سوره یونس
| <<توبه | یونس | هود>> | ||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||
«سوره یونس» دهمین سوره از قرآن کریم است و دارای ۱۰۹ آیه می باشد.
نزول سوره
سوره مبارکه «یونس» - همانطور که از آیاتش پیداست - در مکه نازل شده و از سوره هایى است که نزول آن در اوائل بعثت بوده و این سوره بطورى که از پیوستگى و اتصال آیات کریمه اش پیداست، یکباره نازل شده است. ولى بعضى از مفسرین، سه آیه از این سوره را که از جملۀ «فَإِنْ کنْتَ فِی شَک مِمَّا أَنْزَلْنا إِلَیک ...» شروع مى‌شود استثناء کرده و گفته اند که این سه آیه در مدینه نازل شده است. و بعضى دیگر آیه «وَ مِنْهُمْ مَنْ یؤْمِنُ بِهِ وَ مِنْهُمْ مَنْ لا یؤْمِنُ بِهِ وَ رَبُّک أَعْلَمُ بِالْمُفْسِدِینَ» را استثناء کرده و گفته اند در مدینه و درباره یهودیان نازل شده، ولیکن از الفاظ این آیات هیچ دلیلى بر این دو قول دیده نمی‌شود.
این سوره در ترتیب مصحف، دهمین سوره و در ترتیب نزول، پنجاه و یکمین سوره قرآن کریم است که پیش از آن سوره اسراء و پس از آن سوره هود نازل شده است.
محتوا و هدف سوره
علامه طباطبائی ره در مورد هدف این سوره می گوید: غرض این سوره که سوره براى بیان آن نازل شده، تاکید مسئله توحید است از راه بشارت و انذار. گویا این سوره بعد از آنکه مشرکین، مساله وحى را انکار کردند و قرآن را سحر خواندند نازل شده، و خدا در این سوره ادعاى آنان را به این بیان رد کرده که: قرآن کتابى است آسمانى و نازل شده به علم خداى تعالى، و آنچه از معارف توحید که در آن است از قبیل وحدانیت خداى تعالى و علم و قدرت او، و اینکه خلقت منتهى به او است، و سنتهاى عجیبى که در خلقت عالم دارد، و اینکه خلق همگى با اعمالشان به سوى او بر مى گردند، و در برابر آنچه کردهاند از خیر و شر جزاء داده مىشوند، امورى است که آیات آسمان و زمین بر آن دلالت دارد، و عقل سالم نیز به سوى آن راهنمایى مى کند. پس، همه اینها معانى و معارفى است حق، و معلوم است که کلامى که بر چنین معارفى دلالت مىکند کلام حکیم است، و سحر فریبنده‌ی باطل نمى تواند حاکى از چنین معارفى باشد.
دلیل بر آنچه گفتیم این است که خداى تعالى سوره مورد بحث را با گفتار در باره تکذیب دشمنان نسبت به قرآن کریم آغاز نموده و فرموده: «أَکانَ لِلنَّاسِ عَجَباً أَنْ أَوْحَینا... قالَ الْکافِرُونَ إِنَّ هذا لَساحِرٌ مُبِینٌ» و با لحنى چون: «وَاتَّبِعْ ما یوحى إِلَیک» ختم فرموده است، و آن آغاز و این انجام را در خلال آیات آن نیز چند بار تذکر داده، یکجا فرموده: «وَ إِذا تُتْلى عَلَیهِمْ آیاتُنا» و جاى دیگر فرموده: «وَ ما کانَ هذَا الْقُرْآنُ أَنْ یفْتَرى مِنْ دُونِ اللَّهِ ...»، و جاى دیگر فرموده: «یا أَیهَا النَّاسُ قَدْ جاءَتْکمْ مَوْعِظَةٌ ...» و نیز فرموده: «فَإِنْ کنْتَ فِی شَک مِمَّا أَنْزَلْنا إِلَیک ...».
پس همین که می بینیم این مطلب، یعنى سخن از حقانیت قرآن در چند جاى سوره تکرار شد و در اول و آخر آن آمده، باید بفهمیم که زمینه و اساس آیات این سوره همان پاسخگویى و رد انکار کفارى است که وحى بودن قرآن را انکار مى کردند، و به همین جهت است که باز مى بینیم تهدیدهایى که در این سوره آمده -که قسمت عمده سوره است- در باره مکذبین آیات خدا از این امت است، اینها هستند که تهدیدشان کرده است به قضاء بین آنان، و بین پیامبرشان (صلوات اللَّه علیه) و فرموده: این قضاء، سنتى است که خداى تعالى در بین هر امتى با پیغمبرش جارى کرده.
و نیز می بینیم که سوره مورد بحث را با تعقیب همین جریان ختم نموده، بطورى که گویى بیان حقیقت نامبرده از مختصات این سوره است. بنابراین جا دارد که ما سوره یونس را به سوره انذار و قضاء عدل بین رسول خدا صلى اللَّه علیه و آله و بین امتش معرفى کنیم و اتفاقا سوره با همین قضاء ختم شده، آنجا که خطاب به رسول گرامى خود فرموده: «وَاصْبِرْ حَتَّى یحْکمَ اللَّهُ وَ هُوَ خَیرُ الْحاکمِینَ».
