مقاله مورد سنجش قرار گرفته است

سید بن طاووس: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
 
(۱۷ نسخه‌ٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
 
{{خوب}}
 
{{خوب}}
−
سید رضی الدین علی بن موسی ( 589-664 ق)، معروف به سید بن طاووس از بزرگترین علمای ربانی [[شیعه]] در قرن هفتم بود. سید بن طاووس آثار بسیاری دارد که موضوع غالب آنها ادعیه و زیارات است. کتاب مقتل سید الشهداء او با نام [[لهوف]] معروف است.
+
'''«سید رضی‌الدین علی بن موسی»''' معروف به '''«سید بن طاووس»''' (۶۶۴-۵۸۹ ق)، فقیه، محدث، متکلم و عارف بزرگ [[شیعه]] در قرن هفتم هجری است. وی در زمان حکومت مغولان منصب نقابت شیعیان را به عهده داشت. علمای بزرگی چون [[علامه حلی|علامه حلى]] و [[ابن داوود حلی]] از شاگردان او هستند. سید بن طاووس آثار بسیاری دارد که موضوع غالب آنها [[دعا|ادعیه]] و [[زيارت|زیارات]] است، از جمله «[[إقبال الأعمال]]» و «[[مصباح الزائر (کتاب)|مصباح الزائر]]».
 
{{شناسنامه عالم
 
{{شناسنامه عالم
−
||نام کامل =سید رضی الدین علی بن موسی
+
||نام کامل =سید رضی‌الدین علی بن طاووس
 
||تصویر= [[پرونده:Sayyed-Ibn-Tawus.jpg]]
 
||تصویر= [[پرونده:Sayyed-Ibn-Tawus.jpg]]
−
||زادروز =  15 [[محرم]] 589 قمری
+
||زادروز =  ۵۸۹ قمری
−
|زادگاه = حله  
+
|زادگاه = [[حله]]
−
|وفات =  664 قمری
+
|وفات =  ۶۶۴ قمری
−
|مدفن =  [[نجف اشرف]]، [[حرم امیرالمومنین]] (علیه السلام)
+
|مدفن =  [[نجف]]، [[حرم امیرالمومنین]] (علیه‌السلام)
−
|اساتید = پدرش موسی بن جعفر، جدش ورام بن ابی فراس حلی، ابن نما حلی،..
+
|اساتید = [[ورام بن ابی فراس]]، [[محمد بن جعفر بن نما حلی]]، [[فخار بن معد موسوی|فخار بن معد موسوى‌]]،...
−
|شاگردان = سديدالدين حلى، [[علامه حلى]]، حسن بن داود حلى، عبدالكريم بن احمد بن طاووس،..
+
|شاگردان = [[یوسف بن علی بن مطهر حلی|یوسف بن علی بن مطهر حلى]]، [[علامه حلى]]، [[ابن داوود حلی]]، [[علی بن عیسی اربلی]]،...
−
|آثار = [[اللهوف]]، مهج الدعوات و منهج العنايات، مصباح الزائر و جناح المسافر،...}}
+
|آثار = [[إقبال الأعمال]]، [[اللهوف]]، [[فرج المهموم فی معرفه نهج الحلال من علم النجوم|فرج المهموم]]، [[مصباح الزائر (کتاب)|مصباح الزائر]]، [[مهج الدعوات و منهج العبادات (کتاب)|مهج الدعوات]]، [[سعد السعود]]، [[الیقین باختصاص علی بامره المومنین|الیقین باختصاص علی بامرة المومنین]]، [[الدروع الواقیة]]،...}}
 
==ولادت‌ و نسب==
 
==ولادت‌ و نسب==
−
سيد رضى الدين، على بن موسى بن جعفر بن طاووس از نوادگان [[امام حسن]] مجتبى و [[امام سجاد]] عليهماالسلام در روز 15 [[محرم]] سال 589 هجرى در شهر حله به دنيا آمد. <ref> کمونه حسینی، مواردالإتحاف، ۱۳۸۸ق، ج۱، ص۱۰۷-۱۰۸ </ref>او را ذوالحسبین (کسی که دو نسب شریف دارد) نیز خوانده‌اند؛‌ زیرا جد اعلای او داود بن حسن مثنی، نوه پسری امام حسن(ع) و نوه دختری امام سجاد (ع) است. از این رو، ایشان را از سادات حسنی‌حسینی و دارای دو نسب شریف می‌خواندند <ref>کشف المحجه، ص۲۹۴</ref>
+
سید رضى الدین، على بن موسى بن جعفر بن طاووس در روز ۱۵ [[ماه محرم|محرم]] سال ۵۸۹ هجرى در شهر [[حله]] به دنیا آمد.<ref> کمونه حسینی، مواردالإتحاف، ۱۳۸۸ق، ج۱، ص۱۰۷-۱۰۸ </ref> او را ذوالحسبین نیز خوانده‌اند (کسی که دو نسب شریف دارد)؛‌ زیرا جد اعلای او داود بن حسن مثنی، نوه پسری [[امام حسن علیه السلام|امام حسن]] (علیه‌السلام) و نوه دختری [[امام سجاد علیه السلام|امام سجاد]] (علیه‌السلام) است. از این رو، ایشان را از [[سادات]] حسنی‌حسینی و دارای دو نسب شریف می‌خواندند.<ref>کشف المحجه، ص۲۹۴</ref>
−
جد هفتم ايشان، محمد بن اسحاق كه به خاطر زيبايى و ملاحتش به طاووس مشهور شده بود از سادات بزرگوار [[مدينه]] محسوب مى ‌شد. پدر او، موسى بن جعفر نيز از روات بزرگ [[حديث]] است كه روايات خود را در اوراقى نوشته بود و بعد از او فرزندش آنها را جمع آورى نموده و با نام «فرقة الناظر و بهجة الخاطر مما رواه والدي موسى بن جعفر» آن را منتشر نمود.مادر او نيز دختر ورام بن ابى فراس، از بزرگان علماى اماميه بود. <ref>روضات الجنات، خوانساری، ۱۳۹۱ق، ج۴، ص۳۲۵.</ref>
 
−
مادر پدرش نيز نوه [[شيخ طوسى]] مى‌باشد و به همين خاطر سيد گاهى مى‌گويد: «جدي ورام بن أبي فراس» و گاهى مى‌گويد: «جدي الشيخ الطوسي».<ref> نک: شهیدی گلپایگانی، راهنمای سعادت، ۱۳۸۲ش، ص۱۴.</ref>  برادرها و برادرزاده‌ ها و فرزندان او نيز از علماى بزرگوار [[شيعه]] بوده ‌اند.
 
