المزار (شیخ مفید) (کتاب): تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
 
(۷ نسخه‌ٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
==مولف==
+
{{مشخصات کتاب
  
[[شيخ مفيد]]، به كوشش سيد محمدباقر موحد ابطحي. چاپ اول: [[قم]]، انتشارات مدرسه الامام المهدي، 1409 ق. (موضوع: مزارات اسلامي)
+
|عنوان=
  
== اعتبار كتاب‌ ==
+
|تصویر= [[پرونده:المزار شیخ مفید.jpg|240px|وسط]]
اين كتاب از معتبرترين منابع كتاب‌هاى زيارتى و دعا به شمار مى‌آيد.
 
علما و دانشمندان بزرگ شيعه نيز بر آن اعتماد و استناد نموده‌اند مانند:
 
1- شيخ الطائفه، ابو جعفر محمد بن حسن طوسى، يكى از برجسته‌ترين شاگردان شيخ مفيد كه در كتاب« تهذيب الأحكام» بخش‌هاى گسترده‌اى از اين كتاب را نقل كرده است.
 
2- سيد غياث الدين عبد الكريم بن طاووس در كتاب ارزشمند خود« فرحة الغري» 3- شيخ تقى الدين ابراهيم بن على بن حسن عاملى كفعمى در كتاب‌هاى« البلد الأمين» و« المصباح»
 
  
== ارزش كتاب‌ ==
+
|نویسنده= شیخ مفید
  
با توجه به اين كه قبل از« كتاب المزار» كتاب معتبر ديگرى مستقلا درباره شيوه زيارت ائمه عليهم السلام نگاشته نشده اين كتاب بسيار قابل توجه و ارزشمند مى‌باشد
+
|موضوع= زیارتنامه‌ها
  
== انگيزه نگارش‌ ==
+
|زبان= عربی
شيخ مفيد در آغاز كتاب انگيزه خود از نگارش اين كتاب را اين گونه بيان مى‌فرمايد:« با توجه به اينكه كتابى مستقل در زيارت ائمه عليهم السلام از علماى اصحاب نگاشته نشده است تصميم بر نگارش كتابى در شيوه زيارت دو امام بزرگوار حضرت على و امام حسين عليهما السلام گرفتم».
 
البته شيخ مفيد در بخش دوم كتاب زيارت پيامبر و ديگر ائمه عليهم السلام را نيز اضافه كرده است.
 
  
==معرفی اجمالی کتاب==
+
|تعداد جلد= ۱
  
اين اثر، بعد از كتاب [[كامل الزيارات]]، تاليف [[ابن قولويه قمي]]، دومين كتاب مهم مكتب تشيع، درباره [[زيارت]] محسوب مي شود كه همواره مورد اعتماد و استناد عالمان بزرگ [[شيعه]] بوده است و از مآخذ اصلي كتاب ‌هاي مهمي همچون [[تهذیب الأحكام]] [[شیخ طوسى]]، [[المصباح كفعمي]] و [[بحارالانوار]] [[علامه مجلسی]] بشمار مي رود.
+
|عنوان افزوده1= تحقیق‌
  
مؤلف، اين كتاب را در خطبه آن، «مناسك زيارة الامامين» مي نامد، ولي در كتاب الارشاد خود، به عنوان «مناسك المزار» به آن ارجاع مي دهد. افزون بر اين دو اسم، برخي بزرگان از آن با نام المزار و برخي مناسك المزار و برخي مناسك المزارات ياد كرده اند.<ref> فرهنگ كتب حديثي شيعه، ج 1، ص 440.</ref>
+
|افزوده1= محمد باقر ابطحی
  
روايات اين كتاب سه گونه است:
+
|عنوان افزوده2=
  
# رواياتي كه با ارائه سند كامل از استاد خود ابن قولويه نقل مي كند كه قسمت عمده اين كتاب را تشكيل مي دهد. گاهي نيز روايات را از ديگر استادان خود با سند كامل ذكر كرده است.
+
|افزوده2=
# رواياتي كه به صورت مرسل از يكي از [[ائمه اطهار]] عليهم السلام نقل مي كند و از ارائه منبع سند آن خودداري كرده است.
 
# آداب و زياراتي كه آن را نقل كرده، ولي به معصومي نسبت نداده است كه در بسياري موارد، بعيد به نظر مي رسد از روايات اخذ نشده باشد، به ويژه آن كه برخي از آن ها، در كتاب‌هاي ديگري به صورت مسند، از ائمه عليهم السلام روايت شده است.
 
