حضرت اسحاق علیه السلام

حضرت اسحاق‌ (علیه‌السلام) فرزند حضرت ابراهیم (علیه‌السلام) و برادر حضرت اسماعیل (علیه‌السلام) می باشد که از ساره به دنیا آمده است. او جدّ بنی‌اسرائیل است و پیامبرانی از جمله یعقوب، یوسف و موسی (علیهم‌السلام) از نسل او هستند. نام «اسحاق» ۱۷ بار در قرآن کریم ذکر شده و از پیامبران صالح خدا معرفی گردیده است.

وجه تسمیه اسحاق

مشهور لغویان «اسحاق» را واژه‌اى عبرى مى ‌دانند که از «یصحاق» به معناى «مى ‌خندد» گرفته شده است، زیرا که به واسطه تولد یافتن وى در زمان غیرمنتظر و کبر سن والدین، بدین اسم موسوم گشت و ساره پیش از تولد او گفته است خدا مرا خندان و مسرور ساخت.

ولادت و نسب

حضرت اسحاق علیه السلام فرزند حضرت ابراهیم علیه السلام و ساره است که در فلسطین به دنیا آمد. نسب حضرت اسحاق را چنین بیان کرده اند: اسحاق بن ابراهیم بن تارخ بن ناحور بن اشوع بن ارعوس بن فالغ بن عابر - و هو هود النبى - بن شانح بن ارفخشد بن سام بن نوح بن لمک بن متوشلخ بن اختوخ - و هو ادریس النبی - بن ارد بن قینان بن انوش بن شیث بن آدم علیه السلام.

طبق آیات قرآن، خداوند پیش از تولد اسحاق، پدر و مادر او را از این رخداد آگاه کرده و به آنها بشارت تولد چنین فرزندی داده است. تولد اسحاق پنج یا ۱۳ سال بعد از حضرت اسماعیل دانسته شده است؛ در روایتی از امام صادق علیه السلام سؤال شد که بین بشارت ابراهیم به اسماعیل و بشارت او به اسحاق، چقدر فاصله بود؟ فرمود: پنج سال فاصله بود. هنگام تولد اسحاق، پدرش بیش از ۱۰۰ سال داشته و مادرش ۹۰ ساله بوده است.

حضرت اسحاق جد بنی‌اسرائیل است و چنانکه جبرئیل بشارت داد، از نسل او پیامبرانی از جمله یعقوب، یوسف، داوود، سلیمان، ایوب، موسی و هارون، متولد شدند.

حضرت اسحاق علیه السلام در ۱۸۰ سالگی درگذشت و در نزدیکی بیت المقدس، در شهر الخلیل در فلسطین امروزی مدفون گردید.

حضرت اسحاق در قرآن

نام این پیامبر الهی ۱۷ بار در قرآن کریم (۱۳۳، ۱۳۶، ۱۴۰ سوره بقره و ۸۴ سوره انعام و ۸۴ سوره آل ‌عمران و ۱۶۳ سوره نساء و ۷۱ سوره هود و ۳۸‌ سوره یوسف و ۳۹ سوره ابراهیم و ۴۹ سوره مریم و ۷۲ ‌سوره انبیاء و ۲۷ سوره عنکبوت و ۱۱۲‌ـ۱۱۳ سوره صافات و ۴۵‌ سوره ص) ذکر شده و او را به عنوان عبد صالح خدا، پیامبر شایسته و دارای روش ارجمند یاد کرده است.

