سوره یونس
| <<توبه | یونس | هود>> | ||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||
سوره یونس دهمین سوره قرآن است ودارای 109 آیه است.
نزول سوره یونس
اين سوره مباركه - همانطور كه از آياتش پيداست - در مكه نازل شده و از سوره هايى است كه نزول آن در اوائل بعثت بوده و اين سوره بطورى كه از پيوستگى و اتصال آيات كريمه اش پيداست يكباره نازل شده است. ولى بعضى از مفسرين سه آيه از اين سوره را كه از جمله«" فَإِنْ كُنْتَ فِي شَكٍّ مِمَّا أَنْزَلْنا إِلَيْكَ ..."» شروع مى‌شود استثناء كرده و گفته اند كه اين سه آيه در مدينه نازل شده است. و بعضى ديگر آيه«" وَ مِنْهُمْ مَنْ يُؤْمِنُ بِهِ وَ مِنْهُمْ مَنْ لا يُؤْمِنُ بِهِ وَ رَبُّكَ أَعْلَمُ بِالْمُفْسِدِينَ"» را استثناء كرده و گفته اند در مدينه و درباره يهوديان نازل شده، وليكن از الفاظ اين آيات هيچ دليلى بر اين دو قول ديده نمی‌شود.
این سوره در ترتیب مصحف دهمین سوره و در ترتیب نزول پنجاه و یکیمین سوره قرآن کریم است که پیش از آن سوره اسراء و پس از آن سوره هود نازل شده است.
فضيلت سوره یونس
ابى بن كعب از رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله روايت كرده كه فرمود: هر كس اين سوره را بخواند ده حسنه خدا بدو عطا مي كند به شماره هر كس كه يونس پيغمبر را تصديق كرده و يا تكذيب نموده و بشماره هر كس كه همراه فرعون غرق شده است. و از امام صادق علیه السلام روايت شده كه فرمود: هر كه سوره يونس را در هر دو ماه يا سه ماه (يكبار) بخواند ترس آنكه وى از جاهلان باشد براى او نيست و در روز قيامت از مقربان خواهد بود.
هدف سوره یونس
غرض اين سوره، يعنى آن هدفى كه سوره براى بيان آن نازل شده، عبارت است از تاكيد مردم به التزام به توحيد، و اين تاكيد را از راه بشارت و انذار انجام داده، گويا اين سوره بعد از آنكه مشركين، مساله وحى را انكار كردند و قرآن را سحر خواندند نازل شده، و ادعاى آنان را به اين بيان رد كرده كه: قرآن كتابى است آسمانى و نازل شده به علم خداى تعالى و آنچه از معارف توحيد كه در آن است از قبيل وحدانيت خداى تعالى و علم و قدرت او و اين كه خلقت منتهى به او است و سنت‌هاى عجيبى كه در خلقت عالم دارد و اين كه خلق همگى با اعمالشان به سوى او برمى گردند و در برابر آنچه كرده اند جزاء داده مى شوند - خير باشد جزاى خير داده مى شوند و شر باشد جزاى شر - همه و همه امورى است كه آيات آسمان و زمين بر آن دلالت دارد، و عقل سالم نيز به سوى آن راهنمايى مى كند. پس، همه اين ها معانى و معارفى است حق و معلوم است كه كلامى كه بر چنين معارفى دلالت مى كند كلام حكيم است و سحر باطلى كه با عباراتى شيرين و فريبنده زينت شده نمى تواند حاكى از چنين معارفى باشد.
دليل بر آنچه گفتيم اين است كه خداى تعالى سوره مورد بحث را با گفتار در باره تكذيب دشمنان نسبت به قرآن كريم آغاز نموده و فرموده: «"أَكانَ لِلنَّاسِ عَجَباً أَنْ أَوْحَيْنا... قالَ الْكافِرُونَ إِنَّ هذا لَساحِرٌ مُبِينٌ"» و با لحنى چون: «"وَاتَّبِعْ ما يُوحى إِلَيْكَ"» ختم فرموده است، و آن آغاز و اين انجام را در خلال آيات آن نيز چند بار تذكر داده، يكجا فرموده: «"وَ إِذا تُتْلى عَلَيْهِمْ آياتُنا"» و جاى ديگر فرموده: «"وَ ما كانَ هذَا الْقُرْآنُ أَنْ يُفْتَرى مِنْ دُونِ اللَّهِ ..."»، و جاى ديگر فرموده: «"يا أَيُّهَا النَّاسُ قَدْ جاءَتْكُمْ مَوْعِظَةٌ ..."، و نيز فرموده: " فَإِنْ كُنْتَ فِي شَكٍّ مِمَّا أَنْزَلْنا إِلَيْكَ ...".»
پس همين كه می بينيم اين مطلب، يعنى سخن از حقانيت قرآن در چند جاى سوره تكرار شد و در اول و آخر آن آمده، بايد بفهميم كه زمينه و اساس آيات اين سوره همان پاسخگويى و رد انكار كفارى است كه وحى بودن قرآن را انكار مى كردند، و به همين جهت است كه باز مى بينيم تهديدهايى كه در اين سوره آمده- كه قسمت عمده سوره است- در باره مكذبين آيات خدا از اين امت است، اينها هستند كه تهديدشان كرده است به قضاء بين آنان، و بين پيامبرشان (صلوات اللَّه عليه) و فرموده: اين قضاء، سنتى است كه خداى تعالى در بين هر امتى با پيغمبرش جارى كرده. و نيز میبينيم كه سوره مورد بحث را با تعقيب همين جريان ختم نموده، بطورى كه گويى بيان حقيقت نامبرده از مختصات اين سوره است.
