سنجش مقاله انجام نشده است

ترتیب نزول سوره ها: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
جز (صفحه‌ای جدید حاوی ' {{بخشی از یک کتاب}} منبع:علوم قرآنی، معرفت ، محمد هادی؛ ترتیب نزول سوره ها در تر...' ایجاد کرد)
 
 
(۱۵ نسخه‌ٔ میانی ویرایش شده توسط ۶ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
−
{{بخشی از یک کتاب}}
+
{{خوب}}
−
منبع:علوم قرآنی، معرفت ، محمد هادی؛
+
چیدمان [[سوره|سوره‌ها]] در [[قرآن|قرآنهای]] مرسوم، بر اساس ترتیب [[نزول قرآن|نزول]] نیست، اما دانشمندان [[علوم قرآن|علوم قرآنی]] توانسته اند با توجه به روایاتی که ترتیب نزول سوره های قرآن را بیان نموده است، تا اندازه ای به ترتیب نزول این سوره ها دست پیدا کنند و از آن در [[تفسیر قرآن|تفسیر]] و [[فقه]] و [[تاریخ]] و... بهره ببرند. 
  
−
ترتیب نزول سوره ها
+
==فهرست ترتیب نزول==
 +
در ترتیب نزول [[سوره]] ها روایاتی در دست است که عمدتا از [[ابن عباس]] نقل شده و مورد اعتماد بزرگان است.<ref> تاریخ یعقوبی، ج ۲، ص ۲۶ و ۳۵؛ الفهرست ابن ندیم، ص ۴۷-۴۳؛ تفسیر طبرسی، ج ۱۰، ص ۴۰۶-۴۰۵؛ شواهد التنزیل، ج ۲، ص ۳۱۱ به بعد؛ الاتقان، ج ۱، ص ۲۹-۲۲.</ref>
  
−
در ترتیب نزول سوره ها روایاتی در دست است که مورد اعتماد بزرگان است وعمدتا از ابن عباس نقل شده است.مانند روایتی که احمد بن ابی یعقوب کاتب،معروف به ابن واضح یعقوبی(متوفای 292)در تاریخ خود از محمد بن سائب کلبی از ابی صالح از ابن عباس نقل می کند <ref> تاریخ یعقوبی،ج 2،ص 26 و 35.</ref>.
+
[[شیخ طبرسی|علامه طبرسی]] و دیگر بزرگان فن،<ref>علوم قرآنی، محمد هادی معرفت، ص ۸۹.</ref> متذکر می شوند که رعایت ترتیب سوره ها، نظر به ابتدای هر سوره است. اگر سوره ای تا چند آیه نازل شود، و پیش از اتمام آن سوره، سوره دیگری به طور کامل نازل گردد، و حتی چند سوره دیگر در این میان به صورت کامل نازل شود، آن گاه بقیه سوره نخست نازل شود، در این حالت نیز اعتبار ترتیب، مبدا نزول هر سوره خواهد بود، نه زمان تکمیل آن. چنان که [[سوره علق]] تا پنج آیه در آغاز [[بعثت]] نازل گردید و پس از چند سال بقیه سوره نازل شد. همچنین [[سوره مدثر]] و [[سوره مزمل]] و غیره نیز به همین روال نازل شده اند. به همین دلیل سوره علق اولین سوره نازل شده شمرده می شود. چنان که [[طبرسی]] در [[مجمع البیان]] از کتاب «الایضاح» احمد زاهد نقل کرده است.<ref> مجمع البیان، ج ۱۰ ص ۴۰۵.</ref>
  
−
و یا روایتی که محمد بن اسحاق وراق،معروف به ابن ندیم(متوفای 385)در کتاب الفهرست خود آورده است <ref> ابن الندیم،الفهرست،فن سوم از مقاله اول،ص 47-43.</ref>.و یا علامه طبرسی صاحب تفسیر از شیخ خود ابو محمد مهدی بن نزار حسینی قاینی از علامه قرن پنجم حافظ کبیر عبید الله بن عبد الله بن احمد، معروف به حاکم حسکانی نیشابوری صاحب کتاب «شواهد التنزیل »روایت ترتیب را از ابن عباس آورده است.و نیز از کتاب «الایضاح »استاد احمد زاهد روایتی را نقل کرده است <ref> تفسیر طبرسی،ج 10،ص 406-405.نیز رجوع شود به شواهد التنزیل،ج 2،ص 311 به بعد.</ref>.و نیزامام بدر الدین زرکشی،اولین محقق مسایل قرآنی(متوفای 794) در کتاب خود«البرهان فی علوم القرآن »که در سال 773 آن را نگاشته،تفصیلا روایات ترتیب راآورده است و می گوید:«هذا نزل من القرآن و علیه استقرت الروایة من الثقات » <ref> البرهان،ج 1،ص 193.</ref>.وبالاخره جلال الدین سیوطی،علامه عصر خود(متوفای 911)در کتاب معروف خود«الاتقان »این روایات را آورده است،و از ابو الحسن بن حصار،در این زمینه منظومه ای می آورد که در کتاب الناسخ و المنسوخ وی درج شده است.سیوطی روایت ترتیب را از جابر بن زید <ref> جابر بن زید،از فقهای بنام بصره و از بزرگان تابعین به شمار می رود.از ابن عباس و عکرمه روایت کرده است.</ref> نیز می آورد که تکمیل کننده روایت ابن عباس به شمار می رود <ref> الاتقان،ج 1،ص 29-22.</ref>.
+
آیت الله معرفت در کتاب «علوم قرآنی» فهرستی از [[سوره های مکی و مدنی]] و ترتیب نزول آنها ارائه نموده که سوره های مکی آن به صورت زیر است. مطابق با توضیح ذکر شده در این کتاب، این فهرست در ترتیب سوره ‏ها، طبق روایت ابن عباس و تکمیل آن مطابق روایت جابر بن زید، با تصحیح از روی نسخه‏ های متعدد انجام گرفته است.<ref>علوم قرآنی، محمد هادی معرفت، ص ۹۰.</ref><center>
  
