حضرت عیسی علیه السلام

حضرت عیسی علیه السلام، پیامبر مسیحیان و یکی از پیامبران اولوالعزم و صاحب شریعت می باشد و کتاب آسمانی او انجیل نام دارد. آن حضرت آخرین پیامبر قبل از پیامبر خاتم صلی الله علیه وآله است. او داراى مقام امامت و از گواهان اعمال، و بشارت دهندگان به آمدن پیامبر اسلام بود. از معجزات اوست: خلق مرغ، زنده کردن مردگان، شفای کور مادرزاد و برصى و خبر دادن از غیب.

هنگامی که یهود بر آن جناب شورید و تصمیم گرفت او را به قتل برساند، خداى تعالى او را از دست یهود نجات داد و به سوى خود بالا برد و مساله عیسى علیه السلام براى یهود مشتبه شد.

نام حضرت عیسی علیه السلام

در اقرب الموارد گوید: عیسى لفظى است عبرانى یا سریانى. به قولى آن مقلوب یسوع است که آن نیز عبرانى است. در المیزان در مورد معنای عیسی آمده است: اصل عیسى یشوع است و آن را نجات دهنده تفسیر کرده اند.

نام دیگری که برای عیسی علیه السلام در قرآن آمده مسیح است. طبرسی در جوامع الجامع گفته است: اصل مسیح در عبرانی مشیحا بوده که معنایش مبارک است. همانگونه که خود گفت: «وَ جَعَلَنِی مُبارَکاً أَینَ ما کنْتُ»

نسب حضرت عیسی علیه السلام

نسب حضرت مریم به نقلی این گونه است:

مریم بنت عمران بن ماثان بن العازار بن أبی یوذ بن یوزن بن زربابل بن سالیان بن یوحنا بن أوشیا بن أمون بن منشکن بن حازقا بن أخاز بن یوثام بن عوزیا بن یورام بن ساقط بن ایشا بن راجعیم بن سلیمان بن داود بن ایشی بن عوبد بن سلمون بن یاعز بن نحشون بن عمیاد بن رام بن حصروم بن فارص بن یهوذا بن یعقوب علیه السلام.

حضرت عیسی در قرآن

حضرت عیسی علیه السلام در قرآن ۲۵ بار به عنوان عیسی، و ۱۳ بار به عنوان مسیح آمده است. حضرت عیسی یکی از پنج پیامبر صاحب شریعت و از پیامبران اولو العزم است. آیات زیر آیاتی هستند که نام حضرت عیسی علیه السلام یا جریانی مرتبط با آن حضرت در آنها ذکر شده است:

سوره بقره، آیه ۸۷ • سوره بقره، آیه ۲۵۳ • سوره آل عمران، آیه ۴۵-۴۹ • سوره آل عمران، آیه ۸۴ • سوره نساء، آیه ۱۵۷-۱۵۸ • سوره مائده، آیه ۱۱۰-۱۱۶ • سوره انعام، آیه ۸۵ • سوره مریم، آیه ۲۰-۳۴ • سوره زخرف، آیه ۶۳-۶۵ • سوره صف، آیه ۶-۱۴

چند نمونه از آیاتی که نام حضرت عیسی علیه السلام در آنها آمده است:

• «إِذْ قالَتِ الْمَلائِکةُ یا مَرْیمُ إِنَّ اللَّهَ یبَشِّرُک بِکلِمَةٍ مِنْهُ اسْمُهُ الْمَسِیحُ عِیسَى ابْنُ مَرْیمَ وَجِیهاً فِى الدُّنْیا وَالْآخِرَةِ وَ مِنَ الْمُقَرَّبِینَ»: یاد کن هنگامی‌را که فرشتگان گفتند: اى مریم، خداوند تو را به کلمه اى از جانب خود که نامش مسیح، عیسى بن مریم است مژده می دهد، در حالى که او در دنیا و آخرت آبرومند و از مقربان است. (سوره آل عمران، آیه ۴۵)

