الهى را یادآور شده، سختى‌ها و صحنه‌هاى آن را این‌گونه ترسیم مى‌کند: هنگامى که گروه‌هاى [[کفر|کفر]] از بالا و پایین [[مدینه]] حمله کردند و کار بر مسلمانان به شدت دشوار شد و جان‌ها به لب رسید، منافقان و بیماردلان در وعده‌هاى خدا و پیامبر (مبنى بر پیروزى و دست یافتن بر گنج‌هاى پادشاهان [[ایران]] و روم) تردید کرده، آن را فریب خواندند. |
| − | + | آنان آرزو مى‌کردند که در کنار صحرانشینان بودند و به دور از جنگ گزارش‌هاى جنگ را پى‌گیرى مى‌کردند. برخى از [[انصار]] هم با قصد فرار و با این بهانه که خانه‌ها و خانواده‌هایشان امنیت ندارند، از پیامبر اجازه بازگشت خواستند! اینان باید مى‌دانستند که گریز از صحنه نبرد به حال آنان سودى نداشته، [[مرگ]] آنان را به تأخیر نمى‌اندازد. | |
| − | + | در این جنگ، مؤمنان ثابت‌قدم و راستین هنگامى که با گروه‌هاى دشمن روبرو شدند، نه تنها از ایمانشان کاسته نشد بلکه بر [[ایمان]] و فرمانبردارى آنان افزوده گردید و از عهده آزمون الهى به نیکویى برآمدند. آیاتِ پایانىِ این بخش، از فرار کافران بدون هیچ خیر و غنیمتى یاد کرده و نیز حمایت خداوند قوى عزیز از مسلمانان و دست یافتن آنان بر اموال و قلعه‌هاى مستحکم [[بنی قریظه|بنى‌قریظه]] را گزارش کرده است. | |
| − | آنان | + | بخش بعدى این سوره که از [[آیه]] ۲۸ تا پایان سوره را دربرمى‌گیرد، مربوط به [[پیامبر اسلام|پیامبر]] و کیفیت تعامل با آن حضرت است. ابتدا جایگاه همسران پیامبر را (بر اثر انتساب آنان به پیامبر و انتظاراتى که از آنان مى‌رود) بیان مى‌دارد، مانند روى‌گردانى از دنیا و ترک [[دنیاطلبی|دنیاطلبى]]، پیشى گرفتن از دیگران در عمل به اوامر الهى و پرهیز از گناه و خارج نشدن از خانه، سپس از [[ازدواج پیامبر با زینب بنت جحش|ازدواج پیغمبر با زینب دختر جَحْش]] و همسر مطلقه [[زید بن حارثه|زید]] (پسرخوانده پیغمبر) براى مبارزه با رسم جاهلى (حرمت [[ازدواج]] با مطلقه پسرخوانده) حمایت کرده است. |
| − | + | آن‌گاه به برخى از شئون پیامبر پرداخته و تأکید کرده است که او پدر هیچ یک از مردان شما نیست تا ازدواج با همسر مطلقه او بر پیامبر [[حرام]] باشد. در ادامه بیان مى‌کند که ازدواج پیامبر با چه زنانى رواست و نیز حرمت ازدواج با همسران پیامبر را اعلام مى‌کند و مردم را از آزار پیامبر خدا (در مورد خانواده و همسرانش) بر حذر مى‌دارد و آزاردهندگان را به لعنت دنیا و آخرت تهدید مى‌کند؛ همچنین منافقان و بیماردلان مدینه را که به آزار پیامبر مى‌پرداختند به اخراج از مدینه تهدید مى‌کند. | |
| − | + | به دنبال آن پرسش کسانى را نقل مى‌کند که (از سرِ [[استهزاء|استهزا]]) مى‌پرسیدند: [[قیامت]] کى فرا‌مى‌رسد؟ در ادامه [[عذاب]] سخت کافران و گناه‌کاران در [[دوزخ]] و پشیمانى آنان از کردارشان را بازگو مى‌کند. سپس خداوند از مؤمنان مى‌خواهد که پیغمبر اکرم صلى الله علیه و آله را نیازارند و همچون مردمى نباشند که [[حضرت موسى]] علیه‌السلام را آزردند. | |
| − | + | در پایانِ سوره، از افکنده شدن بارِ سنگین [[امانت]] و تکلیف الهى بر دوش [[انسان]] خبر داده و نتیجه [[نفاق]] و [[شرک|شرک]] را عذاب الهى، و ثمره [[ایمان]] را [[غفران]] و رحمت الهى برشمرده است. [[علامه طباطبایى]] این سوره را مشتمل بر معارف، [[احکام]]، داستان‌ها، پندها و موعظه‌هاى گوناگونى مى‌داند.<ref> المیزان، ج ۱۶، ص ۲۷۳.</ref> | |