−
علامه طبرسی و دیگر بزرگان فن،متذکر می شوند که رعایت ترتیب سوره ها،نظربه ابتدای هر سوره است.اگر سوره ای تا چند آیه نازل شود،و پیش از اتمام آن سوره،سوره دیگری به طور کامل نازل گردد،و حتی چند سوره دیگر در این میان به صورت کامل نازل شود،آن گاه بقیه سوره نخست نازل شود،در این حالت نیزاعتبار ترتیب،مبدا نزول هر سوره خواهد بود.چنان که سوره علق تا پنج آیه در آغازبعثت نازل گردید و پس از چند سال بقیه سوره نازل شد.هم چنین سوره مدثر وسوره مزمل و غیره نیز به همین روال نازل شده اند.به همین دلیل سوره علق اولین سوره نازل شده شمرده می شود.چنان که طبرسی در مجمع البیان(ج 10 ص 405)
+
<small>برای مشاهده سوره ها به ترتیب نزول بر روی علامت کنار عنوان "ترتیب نزول" کلیک کنید</small>
 +
{|
 +
|
 +
{| class="wikitable sortable" style="margin-right:auto;margin-left:auto;"
 +
!ردیف
 +
!نام سوره
 +
!شمار آیه‌ها
 +
!ترتیب نزول
 +
!محل نزول
 +
|-
 +
|۱
 +
|[[سوره حمد]]
 +
|۷
 +
|۵
 +
|مکه
 +
|-
 +
|۲
 +
|[[سوره بقره]]
 +
|۲۸۶
 +
|۸۷
 +
|مدینه
 +
|-
 +
|۳
 +
|[[سوره آل عمران]]
 +
|۲۰۰
 +
|۸۹
 +
|مدینه
 +
|-
 +
|۴
 +
|[[سوره نساء]]
 +
|۱۷۶
 +
|۹۲
 +
|مدینه
 +
|-
 +
|۵
 +
|[[سوره مائده]]
 +
|۱۲۰
 +
|۱۱۳
 +
|مدینه
 +
|-
 +
|۶
 +
|[[سوره انعام]]
 +
|۱۶۵
 +
|۵۵
 +
|مکه
 +
|-
 +
|۷
 +
|[[سوره اعراف]]
 +
|۲۰۶
 +
|۳۹
 +
|مکه
 +
|-
 +
|۸
 +
|[[سوره انفال]]
 +
|۷۵
 +
|۸۸
 +
|مدینه
 +
|-
 +
|۹
 +
|[[سوره توبه]]
 +
|۱۲۹
 +
|۱۱۴
 +
|مدینه
 +
|-
 +
|۱۰
 +
|[[سوره یونس]]
 +
|۱۰۹
 +
|۵۱
 +
|مکه
 +
|-
 +
|۱۱
 +
|[[سوره هود]]
 +
|۱۲۳
 +
|۵۲
 +
|مکه
 +
|-
 +
|۱۲
 +
|[[سوره یوسف]]
 +
|۱۱۱
 +
|۵۳
 +
|مکه
 +
|-
 +
|۱۳
 +
|[[سوره رعد]]
 +
|۴۳
 +
|۹۶
 +
|مدینه
 +
|-
 +
|۱۴
 +
|[[سوره ابراهیم]]
 +
|۵۲
 +
|۷۲
 +
|مکه
 +
|-
 +
|۱۵
 +
|[[سوره حجر]]
 +
|۹۹
 +
|۵۴
 +
|مکه
 +
|-
 +
|۱۶
 +
|[[سوره نحل]]
 +
|۱۲۸
 +
|۷۰
 +
|مکه
 +
|-
 +
|۱۷
 +
|[[سوره اسراء]]
 +
|۱۱۱
 +
|۵۰
 +
|مکه
 +
|-
 +
|۱۸
 +
|[[سوره کهف]]
 +
|۱۱۰
 +
|۶۹
 +
|مکه
 +
|-
 +
|۱۹
 +
|[[سوره مریم]]
 +
|۹۸
 +
|۴۴
 +
|مکه
 +
|-
 +
|۲۰
 +
|[[سوره طه]]
 +
|۱۳۵
 +
|۴۵
 +
|مکه
 +
|-
 +
|۲۱
 +
|[[سوره انبیاء]]
 +
|۱۱۲
 +
|۷۳
 +
|مکه
 +
|-
 +
|۲۲
 +
|[[سوره حج]]
 +
|۷۸
 +
|۱۰۴
 +
|مدینه
 +
|-
 +
|۲۳
 +
|[[سوره مؤمنون]]
 +
|۱۱۸
 +
|۷۴
 +
|مکه
 +
|-
 +
|۲۴
 +
|[[سوره نور]]
 +
|۶۴
 +
|۱۰۳
 +
|مدینه
 +
|-
 +
|۲۵
 +
|[[سوره فرقان]]
 +
|۷۷
 +
|۴۲
 +
|مکه
 +
|-
 +
|۲۶
 +
|[[سوره شعراء]]
 +
|۲۲۷
 +
|۴۷
 +
|مکه
 +
|-
 +
|۲۷
 +
|[[سوره نمل]]
 +
|۹۳
 +
|۴۸
 +
|مکه
 +
|-
 +
|۲۸
 +
|[[سوره قصص]]
 +
|۸۸
 +
|۴۹
