فهرست وقایع ماه ذی الحجه

اتفاقات تاریخ اسلام در ماه ذی الحجه، دوازدهمین ماه سال قمری

1 ذی الحجه

• حدود ۲۶۰۰‬ سال قبل از هجرت. ولادت "حضرت ابراهیم" علیه السلام، به روایتی
• ۲ ق. ازدواج "حضرت علی علیه السلام" و "حضرت فاطمه سلام الله علیها"
• ۹ ق. جایگزینی "امام علی علیه السلام" به جای "ابوبکر بن ابی‌ قحافه" در ابلاغ آیات برائت
• ۶۱ ق. عزل "عمرو بن سعید بن عاص" از حکومت مدینه توسط "یزید بن معاویه"
• ۵۸۶ ق. ولادت "ابن ابی ‏الحدید" ادیب، متکلم و مورخ بزرگ مسلمان
• ۱۴۱۸ ق. درگذشت "سید جواد آل‌علی شاهرودی" از علمای شیعه و نویسنده کتاب "انسان در مراحل شش‌گانه" (۸ فروردین ۱۳۷۷ ش)

2 ذی الحجه

• ۳۵۸ ق. تصرف مصر توسط خلفای فاطمی و بنای شهر قاهره به عنوان مرکز حکومت آنان
• ۱۲۵۹ ق. ولادت "شیخ فضل الله نوری" فقیه و عالم مجاهد شیعه
• ۱۲۸۶ ق. پایان نگارش کتاب روضات الجنات نوشته "سید محمدباقر خوانساری"
• ۱۳۵۸ ق. درگذشت "طنطاوی جوهری" ادیب و مفسر مصری
• ۱۳۸۸ ق. درگذشت "سید محمد محقق داماد" فقیه، اصولی و از مدرسان حوزه علمیه قم (۱ اسفند ۱۳۴۷ ش)
• ۱۴۰۵ ق. درگذشت "شیخ علی نمازی شاهرودی" فقیه، محدث و نویسنده شیعی (۲۸ مرداد ۱۳۶۴ ش)
• ۱۴۳۲ ق. درگذشت "عباسعلی عمید زنجانی" فقیه، نویسنده، عضو هیات علمی و تنها رئیس روحانی دانشگاه تهران (۸ آبان ۱۳۹۰ ش)
• ۱۴۳۶ ق. درگذشت "ابوالقاسم خزعلی" فقیه، خطیب و از اعضای شورای نگهبان (۲۵ شهریور ۱۳۹۴ ش)

3 ذی الحجه

• ۹ ق. اعزام "حضرت علی علیه‌السلام" به جای "ابوبکر" برای ابلاغ سوره برائت
• ۱۰ ق. ورود "پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله" به مکه در سفر حجة الوداع
• ۱۳۲ ق. کشته شدن "مروان بن محمد"، آخرین خلیفه بنی‌امیه در مصر
• ۳۶۲ ق. ولادت "ابوریحان بیرونی" ریاضیدان، جغرایدان، منجم، مورخ و حکیم نامدار ایرانی
• ۵۲۰ ق. ولادت "خاقانی شروانی" ادیب و شاعر بزرگ ایرانی
• ۱۳۳۲ ق. اشغال نظامی آبادان توسط قوای انگلیس در طی جنگ جهانی اول
• ۱۳۳۸ ق. وفات "میرزا محمدتقی شیرازی" فقیه مجاهد و مرجع بزرگ شیعه
• ۱۳۴۸ ق. وفات "شیخ حسین رشتی نجفی" فقیه، محدث و اصولی شیعه
• ۱۳۵۲ ق. وفات "ملا محمدهاشم خراسانی" فقیه و مورخ بزرگ شیعه
• ۱۳۴۸ ق. درگذشت "حسین رشتی نجفی" فقیه، محدث و متکلم شیعی (۱۲ اردیبهشت ۱۳۰۹ ش)
• ۱۳۵۲ ق. درگذشت "ملا محمدهاشم خراسانی" فقیه، مورخ و نویسنده مُنتَخَبُ التواریخ در تاریخ معصومان و برخی از امامزادگان (۲۸ اسفند ۱۳۱۲ ش)
• ۱۴۴۰ ق. درگذشت "محمدآصف محسنی قندهاری" از مراجع تقلید ساکن در افغانستان (۱۴ مرداد ۱۳۹۸ ش)
• ۱۴۴۲ ق. درگذشت "علی حکیمی"، نویسنده، قرآن پژوه و از مؤلفان کتاب الحیاة در مشهد (۲۳ تیر ۱۴۰۰ ش)