  
−
==فضل و دانش سید بن طاووس‌==
+
جد هفتم ایشان، محمد بن اسحاق که به خاطر زیبایى و ملاحتش به طاووس مشهور شده بود، از سادات بزرگوار [[مدینه]] محسوب مى ‌شد. پدر او، موسى بن جعفر نیز از روات بزرگ [[حدیث]] است که روایات خود را در اوراقى نوشته بود و بعد از او فرزندش آنها را جمع آورى نموده و با نام «فرقة الناظر و بهجة الخاطر مما رواه والدی موسى بن جعفر» آن را منتشر نمود. مادر او نیز دختر [[ورام بن ابی فراس|ورام بن ابى فراس]]، از بزرگان علماى [[امامیه]] بود. <ref>روضات الجنات، خوانساری، ۱۳۹۱ق، ج۴، ص۳۲۵.</ref>
−
ابتداى تحصيلات سيد ابن طاووس در شهر [[حله]] بود كه از محضر پدر و جد خود، ورام بن ابى فراس علوم مقدماتى را آموخت. <ref> سید بن طاووس، کشف المحجه، ۱۳۶۸ش، ص۱۸۵. </ref> سيد با دركى قوى و هوشى سرشار قدم در راه علم نهاد و در اندك زمانى از تمام همشاگردي هاى خود سبقت گرفت.
+
مادر پدرش نیز نوه [[شیخ طوسى]] مى‌باشد و به همین خاطر، سید گاهى مى‌گوید: «جدی ورام بن أبی فراس» و گاهى مى‌گوید: «جدی الشیخ الطوسی».<ref> نک: شهیدی گلپایگانی، راهنمای سعادت، ۱۳۸۲ش، ص۱۴.</ref>  
−
وى در [[كشف المحجة]] مى ‌گويد: «وقتى من وارد كلاس شدم آنچه را ديگران در طول چند سال آموخته بودند، در يك سال آموختم و از آنان پيشى گرفتم». او مدت دو سال و نيم به تحصيل [[فقه]] پرداخت و پس از آن خود را از استاد بى ‌نياز ديد و بقيه كتب فقهى عصر خويش را به تنهايى مطالعه نمود.
 
−
سيد ابن طاووس در بين علما و مردم زمان خويش از احترام خاصى برخوردار بود. او علاوه بر اين كه فقيهى نام آور بود اديبى گرانقدر و شاعرى توانا شمرده مى‌ شد، گرچه شهرت اصلى او در زهد و تقوى و عرفان اوست و اكثر تأليفات او در موضوع ادعيه و زيارات مى ‌باشد.
 
−
سيد كتابخانه بزرگ و بى ‌نظيرى داشت كه از جدش به ارث برده بود و او به گفته خودش تمام آن كتاب ها را مطالعه كرده يا درس گرفته بود.
 
−
==سفر به کاظمین و بغداد==
 
−
ابن طاووس تحصیلات خود را در حله آغاز نمود و پس از چندی از [[حله]] به [[بغداد]] هجرت کرد.<ref>عبدالحمید٬ معجم مورخی الشیعه ، ۱۴۲۴ق، ‌ج۱، ص۶۳۹.</ref> او سپس با دختر وزیر ناصر بن مهدی ازدواج نمود و آن گونه که خود می‌گوید به سبب این ازدواج مدتی طولانی در [[بغداد]] سکونت گزید.<ref>سید بن طاووس، کشف المحجه، ۱۴۱۷ق، ص۱۶۶.</ref> طبق گزارشی او ۱۵ سال در بغداد اقامت داشته است.<ref>خوانساری، روضات الجنات، ۱۳۹۰ق، ج۴، ص۳۳۸</ref> که برخی آن را از حدود سال ۶۲۵ هجری تا سال ۶۴۰ هجری دانسته‌اند.<ref>عبدالحمید٬ معجم مورخی الشیعه ، ۱۴۲۴ق، ‌ج۱، ص۶۳۹.</ref>  
 
  
−
==پیشنهاد مناصب دولتی به سید بن طاووس==
+
==تحصیل و استادان==
−
سیدابن طاووس باابن علقمی وزیر مشهور عباسیان که شیعه مذهب بود٬ رابطه دوستی داشت و مورد احترام خلیفه المستنصر بالله عباسی نیز بود <ref>کلبرگ، کتابخانه ابن طاووس، ۱۳۷۱ش، ص۲۳ و ۲۵.</ref> خلیفه عباسی٬ پیشنهاد هایی برای بر عهده گرفتن امور حکومتی به او داد اما ابن طاووس همگی را رد کرد. به گفته خودش در این دوران منصب فتوا، نقابت سادات و حتی وزارت و ندیمی خلیفه را به او پیشنهاد کردند و او نپذیرفت.<ref> سید بن طاووس، کشف المحجه، ۱۳۶۸ش، ص۱۶۸-۱۶۹.</ref> استدلالش براى خليفه چنين بود كه: «اگر من طبق مصلحت شما عمل كنم رابطه خويش را با خداوند قطع مى‌نمايم و اگر طبق اوامر الهى و عدل و انصاف حركت كنم خاندان تو و بقيه وزرا و سفرا و فرماندهان تو آن را تحمل نخواهند كرد و چنين خواهند گفت كه على بن طاووس با اين رويه مى‌خواهد بگويد اگر حكومت به ما برسد اين چنين عمل مى‌كنيم و اين روشى است برخلاف سيره حكمرانان قبل از تو و مردود دانستن حكومت هاى آنهاست».
+
ابتداى تحصیلات سید ابن طاووس در شهر [[حله]] بود که از محضر پدرش موسى بن جعفر و جد خود [[ورام بن ابی فراس]]، علوم مقدماتى را آموخت.<ref> سید بن طاووس، کشف المحجه، ۱۳۶۸ش، ص۱۸۵. </ref> سید با درکى قوى و هوشى سرشار قدم در راه علم نهاد و در اندک زمانى از تمام هم‌شاگردی‌هاى خود سبقت گرفت.
 +
وى در کشف المحجة مى ‌گوید: «وقتى من وارد کلاس شدم آنچه را دیگران در طول چند سال آموخته بودند، در یک سال آموختم و از آنان پیشى گرفتم».  
  