 +
|مکه
 +
|-
 +
|۲۹
 +
|[[سوره عنکبوت]]
 +
|۶۹
 +
|۸۵
 +
|مکه
 +
|-
 +
|۳۰
 +
|[[سوره روم]]
 +
|۶۰
 +
|۸۴
 +
|مکه
 +
|-
 +
|۳۱
 +
|[[سوره لقمان]]
 +
|۳۴
 +
|۵۷
 +
|مکه
 +
|-
 +
|۳۲
 +
|[[سوره سجده]]
 +
|۳۰
 +
|۷۵
 +
|مکه
 +
|-
 +
|۳۳
 +
|[[سوره احزاب]]
 +
|۷۳
 +
|۹۰
 +
|مدینه
 +
|-
 +
|۳۴
 +
|[[سوره سبا]]
 +
|۵۴
 +
|۵۸
 +
|مکه
 +
|-
 +
|۳۵
 +
|[[سوره فاطر]]
 +
|۴۵
 +
|۴۳
 +
|مکه
 +
|-
 +
|۳۶
 +
|[[سوره یس]]
 +
|۸۳
 +
|۴۱
 +
|مکه
 +
|-
 +
|۳۷
 +
|[[سوره صافات]]
 +
|۱۸۲
 +
|۵۶
 +
|مکه
 +
|-
 +
|۳۸
 +
|[[سوره ص]]
 +
|۸۸
 +
|۳۸
 +
|مکه
 +
|-
 +
|۳۹
 +
|[[سوره زمر]]
 +
|۷۵
 +
|۵۹
 +
|مکه
 +
|-
 +
|۴۰
 +
|[[سوره غافر]]
 +
|۸۵
 +
|۶۰
 +
|مکه
 +
|-
 +
|۴۱
 +
|[[سوره فصلت]]
 +
|۵۴
 +
|۶۱
 +
|مکه
 +
|-
 +
|۴۲
 +
|[[سوره شوری]]
 +
|۵۳
 +
|۶۲
 +
|مکه
 +
|-
 +
|۴۳
 +
|[[سوره زخرف]]
 +
|۸۹
 +
|۶۳
 +
|مکه
 +
|-
 +
|۴۴
 +
|[[سوره دخان]]
 +
|۵۹
 +
|۶۴
 +
|مکه
 +
|-
 +
|۴۵
 +
|[[سوره جاثيه]]
 +
|۳۷
 +
|۶۵
 +
|مکه
 +
|-
 +
|۴۶
 +
|[[سوره احقاف]]
 +
|۳۵
 +
|۶۶
 +
|مکه
 +
|-
 +
|۴۷
 +
|[[سوره محمد]]
 +
|۳۸
 +
|۹۵
 +
|مدینه
 +
|-
 +
|۴۸
 +
|[[سوره فتح]]
 +
|۲۹
 +
|۱۱۲
 +
|مدینه
 +
|-
 +
|۴۹
 +
|[[سوره حجرات]]
 +
|۱۸
 +
|۱۰۷
 +
|مدینه
 +
|-
 +
|۵۰
 +
|[[سوره ق]]
 +
|۴۵
 +
|۳۴
 +
|مکه
 +
|-
 +
|۵۱
 +
|[[سوره ذاریات]]
 +
|۶۰
 +
|۶۷
 +
|مکه
 +
|-
 +
|۵۲
 +
|[[سوره طور]]
 +
|۴۹
 +
|۷۶
 +
|مکه
 +
|-
 +
|۵۳
 +
|[[سوره نجم]]
 +
|۶۲
 +
|۲۳
 +
|مکه
 +
|-
 +
|۵۴
 +
|[[سوره قمر]]
 +
|۵۵
 +
|۳۷
 +
|مکه
 +
|-
 +
|۵۵
 +
|[[سوره الرحمن]]
 +
|۷۸
 +
|۹۷
 +
|مدینه
 +
|-
 +
|۵۶
 +
|[[سوره واقعه]]
 +
|۹۶
 +
|۴۶
 +
|مکه
 +
|-
 +
|۵۷
 +
|[[سوره حدید]]
 +
|۲۹
 +
|۹۴
 +
|مدینه
 +
|-
 +
|۵۸
 +
|[[سوره مجادله]]
 +
|۲۲
 +
|۱۰۶
 +
|مدینه
 +
|-
 +
|۵۹
 +
|[[سوره حشر]]
 +
|۲۴
 +
|۱۰۱
 +
|مدینه
 +
|-
 +
|۶۰
 +
|[[سوره ممتحنه]]
 +
|۱۳
 +
|۹۱
 +
|مدینه
 +
|-
 +
|۶۱
 +
|[[سوره صف]]
 +
|۱۴
 +
|۱۱۱
 +
|مدینه
 +
|-
 +
|۶۲
 +
|[[سوره جمعه]]
 +
|۱۱
 +
|۱۰۹
 +
|مدینه
 +
|-
 +
|۶۳
 +
|[[سوره منافقون]]
 +
|۱۱
 +
|۱۰۵
 +
|مدینه
 +
|-
 +
|۶۴
 +
|[[سوره تغابن]]
 +
|۱۸
 +
|۱۱۰
 +
|مدینه
 +
|-
 +
|۶۵
 +
|[[سوره طلاق]]
 +
|۱۲
 +
|۹۹
 +
|مدینه
 +
|-
 +
|۶۶
 +
|[[سوره تحریم]]
 +
|۱۲
 +
|۱۰۸
 +
|مدینه
 +
|-
 +
|۶۷
 +
|[[سوره ملک]]
 +
|۳۰
 +
|۷۷
 +
|مکه
 +
|-
 +
|۶۸
 +
|[[سوره قلم]]
 +
|۵۲
 +
|۲
 +
|مکه
 +
|-
 +
|۶۹
 +
|[[سوره الحاقة]]
 +
|۵۲
 +
|۷۸
 +
|مکه
 +
|-
 +
|۷۰
 +
|[[سوره معارج]]
 +
|۴۴
 +
|۷۹
 +
|مکه
 +
|-
 +
|۷۱
 +
|[[سوره نوح]]
 +
|۲۸
 +
|۷۱
 +
|مکه