  
علامه [[نجاشی]] هنگام برشمردن كتاب هاي [[شيخ مفيد]]، از مزار صغير ياد مي كند و علامه [[آقا بزرگ تهرانی]] هم مزار موجود را مزار صغير مي نامد. از اين عبارت برمي آيد كه مؤلف، داراي دو كتاب مزار كبير و صغير بوده است و اكنون از كتاب مزار كبير او اطلاعي در دست نيست. البته احتمال ديگري هم هست كه مراد نجاشي، كوچكي حجم كتاب باشد نه وجود كتابي ديگر به نام المزار الكبير.
+
|لینک= [http://lib.ahlolbait.com/parvan/resource/38981/ المزار شیخ مفید]
  
علامه آقا بزرگ تهراني در [[الذريعه]]، هنگام معرفي مزار مفيد، خطبه مزار شهيد را ذكر كرده است و اين، سبب اشتباهي شده و سبب شده برخي ديگر نيز نسخه هاي مزار شهيد و مفيد را خلط كرده اند.<ref> فرهنگ كتب حديثي شيعه، ج 1، ص 441 ـ 438.</ref>
+
}}'''«کتاب المزار»''' تألیف [[شیخ مفید]] (م، ۴۱۳ ق)، از معتبرترین و قدیمترین منابع در موضوع [[آداب زیارت|آداب زیارت]] و [[دعا]] به شمار مى‌آید که علما و دانشمندان بزرگ [[شیعه]] نیز بر آن اعتماد و استناد نموده‌اند. این کتاب شامل روایات مربوط به فضیلت و زیارت [[اهل البیت|معصومان]] علیهم‌السلام و نیز ارزش [[زیارت اهل قبور|زیارت قبور]] مؤمنان می‌باشد.  
  
==فهرست کتاب==
+
==مؤلف==
 +
محمد بن محمد بن نعمان معروف به «[[شیخ مفید]]» (۴۱۳-۳۳۶ ق)، فقیه اصولی و متکلم برجسته [[شیعه]] است. او از شاگردان [[شیخ صدوق]]، [[جعفر بن محمد قولویه]] و [[ابن جنید اسکافی|ابن جنید اسکافى]] بوده و عالمان بزرگی چون [[سید مرتضى]]، [[سید رضى]] و [[شیخ طوسى]] از شاگردان او هستند.
  
'''<I>بخش اول</I>'''
+
شیخ مفید از جمله کسانی است که مفتخر به دریافت سه [[توقیعات امام زمان (عج)|توقیع]] از ناحیه [[امام زمان]] (عجل الله تعالی فرجه) شده است. او از پیشگامان در تدوین [[علم کلام]] و [[اصول فقه]] شیعه [[امامیه]] می‌باشد.
  
روايات مربوط به فضيلت و آداب زيارت [[امیرالمومنین]] علیه السلام و بعضي از اماكني كه در جوار آن حضرت است، مثل [[مسجد كوفه]] و [[مسجد سهله]]. روايات مربوط به فضيلت و وجوب زيارت [[امام حسين]]‌ عليه السلام و ثواب بسيار و آثار مادي و معنوي آن و آداب و مراسم ويژه زيارت آن حضرت و زيارات ايشان و همچنين زيارت حضرت علي اكبر و حضرت عباس عليهماالسلام.
+
برخی از تألیفات ارزشمند او عبارتند از: [[الفصول العشرة فی الغیبة (کتاب)|الفصول العشرة فی الغیبة]]، [[تفضیل امیر المؤمنین علیه السلام|تفضیل امیرالمؤمنین علیه‌السلام]]، [[المقنعه]]، [[مسار الشیعه]]، [[تصحیح الاعتقاد (کتاب)|تصحیح الاعتقاد]]، [[الارشاد]]، [[کتاب الجمل]]، [[الأمالى شیخ مفید (کتاب)|الأمالی]]، [[اوائل المقالات (کتاب)|اوائل المقالات]]، '''المزار'''.
  
