آغاز نزول قرآن بر پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله: تفاوت بین نسخه‌ها
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) |
|||
| (۱ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۱ کاربر نشان داده نشده) | |||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
{{خوب}} | {{خوب}} | ||
| − | آغاز نزول | + | آغاز [[نزول قرآن]] مطابق با روایات [[شیعه]]، همزمان با [[بعثت]] [[پیامبر اکرم]] صلی الله علیه وآله در ۲۷ [[ماه رجب|رجب]] و با نزول آیات ابتدائی [[سوره علق]] بوده است. این واقعه در چهل سالگی رسول خدا صلی الله علیه وآله و در [[غار حرا|غار حراء]] رخ داد. |
==اقامت پیامبر در غار حرا== | ==اقامت پیامبر در غار حرا== | ||
| − | غار حرا بر روی | + | [[غار حرا|غار حراء]] بر روی کوهی با همین نام است که در فاصله دو فرسنگی شهر [[مکه]]، در ناحیه‌ی شمال شرقی آن قرار گرفته<ref>درباره محل دقیق آن نکـ: اخبار مکه، ج۲، ص۲۸۸؛ المعجم البلدان، ج۲، ص۲۳۳، اکنون در محدوده شهر قرار گرفته است.</ref> که به نام «جبل النور» نیز شناخته می‌شود. این کوه در شمار برخی از کوههای مقدس یاد شده است. [[رسول خدا]] صلی الله علیه وآله مدتی از سال را در این غار به [[عبادت]] خداوند مشغول می شدند. |
| − | این | + | این خلوت‌گزینی مقدمه‌ای برای [[بعثت]] و [[نزول قرآن]] بر آن حضرت به شمار می‌رفته است. گفته شده که نشستن پیامبر در غار حرا همراه با سه چیز بوده: یکی خلوت، دیگری عبادت و سوم نگاه به [[کعبه]] از فراز کوه حراء.<ref>سبل الهدی و الرشاد، ج۲، ص۳۱۹.</ref> |
==چگونگی آغاز نزول قرآن== | ==چگونگی آغاز نزول قرآن== | ||
| − | امام هادى علیه السلام در مورد آغاز بعثت و نزول قرآن می فرماید: «هنگامى | + | [[امام هادی علیه السلام|امام هادى]] علیه السلام در مورد آغاز [[بعثت]] و نزول [[قرآن]] می فرماید: «هنگامى که [[پیامبر اسلام|محمد]] صلّى اللّه علیه وآله تجارت [[شام]] را ترک گفت و آنچه را خداوند از آن راه به وى [[رزق|روزى]] کرده بود به مردم مستمند بخشید، هر روز به [[غار حرا|کوه حرا]] مىرفت و از فراز آن به آثار رحمت پروردگار مىنگریست و شگفتىهاى رحمت و بدایع حکمت الهى را مورد مطالعه قرار مىداد. به اطراف آسمانها نظر مىدوخت و کرانههاى زمین و دریاها و درهها و دشتها و بیابانها را از نظر مىگذرانید و از مشاهده آن همه آثار قدرت و رحمت الهى درس عبرت مىآموخت. از آنچه مىدید به یاد عظمت خداى آفریننده مىافتاد، آنگاه با روشنى خاصى به [[عبادت]] خداوند اشتغال مىورزید. چون به سن چهل سالگى رسید و خداوند به دل وى نظر نمود، دل او را بهترین و روشنترین و خاضعترین دلها یافت. پس فرمان داد که درهاى آسمانها گشوده گردد. محمّد صلّى اللّه علیه وآله از آنجا به آسمانها نگاه مىکرد. |
| − | سپس به فرشتگان امر | + | سپس به [[فرشتگان]] امر کرد فرود آیند، آنها نیز فرود آمدند، و محمد (ص) آنها را مىنگریست، و خدا مرحمت و توجه مخصوص خود را از اعماق آسمانها به سر محمد و چهره او معطوف داشت و به [[جبرئیل]] روح الامین که در هالهاى از نور قرار داشت نظر دوخت. طاووس ملائکه به سوى او هبوط نمود و بازوى او را گرفت و تکان داد و گفت: ای محمد بخوان! گفت: چه بخوانم؟ جبرئیل گفت: اى محمد! {{متن قرآن|«اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّک الَّذِی خَلَقَ، خَلَقَ الْإِنْسانَ مِنْ عَلَقٍ، اقْرَأْ وَ رَبُّک الْأَکرَمُ، الَّذِی عَلَّمَ بِالْقَلَمِ، عَلَّمَ الْإِنْسانَ ما لَمْ یعْلَمْ»}}.<ref>[[سوره علق]]، ۱-۵.</ref> |