−
سيد كه تحت فشار دولت عباسى براى پذيرش پست هاى حكومتى قرار گرفته بود از بغداد به حله، زادگاه خويش مراجعت كرد. سپس به [[نجف]] و [[كربلا]] هجرت كرده و در هر كدام حدود 3 سال مقيم شد. در اين زمان علاوه بر تربيت شاگردان و تدريس علوم مختلف، همت اصلى خويش را بر سير و سلوك و كسب معنويات قرار داد.
+
او مدت دو سال و نیم به تحصیل [[فقه]] پرداخت و پس از آن خود را از استاد بى ‌نیاز دید و بقیه کتب فقهى عصر خویش را به تنهایى مطالعه نمود.
  
−
در زمان اقامت در كربلا كتاب شريف «كشف المحجة» را به عنوان وصيتى براى فرزندانش كه در آن زمان كودك بودند نوشت
+
[[محمد بن جعفر بن نما حلی]] و [[فخار بن معد موسوی|فخار بن معد موسوى‌]]، از دیگر اساتید سید ابن طاووس هستند.
−
== سید بن طاووس و حمله مغول==
+
==شاگردان‌==
−
ابن طاووس در سال ۶۵۲ق و هم‌زمان با لشکرکشی هلاکوخان مغول دوباره به بغداد رفت. این شهر در سال ۶۵۶ق با قتل عام بزرگی به دست مغولان فتح شد. سید بن طاووس از هلاکو امان‌نامه‌ای داشت که ظاهرا آن‎را به درخواست خواجه نصیر الدین طوسی دریافت کرده بود. سید با امان‎نامه هلاکو حدود هزار نفر از مردم عراق را با خود به حله برد و جانشان را نجات داد.<ref>کلبرگ، کتابخانه ابن طاووس، ۱۳۷۱ش، ص۳۰. </ref>
+
از جمله پرورش یافتگان مکتب سید ابن طاووس مى ‌توان به علمای نامدار زیر اشاره نمود:
−
هنگامی که در سال ۶۶۱ هجری هلاکو منصب نقابت سادات را به او پیشنهاد کرد این منصب را پذیرفت هر چند بنابر گزارش برخی منابع این مقام را به اکراه و اجبار پذیرفت٬ او نقابت طالبیان را حدود چهار سال تا پایان عمرش بر عهده داشت.<ref>کلبرگ، کتابخانه ابن طاووس، ۱۳۷۱ش، ص۳۱-۳۲.</ref> نقيب بزرگترين شخصيت علمى و دينى سادات بود كه كليه امور مربوط به سادات را عهده‌ دار مى ‌شد. اين وظايف شامل قضاوت مشاجرات، رسيدگى به مساكين و مستمندان، سرپرستى ايتام و... مى‌شد. او تأكيد دارد كه تنها بخاطر حفظ جان دوستان و شيعيانى كه در معرض قتل و غارت مغول قرار داشتند اين منصب را پذيرفته است.
 
  
−
==سید بن طاووس از نگاه بزرگان شیعه==
+
#[[یوسف بن علی بن مطهر حلی|سدیدالدین یوسف بن علی بن مطهر حلى]]، پدر [[علامه حلی|علامه حلى]]
−
سید بن طاووس نزد همه ی دانشمندان شیعه، معروف به زهد و تقوی بوده و همگی عظمت علمی او را ستوده اند. با آن که قرنها از رحلت وی می گذرد، هنوز با افتخار و احترام در محافل علمی از او یاد می شود. آوازه علمی و فکری و اخلاص عملی او به قدری است که شخصیتهای علمی معاصر او و نیز نسخه برداران آثارش، او را تمجید کرده اند.
+
#[[علامه حلى]]
−
اینک برخی از گفتارهای بزرگان درباره ی سید بن طاووس را به اختصار بیان می داریم:
+
#[[ابن داوود حلی|حسن بن داود حلى]]، صاحب [[رجال ابن داود (کتاب)|الرجال]]
−
* 1. [[علامه حلّی]] (متوفی 726 هجری) در حق رضی الدین می گوید: وکان رضی الدین علی رحمة الله علیه صاحب الکرامات حکی لی بعضها و روی لی والدی رحمة الله علیه البعض الآخر؛<ref>بحارالانوار، ج107، ص63 و 64.</ref> رضی الدین دارای کراماتی بود که برخی از آنها را خودش برایم بیان کرد و پاره ای از آنها را پدرم بازگو کرد و من از او شنیدم.
+
#عبدالکریم بن [[سید احمد بن طاووس|احمد بن طاووس]]، برادرزاده او
−
* 2. [[علامه مجلسی]] گوید: السید النقیب، الثقة الزاهد، جمال العارفین.<ref>پیشین، ج1، ص205.</ref>
+
#[[علی بن عیسی اربلی|على بن عیسى إربلى]].
−
* 3. [[محدث قمی]] می گوید: السید رضی الدین ابوالقاسم الأجل الأورع الأزهد الأسعد، قدوة العارفین و مصباح المتهجدین، صاحب الکرامات، طاووس آل طاووس، السید بن طاووس قدس الله سره و رفع فی الملأ الأعلی ذکره.<ref>قمی، شیخ عباس، الفوائد الرضویة فی أحوال علماء المذهب الجعفریة، ترجمه و تحقیق ناصر باقری بیدهندی، قم، نشر بوستان کتاب، 1385شمسی، ج1، ص542.</ref>
+
 
 +
==آثار و تألیفات‌==
  
−
==اساتيد==
+
سید ابن طاووس علاوه بر این که [[فقیه|فقیهى]] نام آور بود، ادیبى گرانقدر و شاعرى توانا شمرده مى‌ شد، گرچه شهرت اصلى او در [[زهد]] و [[تقوا|تقوى]] و [[عرفان]] اوست و اکثر تألیفات او در موضوع [[دعا|ادعیه]] و [[زیارت|زیارات]] مى ‌باشد.
  
−
سيد در محضر بزرگان عصر خويش به كسب علم و ادب و معنويت پرداخت. از جمله اساتيد اويند:
+
سید بن طاووس کتابخانه‌اى غنى داشته که از جدش به ارث برده بود و حدود ۱۵۰۰ کتاب در آن وجود داشته و سید در تألیف کتابهاى خویش از آنها استفاده مى‌ برده است. بسیارى از کتب مرجع سید در طول زمان از بین رفته و تنها منبع اطلاع ما از آنها، نوشته ‌هاى امثال سید ابن طاووس است و این نکته ارزش تألیفات سید را دوچندان مى‌ کند.
  