• «وَ زَکرِیا وَ یحْیى وَ عِیسى وَ إِلْیاسَ کلٌّ مِنَ الصّالِحِینَ»: و زکریا و یحیى و عیسى و الیاس را یاد کن که جملگى از شایستگان بودند. (سوره انعام، آیه ۸۵)

• «إِنَّ مَثَلَ عِیسَى عِندَاللّهِ کمَثَلِ آدَمَ خَلَقَهُ مِن تُرَابٍ ثِمَّ قَالَ لَهُ کن فَیکونُ»: در واقع مثل عیسى نزد خدا همچون مثل خلقت آدم است که او را از خاک آفرید سپس بدو گفت: باش پس وجود یافت. (سوره آل عمران، آیه ۵۹)

مادر مسیح نامش مریم دختران عمران بود، مادر مریم به وى حامله شد و نذر کرد فرزند در شکم خود را، بعد از زائیدن محرر کند یعنى خادم مسجد کند، و او در حالى این نذر را می کرد که می پنداشت فرزندش پسر خواهد بود ولى وقتى او را زائید و فهمید که او دختر است، اندوهناک شد و حسرت خورد و نامش را مریم یعنى خادمه نهاد، پدر مریم قبل از ولادت او از دنیا رفته بود، به ناچار خود او دخترش را در آغوش گرفته به مسجد آورد و او را به کاهنان مسجد که یکى از آنان زکریا بود تحویل داد، کاهنان درباره کفالت مریم با هم مشاجره کردند و در آخر به این معنا رضایت دادند که در این باره قرعه بیندازند و چون قرعه انداختند زکریا برنده شد و او عهده دار تکفل مریم گشت تا وقتى که مریم به حد بلوغ رسید.

در آن اوان، زکریا حجابى بین مریم و کاهنان برقرار نمود و مریم در داخل آن حجاب مشغول عبادت بود و احدى بجز زکریا بر او درنمی آمد و هر وقت زکریا بر او درمی آمد و داخل محراب او می شد، رزقى نزد او می یافت، روزى از مریم پرسید: این رزق از کجا نزد تو می آید: گفت: از نزد خدا و خدا به هر کس بخواهد بدون حساب روزى می دهد و مریم صدیقه و به عصمت خدا معصوم بود، طاهره بود، اصطفاء شده بود، محدث و مرتبط با ملائکه بود. ملکى از ملائکه به او گفت: که خدا تو را اصطفاء و تطهیر کرده، مریم از قانتین بود و یکى از آیات خدا براى همه عالمیان بود.

اینها صفاتى است براى مریم که آیات زیر بیانگر آن است. (سوره آل عمران، آیه ۳۵-۴۴، سوره انبیاء، آیه ۹۱، سوره تحریم، آیه ۱۲)

بعد از آن که مریم به حد بلوغ رسید و در حجاب (محراب) قرار گرفت، خداى تعالى روح را (که یکى از فرشتگان بزرگ خدا است) نزد او فرستاد و روح به شکل بشرى تمام عیار در برابر مریم مجسم شد و به او گفت: که فرستاده اى است از نزد معبودش، و پروردگارش وى را فرستاده تا به اذن او پسرى به وى بدهد، پسرى بدون پدر، و او را بشارت داد به این که بزودى از پسرش معجزات عجیبى ظهور می کند و نیز خبر داد که خداى تعالى بزودى او را به روح القدس تایید نموده، کتاب و حکمت و تورات و انجیلش می آموزد و به عنوان رسولى به سوى بنى اسرائیل گسیلش می دارد، رسولى داراى آیات بینات، و نیز به مریم از شان پسرش و سرگذشت او خبر داد، آن گاه در مریم بدمید و او را حامله کرد، آن طور که یک نفر زن به فرزند خود حامله می شود، این مطالب از آیات زیر استفاده می شود: (سوره آل عمران، آیه ۳۵-۴۴)

آنگاه مریم به مکانى دور منتقل شد و در آن جا درد زائیدنش گرفت و درد زائیدن او را به طرف تنه نخله اى کشانید و با خود می گفت: اى کاش قبل از این مرده و از خاطره ها فراموش شده بودم، من همه چیز را و همه چیز مرا از یاد می برد، در این هنگام از طرف پائین وى ندایش داد:

غم مخور که پروردگارت پائین پایت نهر آبى قرار داده، تنه درخت را تکان بده تا پى در پى خرماى نورس از بالا بریزد، از آن خرما بخور و از آن آب بنوش و از فرزندى چون من خرسند باش، اگر از آدمیان کسى را دیدى که حتما خواهى دید، بگو من براى رحمان روزه گرفته ام و به همین جهت امروز با هیچ انسان سخن نمی‌گویم، مریم چون این را شنید از آن جا که فرزند خود را زائیده بود به طرف مردم آمد در حالى که فرزندش را در آغوش داشت (سوره مریم، آیه ۲۰-۲۷) و به طورى که از آیات کریمه قرآن برمی‌آید حامله شدنش و وضع حملش و سخن گفتن او و سایر شؤون وجودش از سنخ همین عناوین در سایر افراد انسان ها بوده.

مردم و همشهریان مریم وقتى او را به این حال دیدند، شروع کردند از هر سو به وى طعنه زدن و سرزنش نمودند چون دیدند دخترى شوهر نرفته بچه دار شده است، گفتند: اى مریم چه عمل شگفت آورى کردى!، اى خواهر هارون نه پدرت بد مردى بود و نه مادرت زناکار، مریم اشاره کرد به کودکش که با او سخن بگوئید، مردم گفتند: ما چگونه با کسى سخن گوئیم که کودکى در گهواره است، در این جا عیسى به سخن درآمد و گفت: من بنده خدا هستم، خداى تعالى به من کتاب داد و مرا پیامبرى از پیامبران کرد و هر جا که باشم با برکتم کرد و مرا به نماز و زکات سفارش کرد، مادام که زنده باشم بر احسان به مادرم سفارش فرمود و مرا نه جبار کرد و نه شقى، و سلام بر من روزى که به دنیا آمدم و روزى که می میرم و روزى که زنده برمی خیزم. (سوره مریم، آیه ۲۷-۳۴)

عیسى علیه السلام نشو و نما کرد تا به سن جوانى رسید. در این اوان به رسالت به سوى بنى اسرائیل گسیل شد و مامور شد تا ایشان را به سوى دین توحید بخواند، و ابلاغ کند که من آمده ام به سوى شما و با معجزه اى از ناحیه پروردگارتان آمده ام و آن این است که براى شما (و پیش رویتان) از گل چیزى به شکل مرغ می سازم و سپس در آن می دمم، به اذن خدا مرغ زنده اى می شود و من کور مادرزاد و برصى غیر قابل علاج را شفا مى‌دهم و مردگان را به اذن خدا زنده مى‌کنم و بدانچه مى‌خورید و بدانچه در خانه هایتان ذخیره مى‌کنید خبر مى‌دهم، که در این براى شما آیتى است بر این که خدا رب من و رب شما است و باید او را بپرستید.

عیسى علیه السلام مردم را به شریعت جدید خود که همان تصدیق شریعت موسى علیه السلام است دعوت می کرد، چیزى که هست بعضى از احکام موسى را نسخ نمود و آن حرمت پاره اى از چیزها است که در تورات به منظور گوشمالى و سختگیرى بر یهود حرام شده بود و بارها می فرمود: من با حکمت به سوى شما گسیل شده ام، تا برایتان بیان کنم آن چه را که مورد اختلاف شما است و نیز می فرمود: اى بنى اسرائیل من فرستاده خدا به سوى شمایم، در حالى که تورات را که کتاب آسمانى قبل از من بوده تصدیق دارم و در حالى که بشارت می دهم به رسولى که بعد از من می‌آید و نامش احمد است.

عیسى علیه السلام به وعده هایى که داده بود که فلان و فلان معجزه را آورده ام وفا کرد، هم مرغ خلق کرد و هم مردگان را زنده کرد و هم کور مادرزاد و برصى را شفا داد و هم به اذن خدا از غیب خبر داد.