• «وَ وَهَبْنا لَهُ إِسْحقَ وَ یعْقُوبَ کلّاً هَدَینا»: و به او اسحاق و یعقوب را بخشیدیم و همه را به راه راست درآوردیم. (سوره انعام آیه ۸۴)

• «وَ بَشَّرْناهُ بِإِسْحقَ نَبِیاً مِنَ الصّالِحِینَ»: و او را به اسحاق که پیامبرى از جمله شایستگان است بشارت دادیم. (سوره صافات آیه ۱۱۲)

• «وَ وَهَبْنا لَهُ إِسْحقَ وَ یعْقُوبَ وَ جَعَلْنا فِى ذُرِّیتِهِ النُّبُوَّةَ وَالکتابَ»: و اسحاق و یعقوب را به او عطا کردیم و در میان فرزندانش پیامبرى و کتاب قرار دادیم. (سوره عنکبوت، آیه ۲۷)

با توجه به آیات متعددى که از صفات و شخصیت این پیامبر الهى حکایت مى کند و دوبار وى را به صلاح و یک بار به هدایت مدح مى نماید، مقام والا و اسوه بودن او از دیدگاه قرآن روشن می شود، هر چند شیوه هاى دعوتش تبیین نشده است.

تورات، ذبیح حضرت ابراهیم علیه السلام را اسحاق دانسته و یهودیان آن را از دلایل برتری اسحاق بر اسماعیل می‌دانند، اما از آیات قرآن کریم (سوره صافات، آیات ۹۸-۱۱۳) به خوبى استفاده مى شود که ذبیح ابراهیم، فرزندش اسماعیل بوده نه اسحاق. و قرآن کریم پس از نقل قربانى کردن فرزند توسط ابراهیم، مجددا بشارت به ولادت اسحاق را حکایت مى کند و این خود دلیل است به این که قربانى ابراهیم علیه السلام اسماعیل بوده نه اسحاق. روایات وارد از اهل بیت علیهم السلام نیز همه تصریح دارند بر این که ذبیح، اسماعیل علیه السلام بوده است.

منابع

• حجة التفاسیر و بلاغ الإکسیر، سید عبدالحجت بلاغى؛ قم: انتشارات حکمت، ۱۳۸۶ ق.
• فضائل الخمسة من الصحاح الستة؛ سید مرتضى فیروزآبادى، تهران: اسلامیه، دوم، ۱۳۹۲ ق.
• ترجمه المیزان، سید محمدباقر موسوى همدانى؛ قم: دفتر انتشارات اسلامى حوزه علمیه قم، پنجم، ۱۳۷۴ ش.
• بحارالأنوار، علامه مجلسى؛ تهران.
• ترجمه بیان السعادة فى مقامات العبادة، حشمت الله ریاضى؛ تهران: انتشارات دانشگاه پیام نور، اول، ۱۳۷۲ ش.

مطالب مرتبط

• حضرت ابراهیم علیه‌السلام
• حضرت اسماعیل علیه‌السلام
• ساره
• بنی‌اسرائیل

پیامبران

پیامبران اولوالعزم

محمد (ص) * عیسی * موسی * نوح * ابراهیم

سایر پیامبران

آدم * ادریس * یعقوب * یوسف * یونس * اسحاق * اسماعیل * الیاس * ایوب * خضر * داوود * سلیمان * ذوالکفل * زکریا * شعیب * صالح * لوط * هارون * هود * یحیی * یسع * شعیا * اِرميا * جرجیس * حبقوق * يوشع بن نون

قرآن
متن و ترجمه قرآن
اوصاف قرآن	(اسامی و صفات قرآن، اعجاز قرآن، عدم تحریف در قرآن)
اجزاء قرآن	آیه، سوره، جزء، حزب، حروف مقطعه
ترجمه و تفسیر قرآن	تاریخ تفسیر، روشهای تفسیری قرآن، سیاق آیات، اسرائیلیات، تاویل، فهرست تفاسیر شیعه، فهرست تفاسیر اهل سنت، ترجمه های قرآن
علوم قرآنی	تاریخ قرآن: نزول قرآن، جمع قرآن، شان نزول، کاتبان وحی، قراء سبعه
	دلالت الفاظ قرآن: عام و خاص، مجمل و مبین، مطلق و مقید، محکم و متشابه، مفهوم و منطوق، نص و ظاهر، ناسخ و منسوخ
تلاوت قرآن	تجوید، آداب قرائت قرآن، تدبر در قرآن
رده ها: سوره های قرآن * آیات قرآن * واژگان قرآنی * شخصیت های قرآنی * قصه های قرآنی * علوم قرآنی * معارف قرآن