4 ذی الحجه

• ۴۱۸ ق. وفات "ابواسحاق اسفراینی" فقیه، اصولی و متکلم نامدار ایرانی
• ۶۴۵ ق. وفات "محمد بن جعفر بن نما حلی" معروف به "ابن نما" فقیه بزرگ شیعه
• ۱۳۳۰ ق. درگذشت "شیخ عبدالله مازندرانی" مجتهد شیعه و از حامیان نهضت مشروطه که حکم جهاد و مبارزه علیه استبداد "محمدعلی شاه قاجار" داد (۲۲ آبان ۱۲۹۱ ش)
• ۱۳۵۲ ق. درگذشت "سید اشرف‌الدین گیلانی" مشهور به "نسیم شمال" شاعر و روزنامه‌نگار دورهٔ مشروطیت (۲۹ اسفند ۱۳۱۲ ش)

5 ذی الحجه

• ۲ ق. غزوه سویق میان مسلمانان و مشرکان
• ۲۲۰ ق. "شهادت امام محمد تقی علیه‌السلام" بنابر نقلی
• ۱۲۲۸ ق. شکست "عباس میرزا" نایب ‏السلطنه از قوای روسی در نبرد اصلاندوز
• ۱۳۳۵ ق. ولادت "شیخ محمد غزالی" متفکر و نویسنده نامدار مصری
• ۱۳۶۱ ق. "محمدحسین غروی اصفهانی" فقیه و عارف بزرگ شیعه (۲۳ آذر ۱۳۲۱ ش)
• ۱۳۹۹ ق. درگذشت "سید جلال‌الدین محدث ارموی" محقق، مصحح و ادیب شیعه (۵ آبان ۱۳۵۸ ش)

6 ذی الحجه

• ۱۵۸ ق. مرگ "منصور دوانیقی" دومین خلیفه عباسی
• ۲۵۸ ق. ولادت "محمد بن همام اسکافی" محدث و مورخ ایرانی شیعه
• ۷۸۶ ق. وفات "میر سید علی همدانی" عارف بزرگ شیعه
• ۱۱۵۸ ق. درگذشت "سید نورالدین جزایری" محدّث، ادیب، فرزند "سید نعمت‌الله جزایری"
• ۱۳۲۴ ق. حضور وزراء در مجلس شورای ملی قانونگذاری برای اولین بار
• ۱۴۰۷ ق. کشتار حجاج ایرانی در مکه در مراسم برائت از مشرکان (۹ مرداد ۱۳۶۶ ش)
• ۱۴۰۹ ق. درگذشت "مرتضی مظاهری نجفی" از فقها و اساتید حوزه علمیه اصفهان (۱۹ تیر ۱۳۶۸ ش)
• ۱۴۱۶ ق. درگذشت "سیدرضا برقعی" از مؤسسان دفتر نشر فرهنگ اسلامی و مؤلف کتب درسی دینی (۶ اردیبهشت ۱۳۷۵ ش)
• ۱۴۲۴ ق. آزادی چهارصد اسیر حزب‌الله لبنان در تبادل اسیران بین حزب‌الله و اسرائیل (۹ بهمن ۱۳۸۲ ش)

7 ذی الحجه

• ۸ ق. ولادت "ابراهیم" فرزند "پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله"
• ۱۰۶ ق. درگذشت "طاووس یمانی" مفسر، قارى، فقیه، محدث، زاهد و از اصحاب "امام سجاد علیه السلام"
• ۱۱۴ ق. شهادت "امام باقر علیه‌السلام" به دست "هشام بن عبدالملک" اموی
• ۱۷۹ ق. ورود "امام کاظم علیه‌السلام" به بصره و زندانی شدن در خانه "عیسی بن جعفر"
• ۱۳۷۱ ق. درگذشت "سید محمدتقی خوانساری" از مراجع ثلاث و از رهبران مبارزه علیه استعمار انگلیس در عراق (۷ شهریور ۱۳۳۱ ش)

