سید عبدالاعلی سبزواری

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو

آیت الله العظمی سید عبدالاعلی موسوی سبزواری (۱۳۲۸ - ۱۴۱۴ ق) از مراجع تقلید، اصولی و مفسر شیعه در دوره معاصر و از شاگردان محمدحسین غروی اصفهانی و سید حسین بادکوبه‌ای بود. ایشان بعد از آیت‌الله خویی مدتی ریاست حوزه علمیه نجف و مرجعیت تقلید شیعیان را بر عهده داشت. آیت‌الله سبزواری از حامیان انقلاب اسلامی در ایران بود و چندین‌بار درسش را برای توجه دادن حوزه نجف به وقایع انقلاب اسلامی ایران، تعطیل نمود. کتاب «مواهب الرحمن فی تفسیر القرآن» و «مهذب الاحکام فی بیان الحلال و الحرام» از جمله آثار برجسته اوست.

۲۴۰px
نام کامل سید عبدالاعلی موسوی سبزواری
زادروز ۱۳۲۸ قمری
زادگاه سبزوار
وفات ۱۴۱۴ قمری
مدفن نجف

Line.png

اساتید

محمدحسین غروی اصفهانی، سید حسین بادکوبه‌ای، میرزا محمدحسین نائینی، آقا ضیاءالدین عراقی،...

شاگردان

سید محمد کلانتر، سید محمد غروى، میرزا محمدعلى تبریزى، سید محمدتقى حکیم، شیخ غلام‌رضا عرفانیان و آیت الله ناصری

آثار

مواهب الرحمن فی تفسیر القرآن، مهذب الاحکام فی بیان الحلال و الحرام، لباب المعارف، تهذیب الاصول، رفض الفضول عن علم الاصول،...


تحصیل و استادان

سید عبدالاعلی موسوی سبزواری، در ۱۸ ذی الحجه ۱۳۲۸ق -مصادف با عید غدیر خم- در سبزوار دیده به جهان گشود. دوران کودکی و نوجوانی را تحت سرپرستی پدر بزرگوارش طی نمود و مقدمات ادبیات عرب و فقه و اصول و... را از پدر و عمویش، آیت‌الله سید عبدالله برهان (م ۱۳۸۴ق) فرا گرفت و تا سن چهارده سالگی در زادگاه خود به تحصیل مقدمات علوم اسلامی و عربی پرداخت.

سید عبدالاعلی در سال ۱۳۴۲ق به مشهد رفت و در آن‌جا از محضر بزرگانی چون: علامه حاج میرزا عبدالجواد ادیب نیشابوری (م ۱۳۴۴ق)، میرزا عسکر شهیدی، معروف به آقا بزرگ حکیم (م ۱۳۵۴ق)، آیت‌الله سید محمد عصار لواسانی (م ۱۳۵۶ق) و حاج شیخ علی‌اکبر نهاوندی (م ۱۳۶۹ق) بهره برد.

وی پس از حدود هشت سال اقامت در مشهد، برای تکمیل درس سطح فقه، اصول و نیز فلسفه، تفسیر و دیگر علوم اسلامی، عزم سفر نجف اشرف نمود و در آن شهر در درس آیات عظام: میرزای نائینی (م ۱۳۵۵ق)، آقا ضیاءالدین عراقی (م ۱۳۶۱ق)، شیخ محمدحسین اصفهانی، معروف به «کمپانی» (م ۱۳۶۱ق)، سید ابوالحسن اصفهانی و سید حسین بادکوبه‌ای (م ۱۳۵۸ق) و... شرکت نمود و آموخته‌های فقهی و فلسفی خویش را تکمیل کرد. وی تفسیر قرآن، مناظره و کلام را با حضور در جلسات تفسیری علامه محمدجواد بلاغی فرا گرفت.

سید عبدالاعلی همچنین از علامه مامقانی (م ۱۳۵۱ق)، حاج شیخ عباس قمی (م ۱۳۵۹ق) و دیگر مشایخ و استادان خود اجازات روایتی و اجتهادی کسب نمود.

تدریس و شاگردان

آیت‌الله سبزواری از سال ۱۳۲۵ ش (۱۳۶۵ ق)، از ۳۷ سالگی، به تدریس دروس سطح خارج حوزه پرداخت. ایشان در ایام تحصیل، به تدریس دروس خارج فقه و اصول و در روزهای تعطیل، به تدریس تفسیر قرآن و گاهی نیز به تدریس حکمت، کلام و عقاید می‌پرداخت. در روزهای ماه رمضان نیز، به تدریس فقه الحدیث می‌پرداخت و در آن به مباحثی چون شناخت احادیث صحیح از ناصحیح مبادرت می‌ورزید.

