منابع و پی نوشتهای متوسط
مقاله مورد سنجش قرار گرفته است

سوره

از دانشنامه‌ی اسلامی
(تغییرمسیر از سوره‌)
پرش به ناوبری پرش به جستجو

سوره به مجموعه‌ای از آیات قرآن کریم گفته می‌شود که با آیه «بسم الله الرحمن الرحیم» (به استثنای سوره توبه) آغاز می‌گردد. قرآن مجید ۱۱۴ سوره دارد.

مفهوم سوره

«سوره» از «سور بلد» (دیوار بلند و محیط به شهر) گرفته شده است؛ زیرا هر سوره آیاتى را دربرگرفته است و به آن احاطه دارد. مانند حصار (سور) شهر که خانه‌هایى را دربرگرفته است.

برخى آن را به معناى بلنداى شرف و منزلت رفیع گرفته ‌اند. زیرا بنابر گفته ابن فارس یکى از معانى سوره، علوّ و ارتفاع است و «سارَ یسورُ» به معناى غضب نمودن و برانگیخته شدن از همین ماده است. هر طبقه از ساختمان را نیز سوره مى‌گویند.

جوهری معتقد است: و السُّورُ أیضاً: جمع سُورَةٍ، مثل بُسْرَةٍ و بُسْرٍ، و هى کلُّ منزِلة من البِناء. و منه سُورَةُ القرآنِ، لأنَّها منزلةٌ بعد منزلةٍ مقطوعةٍ عن الأخرى.[۱]

ابوالفتوح رازى مى ‌گوید: بدان که سوره را معنى، منزلت بود از منازل شرف و همچنین گوید: باروى شهر را از آن جهت «سور» خوانند که بلند و مرتفع باشد.[۲]

برخى دیگر آن را از «سؤر» به معناى قطعه و باقیمانده چیزى دانسته‌ اند. ابوالفتوح در این‌ باره مى‌ گوید: اما آنکه مهموز گوید، اصل آن از «سؤر الماء» باشد و آن بقیه آب است در آبدان و عرب اگر در ظرف چیزى باقى گذارى گوید: «أسأرتُ فى الإناء». بنابراین سوره در اصل «سؤره» بوده و به منظور سهولت در تلفظ، همزه به واو بدل شده است و تمام قاریان متفقاً آن را با واو خوانده‌اند و در هیچ‌ یک از موارد نه‌گانه که در قرآن آمده کسى آن را با همزه قرائت نکرده است.

نام گروه‌های سور قرآن

عدد سوره‌‌های قرآن‌

قرآن کریم با ۱۱۴ سوره از روز نخست به همین صورت فعلى، نه کم و نه زیاد، نازل شده و از طریق پیامبر صلی الله علیه و آله با نقل صحابه و تابعین به دست ما رسیده است. این عدد متواتر است، بیشتر از این عدد فاقد اعتبار و کمتر از این فاقد دلیل است.

گفته شده است: مصحف عبدالله بن مسعود، فاقد سوره حمد و دو سوره ناس و فلق (معوّذتین) بوده است. او بر این باور بود که سوره حمد همتاى قرآن است و از قرآن جداست، چنانکه در آیه «وَلَقَدْ آتَیناک سَبْعاً مِنَ الْمَثانِی وَالْقُرْآنَ الْعَظِیمَ» (سوره حجر، ۸۷) سوره حمد که همان سبع مثانى است، در مقابل قرآن قرار گرفته است. اما معوّذتین را از سوره‌هاى قرآنى نمى ‌دانست بلکه آن دو را از دعاهاى مبطل السحر (دفع چشم‌زخم) مى ‌شمرد که بر پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله وحى شد تا با خواندن آنها چشم ‌زخمى که بر حسنین وارد شده بود، دفع شود؛ بنابراین هرگاه این دو سوره را در مصحفى مى ‌دید، آن را پاک مى‌کرد و مى ‌گفت: غیر قرآن را با قرآن خلط نکنید.

مصحف ابی بن کعب نیز داراى ۱۱۵ سوره بوده است. او دو سوره فیل و سوره ایلاف را یک سوره مى‌دانست و میان آن دو «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ» نمى ‌آورد. ضمنا دو سوره به نامهاى «حفد» و «خلع» بر سوره‌ها اضافه کرده بود.[۳]