 +
|-
 +
|۷۲
 +
|[[سوره جن]]
 +
|۲۸
 +
|۴۰
 +
|مکه
 +
|-
 +
|۷۳
 +
|[[سوره مزمل]]
 +
|۲۰
 +
|۳
 +
|مکه
 +
|-
 +
|۷۴
 +
|[[سوره مدثر]]
 +
|۵۶
 +
|۴
 +
|مکه
 +
|-
 +
|۷۵
 +
|[[سوره قيامة]]
 +
|۴۰
 +
|۳۱
 +
|مکه
 +
|-
 +
|۷۶
 +
|[[سوره انسان]]
 +
|۳۱
 +
|۹۸
 +
|مدینه
 +
|-
 +
|۷۷
 +
|[[سوره مرسلات]]
 +
|۵۰
 +
|۳۳
 +
|مکه
 +
|-
 +
|۷۸
 +
|[[سوره نبا]]
 +
|۴۰
 +
|۸۰
 +
|مکه
 +
|-
 +
|۷۹
 +
|[[سوره نازعات]]
 +
|۴۶
 +
|۸۱
 +
|مکه
 +
|-
 +
|۸۰
 +
|[[سوره عبس]]
 +
|۴۲
 +
|۲۴
 +
|مکه
 +
|-
 +
|۸۱
 +
|[[سوره تکویر]]
 +
|۲۹
 +
|۷
 +
|مکه
 +
|-
 +
|۸۲
 +
|[[سوره انفطار]]
 +
|۱۹
 +
|۸۲
 +
|مکه
 +
|-
 +
|۸۳
 +
|[[سوره مطففین]]
 +
|۳۶
 +
|۸۶
 +
|مکه
 +
|-
 +
|۸۴
 +
|[[سوره انشقاق]]
 +
|۲۵
 +
|۸۳
 +
|مکه
 +
|-
 +
|۸۵
 +
|[[سوره بروج]]
 +
|۲۲
 +
|۲۷
 +
|مکه
 +
|-
 +
|۸۶
 +
|[[سوره الطارق]]
 +
|۱۷
 +
|۳۶
 +
|مکه
 +
|-
 +
|۸۷
 +
|[[سوره اعلی]]
 +
|۱۹
 +
|۸
 +
|مکه
 +
|-
 +
|۸۸
 +
|[[سوره الغاشية]]
 +
|۲۶
 +
|۶۸
 +
|مکه
 +
|-
 +
|۸۹
 +
|[[سوره فجر]]
 +
|۳۰
 +
|۱۰
 +
|مکه
 +
|-
 +
|۹۰
 +
|[[سوره بلد]]
 +
|۲۰
 +
|۳۵
 +
|مکه
 +
|-
 +
|۹۱
 +
|[[سوره شمس]]
 +
|۱۵
 +
|۲۶
 +
|مکه
 +
|-
 +
|۹۲
 +
|[[سوره الليل]]
 +
|۲۱
 +
|۹
 +
|مکه
 +
|-
 +
|۹۳
 +
|[[سوره الضحى]]
 +
|۱۱
 +
|۱۱
 +
|مکه
 +
|-
 +
|۹۴
 +
|[[سوره انشراح]]
 +
|۸
 +
|۱۲
 +
|مکه
 +
|-
 +
|۹۵
 +
|[[سوره تین]]
 +
|۸
 +
|۲۸
 +
|مکه
 +
|-
 +
|۹۶
 +
|[[سوره علق]]
 +
|۱۹
 +
|۱
 +
|مکه
 +
|-
 +
|۹۷
 +
|[[سوره قدر]]
 +
|۵
 +
|۲۵
 +
|مکه
 +
|-
 +
|۹۸
 +
|[[سوره بينة]]
 +
|۸
 +
|۱۰۰
 +
|مدینه
 +
|-
 +
|۹۹
 +
|[[سوره زلزال]]
 +
|۸
 +
|۹۳
 +
|مدینه
 +
|-
 +
|۱۰۰
 +
|[[سوره عادیات]]
 +
|۱۱
 +
|۱۴
 +
|مکه
 +
|-
 +
|۱۰۱
 +
|[[سوره قارعة]]
 +
|۱۱
 +
|۳۰
 +
|مکه
 +
|-
 +
|۱۰۲
 +
|[[سوره تکاثر]]
 +
|۸
 +
|۱۶
 +
|مکه
 +
|-
 +
|۱۰۳
 +
|[[سوره عصر]]
 +
|۳
 +
|۱۳
 +
|مکه
 +
|-
 +
|۱۰۴
 +
|[[سوره الهمزة]]
 +
|۹
 +
|۳۲
 +
|مکه
 +
|-
 +
|۱۰۵
 +
|[[سوره فیل]]
 +
|۵
 +
|۱۹
 +
|مکه
 +
|-
 +
|۱۰۶
 +
|[[سوره قریش]]
 +
|۴
 +
|۲۹
 +
|مکه
 +
|-
 +
|۱۰۷
 +
|[[سوره ماعون]]
 +
|۷
 +
|۱۷
 +
|مکه
 +
|-
 +
|۱۰۸
 +
|[[سوره کوثر]]
 +
|۳
 +
|۱۵
 +
|مکه
 +
|-
 +
|۱۰۹
 +
|[[سوره کافرون]]
 +
|۶
 +
|۱۸
 +
|مکه
 +
|-
 +
|۱۱۰
 +
|[[سوره نصر]]
 +
|۳
 +
|۱۰۲
 +
|مدینه
 +
|-
 +
|۱۱۱
 +
|[[سوره مسد]]
 +
|۵
 +
|۶
 +
|مکه
 +
|-
 +
|۱۱۲
 +
|[[سوره اخلاص]]
 +
|۴
 +
|۲۲
 +
|مکه
 +
|-
 +
|۱۱۳
 +
|[[سوره فلق]]
 +
|۵
 +
|۲۰
 +
|مکه
 +
|-
 +
|۱۱۴
 +
|[[سوره ناس]]
 +
|۶
 +
|۲۱
 +
|مکه
 +
|-
 +
|}
 +
|}
 +
</center>
  