| − | طاووس ملائکه به سوى او هبوط نمود و بازوى او را گرفت و | + | سپس به او آنچه را رب او عزوجل [[وحی]] نموده بود، وحى کرد و به بالا صعود نمود. و محمد از کوه فرود آمد در حالی که از مشاهده عظمت جلال خداوندى و کبریای شأن او دچار تب گردیده بود و از اینکه مبادا [[قریش]] و مردم [[مکه]] [[نبوت]] او را تکذیب کنند و به جنون و تماس با [[شیطان]] نسبت دهند، سخت هراسان بود. او از روز نخست خردمندترین بندگان خدا و بزرگترین آنها بود و مبغوض ترین چیزها در نزد او شیاطین و کارهاى دیوانگان بود. |
| − | سپس به او آنچه را رب او | ||
| − | پس خداوند اراده نمود که سینه اش را گشاده سازد و قلبش را شجاع نماید. | + | پس خداوند اراده نمود که سینه اش را گشاده سازد و قلبش را شجاع نماید. بدین منظور کوهها و صخرهها و سنگلاخ‌ها را به سخن آورد، به طورى که به هر کدام که مىرسید، اداى احترام مىکردند و مىگفتند: السلام علیک یا حبیب اللّه، السلام علیک یا ولى اللّه، السلام علیک یا رسول اللّه! مژده باد بر تو که خداوند تو را از همه مخلوقات، آنها که پیش از تو بوده اند و آنها که بعدها مى آیند، برتر و زیباتر و پرشکوهتر و گرامىتر گردانیده است. تو را اندوهگین نکند که قریش بگوید تو مجنون شده ای و دچار فتنه در دین شده ای! زیرا فاضل کسى است که خداوند جهان به وى فضل بخشد و گرامى کسی است که خالق همه مخلوقات او را گرامی بدارد. بنابراین از تکذیب قریش و سرکشان عرب ناراحت مباش که خدایت تو را به عالىترین مقام خواهد رسانید و بالاترین درجه را به تو خواهد داد. |
| − | پس از آن | + | پس از آن نیز پیروانت به وسیله جانشین تو [[امام علی علیه السلام|على بن ابی‌طالب]] از نعمت وصول به [[دین]] حق برخوردار خواهند شد و شادمان مىگردند. |
| − | دانشهاى تو، توسط | + | دانشهاى تو، توسط شهر [[حکمت]] و دانشت على بن ابی‌طالب در میان بندگان و شهرها و کشورها منتشر مىگردد. به زودى دیدگانت به وجود دخترت [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|فاطمه]] روشن مىشود و از وى و همسرش على، [[امام حسن علیه السلام|حسن]] و [[امام حسین علیه السلام|حسین]] که هر دو سروران بهشتیان خواهند بود، پدید مىآیند. دوستان تو و برادرت على پاداش بزرگى خواهند یافت. لواى حمد را به دست تو مىدهند، و تو آن را به برادرت على مىسپارى. پرچمى که در سراى دیگر، همه پیغمبران و صدیقان و شهیدان به زیر آن گرد مىآیند و على تا درون [[بهشت]] پرنعمت فرمانده آنها خواهد بود، در دست توست. |
| − | من گفتم: خداوندا! | + | من گفتم: خداوندا! این على بن ابی‌طالب که او را به من وعده مى دهى کیست؟إ آیا او پسر عموى من است؟ ندا رسید اى محمد! آرى. این على بن ابی‌طالب برگزیده من است که به وسیله او این دین را پایدار مىگردانم و بعد از تو بر همه پیروانت برترى خواهد داشت.»<ref>بحار الانوار، ج۱۸، ص۲۰۵ و ج۱۷، ص۳۰۹. ترجمه روایت از على دوانى در مقاله آغاز وحى و بعثت پیامبر، ص ۱۸۷.</ref> |