فهرست سوره‌های قرآن

شماره معرفی سوره متن و ترجمه تعداد آیات
۱ سوره حمد متن و ترجمه ۷ آیه
۲ سوره بقره متن و ترجمه ۲۸۶ آیه
۳ سوره آل عمران متن و ترجمه ۲۰۰ آیه
۴ سوره نساء متن و ترجمه ۱۷۶ آیه
۵ سوره مائده متن و ترجمه ۱۲۰ آیه
۶ سوره انعام متن و ترجمه ۱۶۵ آیه
۷ سوره اعراف متن و ترجمه ۲۰۶ آیه
۸ سوره انفال متن و ترجمه ۷۵ آیه
۹ سوره توبه متن و ترجمه ۱۲۹ آیه
۱۰ سوره یونس متن و ترجمه ۱۰۹ آیه
۱۱ سوره هود متن و ترجمه ۱۲۳ آیه
۱۲ سوره یوسف متن و ترجمه ۱۱۱ آیه
۱۳ سوره رعد متن و ترجمه ۴۳ آیه
۱۴ سوره ابراهیم متن و ترجمه ۵۲ آیه
۱۵ سوره حجر متن و ترجمه ۹۹ آیه
۱۶ سوره نحل متن و ترجمه ۱۲۸ آیه
۱۷ سوره اسراء متن و ترجمه ۱۱۱ آیه
۱۸ سوره کهف متن و ترجمه ۱۱۰ آیه
۱۹ سوره مریم متن و ترجمه ۹۸ آیه
۲۰ سوره طه متن و ترجمه ۱۳۵ آیه
۲۱ سوره انبیاء متن و ترجمه ۱۱۲ آیه
۲۲ سوره حج متن و ترجمه ۷۸ آیه
۲۳ سوره مومنون متن و ترجمه ۱۱۸ آیه
۲۴ سوره نور متن و ترجمه ۶۴ آیه
۲۵ سوره فرقان متن و ترجمه ۷۷ آیه
۲۶ سوره شعراء متن و ترجمه ۲۲۷ آیه
۲۷ سوره نمل متن و ترجمه ۹۳ آیه
۲۸ سوره قصص متن و ترجمه ۸۸ آیه
۲۹ سوره عنکبوت متن و ترجمه ۶۹ آیه
۳۰ سوره روم متن و ترجمه ۶۰ آیه
۳۱ سوره لقمان متن و ترجمه ۳۴ آیه
۳۲ سوره سجده متن و ترجمه ۳۰ آیه
۳۳ سوره احزاب متن و ترجمه ۷۳ آیه
۳۴ سوره سبا متن و ترجمه ۵۴ آیه
۳۵ سوره فاطر متن و ترجمه ۴۵ آیه
۳۶ سوره یس متن و ترجمه ۸۳ آیه
۳۷ سوره صافات متن و ترجمه ۱۸۲ آیه
۳۸ سوره ص متن و ترجمه ۸۸ آیه
۳۹ سوره زمر متن و ترجمه ۷۵ آیه
۴۰ سوره غافر متن و ترجمه ۸۵ آیه
۴۱ سوره فصلت متن و ترجمه ۵۴ آیه
۴۲ سوره شوری متن و ترجمه ۵۳ آیه
۴۳ سوره زخرف متن و ترجمه ۸۹ آیه
۴۴ سوره دخان متن و ترجمه ۵۹ آیه
۴۵ سوره جاثیه متن و ترجمه ۳۷ آیه
۴۶ سوره احقاف متن و ترجمه ۳۵ آیه
۴۷ سوره محمد متن و ترجمه ۳۸ آیه
۴۸ سوره فتح متن و ترجمه ۲۹ آیه
۴۹ سوره حجرات متن و ترجمه ۱۸ آیه
۵۰ سوره ق متن و ترجمه ۴۵ آیه
۵۱ سوره ذاریات متن و ترجمه ۶۰ آیه
۵۲ سوره طور متن و ترجمه ۴۹ آیه
۵۳ سوره نجم متن و ترجمه ۶۲ آیه
۵۴ سوره قمر متن و ترجمه ۵۵ آیه
۵۵ سوره الرحمن متن و ترجمه ۷۸ آیه
۵۶ سوره واقعه متن و ترجمه ۹۶ آیه
۵۷ سوره حدید متن و ترجمه ۲۹ آیه
۵۸ سوره مجادله متن و ترجمه ۲۲ آیه
۵۹ سوره حشر متن و ترجمه ۲۴ آیه
۶۰ سوره ممتحنه متن و ترجمه ۱۳ آیه
۶۱ سوره صف متن و ترجمه ۱۴ آیه
۶۲ سوره جمعه متن و ترجمه ۱۱ آیه
۶۳ سوره منافقون متن و ترجمه ۱۱ آیه
۶۴ سوره تغابن متن و ترجمه ۱۸ آیه
۶۵ سوره طلاق متن و ترجمه ۱۲ آیه
۶۶ سوره تحریم متن و ترجمه ۱۲ آیه
۶۷ سوره ملک متن و ترجمه ۳۰ آیه
۶۸ سوره قلم متن و ترجمه ۵۲ آیه
۶۹ سوره الحاقة متن و ترجمه ۵۲ آیه
۷۰ سوره معارج متن و ترجمه ۴۴ آیه
۷۱ سوره نوح متن و ترجمه ۲۸ آیه
۷۲ سوره جن متن و ترجمه ۲۸ آیه
۷۳ سوره مزمل متن و ترجمه ۲۰ آیه
۷۴ سوره مدثر متن و ترجمه ۵۶ آیه
۷۵ سوره قیامة متن و ترجمه ۴۰ آیه
۷۶ سوره انسان متن و ترجمه ۳۱ آیه
۷۷ سوره مرسلات متن و ترجمه ۵۰ آیه
۷۸ سوره نبا متن و ترجمه ۴۰ آیه
۷۹ سوره نازعات متن و ترجمه ۴۶ آیه
۸۰ سوره عبس متن و ترجمه ۴۲ آیه
۸۱ سوره تکویر متن و ترجمه ۲۹ آیه
۸۲ سوره انفطار متن و ترجمه ۱۹ آیه
۸۳ سوره مطففین متن و ترجمه ۳۶ آیه
۸۴ سوره انشقاق متن و ترجمه ۲۵ آیه
۸۵ سوره بروج متن و ترجمه ۲۲ آیه
۸۶ سوره الطارق متن و ترجمه ۱۷ آیه
۸۷ سوره الأعلى متن و ترجمه ۱۹ آیه
۸۸ سوره غاشیه متن و ترجمه ۲۶ آیه
۸۹ سوره فجر متن و ترجمه ۳۰ آیه
۹۰ سوره بلد متن و ترجمه ۲۰ آیه
۹۱ سوره شمس متن و ترجمه ۱۵ آیه
۹۲ سوره لیل متن و ترجمه ۲۱ آیه
۹۳ سوره ضحى متن و ترجمه ۱۱ آیه
۹۴ سوره انشراح متن و ترجمه ۸ آیه
۹۵ سوره التین متن و ترجمه ۸ آیه
۹۶ سوره علق متن و ترجمه ۱۹ آیه
۹۷ سوره قدر متن و ترجمه ۵ آیه
۹۸ سوره بینه متن و ترجمه ۸ آیه
۹۹ سوره زلزال متن و ترجمه ۸ آیه
۱۰۰ سوره العادیات متن و ترجمه ۱۱ آیه
۱۰۱ سوره القارعة متن و ترجمه ۱۱ آیه
۱۰۲ سوره تکاثر متن و ترجمه ۸ آیه
۱۰۳ سوره العصر متن و ترجمه ۳ آیه
۱۰۴ سوره همزه متن و ترجمه ۹ آیه
۱۰۵ سوره فیل متن و ترجمه ۵ آیه
۱۰۶ سوره قریش متن و ترجمه ۴ آیه
۱۰۷ سوره ماعون متن و ترجمه ۷ آیه
۱۰۸ سوره کوثر متن و ترجمه ۳ آیه
۱۰۹ سوره کافرون متن و ترجمه ۶ آیه
۱۱۰ سوره نصر متن و ترجمه ۳ آیه
۱۱۱ سوره مسد متن و ترجمه ۵ آیه
۱۱۲ سوره اخلاص متن و ترجمه ۴ آیه
۱۱۳ سوره فلق متن و ترجمه ۵ آیه
۱۱۴ سوره ناس متن و ترجمه ۶ آیه