−
# پدر بزرگوارش موسى بن جعفر
+
از جمله تألیفات او عبارتند از:
−
# جدش [[ورام بن ابى فراس]]
 
−
# [[ابن نما حلى]]
 
−
# [[فخار بن معد موسوى‌]]
 
  
−
==شاگردان‌==
+
#«المهمات و التتمات» در ده جلد، که هر یک با عنوان مستقل چاپ شده است از جمله: [[فلاح السائل]]، زهرة الربیع، [[جمال الأسبوع]]، [[إقبال الأعمال ]] و... . سید این کتب را به عنوان تتمه «[[مصباح المتهجد (کتاب)|مصباح المتهجد]]» [[شیخ طوسى]] نوشته است.
 +
#کشف المحجة لثمرة المهجة، کتابى [[اخلاق|اخلاقى]] است و شامل وصیت هاى سید به فرزندانش مى‌باشد و مراحل مختلف زندگى خویش را هم در آن ذکر کرده است.
 +
#[[اللهوف]]: کتابی است تاریخی و روایی مورد اعتماد [[شیعه]]، درباره قیام [[امام حسین]] علیه السلام و روایات کتاب بدون [[سند حدیث|سند]] می باشند. آیت الله [[شهید سید محمد علی قاضی طباطبائی|سید محمدعلی قاضی طباطبایی]] گفته است: لهوف، نقلیاتش بسیار مورد اعتماد است و در میان کتب [[مقتل|مقاتل]]، کتاب مقتلی به اندازه اعتبار و اعتماد آن نمی رسد و در اطمینان به آن کتاب، در ردیف اول کتب معتبره مقاتل قرار گرفته است؛ گرچه آن را در اوایل جوانی نوشته است.
 +
#[[فرج المهموم فی معرفه نهج الحلال من علم النجوم|فرج المهموم فی معرفة نهج الحلال من علم النجوم]]
 +
#[[مصباح الزائر (کتاب)|مصباح الزائر و جناح المسافر]]
 +
#[[مهج الدعوات و منهج العبادات (کتاب)|مهج الدعوات و منهج العنایات]]
 +
#[[سعد السعود (کتاب)|سعد السعود للنفوس منضود]] 
 +
#[[محاسبة النفس]]
 +
#[[الیقین باختصاص علی بامره المومنین|الیقین باختصاص علی بامرة المومنین]]
 +
#[[الأمان من أخطار الأسفار والأزمان]]
 +
#[[التحصین لابن طاووس (کتاب)|التحصین لأسرار ما زاد من أخبار كتاب اليقين]]
 +
#[[الدروع الواقیة]]
 +
#[[المجتنی من الدعاء المجتبی ]]
 +
#[[الملاحم والفتن ]]
 +
#[[فتح الأبواب (کتاب)|فتح الأبواب بین ذوى الألباب و بین ربّ الأرباب]].
  
−
از جمله پرورش يافتگان مكتب سيد ابن طاووس مى ‌توان به:
+
==فعالیت‌های اجتماعی==
 +
'''نپذیرفتن مناصب دولتی:'''
  
−
# [[سديدالدين حلى]]، پدر علامه حلى
+
سید بن طاووس با [[ابن علقمی]] وزیر مشهور [[حکومت بنی عباس|عباسیان]] که [[شیعه]] مذهب بود، رابطه دوستی داشت و مورد احترام خلیفه [[مستنصر|المستنصر بالله]] عباسی نیز بود.<ref>کلبرگ، کتابخانه ابن طاووس، ۱۳۷۱ش، ص۲۳ و ۲۵.</ref> خلیفه عباسی پیشنهاد هایی برای بر عهده گرفتن امور حکومتی به او داد، اما ابن طاووس همگی را رد کرد. به گفته خودش در این دوران منصب [[فتوا]]، نقابت<ref>نقیب، بزرگترین شخصیت علمى و دینى سادات بود که کلیه امور مربوط به آنان را عهده‌ دار مى ‌شد. این وظایف شامل قضاوت مشاجرات، رسیدگى به مساکین و مستمندان، سرپرستى ایتام و... مى‌شد.</ref> [[سادات]] و حتی وزارت و ندیمی خلیفه را به او پیشنهاد کردند و او نپذیرفت.<ref> سید بن طاووس، کشف المحجه، ۱۳۶۸ش، ص۱۶۸-۱۶۹.</ref> استدلالش براى خلیفه چنین بود که: «اگر من طبق مصلحت شما عمل کنم رابطه خویش را با [[الله|خداوند]] قطع مى‌نمایم و اگر طبق اوامر الهى و [[عدل]] و انصاف حرکت کنم، خاندان تو و بقیه وزرا و سفرا و فرماندهان تو آن را تحمل نخواهند کرد و چنین خواهند گفت که على بن طاووس با این رویه مى‌خواهد بگوید اگر حکومت به ما برسد این چنین عمل مى‌کنیم و این روشى است برخلاف سیره حکمرانان قبل از تو و مردود دانستن حکومت هاى آنهاست».
−
# [[علامه حلى]]
 
−
# [[حسن بن داود حلى]] صاحب رجال
 
−
# [[عبدالكريم بن احمد بن طاووس]]، برادرزاده او
 
−
# [[على بن عيسى إربلى]] و... اشاره نمود.
 
  
−
==تأليفات‌==
+
سید طاووس که تحت فشار دولت عباسى براى پذیرش پست هاى حکومتى قرار گرفته بود، از [[بغداد]] به حله، زادگاه خویش مراجعت کرد. سپس به [[نجف]] و [[کربلا]] هجرت کرده و در هر کدام حدود ۳ سال مقیم شد. در این زمان علاوه بر تربیت شاگردان و تدریس علوم مختلف، همت اصلى خویش را بر [[سیر و سلوک]] و کسب معنویات قرار داد. در زمان اقامت در کربلا کتاب شریف «کشف المحجة» را به عنوان وصیتى براى فرزندانش که در آن زمان کودک بودند نوشت.
  