==زمان آغاز نزول قرآن== | ==زمان آغاز نزول قرآن== | ||
| − | + | [[شیعه]] به تبعیت از [[اهل بیت]] علیهم السّلام معتقد است که [[بعثت]] رسول گرامى اسلام در روز بیست و هفتم [[رجب]] است و براى [[عبادت]] در شب بیست و هفتم و [[روزه]] در روز بیست و هفتم فضیلت بسیارى را نقل کرده‌اند. | |
| + | |||
| + | از طرق [[اهل سنت]] نیز روایاتى وارد شده که در آنها تصریح شده که روز بیست و هفتم رجب روز بعثت است. مثل اینکه بیهقى در «شعب الإیمان» از [[سلمان فارسى]] نقل کرده که او گفته است در ماه رجب یک روز و یک شب وجود دارد که اگر کسى در آن روز روزه بگیرد و در آن شب عبادت کند، همانند کسى است که یک‌صد سال روزه گرفته و یک‌صد سال به عبادت مشغول باشد، آن شب و روز بیست و هفتم رجب است که خداوند در آن روز [[محمد]] صلّى اللّه علیه و آله را به پیامبرى مبعوث کرد. از [[ابوهریره]] نیز نقل شده که روزه در روز بیست و هفتم رجب معادل شصت ماه روزه در غیر این روز است؛ زیرا این روز روزى است که [[جبرئیل]] به پیامبر فرودآمد و پیام [[رسالت]] را به او ابلاغ کرد و این اولین روز فرودآمدن جبرئیل است. | ||
| + | |||
| + | البته اهل سنت به طور عمده معتقدند که بعثت در ماه [[رمضان]] واقع شده است و عمده دلیلشان همان آیاتى است که مى‌گویند [[قرآن]] در ماه رمضان نازل شده است.<ref>طاهری، درسهایى از علوم قرآنى، ج۱، ص۲۷۵-۲۷۶</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
| − | <references/> | + | <references /> |
| − | |||
==منابع== | ==منابع== | ||
| − | * | + | *تاریخ سیاسی اسلامر، سول جعفریان. |
| − | *آشنایی با علوم قرآنی، | + | *آشنایی با علوم قرآنی، محمدمهدى رکنى یزدى، مشهد، آستان قدس، چاپ اوّل، ۱۳۷۹ش. |
| − | * | + | *"آغاز وحى و بعثت پیامبر در تاریخ و تفسیر طبرى (بررسى و نقد)"، علی دوانی، یادنامه طبری، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى، ۱۳۶۹ش. |
| − | * | + | *درسهایى از علوم قرآنى، حبیب‌الله طاهرى، قم، اسوه، چاپ اوّل، ۱۳۷۷ش. |
| − | |||
{{قرآن}} | {{قرآن}} | ||
{{شناختنامه رسول خدا (ص)}} | {{شناختنامه رسول خدا (ص)}} | ||
| سطر ۴۵: | سطر ۴۶: | ||
|سیر منطقی= | |سیر منطقی= | ||
}} | }} | ||
| − | |||
[[رده:تاریخ اسلام]] | [[رده:تاریخ اسلام]] | ||
[[رده:تاریخ پیامبر اسلام]] | [[رده:تاریخ پیامبر اسلام]] | ||
[[رده:تاریخ قرآن]] | [[رده:تاریخ قرآن]] | ||
[[رده:مقاله های مرتبط به دانشنامه]] | [[رده:مقاله های مرتبط به دانشنامه]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۴ اوت ۲۰۲۴، ساعت ۱۴:۴۱
آغاز نزول قرآن مطابق با روایات شیعه، همزمان با بعثت پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله در ۲۷ رجب و با نزول آیات ابتدائی سوره علق بوده است. این واقعه در چهل سالگی رسول خدا صلی الله علیه وآله و در غار حراء رخ داد.
اقامت پیامبر در غار حرا
غار حراء بر روی کوهی با همین نام است که در فاصله دو فرسنگی شهر مکه، در ناحیه‌ی شمال شرقی آن قرار گرفته[۱] که به نام «جبل النور» نیز شناخته می‌شود. این کوه در شمار برخی از کوههای مقدس یاد شده است. رسول خدا صلی الله علیه وآله مدتی از سال را در این غار به عبادت خداوند مشغول می شدند.