−
از کتاب «الایضاح »احمد زاهد نقل کرده است.
+
==پانویس==
−
 
 
−
ترتیب سوره ها طبق روایت ابن عباس و تکمیل آن مطابق روایت جابر بن زید،باتصحیح از روی نسخه های متعدد قابل اعتماد، <ref> زرکشی سوره صف را بعد از سوره تحریم و قبل از سوره جمعه و برائت را قبل از مائده و مائده را آخرین سوره قرار داده است.</ref> عبارت است از:
 
−
 
 
−
در نقل سیوطی سوره فاتحه در روایت ابن عباس نیامده است،لذا آن را بر اساس روایت جابر بن زید و نیز طبق نص مذکور در تاریخ یعقوبی،تصحیح کردیم(الاتقان،ج 1،ص 25 و تاریخ یعقوبی،ج 2،ص 26).
 
−
 
 
−
آیات استثنایی
 
−
 
 
−
در نوشته های برخی از قدما آمده است که در برخی سوره ها،آیاتی بر خلاف اصل سوره آمده است.یعنی اگر سوره مکی است برخی آیات آن مدنی و اگر مدنی است برخی آیات آن مکی است.البته ما با تتبعی که انجام داده ایم به خلاف این نظردست یافته ایم،هر سوره ای که مکی است تمام آن مکی است و هر سوره ای که مدنی است تمام آن مدنی است <ref> ر.ک:التمهید،ج 1،ص 237-169.</ref>.در این کتاب به چند نمونه به اختصار اشاره می شود:
 
−
 
 
−
نمونه اول:گفته اند:در سوره مائده آیه الیوم یئس الذین کفروا من دینکم فلا تخشوهم و اخشون،الیوم اکملت لکم دینکم و اتممت درعرفات بر پیامبر صلی الله علیه و آله نازل شد <ref> تاریخ القرآن،ص 27.</ref> ،ولی این توهم بر اساس آن است که معیار و شاخص مکی و مدنی را مکان بدانیم و بگوییم هر سوره ای که در مکه نازل شده مکی است گرچه پس از هجرت نازل شده باشد.در صورتی که معیار مکی یا مدنی بودن زمان هجرت است و تقسیم مکی و مدنی به پیش از هجرت و پس از هجرت برمی گردد.
 