−
ابن طاووس حدود 50 تأليف دارد كه بسيارى از آنها در موضوعات ادعيه و زيارات است.
+
'''سید بن طاووس و حمله مغول:'''
  
−
سيد كتابخانه‌اى غنى داشته كه حدود 1500 كتاب در آن وجود داشته و در تأليف كتابهاى خويش از آنها استفاده مى‌ برده است. بسيارى از كتب مرجع سيد در طول زمان از بين رفته و تنها منبع اطلاع ما از آنها، نوشته ‌هاى امثال سيد ابن طاووس است و اين نكته ارزش تأليفات سيد را دوچندان مى‌ كند.
+
ابن طاووس در سال ۶۵۲ قمری و هم‌زمان با لشکرکشی هلاکوخان مغول دوباره به بغداد رفت. این شهر در سال ۶۵۶ قمری با قتل عام بزرگی به دست مغولان فتح شد. سید بن طاووس از هلاکو امان‌نامه‌ای داشت که ظاهرا آن‎را به درخواست [[خواجه نصیرالدین طوسی|خواجه نصیر الدین طوسی]] دریافت کرده بود. سید با امان‎نامه هلاکو حدود هزار نفر از مردم [[عراق]] را با خود به حله برد و جانشان را نجات داد.<ref>کلبرگ، کتابخانه ابن طاووس، ۱۳۷۱ش، ص۳۰. </ref>
  
−
از جمله تأليفات سيد است:
+
هنگامی که در سال ۶۶۱ هجری هلاکو منصب نقابت سادات را به او پیشنهاد کرد این منصب را پذیرفت، هر چند بنابر گزارش برخی منابع این مقام را به اکراه و اجبار پذیرفت. او نقابت طالبیان را حدود چهار سال تا پایان عمرش بر عهده داشت.<ref>کلبرگ، کتابخانه ابن طاووس، ۱۳۷۱ش، ص۳۱-۳۲.</ref> او تأکید دارد که تنها بخاطر حفظ جان دوستان و شیعیانى که در معرض قتل و غارت مغول قرار داشتند این منصب را پذیرفته است.
  
−
# ده جلد كتاب «[[المهمات والتتمات]]» كه هر يك با عنوان مستقل چاپ شده است از جمله: فلاح السائل، زهرة الربيع، جمال الأسبوع، إقبال الأعمال و... سيد اين كتب را به عنوان تتمه مصباح المتهجد [[شيخ طوسى]] نوشته است.
+
==ابن‌طاووس از نگاه عالمان==
−
# [[كشف المحجة لثمرة المهجة]]، كتابى اخلاقى است و شامل وصيت هاى سيد به فرزندانش مى‌باشد و مراحل مختلف زندگى خويش را هم در آن ذكر كرده است.
+
سید بن طاووس نزد همه دانشمندان [[شیعه]]، معروف به [[زهد]] و [[تقوا|تقوی]] بوده و همگی عظمت علمی او را ستوده اند. با آن که قرنها از رحلت وی می گذرد، هنوز با افتخار و احترام در محافل علمی از او یاد می شود. آوازه علمی و فکری و [[اخلاص]] عملی او به قدری است که شخصیتهای علمی معاصر او و نیز نسخه برداران آثارش، او را تمجید کرده اند.
−
# [[فرج المهموم فی معرفه نهج الحلال من علم النجوم]]
+
اینک برخی از گفتارهای بزرگان درباره ی سید بن طاووس را به اختصار بیان می داریم:
−
# [[مصباح الزائر و جناح المسافر]]
 
−
# [[مهج الدعوات و منهج العنايات]] و...
 
−
# کتاب [[اللهوف]]: این کتاب، کتابی است تاریخی و روایی درباره قیام [[امام حسین]] علیه السلام و روایات کتاب بدون سند می باشند. این کتاب مورد اعتماد [[شیعه]] است و در قرن هفتم نوشته شده است.
 
  
−
آیت الله [[سید محمدعلی قاضی طباطبایی]] گفته است: لهوف، نقلیاتش بسیار مورد اعتماد است و در میان کتب مقاتل، کتاب مقتلی به اندازه اعتبار و اعتماد آن نمی رسد و در اطمینان به آن کتاب، در ردیف اول کتب معتبره مقاتل قرار گرفته است؛ گرچه آن را در اوایل جوانی نوشته است.
+
*[[علامه حلی|علامه حلّی]] (متوفی ۷۲۶ هجری) در حق رضی الدین می گوید: رضی الدین دارای کراماتی بود که برخی از آنها را خودش برایم بیان کرد و پاره ای از آنها را پدرم بازگو کرد و من از او شنیدم.<ref>بحارالانوار، ج۱۰۷، ص۶۳ و ۶۴.</ref>
 +
*[[علامه مجلسی]] گوید: السید النقیب، الثقة الزاهد، جمال العارفین.<ref>پیشین، ج۱، ص۲۰۵.</ref>
 +
*[[محدث قمی]] می گوید: السید رضی الدین ابوالقاسم الأجل الأورع الأزهد الأسعد، قدوة العارفین و مصباح المتهجدین، صاحب الکرامات، طاووس آل طاووس، السید بن طاووس قدس الله سره و رفع فی الملأ الأعلی ذکره.<ref>قمی، شیخ عباس، الفوائد الرضویة فی أحوال علماء المذهب الجعفریة، ترجمه و تحقیق ناصر باقری بیدهندی، قم، نشر بوستان کتاب، ۱۳۸۵شمسی، ج۱، ص۵۴۲.</ref>
 +
*[[سید محمدحسین حسینی طهرانی|علامه طهرانی]] در مهر تابان می نویسند: مرحوم‌ استاد ـ [[علامه طباطبایى|علامه طباطبایی]] ـ به دو نفر از علماء [[اسلام|اسلام‌]] بسیار ارج‌ می نهادند و مقام‌ و منزلت‌ آنان‌ را به عظمت‌ یاد می کردند: اوّل‌: سیّد أجلّ علیّ بن‌ طاووس‌ - أعلی الله تعالی مقامه‌ الشّریف‌ -، و به‌ کتاب‌ [[اقبال الاعمال (کتاب)|اقبال‌]] او اهمّیّت‌ می دادند و او را «سیّد أهل‌ الْمُراقَبة‌» می خواندند. دوّم‌: [[سید محمد مهدی بحرالعلوم|سید مهدی بحرالعلوم‌]] أعلی الله تعالی مقامه‌.<ref>ر.ک. مهر تابان، علامه طهرانی، ص٨٦</ref>
  
 
==وفات‌==
 
==وفات‌==
  
−
سيد على بن طاووس در سال 664 هجرى در سن 75 سالگى و در شهر [[بغداد]] وفات نمود. بدن شريفش را به [[نجف]] اشرف منتقل نموده و در حرم اميرالمؤمنين عليه السلام به خاك سپردند.
+
سید على بن طاووس در سال ۶۶۴ هجرى در سن ۷۵ سالگى و در شهر [[بغداد]] وفات نمود. بدن شریفش را به [[نجف]] اشرف منتقل نموده و در [[حرم امیرالمؤمنین علیه السلام|حرم امیرالمؤمنین]] علیه السلام به خاک سپردند.
−
 