'''<I>بخش دوم</I>'''
+
==معرفی کتاب‌==
 +
«کتاب المزار» بعد از کتاب «[[کامل الزیارات]]» تألیف [[جعفر بن محمد قولویه|جعفر بن قولویه]]، دومین کتاب مهم مکتب [[تشیع]]، درباره زیارت [[ائمه]] علیهم السلام محسوب می شود که همواره مورد اعتماد و استناد عالمان بزرگ شیعه بوده است و از مآخذ اصلی کتاب ‌های مهمی همچون [[تهذیب الأحکام]] [[شیخ طوسى]]، [[مصباح کفعمی (کتاب)|المصباح کفعمی]] و [[بحارالانوار]] [[علامه مجلسی]] بشمار می رود.
  
فضيلت زيارت [[رسول خدا]] صلي الله عليه و آله و آداب [[زيارت]] آن حضرت، فضيلت زيارت [[حضرت فاطمه]] عليهاالسلام و آداب زيارت ايشان، فضيلت زيارت [[امام حسن]] عليه السلام و ساير [[ائمه اطهار]] عليهم السلام و آداب زيارت آن ها، زيارات جامعه و مربوط به همه ائمه، زيارت نيابتي و آداب و ثواب آن، فضيلت زيارت قبور شيعيان.
+
مؤلف این کتاب را در مقدمه آن، «مناسک زیارة الامامین» می نامد، ولی در کتاب «[[الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد (کتاب)|الارشاد]]» خود، به عنوان «مناسک المزار» به آن ارجاع می دهد. افزون بر این دو اسم، برخی بزرگان از آن با نام «المزار» و برخی «مناسک المزارات» یاد کرده اند.
  
== ترجمه‌ ==
+
[[احمد بن علی نجاشی|نجاشی]] هنگام برشمردن کتاب های [[شیخ مفید]]، از «مزار صغیر» یاد می کند و شیخ [[آقا بزرگ تهرانی]] هم مزار موجود را مزار صغیر می نامد. از این عبارت برمی آید که مؤلف، دارای دو کتاب مزار کبیر و صغیر بوده است و اکنون از کتاب مزار کبیر او اطلاعی در دست نیست. البته احتمال دیگری هم هست که مراد نجاشی، کوچکی حجم کتاب باشد نه وجود کتابی دیگر به نام المزار الکبیر.
  
كتاب المزار در زمان نادرشاه افشار به فارسى ترجمه شده كه نسخه‌اى از آن را نادرشاه در سال 1145 هجرى وقف آستان قدس رضوى نموده است.
+
کتاب «المزار» در زمان نادرشاه افشار به فارسى ترجمه شده که نسخه‌اى از آن را نادرشاه در سال ۱۱۴۵ هجرى [[وقف]] [[آستان قدس رضوی|آستان قدس رضوى]] نموده است.
  
== نسخه‌ هاى خطى‌ ==
+
==محتوای کتاب==
  
1- نسخه‌اى در كتابخانه آستان قدس رضوى در مشهد مقدس كه تاريخ نگارش آن 957 هجرى است.
+
[[شیخ مفید|شیخ مفید]] در آغاز کتاب، از نگارش کتابى در شیوه زیارت دو امام بزرگوار [[امام علی علیه السلام|حضرت على]] و [[امام حسین]] علیهماالسلام سخن گفته است. البته وی در بخش دوم کتاب، زیارت [[پیامبر اسلام|پیامبر]] صلی الله علیه وآله و دیگر ائمه علیهم السلام را نیز اضافه کرده است.
اين نسخه را دختر ميرزا رضا خان بن محمد حسن نائينى وقف نموده است.
 
  
2- نسخه‌اى در كتابخانه مسجد جامع گوهرشاد.
+
به این ترتیب، بخش اول کتاب شامل روایات مربوط به فضیلت و آداب زیارت [[امیرالمومنین|امیرالمؤمنین]] علیه السلام و بعضی از اماکنی که در جوار آن حضرت است، مثل [[مسجد کوفه]] و [[مسجد سهله]] می باشد. همچنین روایات مربوط به فضیلت و وجوب زیارت [[امام حسین]]‌ علیه السلام و [[ثواب]] بسیار و آثار مادی و معنوی آن و آداب و مراسم ویژه زیارت آن حضرت و همچنین زیارت [[حضرت علی اکبر علیه السلام|حضرت علی اکبر]] و [[حضرت عباس علیه السلام|حضرت عباس]] علیهماالسلام در ادامه آمده است.
  