| − | + | ==آیات مشهور سوره == | |
| − | + | برخى از آیات این سوره از آیات نامدار و مشهور به حساب مى‌آید. آیه ۶ این سوره که [[ارث]] را بر اساس خویشاوندى به رسمیت مى‌شناسد: {{متن قرآن|«و‌اولُوا الاَرحامِ بَعضُهُم اَولى بِبَعض»}} به «[[آیه اولواالأرحام|آیه اُولواالأرحام]]»<ref> نهج الحق، ص ۲۰۳.</ref> و آیه ۱۵: {{متن قرآن|«و‌ما کنّا مُعَذِّبینَ حَتّى نَبعَثَ رَسولا»}} به «آیه نفى تعذیب»<ref> نهایة الافکار، ج ۲، ص ۲۰۶.</ref> و آیه ۲۱: {{متن قرآن|«لَقَد کانَ لَکم فى رَسولِ‌اللّهِ اُسوَةٌ حَسَنَةٌ»}} به «آیه تأسّى» مشهور شده است.<ref> جواهرالکلام، ج ۱۴، ص ۱۵۶.</ref> | |
| − | + | همچنین آیه ۳۳ این سوره را «[[آیه تطهیر]]» نام نهاده‌اند:<ref> مجمع‌البیان، ج ۸، ص ۵۶۰؛ تتمة المراجعات، ص ۷.</ref> {{متن قرآن|«اِنَّما یُریدُاللّهُ لِیُذهِبَ عَنکمُ الرِّجسَ اَهلَ البَیتِ و یُطَهِّرَکم تَطهیرا»}}. در ذیل این آیه بحث‌هاى کلامى فراوانى طرح شده است و [[شیعه]] با استناد به این آیه و روایات [[شأن نزول]]، بر [[امامت]] و [[عصمت]] [[اهل بیت]] علیهم‌السلام استدلال کرده است.<ref> مجمع‌البیان، ج ۸، ص ۵۵۹؛ المیزان، ج ۱۶، ص ۳۱۰.</ref> | |
| − | + | آیات ۲۸ـ۲۹ این سوره را که زنان پیامبر را میان انتخاب دنیا و برگزیدن خدا و پیامبرش مخیر کرده است «آیات تخییر» گفته‌اند:<ref> بحارالانوار، ج ۲۲، ص ۱۸۲.</ref> {{متن قرآن|«یاَیُّهَا النَّبىُّ قُل لاَِزوجِک اِن کنتُنَّ تُرِدنَ الحَیوةَ الدُّنیا... * و اِن کنتُنَّ تُرِدنَ اللّهَ و رَسولَهُ...»}}. | |
| − | آیه | + | آیه ۵۶ را نیز «[[آیه صلوات]]»<ref> نهج الحق، ص ۱۸۷.</ref> خوانده‌اند؛ {{متن قرآن|«اِنَّ اللّهَ و مَلئِکتَهُ یُصَلّونَ عَلَى النَّبىِّ یاَیُّهَا الَّذینَ ءامَنوا صَلّوا عَلَیهِ و سَلِّموا تَسلیما»}}؛ و آیه ۷۲ که از پذیرش امانتى بزرگ به وسیله انسان خبر مى‌دهد به «[[آیه امانت|آیه امانت]]» شهرت دارد:<ref> الاتقان، ج ۱، ص ۶۶؛ تتمة المراجعات، ص ۵۳.</ref> {{متن قرآن|«اِنّا عَرَضنَا الاَمانَةَ عَلَى السَّموتِ والاَرضِ والجِبالِ فَاَبَینَ اَن یَحمِلنَها واَشفَقنَ مِنها وحَمَلَهَا الاِنسـنُ اِنَّه کانَ ظَلومـًا جَهولا»}}. |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
| − | <references/> | + | <references /> |
| + | ==منابع== | ||
| + | *على خراسانی، دائرةالمعارف قرآن کریم، جلد ۲، ص ۲۶۳-۲۶۶. | ||
| − | == | + | ==پیوست== |
| − | + | [[سوره احزاب/متن و ترجمه]]{{فهرست سوره های قرآن | |
| − | {{فهرست سوره های قرآن}} | + | |سوره=۳۳.[[سوره احزاب|الأحزاب]] |
| + | |قبلی=۳۲.[[سوره سجده|السجدة]] | ||
| + | |بعدی=۳۴.[[سوره سبأ|سبإ]] | ||
| + | }} | ||
{{قرآن}} | {{قرآن}} | ||
[[رده: سوره های قرآن]] | [[رده: سوره های قرآن]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۷ نوامبر ۲۰۲۰، ساعت ۱۱:۳۷
| <<سجده | احزاب | سبأ>> | ||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||
سوره احزاب سى و سومین سوره از قرآن کریم است و دارای ۷۳ آیه می باشد.