8 ذی الحجه

• حدود ‭۲۵‬ قرن قبل از هجرت. نخستین حج "حضرت ابراهیم" و "حضرت اسماعیل" (علیهماالسلام)
• ۱۰ ق. استقرار مراسم حج در ماه ذی الحجه
• ۶۰ ق. نقشه ترور "امام حسین علیه‌السلام" در مکه
• ۶۰ ق. قیام "مسلم بن عقیل" در کوفه
• ۶۰ ق. حرکت "امام حسین علیه‌السلام" از مکه به سوی عراق
• ۱۶۹ ق. واقعه فخّ و شهادت گروهی از علویان
• ۱۶۹ ق. شهادت "حسین بن علی بن حسن" و یارانش در "واقعه فخّ"
• ۳۱۷ ق. یورش به مکه و قتل عام حجاج خانه خدا توسط حکومت قرمطی بحرین
• ۶۸۹ ق. وفات "یحیی بن سعید حلی" نوسینده کتاب فقهی الجامع للشرایع در شب عرفه در حله

9 ذی الحجه

• پذیرفته‌شدن توبه "حضرت آدم علیه‌السلام" (بنابر روایات)
• ۲ ق. ماجرای سد الابواب و استثنای "حضرت علی علیه‌السلام"
• ۶۰ ق. شهادت "مسلم بن عقیل" در کوفه
• ۶۰ ق. شهادت "هانی بن عروه" در کوفه
• ۵۳۸ ق. وفات "جاراللَّه محمود زمخشری" ادیب، مفسر و محدث اهل سنت و نویسنده تفسیر کشاف
• ۵۴۸ ق. وفات "فضل بن حسن طبرسی" فقیه، مفسر و محدث بزرگ شیعه و نویسنده تفسیر مجمع البیان
• ۶۸۹ ق. درگذشت "یحیی بن سعید حلی" فقیه، محدث، نویسنده الجامع للشرایع در موضوع فقه
• ۷۵۷ ق. وفات "علی بن احمد بن یحیی حلی" از علمای شیعه
• ۱۲۴۶ ق. وفات "سید محمدباقر قزوینی" پسر خواهر "علامه بحرالعلوم" و از علمای شیعه
• ۱۳۶۵ ق. وفات "سید ابوالحسن اصفهانی" فقیه و مرجع بزرگ شیعه (۱۳ آبان ۱۳۲۵ ش)
• ۱۴۲۷ ق. اعدام "صدام" حاکم عراق و عامل کشتار الدجیل و سرکوب انتفاضه شعبانیه (۹ دی ۱۳۸۵ ش)

10 ذی الحجه

• ۱۳۶ ق. مرگ "ابوالعباس سفاح" اولین خلیفه عباسیان
• ۱۴۵ ق. شهادت "عبدالله محض" و یارانش
• ۳۲۸ ق. وفات "محمد بن قاسم" معروف به "ابن ‏الانباری" ادیب، لغوی و نحوی مسلمان
• ۶۱۶ ق. سقوط ‏شهر بخارا در مقابل حملات سپاهیان مغول
• ۶۹۴ ق. آغاز حکومت "غازان‌خان" اولین سلطان مغولی که مسلمان شد
• ۱۳۰۵ ق. ولادت "محمدعلی خان بامداد" ادیب و شاعر ایرانی
• ۱۳۴۶ ق. ولادت "قربانعلی محقق کابلی" مرجع تقلید، اهل افغانستان و مدرس حوزه علمیه قم (۸ خرداد ۱۳۰۷ ش)
• ۱۳۸۹ ق. درگذشت "محمدحسین واسعی" از روحانیون فعال در دوره پهلوی و اساتید حوزه علمیه در ری (۲۸ بهمن ۱۳۴۸ ش)
• ۱۳۹۹ ق. شهادت "سید محمدعلی قاضی طباطبایی" اولین امام جمعه شهر تبریز بعد از انقلاب اسلامی ایران و اولین شهید محراب توسط گروه فرقان (۱۰ آبان ۱۳۵۸ ش)
• ۱۴۲۲ ق. درگذشت "محمدجواد عارفی بیرجندی" فقیه، واعظ و استاد حوزه علمیه در بیرجند (۴ اسفند ۱۳۸۰ ش)
• ۱۴۳۶ ق. فاجعه منا، مرگبارترین حادثه در حج تمتع که به کشته و مفقود شدن بیش از هفت هزار تن از حاجیان انجامید (۲ مهر ۱۳۹۴ ش)