عیسى علیه السلام همچنان بنى اسرائیل را به توحید خدا و شریعت جدید دعوت کرد تا وقتى که از ایمان آوردنشان مایوس شد، و وقتى طغیان و عناد مردم را دید و استکبار کاهنان و احبار یهود از پذیرفتن دعوتش را مشاهده کرد، از میان عده کمی‌که به وى ایمان آورده بودند چند نفر حوارى انتخاب کرد تا او را در راه خدا یارى کنند.

از سوى دیگر یهود بر آن جناب شورید و تصمیم گرفت او را به قتل برساند، ولى خداى تعالى او را از دست یهود نجات داد و به سوى خود بالا برد و مساله عیسى علیه السلام براى یهود مشتبه شد، بعضى خیال کردند که او را کشتند، بعضى دیگر پنداشتند که به دارش آویختند، خداى تعالى فرمود: نه آن بود و نه این، بلکه امر بر آنان مشتبه شد. (سوره آل عمران، ۴۵-۵۸، سوره زخرف، ۶۳-۶۵، سوره صف، ۶-۱۴، سوره مائده، ۱۱۰-۱۱۱، سوره نساء، ۱۵۷-۱۵۸)، این بود تمامی‌آنچه قرآن کریم در داستان عیسى و مادرش فرموده است.

حضرت عیسی در روایات

• در سخنان نجواآمیز خدای تعالی با عیسی علیه السلام: ای عیسی، چونان شخص دلسوز و مهربان، تو را به مهربانی سفارش می‌کنم تا با طلب شادی و خشنودی من، سزاوار دوستی من شوی. تو در بزرگی و در خردی برکت داده شدی و هر جا بودی با برکت بودی. گواهی می‌دهم که تو بنده من و زاده کنیز من هستی، با نافله ها به من نزدیک شو و به من توکل کن تا تو را کفایت کنم و غیر مرا به ولایت و دوستی برمگزین که تو را تنها می‌گذارم.

• پیامبر خدا صلی الله علیه و آله: خداوند به عیسی بن مریم وحی فرمود که: با حکمت من خودت را اندرز ده. اگر از آن سود بردی، آن گاه مردم را نیز اندرز ده وگرنه از من شرم کن.

• عن أبی عبدالله علیه السلام: عیسی بن مریم علیه السلام بر آبادیی گذشت که مردم آن (همگی) مرده بودند... پس فرمود: ای اهل این آبادی! یکی از آن ها پاسخ داد: لبّیک ای روح و کلمه خدا! آن حضرت فرمود: وای بر شما! اعمال شما چه بود؟ عرض کرد: بندگی طاغوت و دوستی دنیا... فرمود: چگونه طاغوت را بندگی می‌کردید؟ عرض کرد: از گنهکاران فرمان می‌بردیم.

• امام کاظم علیه السلام: مسیح علیه السلام فرمود: ای بندگان بد! گندم را پاک و تمیز کنید و خوب آردش نمایید تا طعم آن را بچشید و گوارایتان گردد. همچنین ایمان را خالص و کامل گردانید تا شیرینی آن را بیابید و سرانجامش شما را سود رساند.

• پیامبر خدا صلی الله علیه و آله: عیسی بن مریم بر گوری گذشت که صاحب آن عذاب می‌کشید. سال بعد نیز بر همان گور گذشت و دید دیگر عذاب نمی‌شود. عرض کرد: پروردگارا، پارسال از این گور عبور کردم و صاحبش عذاب می‌شد و امسال که از آن می‌گذرم دیگر عذاب نمی‌کشد؟ خداوند جل جلاله به او وحی فرمود: ای روح الله ، فرزند صالحی از او بزرگ شد و راهی را درست کرد و یتیمی‌را سرپرستی نمود و من به خاطر این کارهای فرزندش، او را آمرزیدم.

• امام صادق علیه السلام: خدای تعالی به عیسی بن مریم علیه السلام وحی فرمود که: ای عیسی! از چشمان خود اشک و از دل خود خشوع به من ببخش و آن گاه که هرزگان خوش و خندانند تو با میل اندوه چشمان خود را سرمه کن و بر سر گورهای مردگان بایست و با فریاد آنان را صدا بزن شاید پند (لازم) خود را از ایشان بگیری و بگو که من هم همراه دیگران به ایشان خواهم پیوست.