نزول سوره
سوره احزاب مدنى و نودمین سوره در ترتیب نزول، و سى و سومین سوره در ترتیب مصحف است که پس از سوره انفال و پیش از سوره مائده نازل شده[۱] و داراى ۷۳ آیه و ۱۲۸۰ کلمه است.[۲]
حوادث مطرح شده در این سوره بین سال دوم و پنجم هجرت روى داده است که به سبب نوپا بودن حکومت اسلامى در مدینه، مسلمانان دوران سختى داشتند و مشرکان، یهودیان و منافقان به آنان آسیب مى‌رساندند. طى این مدت جنگ احزاب و بنى‌قریظه رخ داد و رفته رفته حکومت اسلامى در مدینه و نیز قوانین اجتماعى اسلامى بیشتر تثبیت شد.[۳]
سوره احزاب همچنان که ویژگى‌هاى دیگر سوره‌هاى مدنى را دارد، محتوایش نیز با فضاى برهه نزول هماهنگ است.
برخى آغاز سوره احزاب را با پایان سوره پیشین (سجده) مرتبط دانسته‌اند، زیرا آن سوره با امر به پیغمبر اکرم صلى الله علیه و آله به اعراض از کافران و انتظار کیفر آنان به پایان رسیده و این سوره با امر به تقوا و پیروى نکردن از کافران و منافقان آغاز شده است.[۴]
وجه تسمیه سوره
نام‌گذارى این سوره به «احزاب» از این‌رو است که آیات ۹ـ۲۵ این سوره، درباره جنگ احزاب است و کلمه «احزاب» دو بار در آیه ۲۰ و یک بار در آیه ۲۲ آمده و مقصود از آن، گروه‌هاى کافرى است که از قبایل مهم براى از بین بردن اسلام و پیغمبر اکرم صلى الله علیه و آله متحد شده، و جنگ احزاب را آغاز کردند: «یَحسَبونَ الاَحزابَ لَم یَذهَبوا و اِن یَأتِ الاَحزابُ یَوَدّوا لَو اَنَّهُم بادونَ فِى الاَعرابِ یَسـَلونَ عَن اَنبائِکم ولَو کانوا فیکم ما‌قـتَلوا اِلاّ قَلیلا... ولَمّا رَءَاالمُؤمِنونَ الاَحزابَ قالوا هذا ما وعَدَنَا اللّهُ و رَسولُهُ...». (احزاب، ۲۰ و ۲۲)
محتواى سوره
نقطه اتصال میان آیات این سوره را مى‌توان از یک سو کوشش پیامبر اسلام صلى الله علیه و آله براى تثبیت قوانین اجتماعى و مبارزه با رسوم جاهلى و از سوى دیگر تلاش مشترک مشرکان، یهودیان و منافقان در دسیسه علیه حکومت اسلامى از طریق یورش نظامى، اخلال گرى در اوضاع اجتماعى مسلمانان و تضعیف جایگاه رهبرى پیغمبر اکرم دانست.
آیات ۱ـ۸ این سوره با سفارش به پیغمبر اکرم صلى الله علیه و آله به تقوا و تبعیت نکردن از کافران و منافقان و پیروى از وحى و توکل به خدا آغاز مى‌شود و برخى رسوم جاهلى مانند ظهار (نوعى طلاق در جاهلیت) و پسرخواندگى (که در جاهلیت همه احکام فرزند را بر پسرخوانده مترتب مى‌کردند) را رد و بر انحصار پیوندهاى خویشاوندى در پیوندهاى واقعى تأکید مى‌کند.