 
 
==پانویس==  
 
==پانویس==  
−
<references/>
+
<references />
−
 
 
 
==منابع==
 
==منابع==
−
*خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات فی أحوال العلماء و السادات، تحقیق اسدالله اسماعیلیان، قم، انتشارات اسماعیلیان، ۱۳۹۰ق.
+
*سید محمدباقر خوانساری، روضات الجنات، قم، انتشارات اسماعیلیان، ۱۳۹۰ق.
−
* سید علی حسین پور، راویان عاشورا چه کسانی هستند؟ [http://www.hawzah.net/fa/Magazine/View/4892/7647/95913 پایگاه اطلاع رسانی حوزه]، بازیابی: 27 آبان 1392.
+
*سید علی حسین پور، راویان عاشورا چه کسانی هستند؟ [http://www.hawzah.net/fa/Magazine/View/4892/7647/95913 پایگاه اطلاع رسانی حوزه]، بازیابی: ۲۷ آبان ۱۳۹۲.
−
* علي محمد تاج الدين، زندگي و آثار سيّد بن طاووس، [http://www.pajoohe.com/fa/index.php?Page=definition&UID=32668 پژوهشگاه باقرالعلوم علیه السلام]، بازیابی: 16 اردیبهشت 1393.
+
*علی‌محمد تاج الدین، زندگی و آثار سید بن طاووس، [http://www.pajoohe.com/fa/index.php?Page=definition&UID=۳۲۶۶۸ پژوهشگاه باقرالعلوم علیه السلام]، بازیابی: ۱۶ اردیبهشت ۱۳۹۳.
−
*کلبرگ، اتان، کتابخانه ابن طاووس، ترجمه علی قرایی و رسول جعفریان، قم، کتابخانه آیت الله العظمی مرعشی نجفی، ۱۳۷۱ش.
+
*اتان کلبرگ، کتابخانه ابن طاووس، ترجمه علی قرایی و رسول جعفریان، قم، کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی، ۱۳۷۱ش.
−
*سید بن طاووس، علی بن موسی، کشف المحجه لثمره المهجه، قم، مکتب الاعلام الاسلامی، چاپ دوم، ۱۴۱۷ق.
+
*سید بن طاووس، کشف المحجه لثمره المهجه، قم، مکتب الاعلام الاسلامی، چاپ دوم، ۱۴۱۷ق.
−
*عبدالحمید٬ معجم مورخی الشیعه، موسسه دائره المعارف فقه اسلامی، قم، ۱۴۲۴ق.
+
*عبدالحمید، معجم مورخی الشیعه، موسسه دائرةالمعارف فقه اسلامی، قم، ۱۴۲۴ق.
−
*سید بن طاووس، علی بن موسی، کشف المحجه یا فانوس، ترجمه اسد الله مبشری، تهران، نشر فرهنگ اسلامی، چاپ اول، ۱۳۶۸ش.
+
*سید بن طاووس، کشف المحجه یا فانوس، ترجمه اسدالله مبشری، تهران، نشر فرهنگ اسلامی، چاپ اول، ۱۳۶۸ش.
−
*شهیدی گلپایگانی، سید محمد باقر، راهنمای سعادت (ترجمه کشف المحجه)، تهران، نشر سعدی، ۱۳۸۲ق.
+
*سید محمدباقر شهیدی، راهنمای سعادت (ترجمه کشف المحجه)، تهران، نشر سعدی، ۱۳۸۲ق.
−
 