==پانویس==
+
بخش دوم کتاب، شامل فضیلت زیارت [[رسول خدا]] صلی الله علیه وآله و [[آداب زیارت|آداب زیارت]] آن حضرت، فضیلت زیارت [[حضرت فاطمه]] علیهاالسلام و آداب زیارت ایشان، فضیلت زیارت [[امام حسن]] علیه السلام و سایر [[ائمه اطهار]] علیهم السلام و آداب زیارت آنها، زیارات جامعه و مربوط به همه ائمه، زیارت نیابتی و آداب و ثواب آن، فضیلت [[زیارت اهل قبور|زیارت قبور]] شیعیان می باشد.
<references/>
+
 
 +
روایات کتاب «المزار» از نظر [[سند حدیث|سند]]، سه گونه است:
 +
 
 +
*روایاتی که با ارائه سند کامل از استاد خود [[جعفر بن محمد قولویه|جعفر بن قولویه]] نقل می کند، که قسمت عمده این کتاب را تشکیل می دهد. گاهی نیز روایات را از دیگر استادان خود با سند کامل ذکر کرده است.
 +
*روایاتی که به صورت [[حدیث مرسل|مرسل]] از یکی از [[ائمه اطهار]] علیهم السلام نقل می کند و از ارائه منبع سند آن خودداری کرده است.
 +
*[[آداب زیارت|آداب]] و زیاراتی که آن را نقل کرده، ولی به [[معصوم]] نسبت نداده است، که بعید به نظر می رسد از روایات اخذ نشده باشد؛ به ویژه آن که برخی از آنها، در کتاب‌های دیگری به صورت مسند از ائمه علیهم السلام روایت شده است.
  
 
==منابع==
 
==منابع==
*سيد رضا باقريان موحد، کتابشناسی زیارت، صفحه 176.
 
*مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، نرم افزار جامع الحادیث 3 [لوح فشرده]، بخش کتابشناسی
 
  
'''پيوندها'''
+
*کتابشناسی زیارت، سید رضا باقریان موحد، صفحه ۱۷۶.
* '''[http://lib.ahlolbait.ir/parvan/resource.do?action=resource&id=75335&scope=95YYli2geUHDiTO3do13ggp8B7e1asw6&flowLastAction=view&from=search&query=%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B2%D8%A7%D8%B1&field=&collectionPID=0&lang=&count=20&execute=true کتاب المزار شیخ مفید]'''
+
*[[نرم افزار جامع الاحادیث ۵ / ۳|نرم افزار جامع الاحادیث]]، بخش کتابشناسی، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
  
 
[[رده:منابع حدیثی]]
 
[[رده:منابع حدیثی]]
 
[[رده:منابع زیارات و ادعیه]]
 
[[رده:منابع زیارات و ادعیه]]
 +
[[رده:آثار شیخ مفید]]
 
{{حدیث}}
 
{{حدیث}}

نسخهٔ کنونی تا ‏۳۰ مارس ۲۰۲۴، ساعت ۱۱:۴۲

المزار شیخ مفید.jpg
نویسنده شیخ مفید
موضوع زیارتنامه‌ها
زبان عربی
تعداد جلد ۱
تحقیق‌ محمد باقر ابطحی

المزار شیخ مفید

«کتاب المزار» تألیف شیخ مفید (م، ۴۱۳ ق)، از معتبرترین و قدیمترین منابع در موضوع آداب زیارت و دعا به شمار مى‌آید که علما و دانشمندان بزرگ شیعه نیز بر آن اعتماد و استناد نموده‌اند. این کتاب شامل روایات مربوط به فضیلت و زیارت معصومان علیهم‌السلام و نیز ارزش زیارت قبور مؤمنان می‌باشد.

مؤلف

محمد بن محمد بن نعمان معروف به «شیخ مفید» (۴۱۳-۳۳۶ ق)، فقیه اصولی و متکلم برجسته شیعه است. او از شاگردان شیخ صدوق، جعفر بن محمد قولویه و ابن جنید اسکافى بوده و عالمان بزرگی چون سید مرتضى، سید رضى و شیخ طوسى از شاگردان او هستند.

شیخ مفید از جمله کسانی است که مفتخر به دریافت سه توقیع از ناحیه امام زمان (عجل الله تعالی فرجه) شده است. او از پیشگامان در تدوین علم کلام و اصول فقه شیعه امامیه می‌باشد.