سپس ولایت عامه و سمتى بالاتر از پدر را براى رسول خدا صلى الله علیه و آله نسبت به مسلمانان جعل مى‌کند، چنان که همسران آن حضرت را با عنوان «اُمّ‌المؤمنین» معرفى مى‌کند و در پایان از پیمان محکمى یاد مى‌کند که از پیامبران اولوا العزم (در ایفاى مسئولیت تبلیغ و رسالت) گرفته است.
آیات ۹ـ۲۷ این سوره، حادثه غزوه احزاب و بنى‌قریظه و امدادهاى غیبى و نصرت الهى را یادآور شده، سختى‌ها و صحنه‌هاى آن را این‌گونه ترسیم مى‌کند: هنگامى که گروه‌هاى کفر از بالا و پایین مدینه حمله کردند و کار بر مسلمانان به شدت دشوار شد و جان‌ها به لب رسید، منافقان و بیماردلان در وعده‌هاى خدا و پیامبر (مبنى بر پیروزى و دست یافتن بر گنج‌هاى پادشاهان ایران و روم) تردید کرده، آن را فریب خواندند.
آنان آرزو مى‌کردند که در کنار صحرانشینان بودند و به دور از جنگ گزارش‌هاى جنگ را پى‌گیرى مى‌کردند. برخى از انصار هم با قصد فرار و با این بهانه که خانه‌ها و خانواده‌هایشان امنیت ندارند، از پیامبر اجازه بازگشت خواستند! اینان باید مى‌دانستند که گریز از صحنه نبرد به حال آنان سودى نداشته، مرگ آنان را به تأخیر نمى‌اندازد.
در این جنگ، مؤمنان ثابت‌قدم و راستین هنگامى که با گروه‌هاى دشمن روبرو شدند، نه تنها از ایمانشان کاسته نشد بلکه بر ایمان و فرمانبردارى آنان افزوده گردید و از عهده آزمون الهى به نیکویى برآمدند. آیاتِ پایانىِ این بخش، از فرار کافران بدون هیچ خیر و غنیمتى یاد کرده و نیز حمایت خداوند قوى عزیز از مسلمانان و دست یافتن آنان بر اموال و قلعه‌هاى مستحکم بنى‌قریظه را گزارش کرده است.
بخش بعدى این سوره که از آیه ۲۸ تا پایان سوره را دربرمى‌گیرد، مربوط به پیامبر و کیفیت تعامل با آن حضرت است. ابتدا جایگاه همسران پیامبر را (بر اثر انتساب آنان به پیامبر و انتظاراتى که از آنان مى‌رود) بیان مى‌دارد، مانند روى‌گردانى از دنیا و ترک دنیاطلبى، پیشى گرفتن از دیگران در عمل به اوامر الهى و پرهیز از گناه و خارج نشدن از خانه، سپس از ازدواج پیغمبر با زینب دختر جَحْش و همسر مطلقه زید (پسرخوانده پیغمبر) براى مبارزه با رسم جاهلى (حرمت ازدواج با مطلقه پسرخوانده) حمایت کرده است.
آن‌گاه به برخى از شئون پیامبر پرداخته و تأکید کرده است که او پدر هیچ یک از مردان شما نیست تا ازدواج با همسر مطلقه او بر پیامبر حرام باشد. در ادامه بیان مى‌کند که ازدواج پیامبر با چه زنانى رواست و نیز حرمت ازدواج با همسران پیامبر را اعلام مى‌کند و مردم را از آزار پیامبر خدا (در مورد خانواده و همسرانش) بر حذر مى‌دارد و آزاردهندگان را به لعنت دنیا و آخرت تهدید مى‌کند؛ همچنین منافقان و بیماردلان مدینه را که به آزار پیامبر مى‌پرداختند به اخراج از مدینه تهدید مى‌کند.
به دنبال آن پرسش کسانى را نقل مى‌کند که (از سرِ استهزا) مى‌پرسیدند: قیامت کى فرا‌مى‌رسد؟ در ادامه عذاب سخت کافران و گناه‌کاران در دوزخ و پشیمانى آنان از کردارشان را بازگو مى‌کند. سپس خداوند از مؤمنان مى‌خواهد که پیغمبر اکرم صلى الله علیه و آله را نیازارند و همچون مردمى نباشند که حضرت موسى علیه‌السلام را آزردند.