+
{{سنجش کیفی
−
==پیوندهای مفید==
+
|سنجش=شده
−
* '''[http://lib.ahlolbait.ir/parvan/resource.do?action=resource&id=43111&scope=Z-ljg0Zl-MvVHFmJmZkxQ1avKtsjZfjR&flowLastAction=view&from=search&query=%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AC%D8%AA%D9%86%D9%8A%20%D9%85%D9%86%20%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%B9%D8%A7%D8%A1%20%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AC%D8%AA%D8%A8%D9%8A&field=&collectionPID=0&lang=&count=20&execute=true کتاب المجتنی من الدعاء المجتبی]'''
+
|شناسه= خوب
−
* '''[http://lib.ahlolbait.ir/parvan/resource.do?action=resource&id=75339&scope=Z-ljg0Zl-MtbwPCBBl472V4OXX-KTySx&flowLastAction=view&from=search&query=%D9%81%D8%AA%D8%AD%20%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%A8%D9%88%D8%A7%D8%A8&field=&collectionPID=0&lang=&count=20&execute=true کتاب فتح الأبواب]'''
+
|عنوان بندی مناسب= خوب
−
* '''[http://lib.ahlolbait.ir/parvan/resource.do?action=resource&id=37707&scope=Z-ljg0Zl-Mtg4I76mI7v19vmotasf8ds&flowLastAction=view&from=search&query=%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87%D9%88%D9%81&field=&collectionPID=0&lang=&count=20&execute=true کتاب اللهوف]'''
+
|کفایت منابع و پی نوشت ها= خوب
−
* '''[http://lib.ahlolbait.ir/parvan/resource.do?action=resource&id=39027&scope=Z-ljg0Zl-MuIiTXekCO879vmotasf8ds&flowLastAction=view&from=search&query=%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D8%A7%D8%AD%D9%85%20%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%AA%D9%86&field=&collectionPID=0&lang=&count=20&execute=true کتاب الملاحم والفتن]'''
+
|رعایت سطح مخاطب عام= خوب
−
* '''[http://lib.ahlolbait.ir/parvan/resource.do?action=resource&id=39023&scope=Z-ljg0Zl-MuIiTXekCO87xhWoOyTTbmP&flowLastAction=view&from=search&query=%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%AD%D8%B5%D9%8A%D9%86&field=&collectionPID=0&lang=&count=20&execute=true کتاب التحصین]'''
+
|رعایت ادبیات دانشنامه ای= خوب
−
* '''[http://lib.ahlolbait.ir/parvan/resource.do?action=resource&id=39030&scope=Z-ljg0Zl-Mvi9ZdBp43z5OwSB6XGtSla&flowLastAction=view&from=search&query=%D8%B3%D8%B9%D8%AF%20%D8%A7%D9%84%D8%B3%D8%B9%D9%88%D8%AF&field=&collectionPID=0&lang=&count=20&execute=true کتاب سعد السعود]'''
+
|جامعیت= خوب
−
* '''[http://lib.ahlolbait.ir/parvan/resource.do?action=resource&id=74905&scope=Z-ljg0Zl-Mvx1Q4MgVhQ4m3B24ZlQTc4&flowLastAction=view&from=search&query=%D9%81%D8%B1%D8%AC%20%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%87%D9%85%D9%88%D9%85&field=&collectionPID=0&lang=&count=20&execute=true کتاب فرج المهموم]'''
+
|رعایت اختصار= خوب
−
* '''[http://lib.ahlolbait.ir/parvan/resource.do?action=resource&id=39028&scope=Z-ljg0Zl-MuIiTXekCO872yZK7mTwBOn&flowLastAction=view&from=search&query=%D8%A7%D9%84%D9%8A%D9%82%D9%8A%D9%86&field=&collectionPID=0&lang=&count=20&execute=true کتاب الیقین]'''
+
|سیر منطقی= خوب
−
* '''[http://lib.ahlolbait.ir/parvan/resource.do?action=resource&id=35133&scope=Z-ljg0Zl-MvAFw2IASxMrhhWoOyTTbmP&flowLastAction=view&from=search&query=%D9%81%D9%84%D8%A7%D8%AD%20%D8%A7%D9%84%D8%B3%D8%A7%D8%A6%D9%84&field=&collectionPID=0&lang=&count=20&execute=true کتاب فلاح السائل]'''
+
|کیفیت پژوهش= خوب
−
* '''[http://lib.ahlolbait.ir/parvan/resource.do?action=resource&id=39029&scope=Z-ljg0Zl-MuIiTXekCO8714OXX-KTySx&flowLastAction=view&from=search&query=%D8%AC%D9%85%D8%A7%D9%84%20%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B3%D8%A8%D9%88%D8%B9&field=&collectionPID=0&lang=&count=20&execute=true کتاب جمال الأسبوع]'''
+
|رده=دارد
−
* '''[http://lib.ahlolbait.ir/parvan/resource.do?action=resource&id=43109&scope=Z-ljg0Zl-MvhHZ9z68Dt1l4OXX-KTySx&flowLastAction=view&from=search&query=%D8%AC%D9%85%D8%A7%D9%84%20%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B3%D8%A8%D9%88%D8%B9&field=&collectionPID=0&lang=&count=20&execute=true کتاب جمال الأسبوع]'''
+
}}
−
* '''[http://lib.ahlolbait.ir/parvan/resource.do?action=resource&id=63102&scope=95YYli2geUHlKt2k9r1C1NNqBU3hT89K&flowLastAction=view&from=search&query=%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%8A%D8%AF%20%D8%A7%D8%A8%D9%86%20%D8%B7%D8%A7%D9%88%D9%88%D8%B3&field=authorMain&collectionPID=&lang=&count=20&execute=true کتاب إقبال الأعمال]'''
 
−
* '''[http://lib.ahlolbait.ir/parvan/resource.do?action=resource&id=39025&scope=95YYli2geUHi5-Ec2m_zzAp8B7e1asw6&flowLastAction=view&from=search&query=%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%8A%D8%AF%20%D8%A7%D8%A8%D9%86%20%D8%B7%D8%A7%D9%88%D9%88%D8%B3&field=authorMain&collectionPID=&lang=&count=20&execute=true کتاب الطرائف في معرفة مذاهب الطوائف]'''
 
−
* '''[http://lib.ahlolbait.ir/parvan/resource.do?action=resource&id=39033&scope=95YYli2geUGUSwY0j9c7_5acRnfvGzp6&flowLastAction=view&from=search&query=%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%8A%D8%AF%20%D8%A7%D8%A8%D9%86%20%D8%B7%D8%A7%D9%88%D9%88%D8%B3&field=authorMain&collectionPID=&lang=&count=20&execute=true کتاب قبس من غياث سلطان الوري]'''
 
−
* '''[http://lib.ahlolbait.ir/parvan/resource.do?action=resource&id=39034&scope=95YYli2geUGUSwY0j9c7_7M0nmC28TyV&flowLastAction=view&from=search&query=%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%8A%D8%AF%20%D8%A7%D8%A8%D9%86%20%D8%B7%D8%A7%D9%88%D9%88%D8%B3&field=authorMain&collectionPID=&lang=&count=20&execute=true کتاب كشف المحجة لثمرة المهجة]'''
 
−
* '''[http://lib.ahlolbait.ir/parvan/resource.do?action=resource&id=39037&scope=95YYli2geUGUSwY0j9c7_1c_wH8-sUC4&flowLastAction=view&from=search&query=%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%8A%D8%AF%20%D8%A7%D8%A8%D9%86%20%D8%B7%D8%A7%D9%88%D9%88%D8%B3&field=authorMain&collectionPID=&lang=&count=20&execute=true کتاب فرحة الغري]'''
 
−
* '''[http://lib.ahlolbait.ir/parvan/resource.do?action=resource&id=37817&scope=95YYli2geUGUS0CCjvGv2lc_wH8-sUC4&flowLastAction=view&from=search&query=%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%8A%D8%AF%20%D8%A7%D8%A8%D9%86%20%D8%B7%D8%A7%D9%88%D9%88%D8%B3&field=authorMain&collectionPID=&lang=&count=20&execute=true کتاب بناء المقالة الفاطمية]'''
 
−
* '''[http://lib.ahlolbait.ir/parvan/resource.do?action=resource&id=63104&scope=95YYli2geUHlKt2k9r1C1LM0nmC28TyV&flowLastAction=view&from=search&query=%D8%B7%D8%A7%D9%88%D9%88%D8%B3&field=authorMain&collectionPID=0&lang=&count=20&execute=true#  کتاب الدروع الواقية]'''
 
−
* '''[http://lib.ahlolbait.ir/parvan/resource.do?action=resource&id=35070&scope=95YYli2geUH0KN4XY6cGOfHv43nuRs99&flowLastAction=view&from=search&query=%D8%B7%D8%A7%D9%88%D9%88%D8%B3&field=authorMain&collectionPID=0&lang=&count=20&execute=true کتاب سوگنامه كربلا]'''
 
−
 
 
 
[[رده:علمای قرن هفتم]]
 
[[رده:علمای قرن هفتم]]
 +
[[رده:علماء شیعه]]
 
[[رده:عارفان]]
 
[[رده:عارفان]]
 
[[رده:علمای اخلاق]]
 
[[رده:علمای اخلاق]]
 +
[[رده:فقیهان]]
 +
[[رده:متکلمان]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۸ مهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۰۶:۴۶

Confirm3.jpg

«سید رضی‌الدین علی بن موسی» معروف به «سید بن طاووس» (۶۶۴-۵۸۹ ق)، فقیه، محدث، متکلم و عارف بزرگ شیعه در قرن هفتم هجری است. وی در زمان حکومت مغولان منصب نقابت شیعیان را به عهده داشت. علمای بزرگی چون علامه حلى و ابن داوود حلی از شاگردان او هستند. سید بن طاووس آثار بسیاری دارد که موضوع غالب آنها ادعیه و زیارات است، از جمله «إقبال الأعمال» و «مصباح الزائر».