11 ذی الحجه

• ۲۵ ق. نوشته شدن دعای صباح به دست "امام علی علیه السلام"
• ۲۰۷ ق. وفات "محمد بن عمر واقدی" محدث و مورخ بزرگ مسلمان
• ۱۲۵۹ ق. درگذشت "سید کاظم رشتی" دومین رهبر شیخیه و مفسر آرای "شیخ احمد احسایی" (۱۲ دی ۱۲۲۲ ش)
• ۱۳۴۴ ق. درگذشت "میرزا جواد آقا ملکی تبریزی"؛ عارف شیعی و استاد اخلاق و نویسنده کتاب المراقبات (۳۱ خرداد ۱۳۰۵ ش)
• ۱۳۵۵ ق. درگذشت "سید علی ممتاز العلماء" از فقهای شیعه در هندوستان و نویسنده کتاب اثبات النُّبُوَّه و تجزي الاجتهاد (۳ اسفند ۱۳۱۵ ش)
• ۱۴۱۹ ق. درگذشت "شیخ عباس خالصی خراسانی" فقیه و نویسنده شیعی (۹ فروردین ۱۳۷۸ ش)

12 ذی الحجه

• ۴۷۳ ق. ولادت "سنایی غزنوی" حکیم و شاعر نامدار ایرانی
• ۱۳۱۲ ق. وفات "ابوالفضل ساوجی" عالم و خوشنویس برجسته ایرانی
• ۱۳۱۷ ق. اولین سفر "مظفرالدین شاه قاجار" به فرنگ
• ۱۳۲۸ ق. وفات آیت‌الله "سید ابراهیم درودی خراسانی" از علمای شیعه
• ۱۴۰۹ ق. اعلام تشکیل حزب وحدت اسلامی افغانستان در بامیان از ادغام احزاب شیعی مستقر در ایران و افغانستان (۲۵ تیر ۱۳۶۸ ش)
• ۱۴۰۴ ق. وفات آیت‌الله "میرزا محمدباقر آشتیانی" از فقهای شیعه (۱۶ شهریور ۱۳۶۳ ش)

13 ذی الحجه

• ۵ بعثت. *معجزه "شقّ القمر" از سوی "پیامبر اسلام صلی الله علیه وآله"
• ۱۳ بعثت. انعقاد دومین پیمان اهل یثرب معروف به "عَقَبه ‏دوم" با "پیامبر اسلام صلی الله علیه وآله" در مکه (۲۹ ژوئن ۶۲۲ م)
• ۴۵۵ ق. آغاز سلطنت "آلب ارسلان سلجوقی" پس از "طغرل سلجوقی"
• ۱۲۸۲ ق. ولادت "سید علی آقا قاضی طباطبایی" فقیه و عارف بزرگ شیعه (۹ اردیبهشت ۱۲۴۵ ش)
• ۱۳۳۸ ق. درگذشت "میرزا محمدتقی شیرازی" مشهور به میرزای دوم از مراجع تقلید و رهبر نهضت استقلال‌طلبی عراق علیه بریتانیا (۶ شهریور ١۲۹۹ ش)
• ۱۳۳۹ ق. درگذشت "شیخ عبدالکریم گزی" مجتهد، قاضی و نویسنده تذکرة القبور در شرح حال علما، عرفا و شعرای مدفون در اصفهان (۲۷ مرداد ۱۳۰۰ ش)
• ۱۳۷۶ ق. درگذشت "سید سلطان محمد" معروف به "آقاخان سوم"، رهبر اسماعیلیان، شاخه آقاخانیه (۲۰ تیر ۱۳۳۶ ش)
• ۱۳۸۹ ق. درگذشت "شیخ آقا بزرگ تهرانی" کتاب‌شناس و نویسنده الذریعة (۱ اسفند ۱۳۴۸ ش)
• ١٣٩٤ ق. شهادت "حسین غفاری" روحانی فعال علیه حکومت پهلوی (۶ دی ۱۳۵۳ ش)
• ۱۴۱۷ ق. درگذشت "میرزا علی غروی علیاری" مجتهد و عارف شیعه (۱ اردیبهشت ۱۳۷۶ ش)