−
 
 
−
نمونه دوم:گفته اند:سوره توبه،آیه های ما کان للنبی و الذین آمنوا ان یستغفرواللمشرکین و لو کانوا اولی قربی...ان ابراهیم لاواه حلیم <ref> توبه 9:114-113.</ref> هنگام وفات ابو طالب در مکه نازل شده در حالی که پیامبر صلی الله علیه و آله به او وعده داد تا برای آمرزش وی دعا کند <ref> صحیح بخاری،ج 2،ص 119 و ج 6،ص 87.</ref>. این گفته از کسانی است که سعی بر آن دارند تا ابو طالب را موقع وفات کافر بشمارند.ودر جای خود،واهی و مغرضانه بودن این پندار را ثابت نموده ایم.لذا صحیح همان است که طبرسی در تفسیر خود آورده که گروهی از مسلمانان پس از فتح مکه،ازپیامبر صلی الله علیه و آله خواستند تا اجازه فرماید برای پدران مشرک خود طلب استغفار کنند.
 
−
 
 
−
آن گاه این آیه نازل شد و به طور صریح از این کار منع نمود <ref> تفسیر طبرسی،ج 5،ص 76.</ref>.
 
−
 
 
−
نمونه سوم:گفته اند:سه آیه نخست سوره یوسف مدنی است.جلال الدین سیوطی این نظر را سست می داند،ولی عجیب است که شخصیتی مانند ابو عبد الله زنجانی آن را پذیرفته <ref> ر.ک:الاتقان،ج 1،ص 15.تاریخ القرآن،ص 28.</ref>.در استدلال به این که این چند آیه مدنی است گفته اند:چون کفار مکه از یهود خواستند که در مدینه درباره یوسف از پیامبر صلی الله علیه و آله سؤال کنند،این سه آیه نازل شد.در صورتی که وقتی تمام داستان قبلا در مکه نازل شده است معناندارد که مقدمه آن در مدینه نازل شده باشد.البته ممکن است بگوییم بر عکس،یهود از کفار و مشرکین مکه خواستند که درباره داستان یوسف علیه السلام بپرسند و آنان پرسیدند و این سوره نازل شد.
 
−
 
 
−
==پانویس ==
 
 
<references />
 
<references />
−
ها:
+
==منابع==
−
 
 
  
−
وفات او به سال 103 اتفاق افتاده است.روز وفات او قتاده گفت:«امروز داناترین اهل عراق وفات نمود».
+
*علوم قرآنی، محمد هادی معرفت
 +
*تفسیر و مفسران، محمد هادی معرفت
  
 +
{{قرآن}}
 +
{{سنجش کیفی
 +
|سنجش=نشده
 +
|شناسه= خوب
 +
|عنوان بندی مناسب=
 +
|کفایت منابع و پی نوشت ها=
 +
|رعایت سطح مخاطب عام=
 +
|رعایت ادبیات دانشنامه ای=
 +
|جامعیت=
 +
|رعایت اختصار=
 +
|سیر منطقی=
 +
}}
  
−
9- مائده 5:3.
+
[[Category:علوم قرآنی]]
 +
[[Category:تاریخ قرآن]]
 +
[[Category:آیات و سور]]
 +
[[Category:سوره های قرآن]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۴ ژوئیهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۱۱:۰۵

Confirm3.jpg

چیدمان سوره‌ها در قرآنهای مرسوم، بر اساس ترتیب نزول نیست، اما دانشمندان علوم قرآنی توانسته اند با توجه به روایاتی که ترتیب نزول سوره های قرآن را بیان نموده است، تا اندازه ای به ترتیب نزول این سوره ها دست پیدا کنند و از آن در تفسیر و فقه و تاریخ و... بهره ببرند.

فهرست ترتیب نزول

در ترتیب نزول سوره ها روایاتی در دست است که عمدتا از ابن عباس نقل شده و مورد اعتماد بزرگان است.[۱]

علامه طبرسی و دیگر بزرگان فن،[۲] متذکر می شوند که رعایت ترتیب سوره ها، نظر به ابتدای هر سوره است. اگر سوره ای تا چند آیه نازل شود، و پیش از اتمام آن سوره، سوره دیگری به طور کامل نازل گردد، و حتی چند سوره دیگر در این میان به صورت کامل نازل شود، آن گاه بقیه سوره نخست نازل شود، در این حالت نیز اعتبار ترتیب، مبدا نزول هر سوره خواهد بود، نه زمان تکمیل آن. چنان که سوره علق تا پنج آیه در آغاز بعثت نازل گردید و پس از چند سال بقیه سوره نازل شد. همچنین سوره مدثر و سوره مزمل و غیره نیز به همین روال نازل شده اند. به همین دلیل سوره علق اولین سوره نازل شده شمرده می شود. چنان که طبرسی در مجمع البیان از کتاب «الایضاح» احمد زاهد نقل کرده است.[۳]

آیت الله معرفت در کتاب «علوم قرآنی» فهرستی از سوره های مکی و مدنی و ترتیب نزول آنها ارائه نموده که سوره های مکی آن به صورت زیر است. مطابق با توضیح ذکر شده در این کتاب، این فهرست در ترتیب سوره ‏ها، طبق روایت ابن عباس و تکمیل آن مطابق روایت جابر بن زید، با تصحیح از روی نسخه‏ های متعدد انجام گرفته است.[۴]