پانویس

  1. جوهرى، اسماعیل بن حماد، الصحاح - تاج اللغة و صحاح العربیة، ۶ جلد، دار العلم للملایین، بیروت - لبنان، اول، ۱۴۱۰ ه‍ ق ج۲ ص ۶۹۰
  2. الروض الجنان؛ ج۱، مقدمه، ص۹.
  3. تاریخ قرآن معرفت، ص ۷۵-۸۱.

منابع

  • محمدهادی معرفت، تاریخ قرآن، انتشارات سمت.
قرآن
متن و ترجمه قرآن
اوصاف قرآن (اسامی و صفات قرآن، اعجاز قرآن، عدم تحریف در قرآن)
اجزاء قرآن آیه، سوره، جزء، حزب، حروف مقطعه
ترجمه و تفسیر قرآن تاریخ تفسیر، روشهای تفسیری قرآن، سیاق آیات، اسرائیلیات، تاویل، فهرست تفاسیر شیعه، فهرست تفاسیر اهل سنت، ترجمه های قرآن
علوم قرآنی تاریخ قرآن: نزول قرآن، جمع قرآن، شان نزول، کاتبان وحی، قراء سبعه
دلالت الفاظ قرآن: عام و خاص، مجمل و مبین، مطلق و مقید، محکم و متشابه، مفهوم و منطوق، نص و ظاهر، ناسخ و منسوخ
تلاوت قرآن تجوید، آداب قرائت قرآن، تدبر در قرآن
رده ها: سوره های قرآن * آیات قرآن * واژگان قرآنی * شخصیت های قرآنی * قصه های قرآنی * علوم قرآنی * معارف قرآن