فضیلت سوره
ابى بن کعب از رسول خدا صلى اللَّه علیه و آله روایت کرده که فرمود: هر کس این سوره را بخواند، ده حسنه خدا بدو عطا می کند به شماره هر کس که یونس پیغمبر را تصدیق کرده و یا تکذیب نموده و بشماره هر کس که همراه فرعون غرق شده است.
و از امام صادق علیه السلام روایت شده که فرمود: هر که سوره یونس را در هر دو ماه یا سه ماه (یکبار) بخواند، ترس آنکه وى از جاهلان باشد براى او نیست و در روز قیامت از مقربان خواهد بود.
منابع
- فضل بن حسن طبرسی، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ترجمه گروه مترجمان، انتشارات فراهانی، تهران، ۱۳۶۰ش، ج۱۱، ص۲۵.
- محمدحسین طباطبایی، تفسیر المیزان، ترجمه محمد باقر موسوی همدانی، قم ۱۳۷۴، ج۱۰، ص۶.
- محمدحسین طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۱۰، ص۷.
- ترتیب نزول سوره ها، در همین دانشنامه.
پیوست
| سوره قبلی:
۹.التوبة |
۱۰.يونس | سوره بعدی:
۱۱.هود |
۱.سوره فاتحه ۲.سوره بقره ۳.سوره آل عمران ۴.سوره نساء ۵.سوره مائده ۶.سوره انعام ۷.سوره اعراف ۸.سوره انفال ۹.سوره توبه ۱۰.سوره یونس ۱۱.سوره هود ۱۲.سوره یوسف ۱۳.سوره رعد ۱۴.سوره ابراهیم ۱۵.سوره حجر ۱۶.سوره نحل ۱۷.سوره اسراء ۱۸.سوره کهف ۱۹.سوره مریم ۲۰.سوره طه ۲۱.سوره انبیاء ۲۲.سوره حج ۲۳.سوره مومنون ۲۴.سوره نور ۲۵.سوره فرقان ۲۶.سوره شعراء ۲۷.سوره نمل ۲۸.سوره قصص ۲۹.سوره عنکبوت ۳۰.سوره روم ۳۱.سوره لقمان ۳۲.سوره سجده ۳۳.سوره احزاب ۳۴.سوره سبأ ۳۵.سوره فاطر ۳۶.سوره یس ۳۷.سوره صافات ۳۸.سوره ص ۳۹.سوره زمر ۴۰.سوره غافر ۴۱.سوره فصلت ۴۲.سوره شوری ۴۳.سوره زخرف ۴۴.سوره دخان ۴۵.سوره جاثیه ۴۶.سوره احقاف ۴۷.سوره محمد ۴۸.سوره فتح ۴۹.سوره حجرات ۵۰.سوره ق ۵۱.سوره ذاریات ۵۲.سوره طور ۵۳.سوره نجم ۵۴.سوره قمر ۵۵.سوره الرحمن ۵۶.سوره واقعه ۵۷.سوره حدید ۵۸.سوره مجادله ۵۹.سوره حشر ۶۰.سوره ممتحنه ۶۱.سوره صف ۶۲.سوره جمعه ۶۳.سوره منافقون ۶۴.سوره تغابن ۶۵.سوره طلاق ۶۶.سوره تحریم ۶۷.سوره ملک ۶۸.سوره قلم ۶۹.سوره الحاقه ۷۰.سوره معارج ۷۱.سوره نوح ۷۲.سوره جن ۷۳.سوره مزمل ۷۴.سوره مدثر ۷۵.سوره قیامه ۷۶.سوره انسان ۷۷.سوره مرسلات ۷۸.سوره نبأ ۷۹.سوره نازعات ۸۰.سوره عبس ۸۱.سوره تکویر ۸۲.سوره انفطار ۸۳.سوره مطففین ۸۴.سوره انشقاق ۸۵.سوره بروج ۸۶.سوره طارق ۸۷.سوره اعلی ۸۸.سوره غاشیه ۸۹.سوره فجر ۹۰.سوره بلد ۹۱.سوره شمس ۹۲.سوره لیل ۹۳.سوره ضحی ۹۴.سوره انشراح ۹۵.سوره تین ۹۶.سوره علق ۹۷.سوره قدر ۹۸.سوره بینه ۹۹.سوره زلزال ۱۰۰.سوره عادیات ۱۰۱.سوره قارعه ۱۰۲.سوره تکاثر ۱۰۳.سوره عصر ۱۰۴.سوره همزه ۱۰۵.سوره فیل ۱۰۶.سوره قریش ۱۰۷.سوره ماعون ۱۰۸.سوره کوثر ۱۰۹.سوره کافرون ۱۱۰.سوره نصر ۱۱۱.سوره مسد ۱۱۲.سوره اخلاص ۱۱۳.سوره فلق ۱۱۴.سوره ناس