• امام صادق علیه السلام: عیسی بن مریم علیهما السلام از جبرئیل علیه السلام پرسید: کی قیامت بر پا می‌شود؟ جبرئیل چنان بیتاب و مضطرب شد که از هوش رفت و چون به هوش آمد، گفت: ای روح اللّه ! من در این باره بیشتر از تو نمی‌دانم. از آنِ خداست هر آن که در آسمان ها و زمین است، قیامت جز ناگهانی و بی خبر بر شما وارد نمی‌شود.

• امام صادق علیه السلام: بدانید که اگر کسی عیسی بن مریم را انکار کند و به نبوت دیگر پیامبران اعتراف نماید، ایمان نیاورده است.

• به عیسی بن مریم علیه السلام عرض شد: چه کسی تو را ادب آموخت؟ فرمود: هیچ کس ادبم نیاموخت، بلکه زشتی نادانی را دیدم و از آن دوری گزیدم.

• امام صادق علیه السلام: یکی از روش های عیسی بن مریم گشت و گذار در شهرها بود. روزی با یکی از یاران خود که مردی کوته اندام بود و غالباً با عیسی علیه السلام همراهی می‌کرد، برای سیاحت بیرون رفت. چون عیسی به دریا رسید با یقین درست گفت: به نام خدا و بر روی آب حرکت کرد. مرد کوتاه قد چون دید عیسی علیه السلام از آب گذشت با یقین درست گفت: به نام خدا و بر روی آب حرکت کرد تا به عیسی علیه السلام رسید. در این هنگام دچار خودبینی و غرور شد... لذا در آب فرو رفت. پس از عیسی کمک خواست و آن حضرت دستش را گرفت و او را از آب بیرون کشید.

اخلاق و فضائل و ویژگی های حضرت عیسی علیه السلام

• حضرت عیسی علیه السلام: بنده خدا - پیامبر خدا - (سوره مریم، آیه ۳۰) و رسول به سوى بنى اسرائیل (سوره آل عمران، آیه ۴۹) و یکى از پیامبران اولوالعزم و صاحب شریعت بوده و کتابى به نام انجیل داشت. (سوره احزاب، آیه ۷، سوره شورى، آیه ۱۳، سوره مائده، آیه ۴۶)، خداى تعالى نام او را مسیح عیسى نهاد (سوره آل عمران، آیه ۴۵) و "کلمة اللَّه" و "روحى از خدا" خواند (سوره نساء، آیه ۱۷۱)، و داراى مقام امامت (سوره احزاب آیه ۷) و از گواهان اعمال (سوره نساء، آیه ۱۵۹، سوره مائده، آیه ۱۱۷)، و بشارت دهندگان به آمدن پیامبر اسلام بود (سوره صف، آیه ۶)، وجیه و آبرومند در دنیا و آخرت و از مقربین بود. (سوره آل عمران، آیه ۴۵) از اصطفاء شدگان (سوره آل عمران، آیه ۳۳)، و از اجتباء شدگان و از صالحان بود (سوره انعام، آیه ۸۵-۸۷)، مبارک بود هر جا که باشد، زکى و مهذب بود، آیتى بود براى مردم و رحمتى از خدا بود و احسانگرى به مادرش، و از زمره کسانى بود که خداى تعالى به ایشان سلام کرد (سوره مریم، آیه ۱۹-۳۳) و از کسانى بود که خدا کتاب و حکمتش آموخت. (سوره آل عمران، آیه ۴۸)

• امام علی علیه السلام، در وصف عیسی علیه السلام، می‌فرماید: نه همسری داشت که او را به فتنه درافکند، نه فرزندی که غمگینش سازد و نه مالی که او را به خود مشغول (و از خدا غافل) گرداند.

• رسول الله صلی الله علیه و آله: من عیسی بن مریم را دیدم، او مردی بود سفید پوست و میان باریک چون شمشیر.

• پیامبر خدا صلی الله علیه و آله: عیسی بن مریم روی آب راه می‌رفت و اگر یقین بیشتری داشت، در هوا نیز راه می‌رفت.