این خلوت‌گزینی مقدمه‌ای برای بعثت و نزول قرآن بر آن حضرت به شمار می‌رفته است. گفته شده که نشستن پیامبر در غار حرا همراه با سه چیز بوده: یکی خلوت، دیگری عبادت و سوم نگاه به کعبه از فراز کوه حراء.[۲]
چگونگی آغاز نزول قرآن
امام هادى علیه السلام در مورد آغاز بعثت و نزول قرآن می فرماید: «هنگامى که محمد صلّى اللّه علیه وآله تجارت شام را ترک گفت و آنچه را خداوند از آن راه به وى روزى کرده بود به مردم مستمند بخشید، هر روز به کوه حرا مىرفت و از فراز آن به آثار رحمت پروردگار مىنگریست و شگفتىهاى رحمت و بدایع حکمت الهى را مورد مطالعه قرار مىداد. به اطراف آسمانها نظر مىدوخت و کرانههاى زمین و دریاها و درهها و دشتها و بیابانها را از نظر مىگذرانید و از مشاهده آن همه آثار قدرت و رحمت الهى درس عبرت مىآموخت. از آنچه مىدید به یاد عظمت خداى آفریننده مىافتاد، آنگاه با روشنى خاصى به عبادت خداوند اشتغال مىورزید. چون به سن چهل سالگى رسید و خداوند به دل وى نظر نمود، دل او را بهترین و روشنترین و خاضعترین دلها یافت. پس فرمان داد که درهاى آسمانها گشوده گردد. محمّد صلّى اللّه علیه وآله از آنجا به آسمانها نگاه مىکرد.
سپس به فرشتگان امر کرد فرود آیند، آنها نیز فرود آمدند، و محمد (ص) آنها را مىنگریست، و خدا مرحمت و توجه مخصوص خود را از اعماق آسمانها به سر محمد و چهره او معطوف داشت و به جبرئیل روح الامین که در هالهاى از نور قرار داشت نظر دوخت. طاووس ملائکه به سوى او هبوط نمود و بازوى او را گرفت و تکان داد و گفت: ای محمد بخوان! گفت: چه بخوانم؟ جبرئیل گفت: اى محمد! «اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّک الَّذِی خَلَقَ، خَلَقَ الْإِنْسانَ مِنْ عَلَقٍ، اقْرَأْ وَ رَبُّک الْأَکرَمُ، الَّذِی عَلَّمَ بِالْقَلَمِ، عَلَّمَ الْإِنْسانَ ما لَمْ یعْلَمْ».[۳] سپس به او آنچه را رب او عزوجل وحی نموده بود، وحى کرد و به بالا صعود نمود. و محمد از کوه فرود آمد در حالی که از مشاهده عظمت جلال خداوندى و کبریای شأن او دچار تب گردیده بود و از اینکه مبادا قریش و مردم مکه نبوت او را تکذیب کنند و به جنون و تماس با شیطان نسبت دهند، سخت هراسان بود. او از روز نخست خردمندترین بندگان خدا و بزرگترین آنها بود و مبغوض ترین چیزها در نزد او شیاطین و کارهاى دیوانگان بود.
پس خداوند اراده نمود که سینه اش را گشاده سازد و قلبش را شجاع نماید. بدین منظور کوهها و صخرهها و سنگلاخ‌ها را به سخن آورد، به طورى که به هر کدام که مىرسید، اداى احترام مىکردند و مىگفتند: السلام علیک یا حبیب اللّه، السلام علیک یا ولى اللّه، السلام علیک یا رسول اللّه! مژده باد بر تو که خداوند تو را از همه مخلوقات، آنها که پیش از تو بوده اند و آنها که بعدها مى آیند، برتر و زیباتر و پرشکوهتر و گرامىتر گردانیده است. تو را اندوهگین نکند که قریش بگوید تو مجنون شده ای و دچار فتنه در دین شده ای! زیرا فاضل کسى است که خداوند جهان به وى فضل بخشد و گرامى کسی است که خالق همه مخلوقات او را گرامی بدارد. بنابراین از تکذیب قریش و سرکشان عرب ناراحت مباش که خدایت تو را به عالىترین مقام خواهد رسانید و بالاترین درجه را به تو خواهد داد.