14 ذی الحجه

• ۷ ق. بخشیدن فدک به "حضرت زهرا سلام الله علیها" توسط "پیامبر صلی الله علیه وآله" پس از نزول آیه «وَآتِ ذَا الْقُرْ‌بَیٰ حَقَّهُ»
• ۱۰ ق. خروج "پیامبر صلی الله علیه وآله" از مکه به سمت مدینه در حجة الوداع
• ۳۵۶ ق. درگذشت "ابوالفرج اصفهانی" مورخ، ادیب، نویسنده کتاب‌های مقاتل الطالبیین و الأغانی
• ۱۳۲۴ ق. تاجگذاری "محمدعلی شاه قاجار" ششمین پادشاه سلسله‏ قاجاریه (۸ بهمن ۱۲۸۵ ش)

۱۳۳۴ ق. ولادت "شیخ مرتضی حائری یزدی" فقیه، عضو مجلس خبرگان قانون اساسی و فرزند "عبدالکریم حائری یزدی" (۲۰ مهر ۱۲۹۵ ش)

• ۱۳۴۰ ق. ولادت "محمدتقی ستوده" از اساتید حوزه علمیه قم
• ۱۳۵۲ ق. درگذشت "محمدباقر قائنی بیرجندی" فقیه، رجالی و متکلم، قاضی و نویسنده کبریت احمر (۱۰ فروردین ۱۳۱۳ ش)
• ۱۳۶۰ ق. درگذشت "شیخ فیاض زنجانی" فقیه و استاد دروس حوزوی در زنجان (۱۲ دی ۱۳۲۰ ش)
• وفات دکتر "احمد الملط" پزشک مسلمان و مبارز مصری (۱۴۱۵ ق)
• ۱۳۸۱ ق. افتتاح اولین کنگره اسلامی در شهر مکه

15 ذی الحجه

• ۱۲۹ ق. آغاز نهضت عباسیان با قیام "ابومسلم خراسانی" علیه حکومت اموی
• ۲۱۲ ق. ولادت مسعود "امام علی النقی علیه السلام" در مدينه
• ۷۰۳ ق. آغاز حکومت "اولجایتو" حاکم ایلخانی، معروف به "سلطان محمد خدابنده"نخستین کسی که به تشیع در ایران رسمیت داد و به نام ائمه علیهم السلام سکه زد
• ۱۳۴۶ ق. ولادت "امام موسی صدر" اندیشمند شیعه، مؤسس مجلس اعلای لبنان و جنبش امل و رهبر فکری و سیاسی شیعیان لبنان (۱۴ خرداد ۱۳۰۷ ش)
• ۱۳۷۸ ق. وفات "شیخ علی‌اکبر برهان" عالم ربانی و فقیه مجاهد شیعه (۳۱ خرداد ۱۳۳۸ ش)

16 ذی الحجه

• ۴۷۱ ق. درگذشت "محمد بن جیانی" منجم و ریاضی‌دان مسلمان اندلسی
• ۱۲۹۲ ق. چاپ نخستین شماره از روزنامه‏ اختر
• ۱۳۲۶ق. ترور نافرجام شیخ فضل‌الله نوری‌ به دست "کریم دواتگر" (۱۹ دی ۱۲۸۷ ش)
• ۱۳۳۲ ق. درگذشت "ملا غلامرضا قمى" معروف به "حاج آخوند" فقیه و اصولی شیعه (۱۲ آبان ۱۲۹۳ ش)