• امام علی علیه السلام در وصف عیسی علیه السلام: و اگر خواهی، از عیسی بن مریم علیه السلام برایت بگویم. او سنگ را بالش خود می‌کرد و جامه خشن می‌پوشید و نان خشک و گلوآزار می‌خورد. خورش او گرسنگی بود و چراغش در شب، ماه و سرپناهش در زمستان، آفتابگیرهای صبح و عصر و میوه و سبزیجاتش، علف و گیاهانی که زمین برای چهار پایان می‌رویاند. نه زنی داشت که مایه گرفتاری او باشد و نه فرزندی که‌ اندوهگینش سازد و نه مال و ثروتی که دل او را به خود مشغول گرداند و نه طمعی که به خواریش اندازد. مرکب او دو پایش بود و خدمتکارش دو دست او!

• پیامبر خدا صلی الله علیه و آله: ای ام ایمن، مگر نمی‌دانی که برادرم عیسی شامی‌را برای صبحانه نگه نمی‌داشت و صبحانه ای را برای شام؟ از برگ درختان تغذیه می‌کرد و از آب باران می‌آشامید، پلاس می‌پوشید و هر جا شب می‌رسید همان جا بیتوته می‌کرد و می‌گفت: هر روزی، روزی خود را می‌آورد.

منابع

• قرشى، سید على اکبر، قاموس قرآن، تهران، اسلامیه، پنجم، ۱۳۶۷ ش.
• ترجمه المیزان، سید محمدباقر موسوى همدانى؛ قم: دفتر انتشارات اسلامی حوزه علمیه قم، پنجم، ۱۳۷۴ ش.
• بحارالأنوار، علامه مجلسى؛ تهران.
• حکم النبی الأعظم صلى الله علیه و آله و سلم، محمدى رى شهرى و همکاران؛ قم: دارالحدیث، اول، ۱۴۲۹ ق.
• البرهان فی تفسیر القرآن، سید هاشم بحرانى؛ تهران: بنیاد بعثت ، اول، ۱۴۱۶ ق.
• الأنوار الساطعة فی شرح الزیارة الجامعة؛ شیخ جواد کربلائى، قم: دارالحدیث.
• أنوار التنزیل و أسرار التأویل؛ عبدالله بن عمر بیضاوى، بیروت: دار احیاء التراث العربى، اول، ۱۴۱۸ ق.

مقالات مرتبط

• حضرت مریم
• حضرت زکریا
• انجیل
• بنی اسرائیل
• حواریون

پیامبران

پیامبران اولوالعزم

محمد (ص) * عیسی * موسی * نوح * ابراهیم

سایر پیامبران

آدم * ادریس * یعقوب * یوسف * یونس * اسحاق * اسماعیل * الیاس * ایوب * خضر * داوود * سلیمان * ذوالکفل * زکریا * شعیب * صالح * لوط * هارون * هود * یحیی * یسع * شعیا * اِرميا * جرجیس * حبقوق * يوشع بن نون

قرآن
متن و ترجمه قرآن
اوصاف قرآن	(اسامی و صفات قرآن، اعجاز قرآن، عدم تحریف در قرآن)
اجزاء قرآن	آیه، سوره، جزء، حزب، حروف مقطعه
ترجمه و تفسیر قرآن	تاریخ تفسیر، روشهای تفسیری قرآن، سیاق آیات، اسرائیلیات، تاویل، فهرست تفاسیر شیعه، فهرست تفاسیر اهل سنت، ترجمه های قرآن
علوم قرآنی	تاریخ قرآن: نزول قرآن، جمع قرآن، شان نزول، کاتبان وحی، قراء سبعه
	دلالت الفاظ قرآن: عام و خاص، مجمل و مبین، مطلق و مقید، محکم و متشابه، مفهوم و منطوق، نص و ظاهر، ناسخ و منسوخ
تلاوت قرآن	تجوید، آداب قرائت قرآن، تدبر در قرآن
رده ها: سوره های قرآن * آیات قرآن * واژگان قرآنی * شخصیت های قرآنی * قصه های قرآنی * علوم قرآنی * معارف قرآن