بنابراين جا دارد كه ما سوره يونس را به سوره انذار و قضاء عدل بين رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله و بين امتش معرفى كنيم و اتفاقا سوره با همين قضاء ختم شده، آنجا كه خطاب به رسول گرامى خود فرموده: «"وَاصْبِرْ حَتَّى يَحْكُمَ اللَّهُ وَ هُوَ خَيْرُ الْحاكِمِينَ".»
«"الر، تِلْكَ آياتُ الْكِتابِ الْحَكِيمِ"» اشاره با لفظ "تلك" كه مخصوص به مواردى است كه مشاراليه دور باشد به اين منظور است كه بفهماند قرآن كريم در افقى دور و سطحى عالى و مقامى بلند قرار دارد، چون كلام خداى تعالى است، كلامى است كه از چنين مقام بلندى، مقام على اعلى و خداى رفيع الدرجات و خداى ذوالعرش نازل شده.
منابع
- فضل بن حسن طبرسی، ترجمه مجمع البيان في تفسير القرآن، ج11، ص25.
- محمدحسین طباطبایی، ترجمه تفسیر المیزان، ج10، ص6، قم 1374.
- ترتیب نزول سوره ها، در همین دانشنامه.
پیوست
| سوره قبلی:
۹.التوبة |
۱۰.يونس | سوره بعدی:
۱۱.هود |
۱.سوره فاتحه ۲.سوره بقره ۳.سوره آل عمران ۴.سوره نساء ۵.سوره مائده ۶.سوره انعام ۷.سوره اعراف ۸.سوره انفال ۹.سوره توبه ۱۰.سوره یونس ۱۱.سوره هود ۱۲.سوره یوسف ۱۳.سوره رعد ۱۴.سوره ابراهیم ۱۵.سوره حجر ۱۶.سوره نحل ۱۷.سوره اسراء ۱۸.سوره کهف ۱۹.سوره مریم ۲۰.سوره طه ۲۱.سوره انبیاء ۲۲.سوره حج ۲۳.سوره مومنون ۲۴.سوره نور ۲۵.سوره فرقان ۲۶.سوره شعراء ۲۷.سوره نمل ۲۸.سوره قصص ۲۹.سوره عنکبوت ۳۰.سوره روم ۳۱.سوره لقمان ۳۲.سوره سجده ۳۳.سوره احزاب ۳۴.سوره سبأ ۳۵.سوره فاطر ۳۶.سوره یس ۳۷.سوره صافات ۳۸.سوره ص ۳۹.سوره زمر ۴۰.سوره غافر ۴۱.سوره فصلت ۴۲.سوره شوری ۴۳.سوره زخرف ۴۴.سوره دخان ۴۵.سوره جاثیه ۴۶.سوره احقاف ۴۷.سوره محمد ۴۸.سوره فتح ۴۹.سوره حجرات ۵۰.سوره ق ۵۱.سوره ذاریات ۵۲.سوره طور ۵۳.سوره نجم ۵۴.سوره قمر ۵۵.سوره الرحمن ۵۶.سوره واقعه ۵۷.سوره حدید ۵۸.سوره مجادله ۵۹.سوره حشر ۶۰.سوره ممتحنه ۶۱.سوره صف ۶۲.سوره جمعه ۶۳.سوره منافقون ۶۴.سوره تغابن ۶۵.سوره طلاق ۶۶.سوره تحریم ۶۷.سوره ملک ۶۸.سوره قلم ۶۹.سوره الحاقه ۷۰.سوره معارج ۷۱.سوره نوح ۷۲.سوره جن ۷۳.سوره مزمل ۷۴.سوره مدثر ۷۵.سوره قیامه ۷۶.سوره انسان ۷۷.سوره مرسلات ۷۸.سوره نبأ ۷۹.سوره نازعات ۸۰.سوره عبس ۸۱.سوره تکویر ۸۲.سوره انفطار ۸۳.سوره مطففین ۸۴.سوره انشقاق ۸۵.سوره بروج ۸۶.سوره طارق ۸۷.سوره اعلی ۸۸.سوره غاشیه ۸۹.سوره فجر ۹۰.سوره بلد ۹۱.سوره شمس ۹۲.سوره لیل ۹۳.سوره ضحی ۹۴.سوره انشراح ۹۵.سوره تین ۹۶.سوره علق ۹۷.سوره قدر ۹۸.سوره بینه ۹۹.سوره زلزال ۱۰۰.سوره عادیات ۱۰۱.سوره قارعه ۱۰۲.سوره تکاثر ۱۰۳.سوره عصر ۱۰۴.سوره همزه ۱۰۵.سوره فیل ۱۰۶.سوره قریش ۱۰۷.سوره ماعون ۱۰۸.سوره کوثر ۱۰۹.سوره کافرون ۱۱۰.سوره نصر ۱۱۱.سوره مسد ۱۱۲.سوره اخلاص ۱۱۳.سوره فلق ۱۱۴.سوره ناس
