کریم (اسم الله)

اسم «كريم» در قرآن ۲۶ بار آمده و در دو مورد وصف خدا قرار گرفته است، چنانكه مى‌فرمايد:

• «...وَ مَنْ كَفَرَ فَإِنَّ رَبِّي غَنِيٌّ كَرِيمٌ»؛ (سوره نمل/ ۴۰) «اگر كسى كفر ورزد (ضررى به خدا نمى رساند) پروردگار من بى نياز و بزرگوار است».
• «يَا أَيُّهَا الْإِنسَانُ مَا غَرَّكَ بِرَبِّكَ الْكَرِيمِ»؛ (سوره انفطار/ ۶) «اى انسان چه باعث شد در مورد پروردگار بزرگوارت مغرور شوى».

اين اسم و صفت خداوندى، صفت مشبّهه به معناى خالى از پستى و نقايص، زياد بخشنده و نيكى كننده، گرامى شدن، كرامت و بخشش داشتن است.

ابن فارس مى گويد: «كريم» حاكى از شرافت در ذات يا در صفات است. گاهى مى گويند: مرد كريم، اسب كريم و كرامت در اخلاق اين است كه از گناه كسى درگذرد؛ ابن قتیبه مى گويد: كريم كسى است كه از گناه كسى صرف نظر كند، و اگر خدا را كريم مى ناميم به خاطر اين است كه گناه بندگانش را ناديده مى گيرد.

راغب اصفهانی مى گويد: هرگاه خدا را به اسم «كريم» توصيف كنيم، كنايه از نيكى و احسان آشكار او است و هرگاه انسان را با آن توصيف كنيم، كنايه از خوى و كردار نيك او است.

ظاهر اين است كه كريم يك معنا بيش ندارد و آن شرافت -اعم از ذات يا صفات- است و اگر در نيكوكارى و جود و احسان بكار مى رود، به خاطر اين است كه از مظاهر كرامت در فعل است، و همچنين گذشت از دشمن به هنگام قدرت از آثار همين نوع كرامت است.

آرى گاهى در قرآن، كافر به كريم توصيف شده است، ولى آن از باب بكار بردن لفظ در معنى ضدّ آن براى مبالغه در معنى موردنظر مى باشد. چنانكه مى فرمايد: «ذُقْ إِنَّكَ أَنْتَ العَزيزُ الكَريم»؛ (سوره دخان/ ۴۹) «بچش عذاب را چون كه تو همان انسان نيرومند و بزرگوارى»؛ مقصود اين است كه تو در دنيا خود را نيرومند و شريف مى پنداشتى، ولى اينك معلوم شد كه تو ذليل و زبونى.

منابع

• منشور جاوید، جعفر سبحانی، ج ۲، ص ۳۳۴-۳۳۵.
• فرهنگ قرآن، ج ۲۴، ص ۱۰۳.

اسماء الله در قرآن
تعداد:۱۳۵
الف	اله، اَحَد، اوّل، آخِر، اعلى، اکرم، اعلم، ارحم الراحمین، احکم الحاکمین، احسن الخالقین، اهل التقوی، اهل‌ المغفرة، اقرب، ابقى، اسرع الحاسبین.
ب	بارى، باطن، بدیع، بَرّ، بصیر.
ت	توّاب.
ج	جبّار، جامع.
ح	حکیم، حلیم، حیّ، حق، حمید، حسیب، حفیظ، حفى.
خ	خبیر، خالق، خلاق، خیر، خیرالماکرین، خیرالرازقین، خیرالفاصلین، خیرالحاکمین، خیرالفاتحین، خیرالغافرین، خیرالوارثین، خیرالراحمین، خیرالمنزلین.
ذ	ذوالعرش، ذوالطول، ذوانتقام، ذوالفضل العظیم، ذوالرحمة، ذوالقوة، ذوالجلال و الاکرام، ذوالمعارج.
ر	رحمان، رحیم، رؤوف، رب، رفیع الدرجات، رزاق، رقیب.
س	سمیع، سلام، سریع الحساب، سریع العقاب.
ش	شهید، شاکر، شکور، شدید العذاب، شدید العقاب، شدید المحال.
ص	صمد.
ظ	ظاهر.
ع	عالِمُ غيبِ السماواتِ و الأرضِ، علیم، عزیز، عفوّ، على، عظیم، علام‌الغیوب، عالم الغیب و الشهادة.
غ	غافرالذنب،غالب، غفار، غفور، غنى.
ف	فالق الاصباح، فالق الحب و النوى، فاطر، فتّاح.
ق	قوى، قدوس، قیوم، قاهر، قهار، قریب، قادر، قدیر، قابل‌التوب، القائم على کل نفس.
ک	کبیر، کریم، کافی.
ل	لطیف.
م	مؤمن، مهیمن، متکبر، مصوِّر، مجید، مجیب، مبین، مولی، محیط، مقیت، متعال، محیى، متین، مقتدر، مستعان، مبدى، مالک الملک.
ن	نصیر ، نور.
و	وهاب، واحد، ولی، والی، واسع، وکیل، ودود.
ه	هادی.

قرآن
متن و ترجمه قرآن
اوصاف قرآن	(اسامی و صفات قرآن، اعجاز قرآن، عدم تحریف در قرآن)
اجزاء قرآن	آیه، سوره، جزء، حزب، حروف مقطعه
ترجمه و تفسیر قرآن	تاریخ تفسیر، روشهای تفسیری قرآن، سیاق آیات، اسرائیلیات، تاویل، فهرست تفاسیر شیعه، فهرست تفاسیر اهل سنت، ترجمه های قرآن
علوم قرآنی	تاریخ قرآن: نزول قرآن، جمع قرآن، شان نزول، کاتبان وحی، قراء سبعه
	دلالت الفاظ قرآن: عام و خاص، مجمل و مبین، مطلق و مقید، محکم و متشابه، مفهوم و منطوق، نص و ظاهر، ناسخ و منسوخ
تلاوت قرآن	تجوید، آداب قرائت قرآن، تدبر در قرآن
رده ها: سوره های قرآن * آیات قرآن * واژگان قرآنی * شخصیت های قرآنی * قصه های قرآنی * علوم قرآنی * معارف قرآن