پس از آن نیز پیروانت به وسیله جانشین تو على بن ابی‌طالب از نعمت وصول به دین حق برخوردار خواهند شد و شادمان مىگردند. دانشهاى تو، توسط شهر حکمت و دانشت على بن ابی‌طالب در میان بندگان و شهرها و کشورها منتشر مىگردد. به زودى دیدگانت به وجود دخترت فاطمه روشن مىشود و از وى و همسرش على، حسن و حسین که هر دو سروران بهشتیان خواهند بود، پدید مىآیند. دوستان تو و برادرت على پاداش بزرگى خواهند یافت. لواى حمد را به دست تو مىدهند، و تو آن را به برادرت على مىسپارى. پرچمى که در سراى دیگر، همه پیغمبران و صدیقان و شهیدان به زیر آن گرد مىآیند و على تا درون بهشت پرنعمت فرمانده آنها خواهد بود، در دست توست.
من گفتم: خداوندا! این على بن ابی‌طالب که او را به من وعده مى دهى کیست؟إ آیا او پسر عموى من است؟ ندا رسید اى محمد! آرى. این على بن ابی‌طالب برگزیده من است که به وسیله او این دین را پایدار مىگردانم و بعد از تو بر همه پیروانت برترى خواهد داشت.»[۴]
زمان آغاز نزول قرآن
شیعه به تبعیت از اهل بیت علیهم السّلام معتقد است که بعثت رسول گرامى اسلام در روز بیست و هفتم رجب است و براى عبادت در شب بیست و هفتم و روزه در روز بیست و هفتم فضیلت بسیارى را نقل کرده‌اند.
از طرق اهل سنت نیز روایاتى وارد شده که در آنها تصریح شده که روز بیست و هفتم رجب روز بعثت است. مثل اینکه بیهقى در «شعب الإیمان» از سلمان فارسى نقل کرده که او گفته است در ماه رجب یک روز و یک شب وجود دارد که اگر کسى در آن روز روزه بگیرد و در آن شب عبادت کند، همانند کسى است که یک‌صد سال روزه گرفته و یک‌صد سال به عبادت مشغول باشد، آن شب و روز بیست و هفتم رجب است که خداوند در آن روز محمد صلّى اللّه علیه و آله را به پیامبرى مبعوث کرد. از ابوهریره نیز نقل شده که روزه در روز بیست و هفتم رجب معادل شصت ماه روزه در غیر این روز است؛ زیرا این روز روزى است که جبرئیل به پیامبر فرودآمد و پیام رسالت را به او ابلاغ کرد و این اولین روز فرودآمدن جبرئیل است.
البته اهل سنت به طور عمده معتقدند که بعثت در ماه رمضان واقع شده است و عمده دلیلشان همان آیاتى است که مى‌گویند قرآن در ماه رمضان نازل شده است.[۵]
پانویس
- ↑ درباره محل دقیق آن نکـ: اخبار مکه، ج۲، ص۲۸۸؛ المعجم البلدان، ج۲، ص۲۳۳، اکنون در محدوده شهر قرار گرفته است.
- ↑ سبل الهدی و الرشاد، ج۲، ص۳۱۹.
- ↑ سوره علق، ۱-۵.
- ↑ بحار الانوار، ج۱۸، ص۲۰۵ و ج۱۷، ص۳۰۹. ترجمه روایت از على دوانى در مقاله آغاز وحى و بعثت پیامبر، ص ۱۸۷.
- ↑ طاهری، درسهایى از علوم قرآنى، ج۱، ص۲۷۵-۲۷۶
منابع
- تاریخ سیاسی اسلامر، سول جعفریان.
- آشنایی با علوم قرآنی، محمدمهدى رکنى یزدى، مشهد، آستان قدس، چاپ اوّل، ۱۳۷۹ش.
- "آغاز وحى و بعثت پیامبر در تاریخ و تفسیر طبرى (بررسى و نقد)"، علی دوانی، یادنامه طبری، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى، ۱۳۶۹ش.
- درسهایى از علوم قرآنى، حبیب‌الله طاهرى، قم، اسوه، چاپ اوّل، ۱۳۷۷ش.