17 ذی الحجه

• ۳۳۲ ق. درگذشت "عبدالعزیز جلودی" از راویان حدیث و فقهای شیعه قرن‌ سوم‌
• ۷۴۰ ق. تأسیس سلسله ‏ایلکانی یا آل جلایر توسط "شیخ حسن بزرگ"
• ۷۹۰ ق. ولادت "محب‌الدین سرایی" محدث، مفسر و فقیه مسلمان
• ۱۴۱۰ ق. درگذشت "سید مرتضى حسینى فیروزآبادى" از فقها و اساتید حوزه‌های علمیه قم، نجف و نویسنده کتاب فضائل الخمسه من الصحاح السته (۲۰ تیر ۱۳۶۹ ش)

18 ذی الحجه

• استقرار یافتن کشتی "حضرت نوح علیه السلام" پس از فروکش کردن طوفان بر "کوه جودی"
• گلستان شدن آتش "نمرود" بر "حضرت ابراهیم علیه السلام"
• غلبه یافتن "حضرت موسی علیه السلام" بر ساحران "فرعون"
• انتخاب "یوشع بن نون" به جانشینی "حضرت موسی علیه السلام"
• انتخاب "آصف بن برخیا" به جانشینی "حضرت سلیمان علیه السلام"
• انتخاب "شمعون الصفا" به جانشینی "حضرت عیسی علیه السلام"
• ۱۰ ق. نزول آیه تبلیغ در مورد خلافت و وصایت "امام علی علیه السلام"
• ۱۰ ق. نزول آیه اکمال درباره واقعه غدیر خم و ولایت "امام علی علیه السلام"
• ۱۰ ق. عید غدیر و منصوب شدن "حضرت علی علیه السلام" به جانشینی "پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله"
• ۳۵ ق. کشته شدن "عثمان بن عفان" خلیفه سوم، توسط معترضان مسلمان
• ۳۵ ق. بیعت مردم با "حضرت امیرالمؤمنین امام علی علیه السلام" برای خلافت
• ۶۷۲ ق. وفات "خواجه نصیرالدین طوسی" فیلسوف، حکیم، متکلم، منجم و ریاضیدان بزرگ شیعه
• ۹۴۰ ق. درگذشت "محقق کرکی" معروف به "محقق ثانی"، از فقهای شیعه و نویسنده جامع المقاصد فی شرح القواعد از مهمترین کتابهای شیعه در فقه
• ۱۱۴۴ ق. درگذشت "محمد بن عبدالفتاح تنکابنی" حکیم، فقیه و محدث شیعی
• ۱۲۱۴ ق. ولادت "شیخ مرتضی انصاری" از فقهای شیعه و مشهورترین اساتید فقه و اصول در حوزه نجف و نویسنده فرائد الاصول و مکاسب
• ۱۲۱۶ ق. حمله وهابیان به کربلا، کشتار شیعیان، تخریب و غارت حرم امام حسین علیه السلام (۱ اردیبهشت ۱۱۸۱ ش)
• ۱۲۱۶ ق. شهادت "عبدالصمد همدانی" عارف، فقیه، متکلم در حملۀ وهابیها به کربلا (۱ اردیبهشت ۱۱۸۱ ش)
• ۱۲۷۴ ق درگذشت "آقا مجتهد فقیه" و عارف در اصفهان
• ۱۳۲۸ ق. ولادت سید عبدالاعلی سبزواری مرجع تقلید، مفسر و نویسنده مواهب الرحمن فی تفسیر القرآن
• ۱۳۳۸ ق. تصرف بخارا و سقوط حکومت آن توسط سربازان دولت بلشویک و کمونیست روسیه (۱۱ شهریور ۱۲۹۹ ش)
• ۱۳۳۹ ق. آغاز سلطنت "ملک فیصل اول" در عراق (۱ شهریور ۱۳۰۰ ش)
• ۱۳۹۶ ق. درگذشت "حاج آقا رحیم ارباب اصفهانی" فقیه، فیلسوف، متکلم، عارف و ریاضیدان (۱۹ آذر ۱۳۵۵ ش)
• ۱۴۲۷ ق. درگذشت "علی دوانی"، روحانی شیعی، نویسنده، مورخ و پژوهشگر تاریخ اسلام (۱۸ دی ۱۳۸۵ ش)
• ۱۴۳۱ ق. درگذشت "محمدرضا جعفری اشکوری" پژوهشگر تاریخ، کلام اسلامی و نسخه‌شناس (۴ آذر ۱۳۸۹ ش)