برای مشاهده سوره ها به ترتیب نزول بر روی علامت کنار عنوان "ترتیب نزول" کلیک کنید

ردیف نام سوره شمار آیه‌ها ترتیب نزول محل نزول
۱ سوره حمد ۷ ۵ مکه
۲ سوره بقره ۲۸۶ ۸۷ مدینه
۳ سوره آل عمران ۲۰۰ ۸۹ مدینه
۴ سوره نساء ۱۷۶ ۹۲ مدینه
۵ سوره مائده ۱۲۰ ۱۱۳ مدینه
۶ سوره انعام ۱۶۵ ۵۵ مکه
۷ سوره اعراف ۲۰۶ ۳۹ مکه
۸ سوره انفال ۷۵ ۸۸ مدینه
۹ سوره توبه ۱۲۹ ۱۱۴ مدینه
۱۰ سوره یونس ۱۰۹ ۵۱ مکه
۱۱ سوره هود ۱۲۳ ۵۲ مکه
۱۲ سوره یوسف ۱۱۱ ۵۳ مکه
۱۳ سوره رعد ۴۳ ۹۶ مدینه
۱۴ سوره ابراهیم ۵۲ ۷۲ مکه
۱۵ سوره حجر ۹۹ ۵۴ مکه
۱۶ سوره نحل ۱۲۸ ۷۰ مکه
۱۷ سوره اسراء ۱۱۱ ۵۰ مکه
۱۸ سوره کهف ۱۱۰ ۶۹ مکه
۱۹ سوره مریم ۹۸ ۴۴ مکه
۲۰ سوره طه ۱۳۵ ۴۵ مکه
۲۱ سوره انبیاء ۱۱۲ ۷۳ مکه
۲۲ سوره حج ۷۸ ۱۰۴ مدینه
۲۳ سوره مؤمنون ۱۱۸ ۷۴ مکه
۲۴ سوره نور ۶۴ ۱۰۳ مدینه
۲۵ سوره فرقان ۷۷ ۴۲ مکه
۲۶ سوره شعراء ۲۲۷ ۴۷ مکه
۲۷ سوره نمل ۹۳ ۴۸ مکه
۲۸ سوره قصص ۸۸ ۴۹ مکه
۲۹ سوره عنکبوت ۶۹ ۸۵ مکه
۳۰ سوره روم ۶۰ ۸۴ مکه
۳۱ سوره لقمان ۳۴ ۵۷ مکه
۳۲ سوره سجده ۳۰ ۷۵ مکه
۳۳ سوره احزاب ۷۳ ۹۰ مدینه
۳۴ سوره سبا ۵۴ ۵۸ مکه
۳۵ سوره فاطر ۴۵ ۴۳ مکه
۳۶ سوره یس ۸۳ ۴۱ مکه
۳۷ سوره صافات ۱۸۲ ۵۶ مکه
۳۸ سوره ص ۸۸ ۳۸ مکه
۳۹ سوره زمر ۷۵ ۵۹ مکه
۴۰ سوره غافر ۸۵ ۶۰ مکه
۴۱ سوره فصلت ۵۴ ۶۱ مکه
۴۲ سوره شوری ۵۳ ۶۲ مکه
۴۳ سوره زخرف ۸۹ ۶۳ مکه
۴۴ سوره دخان ۵۹ ۶۴ مکه
۴۵ سوره جاثيه ۳۷ ۶۵ مکه
۴۶ سوره احقاف ۳۵ ۶۶ مکه
۴۷ سوره محمد ۳۸ ۹۵ مدینه
۴۸ سوره فتح ۲۹ ۱۱۲ مدینه
۴۹ سوره حجرات ۱۸ ۱۰۷ مدینه
۵۰ سوره ق ۴۵ ۳۴ مکه
۵۱ سوره ذاریات ۶۰ ۶۷ مکه
۵۲ سوره طور ۴۹ ۷۶ مکه
۵۳ سوره نجم ۶۲ ۲۳ مکه
۵۴ سوره قمر ۵۵ ۳۷ مکه
۵۵ سوره الرحمن ۷۸ ۹۷ مدینه
۵۶ سوره واقعه ۹۶ ۴۶ مکه
۵۷ سوره حدید ۲۹ ۹۴ مدینه
۵۸ سوره مجادله ۲۲ ۱۰۶ مدینه
۵۹ سوره حشر ۲۴ ۱۰۱ مدینه
۶۰ سوره ممتحنه ۱۳ ۹۱ مدینه
۶۱ سوره صف ۱۴ ۱۱۱ مدینه
۶۲ سوره جمعه ۱۱ ۱۰۹ مدینه
۶۳ سوره منافقون ۱۱ ۱۰۵ مدینه
۶۴ سوره تغابن ۱۸ ۱۱۰ مدینه
۶۵ سوره طلاق ۱۲ ۹۹ مدینه
۶۶ سوره تحریم ۱۲ ۱۰۸ مدینه
۶۷ سوره ملک ۳۰ ۷۷ مکه
۶۸ سوره قلم ۵۲ ۲ مکه
۶۹ سوره الحاقة ۵۲ ۷۸ مکه
۷۰ سوره معارج ۴۴ ۷۹ مکه
۷۱ سوره نوح ۲۸ ۷۱ مکه
۷۲ سوره جن ۲۸ ۴۰ مکه
۷۳ سوره مزمل ۲۰ ۳ مکه
۷۴ سوره مدثر ۵۶ ۴ مکه
۷۵ سوره قيامة ۴۰ ۳۱ مکه
۷۶ سوره انسان ۳۱ ۹۸ مدینه
۷۷ سوره مرسلات ۵۰ ۳۳ مکه
۷۸ سوره نبا ۴۰ ۸۰ مکه
۷۹ سوره نازعات ۴۶ ۸۱ مکه
۸۰ سوره عبس ۴۲ ۲۴ مکه
۸۱ سوره تکویر ۲۹ ۷ مکه
۸۲ سوره انفطار ۱۹ ۸۲ مکه
۸۳ سوره مطففین ۳۶ ۸۶ مکه
۸۴ سوره انشقاق ۲۵ ۸۳ مکه
۸۵ سوره بروج ۲۲ ۲۷ مکه
۸۶ سوره الطارق ۱۷ ۳۶ مکه
۸۷ سوره اعلی ۱۹ ۸ مکه
۸۸ سوره الغاشية ۲۶ ۶۸ مکه
۸۹ سوره فجر ۳۰ ۱۰ مکه
۹۰ سوره بلد ۲۰ ۳۵ مکه
۹۱ سوره شمس ۱۵ ۲۶ مکه
۹۲ سوره الليل ۲۱ ۹ مکه
۹۳ سوره الضحى ۱۱ ۱۱ مکه
۹۴ سوره انشراح ۸ ۱۲ مکه
۹۵ سوره تین ۸ ۲۸ مکه
۹۶ سوره علق ۱۹ ۱ مکه
۹۷ سوره قدر ۵ ۲۵ مکه
۹۸ سوره بينة ۸ ۱۰۰ مدینه
۹۹ سوره زلزال ۸ ۹۳ مدینه
۱۰۰ سوره عادیات ۱۱ ۱۴ مکه
۱۰۱ سوره قارعة ۱۱ ۳۰ مکه
۱۰۲ سوره تکاثر ۸ ۱۶ مکه
۱۰۳ سوره عصر ۳ ۱۳ مکه
۱۰۴ سوره الهمزة ۹ ۳۲ مکه
۱۰۵ سوره فیل ۵ ۱۹ مکه
۱۰۶ سوره قریش ۴ ۲۹ مکه
۱۰۷ سوره ماعون ۷ ۱۷ مکه
۱۰۸ سوره کوثر ۳ ۱۵ مکه
۱۰۹ سوره کافرون ۶ ۱۸ مکه
۱۱۰ سوره نصر ۳ ۱۰۲ مدینه
۱۱۱ سوره مسد ۵ ۶ مکه
۱۱۲ سوره اخلاص ۴ ۲۲ مکه
۱۱۳ سوره فلق ۵ ۲۰ مکه
۱۱۴ سوره ناس ۶ ۲۱ مکه