در پایانِ سوره، از افکنده شدن بارِ سنگین امانت و تکلیف الهى بر دوش انسان خبر داده و نتیجه نفاق و شرک را عذاب الهى، و ثمره ایمان را غفران و رحمت الهى برشمرده است. علامه طباطبایى این سوره را مشتمل بر معارف، احکام، داستان‌ها، پندها و موعظه‌هاى گوناگونى مى‌داند.[۵]
آیات مشهور سوره
برخى از آیات این سوره از آیات نامدار و مشهور به حساب مى‌آید. آیه ۶ این سوره که ارث را بر اساس خویشاوندى به رسمیت مى‌شناسد: «و‌اولُوا الاَرحامِ بَعضُهُم اَولى بِبَعض» به «آیه اُولواالأرحام»[۶] و آیه ۱۵: «و‌ما کنّا مُعَذِّبینَ حَتّى نَبعَثَ رَسولا» به «آیه نفى تعذیب»[۷] و آیه ۲۱: «لَقَد کانَ لَکم فى رَسولِ‌اللّهِ اُسوَةٌ حَسَنَةٌ» به «آیه تأسّى» مشهور شده است.[۸]
همچنین آیه ۳۳ این سوره را «آیه تطهیر» نام نهاده‌اند:[۹] «اِنَّما یُریدُاللّهُ لِیُذهِبَ عَنکمُ الرِّجسَ اَهلَ البَیتِ و یُطَهِّرَکم تَطهیرا». در ذیل این آیه بحث‌هاى کلامى فراوانى طرح شده است و شیعه با استناد به این آیه و روایات شأن نزول، بر امامت و عصمت اهل بیت علیهم‌السلام استدلال کرده است.[۱۰]
آیات ۲۸ـ۲۹ این سوره را که زنان پیامبر را میان انتخاب دنیا و برگزیدن خدا و پیامبرش مخیر کرده است «آیات تخییر» گفته‌اند:[۱۱] «یاَیُّهَا النَّبىُّ قُل لاَِزوجِک اِن کنتُنَّ تُرِدنَ الحَیوةَ الدُّنیا... * و اِن کنتُنَّ تُرِدنَ اللّهَ و رَسولَهُ...».
آیه ۵۶ را نیز «آیه صلوات»[۱۲] خوانده‌اند؛ «اِنَّ اللّهَ و مَلئِکتَهُ یُصَلّونَ عَلَى النَّبىِّ یاَیُّهَا الَّذینَ ءامَنوا صَلّوا عَلَیهِ و سَلِّموا تَسلیما»؛ و آیه ۷۲ که از پذیرش امانتى بزرگ به وسیله انسان خبر مى‌دهد به «آیه امانت» شهرت دارد:[۱۳] «اِنّا عَرَضنَا الاَمانَةَ عَلَى السَّموتِ والاَرضِ والجِبالِ فَاَبَینَ اَن یَحمِلنَها واَشفَقنَ مِنها وحَمَلَهَا الاِنسـنُ اِنَّه کانَ ظَلومـًا جَهولا».
پانویس
- ↑ بصائر ذوى التمییز، ج ۱، ص ۳۷۷؛ المعجم الاحصائى، ج ۱، ص ۲۹۸ و ۳۰۶؛ التحریر والتنویر، ج ۲۱، ص ۲۴۵.
- ↑ بصائر ذوى التمییز، ج ۱، ص ۳۷۷؛ التحریر والتنویر، ج ۲۱، ص ۲۴۵.
- ↑ اهداف کل سوره، ج ۱، ص ۵۲۵.
- ↑ مجمع‌البیان، ج ۸، ص ۵۲۴؛ اسرار ترتیب القرآن، ص ۱۲۴.
- ↑ المیزان، ج ۱۶، ص ۲۷۳.
- ↑ نهج الحق، ص ۲۰۳.
- ↑ نهایة الافکار، ج ۲، ص ۲۰۶.
- ↑ جواهرالکلام، ج ۱۴، ص ۱۵۶.
- ↑ مجمع‌البیان، ج ۸، ص ۵۶۰؛ تتمة المراجعات، ص ۷.