برخی از تألیفات ارزشمند او عبارتند از: الفصول العشرة فی الغیبة، تفضیل امیرالمؤمنین علیه‌السلام، المقنعه، مسار الشیعه، تصحیح الاعتقاد، الارشاد، کتاب الجمل، الأمالی، اوائل المقالات، المزار.

معرفی کتاب‌

«کتاب المزار» بعد از کتاب «کامل الزیارات» تألیف جعفر بن قولویه، دومین کتاب مهم مکتب تشیع، درباره زیارت ائمه علیهم السلام محسوب می شود که همواره مورد اعتماد و استناد عالمان بزرگ شیعه بوده است و از مآخذ اصلی کتاب ‌های مهمی همچون تهذیب الأحکام شیخ طوسى، المصباح کفعمی و بحارالانوار علامه مجلسی بشمار می رود.

مؤلف این کتاب را در مقدمه آن، «مناسک زیارة الامامین» می نامد، ولی در کتاب «الارشاد» خود، به عنوان «مناسک المزار» به آن ارجاع می دهد. افزون بر این دو اسم، برخی بزرگان از آن با نام «المزار» و برخی «مناسک المزارات» یاد کرده اند.

نجاشی هنگام برشمردن کتاب های شیخ مفید، از «مزار صغیر» یاد می کند و شیخ آقا بزرگ تهرانی هم مزار موجود را مزار صغیر می نامد. از این عبارت برمی آید که مؤلف، دارای دو کتاب مزار کبیر و صغیر بوده است و اکنون از کتاب مزار کبیر او اطلاعی در دست نیست. البته احتمال دیگری هم هست که مراد نجاشی، کوچکی حجم کتاب باشد نه وجود کتابی دیگر به نام المزار الکبیر.

کتاب «المزار» در زمان نادرشاه افشار به فارسى ترجمه شده که نسخه‌اى از آن را نادرشاه در سال ۱۱۴۵ هجرى وقف آستان قدس رضوى نموده است.

محتوای کتاب

شیخ مفید در آغاز کتاب، از نگارش کتابى در شیوه زیارت دو امام بزرگوار حضرت على و امام حسین علیهماالسلام سخن گفته است. البته وی در بخش دوم کتاب، زیارت پیامبر صلی الله علیه وآله و دیگر ائمه علیهم السلام را نیز اضافه کرده است.

به این ترتیب، بخش اول کتاب شامل روایات مربوط به فضیلت و آداب زیارت امیرالمؤمنین علیه السلام و بعضی از اماکنی که در جوار آن حضرت است، مثل مسجد کوفه و مسجد سهله می باشد. همچنین روایات مربوط به فضیلت و وجوب زیارت امام حسین‌ علیه السلام و ثواب بسیار و آثار مادی و معنوی آن و آداب و مراسم ویژه زیارت آن حضرت و همچنین زیارت حضرت علی اکبر و حضرت عباس علیهماالسلام در ادامه آمده است.

بخش دوم کتاب، شامل فضیلت زیارت رسول خدا صلی الله علیه وآله و آداب زیارت آن حضرت، فضیلت زیارت حضرت فاطمه علیهاالسلام و آداب زیارت ایشان، فضیلت زیارت امام حسن علیه السلام و سایر ائمه اطهار علیهم السلام و آداب زیارت آنها، زیارات جامعه و مربوط به همه ائمه، زیارت نیابتی و آداب و ثواب آن، فضیلت زیارت قبور شیعیان می باشد.

روایات کتاب «المزار» از نظر سند، سه گونه است:

  • روایاتی که با ارائه سند کامل از استاد خود جعفر بن قولویه نقل می کند، که قسمت عمده این کتاب را تشکیل می دهد. گاهی نیز روایات را از دیگر استادان خود با سند کامل ذکر کرده است.
  • روایاتی که به صورت مرسل از یکی از ائمه اطهار علیهم السلام نقل می کند و از ارائه منبع سند آن خودداری کرده است.
  • آداب و زیاراتی که آن را نقل کرده، ولی به معصوم نسبت نداده است، که بعید به نظر می رسد از روایات اخذ نشده باشد؛ به ویژه آن که برخی از آنها، در کتاب‌های دیگری به صورت مسند از ائمه علیهم السلام روایت شده است.

منابع

  • کتابشناسی زیارت، سید رضا باقریان موحد، صفحه ۱۷۶.
  • نرم افزار جامع الاحادیث، بخش کتابشناسی، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.