برخی از شاگردان ایشان عبارتند از:

  1. آیت‌الله راستى کاشانى؛
  2. سید محمد کلانتر؛
  3. سید جمال الدین استرآبادى؛
  4. سید محمد غروى؛
  5. میرزا محمدعلى تبریزى؛
  6. سید محمد خرسان موسوى؛
  7. شیخ محمدفاضل استرآبادى؛
  8. سید محمدتقى حکیم؛
  9. شیخ غلام‌رضا عرفانیان.

آثار و تألیفات

از آثار و تألیفات ارزشمند آیت‌الله سبزواری می‌توان به کتاب‌های زیر اشاره کرد:

مواهب الرحمن فی تفسیر القرآن - یکی از آثار آیت الله سبزواری
  1. مواهب الرحمن فی تفسیر القرآن (۲۵ جلد)؛
  2. مهذب الاحکام فی بیان الحلال و الحرام (۳۰ جلد)؛
  3. تهذیب الاصول؛
  4. لباب المعارف؛
  5. افاضة الباری فی نقد ما الّفه الحکیم السبزواری؛
  6. رفض الفضول عن علم الاصول؛
  7. مناسک الحج؛
  8. رساله توضیح المسائل؛
  9. حاشیه بر بسیاری از کتاب‌های شیعه چون: عروة الوثقی، وسیلة النجاة، منهاج الصالحین، حدائق الناظرة، جواهر الکلام، مستند الشیعه، اسفار، تفسیر صافی، شرح منظومه سبزواری، و...؛
  10. مجموعه‌ای در رسائل فقهی و... .

فعالیت‌های اجتماعی

آیت‌الله سبزواری در کنار فقیه برجسته شیعه، آیت‌الله سید ابوالقاسم خوئی (م ۱۴۱۳ق)، خدمات شایانی به حوزه علمیه نجف نمود و چراغ فقاهت را در آن حوزه، نورانی نگه داشت و خود چیزی کمتر از یک سال - بعد از آیت‌الله خوئی - عهده‌دار ریاست آن حوزه علمی و نیز مرجع تقلید شیعیان شد.

آیت‌الله سبزواری در فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی ایران و عراق نیز نقش مهمی داشت و از انقلاب اسلامی ایران و رهبر آن - امام خمینی (رحمة‌الله‌علیه) - کمال حمایت و پشتیبانی را نمود. او در زمان اقامت امام خمینی در نجف، از ایشان و نهضت وی حمایت می‌کرد. چندین‌بار درس خویش را برای توجه دادن حوزه علمیه نجف به وقایع انقلاب اسلامی ایران، تعطیل نمود و به هنگام همه‌پرسی نظام جمهوری اسلامی، در فروردین ۱۳۵۸ ش پیامی مبنی بر حمایت از آن صادر فرمود.

وی همچنین همواره حامی مردم مظلوم و مسلمان عراق بود و در جنبش و قیام معارضان عراقی در سال ۱۳۷۰ ش، نقش هدایت و رهبری داشت. او هرگز با رژیم بعث حاکم بر عراق سازش ننمود و چند بار منزلش به محاصره نظامیان بعث درآمد و رژیم بعث برایش محدودیت‌هایی قائل شد.

از اقدامات ایشان برای ترویج دین در سراسر جهان، می‌توان به فرستادن نمایندگانی زبده به اروپا، آمریکا و کشورهای عربی و آسیایی و نیز طرح وسیع ایشان برای تجدید بنای مسجد سهله و مسجد کوفه اشاره کرد. در جنبه سیاسی نیز، می‌توان از موضع سیاسی ایشان در برابر نظام حاکم بغداد در سال ۱۴۱۲ق و فتوای ایشان درباره انتفاضه عراق و رویارویی و براندازی نظام حاکم سخن گفت.

وفات

سرانجام آیت‌الله سبزواری، در روز دوشنبه ۲۵ مرداد ۱۳۷۲ شمسی (۲۷ صفر ۱۴۱۴ ق)، - مصادف با شب رحلت رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌) در نجف اشرف درگذشت. برخی معتقدند که وی توسط رژیم بعث عراق مسموم و شهید شده است. پیکر مطهر ایشان، به علت ممانعت رژیم بعثى عراق از برگزارى تشییع جنازه رسمى، برای طواف به حرم امیرالمؤمنین علیه السلام برده شد و سپس کنار مسجدی که در آنجا نماز می‌خواند و درس می‌گفت، به خاک سپرده شد. مرقد مرحوم سبزواری، در خیابان باب القبله حرم (شارع الرسول)، در محله حویش واقع است.

منابع

  • نرم افزار جامع اصول فقه، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
  • زیارت‌گاه‌های عراق، محمدمهدی فقیه بحرالعلوم، مقاله «مقبره سید عبدالاعلی سبزواری‌»، ج۱، ص۷۸.

آرشیو عکس و تصویر