- ↑ مجمع‌البیان، ج ۸، ص ۵۵۹؛ المیزان، ج ۱۶، ص ۳۱۰.
- ↑ بحارالانوار، ج ۲۲، ص ۱۸۲.
- ↑ نهج الحق، ص ۱۸۷.
- ↑ الاتقان، ج ۱، ص ۶۶؛ تتمة المراجعات، ص ۵۳.
منابع
- على خراسانی، دائرةالمعارف قرآن کریم، جلد ۲، ص ۲۶۳-۲۶۶.
پیوست
| سوره قبلی:
۳۲.السجدة |
۳۳.الأحزاب | سوره بعدی:
۳۴.سبإ |
۱.سوره فاتحه ۲.سوره بقره ۳.سوره آل عمران ۴.سوره نساء ۵.سوره مائده ۶.سوره انعام ۷.سوره اعراف ۸.سوره انفال ۹.سوره توبه ۱۰.سوره یونس ۱۱.سوره هود ۱۲.سوره یوسف ۱۳.سوره رعد ۱۴.سوره ابراهیم ۱۵.سوره حجر ۱۶.سوره نحل ۱۷.سوره اسراء ۱۸.سوره کهف ۱۹.سوره مریم ۲۰.سوره طه ۲۱.سوره انبیاء ۲۲.سوره حج ۲۳.سوره مومنون ۲۴.سوره نور ۲۵.سوره فرقان ۲۶.سوره شعراء ۲۷.سوره نمل ۲۸.سوره قصص ۲۹.سوره عنکبوت ۳۰.سوره روم ۳۱.سوره لقمان ۳۲.سوره سجده ۳۳.سوره احزاب ۳۴.سوره سبأ ۳۵.سوره فاطر ۳۶.سوره یس ۳۷.سوره صافات ۳۸.سوره ص ۳۹.سوره زمر ۴۰.سوره غافر ۴۱.سوره فصلت ۴۲.سوره شوری ۴۳.سوره زخرف ۴۴.سوره دخان ۴۵.سوره جاثیه ۴۶.سوره احقاف ۴۷.سوره محمد ۴۸.سوره فتح ۴۹.سوره حجرات ۵۰.سوره ق ۵۱.سوره ذاریات ۵۲.سوره طور ۵۳.سوره نجم ۵۴.سوره قمر ۵۵.سوره الرحمن ۵۶.سوره واقعه ۵۷.سوره حدید ۵۸.سوره مجادله ۵۹.سوره حشر ۶۰.سوره ممتحنه ۶۱.سوره صف ۶۲.سوره جمعه ۶۳.سوره منافقون ۶۴.سوره تغابن ۶۵.سوره طلاق ۶۶.سوره تحریم ۶۷.سوره ملک ۶۸.سوره قلم ۶۹.سوره الحاقه ۷۰.سوره معارج ۷۱.سوره نوح ۷۲.سوره جن ۷۳.سوره مزمل ۷۴.سوره مدثر ۷۵.سوره قیامه ۷۶.سوره انسان ۷۷.سوره مرسلات ۷۸.سوره نبأ ۷۹.سوره نازعات ۸۰.سوره عبس ۸۱.سوره تکویر ۸۲.سوره انفطار ۸۳.سوره مطففین ۸۴.سوره انشقاق ۸۵.سوره بروج ۸۶.سوره طارق ۸۷.سوره اعلی ۸۸.سوره غاشیه ۸۹.سوره فجر ۹۰.سوره بلد ۹۱.سوره شمس ۹۲.سوره لیل ۹۳.سوره ضحی ۹۴.سوره انشراح ۹۵.سوره تین ۹۶.سوره علق ۹۷.سوره قدر ۹۸.سوره بینه ۹۹.سوره زلزال ۱۰۰.سوره عادیات ۱۰۱.سوره قارعه ۱۰۲.سوره تکاثر ۱۰۳.سوره عصر ۱۰۴.سوره همزه ۱۰۵.سوره فیل ۱۰۶.سوره قریش ۱۰۷.سوره ماعون ۱۰۸.سوره کوثر ۱۰۹.سوره کافرون ۱۱۰.سوره نصر ۱۱۱.سوره مسد ۱۱۲.سوره اخلاص ۱۱۳.سوره فلق ۱۱۴.سوره ناس
