محمد على شاه قاجار
«محمدعلى شاه» فرزند مظفرالدين شاه، ششمين پادشاه قاجار و از مخالفان مشروطه بود كه به سبب به توپ بستن مجلس شوراى ملى شهرت دارد.
پیش از رسیدن به سلطنت
محمد علی شاه پسر ارشد مظفرالدين شاه و فرزند «ام الخاقان» دختر میرزا تقیخان امير كبير بود. او در 1249 ش. در تبریز متولد شد. وی در کودکی تحت تعلیم و تربیت یک آموزگار روسی به نام شاپشال زبان و فرهنگ روسی را آموخت. آموزگار روسی وی باعث شد محمدعلی تمایل زیادی به روسها و فرهنگ روسی داشته باشد، تا جایی که سالها بعد در دوران پادشاهی، تصویری از وی با لباس قزاقی روسی نیز به دست مردم افتاد که موجب رنجش مشروطهخواهان و مردم شد.
محمدعلی شاه تا پیش از پادشاهی با لقب محمدعلی میرزا، ولیعهد مظفرالدین شاه و فرمانروای آذربایجان بود. محمدعلی میرزا که خود نوه دختری امیرکبیر بود، با ملکه جهان دختر کامران میرزا و نوه ناصرالدین شاه ازدواج کرد و حاصل این ازدواج چهار فرزند به نامهای احمد میرزا، محمدحسنمیرزا، سلطان محمود میرزا و سلطان مجید میرزا بودند.
دوران سلطنت
محمدعلی شاه در 28 دی 1285 تاجگذاری کرد. او برخلاف جد مادری خود امير كبير، فردی بسيار قشری، خرافه پرست، مستبد، زورگو و كم ظرفيت بود.
هرچند محمدعلی شاه تا پیش از پادشاهی با مشروطه خواهان همراه بود، اما در پی مرگ پدرش و نشستن بر تخت پادشاهی از همان روز اول بنا را بر مخالفت با مشروطه گذاشت و در اولین اقدام نمایندگان مجلس شورای ملی را به مراسم تاجگذاری دعوت نکرد.
وی با اینکه یک سال پس از رسیدن به قدرت در آبان ۱۲۸۶ ش. ضمن حضور در مجلس شورای ملی، سوگند وفاداری به مشروطه یاد کرد، اما کمتر از دو سال پس از تاجگذاری، طی تلگرافی به تمامی ولایات و حکّام با رد فعالیت مجلس اول تأکید کرد: «این مجلس خلاف مشروطیت است و از این پس مخالفین را سرکوب خواهد کرد.»
محمدعلی شاه پس از آن با شدت و حدّت بیشتری به ستیز با مشروطه ادامه داد و پس از چندی، سرانجام شمشیر را از رو بست و دستور به توپ بستن مجلس را صادر کرد. دوران حکومت محمدعلی شاه به «استبداد صغیر» مشهور است.
وفات
محمدعلی شاه در روز 16 فروردین 1303 ش. به مرض دیابت از دنيا رفت و در كنار قبر پدرش در حرم امام حسین علیه السلام دفن شد. اما قبر او همانند قبر پدرش با موزائيک فرش شده و اثرى از خود قبر نيست.
منابع
- نگاهی به زندگی محمدعلی شاه قاجار، موسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی.
- وبگاه تاریخ ایرانی.
- عتبات عالیات عراق، دکتر اصغر قائدان، نشر مشعر، تهران، ص 154.