پانویس

  1. ↑ تاریخ یعقوبی، ج ۲، ص ۲۶ و ۳۵؛ الفهرست ابن ندیم، ص ۴۷-۴۳؛ تفسیر طبرسی، ج ۱۰، ص ۴۰۶-۴۰۵؛ شواهد التنزیل، ج ۲، ص ۳۱۱ به بعد؛ الاتقان، ج ۱، ص ۲۹-۲۲.
  2. ↑ علوم قرآنی، محمد هادی معرفت، ص ۸۹.
  3. ↑ مجمع البیان، ج ۱۰ ص ۴۰۵.
  4. ↑ علوم قرآنی، محمد هادی معرفت، ص ۹۰.

منابع

  • علوم قرآنی، محمد هادی معرفت
  • تفسیر و مفسران، محمد هادی معرفت
قرآن
متن و ترجمه قرآن
اوصاف قرآن (اسامی و صفات قرآن، اعجاز قرآن، عدم تحریف در قرآن)
اجزاء قرآن آیه، سوره، جزء، حزب، حروف مقطعه
ترجمه و تفسیر قرآن تاریخ تفسیر، روشهای تفسیری قرآن، سیاق آیات، اسرائیلیات، تاویل، فهرست تفاسیر شیعه، فهرست تفاسیر اهل سنت، ترجمه های قرآن
علوم قرآنی تاریخ قرآن: نزول قرآن، جمع قرآن، شان نزول، کاتبان وحی، قراء سبعه
دلالت الفاظ قرآن: عام و خاص، مجمل و مبین، مطلق و مقید، محکم و متشابه، مفهوم و منطوق، نص و ظاهر، ناسخ و منسوخ
تلاوت قرآن تجوید، آداب قرائت قرآن، تدبر در قرآن
رده ها: سوره های قرآن * آیات قرآن * واژگان قرآنی * شخصیت های قرآنی * قصه های قرآنی * علوم قرآنی * معارف قرآن


برگرفته از «https://wiki.ahlolbait.com/index.php?title=ترتیب_نزول_سوره_ها&oldid=141464»
آپارات موسسه اهل البیت علیهم السلام کانال عکس نوشته قرآن و حدیث در اینستاگرام تلگرام قرآن و حدیث کانال قرآن و حدیث در ایتا