فضائل الخمسه من الصحاح السته (کتاب)

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو

کتاب «فضائل الخمسة من الصحاح الستّة و غیرها من الکتب المعتبرة عند اهل السنة و الجماعه»، تألیف سید مرتضى حسینی فیروزآبادى (۱۴۱۰-۱۳۲۹ ق)، در بردارنده احادیث فضائل و مناقب «پنج تن آل عبا» علیهم‌السلام است. این کتاب برگرفته از مهمترین کتاب‌هاى اهل سنت مى‌باشد، از این رو در جهان اسلام مورد توجه قرار گرفته و علامه امینى نیز در نشر آن به به بلاد اسلامى کوشش داشته است.

فضائل خمسه.png
نویسنده سید مرتضی حسینی فیروزآبادی
موضوع فضایل اهل‌بیت علیهم‌السلام
زبان عربی
تعداد جلد ۳

مؤلف

آیت‌الله سید مرتضی حسینی فیروزآبادی (۱۳۲۹-۱۴۱۰ ق) فرزند آیت‌الله سيد محمد فيروزآبادی، از علما و فقهای مجاهد شیعه معاصر بود. او از شاگردان عامای بزرگی چون میرزا ابوالحسن مشکینى، سید ابوالحسن اصفهانى، شیخ محمدحسین اصفهانى و سید جمال‌الدین گلپایگانى بود.

آیت الله فیروزآبادى، آثارى پرمایه و گرانبها از خود به یادگار گذاشت، به گونه اى که آن تألیفات نزد علماى بزرگوار مورد قبول قرار گرفت و بیشتر آن ها در ردیف مصادر مهم درسى حوزه هاى علمیه درآمد. برخی از مهمترین آثار او عبارتند از: عنایة الاصول، فضائل الخمسه من الصحاح السته، منتخب المسائل، خلاصة الجواهر، الفروع المهمة فى احکام الائمة.

انگیزه نگارش

انگیزه آیت الله فیروزآبادی از تألیف کتاب «فضائل الخمسة» آن بوده که وی در سفر حج با یکى از دانشمندان اهل سنت به بحث مى‌نشیند و پس از گفتگوهاى مذهبى ضمن اعتراف مى‌گوید: شما شیعیان با ادله متقنى که در دست دارید، در نشر و تبلیغ ضعیف هستید و آن طور که باید و شاید مذهب اهل بیت را بین مسلمانان اشاعه نمى‌دهید. همین سخن، انگیزه مؤلف برای نگارش این کتاب شد.

محتوای کتاب

کتاب «فضائل الخمسة» مشتمل بر پنج مقصد است که هر مقصد به بیان فضائل یکى از خمسه طیبه (علیهم السلام) مى‌پردازد. مقصد اول به پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) اختصاص دارد. مقصد دوم و سوم، مختص علی بن ابی‌طالب (علیه السلام) و فاطمه زهرا (علیهاالسلام) است. مقصد چهارم و پنجم هر دو درباره امام حسن و امام حسین (علیهماالسلام) است که مقصد چهارم به مناقب مشترک آن دو بزرگوار و مقصد پنجم به مناقب اختصاصی آنان مى‌پردازد.

از آن‌جا که بیشتر اختلافات شیعه و اهل سنت به مسأله ولایت و امامت بازمی‌گردد، بیشتر مطالب این کتاب به مناقب امیرالمؤمنین (علیه السلام) اختصاص یافته است.

مؤلف مطالب مربوط به مناقب اهل البیت (علیهم السلام) را از کتب اهل سنت جمع‌آورى کرده و پس از نام منبع به نقل روایت به طور کامل پرداخته است. البته وى سلسله اسناد را حذف کرده و فقط به راوى اصلى اشاره مى‌کند. نویسنده علاوه بر یادآورى هر منبع در ابتداى روایت، تمامى منابع و مصادر خود را در ابتداى جلد اول و دوم کتاب با مشخصات نشر ذکر کرده است. این منابع عبارتند از: صحاح سته و مسانید و سنن و کتب مختلف حدیث و تفسیر و تاریخ و رجال اهل سنت.

شیوه مؤلف آن بوده که سرتاسر کتاب‌هاى تفسیر و رجال و حدیث را با دقت کامل و حوصله فراوان ملاحظه نموده تا اگر در موردى غیر از ابواب فضایل و مطاعن روایتى قابل استفاده باشد، از وى فوت نشود. البته تلاش مؤلف بر آن است که از کتاب‌هاى طراز اول اهل سنت؛ مانند صحاح ستّه و مسانید معتبر نقل کند و از کتبى مانند «الفصول المهمة» ابن صباغ مالکی یا «کفایة الطالب» گنجى شافعی یا «ینابیع المودة» قُندوزى حدیثى نمى‌آورد، هر چند این کتاب‌ها هم تا اندازه‌اى از اعتبار برخوردار مى‌باشند.

از ویژگى‌هاى این اثر، تعدد و فراوانى ابواب و فصول آن است که حتى براى یک حدیث، عنوان بابى گشوده و در واقع فهرستى از مناقب را ارائه داده است.

تلخیص و ترجمه کتاب

کتاب «فضائل الخمسة» با عنوان «مختصر فضائل الخمسة من الصحاح الستة» توسط طالب خزاعی خلاصه شده است.

این کتاب همچنین توسط محمدباقر ساعدى ترجمه شده است. علی شیروانی نیز بخش مربوط به فضایل حضرت فاطمه (علیهاالسلام) از این کتاب ارزشمند را تحت عنوان «سیمای حضرت فاطمه علیها السلام در احادیث اهل سنت» ترجمه کرده است.

منابع