Sayyed-Ibn-Tawus.jpg
نام کامل سید رضی‌الدین علی بن طاووس
زادروز ۵۸۹ قمری
زادگاه حله
وفات ۶۶۴ قمری
مدفن نجف، حرم امیرالمومنین (علیه‌السلام)

Line.png

اساتید

ورام بن ابی فراس، محمد بن جعفر بن نما حلی، فخار بن معد موسوى‌،...

شاگردان

یوسف بن علی بن مطهر حلى، علامه حلى، ابن داوود حلی، علی بن عیسی اربلی،...

آثار

إقبال الأعمال، اللهوف، فرج المهموم، مصباح الزائر، مهج الدعوات، سعد السعود، الیقین باختصاص علی بامرة المومنین، الدروع الواقیة،...

ولادت‌ و نسب

سید رضى الدین، على بن موسى بن جعفر بن طاووس در روز ۱۵ محرم سال ۵۸۹ هجرى در شهر حله به دنیا آمد.[۱] او را ذوالحسبین نیز خوانده‌اند (کسی که دو نسب شریف دارد)؛‌ زیرا جد اعلای او داود بن حسن مثنی، نوه پسری امام حسن (علیه‌السلام) و نوه دختری امام سجاد (علیه‌السلام) است. از این رو، ایشان را از سادات حسنی‌حسینی و دارای دو نسب شریف می‌خواندند.[۲]

جد هفتم ایشان، محمد بن اسحاق که به خاطر زیبایى و ملاحتش به طاووس مشهور شده بود، از سادات بزرگوار مدینه محسوب مى ‌شد. پدر او، موسى بن جعفر نیز از روات بزرگ حدیث است که روایات خود را در اوراقى نوشته بود و بعد از او فرزندش آنها را جمع آورى نموده و با نام «فرقة الناظر و بهجة الخاطر مما رواه والدی موسى بن جعفر» آن را منتشر نمود. مادر او نیز دختر ورام بن ابى فراس، از بزرگان علماى امامیه بود. [۳] مادر پدرش نیز نوه شیخ طوسى مى‌باشد و به همین خاطر، سید گاهى مى‌گوید: «جدی ورام بن أبی فراس» و گاهى مى‌گوید: «جدی الشیخ الطوسی».[۴]

تحصیل و استادان

ابتداى تحصیلات سید ابن طاووس در شهر حله بود که از محضر پدرش موسى بن جعفر و جد خود ورام بن ابی فراس، علوم مقدماتى را آموخت.[۵] سید با درکى قوى و هوشى سرشار قدم در راه علم نهاد و در اندک زمانى از تمام هم‌شاگردی‌هاى خود سبقت گرفت. وى در کشف المحجة مى ‌گوید: «وقتى من وارد کلاس شدم آنچه را دیگران در طول چند سال آموخته بودند، در یک سال آموختم و از آنان پیشى گرفتم».

او مدت دو سال و نیم به تحصیل فقه پرداخت و پس از آن خود را از استاد بى ‌نیاز دید و بقیه کتب فقهى عصر خویش را به تنهایى مطالعه نمود.

محمد بن جعفر بن نما حلی و فخار بن معد موسوى‌، از دیگر اساتید سید ابن طاووس هستند.

شاگردان‌

از جمله پرورش یافتگان مکتب سید ابن طاووس مى ‌توان به علمای نامدار زیر اشاره نمود:

  1. سدیدالدین یوسف بن علی بن مطهر حلى، پدر علامه حلى
  2. علامه حلى
  3. حسن بن داود حلى، صاحب الرجال
  4. عبدالکریم بن احمد بن طاووس، برادرزاده او
  5. على بن عیسى إربلى.

آثار و تألیفات‌

سید ابن طاووس علاوه بر این که فقیهى نام آور بود، ادیبى گرانقدر و شاعرى توانا شمرده مى‌ شد، گرچه شهرت اصلى او در زهد و تقوى و عرفان اوست و اکثر تألیفات او در موضوع ادعیه و زیارات مى ‌باشد.

سید بن طاووس کتابخانه‌اى غنى داشته که از جدش به ارث برده بود و حدود ۱۵۰۰ کتاب در آن وجود داشته و سید در تألیف کتابهاى خویش از آنها استفاده مى‌ برده است. بسیارى از کتب مرجع سید در طول زمان از بین رفته و تنها منبع اطلاع ما از آنها، نوشته ‌هاى امثال سید ابن طاووس است و این نکته ارزش تألیفات سید را دوچندان مى‌ کند.

از جمله تألیفات او عبارتند از:

  1. «المهمات و التتمات» در ده جلد، که هر یک با عنوان مستقل چاپ شده است از جمله: فلاح السائل، زهرة الربیع، جمال الأسبوع، إقبال الأعمال و... . سید این کتب را به عنوان تتمه «مصباح المتهجد» شیخ طوسى نوشته است.
  2. کشف المحجة لثمرة المهجة، کتابى اخلاقى است و شامل وصیت هاى سید به فرزندانش مى‌باشد و مراحل مختلف زندگى خویش را هم در آن ذکر کرده است.
  3. اللهوف: کتابی است تاریخی و روایی مورد اعتماد شیعه، درباره قیام امام حسین علیه السلام و روایات کتاب بدون سند می باشند. آیت الله سید محمدعلی قاضی طباطبایی گفته است: لهوف، نقلیاتش بسیار مورد اعتماد است و در میان کتب مقاتل، کتاب مقتلی به اندازه اعتبار و اعتماد آن نمی رسد و در اطمینان به آن کتاب، در ردیف اول کتب معتبره مقاتل قرار گرفته است؛ گرچه آن را در اوایل جوانی نوشته است.
  4. فرج المهموم فی معرفة نهج الحلال من علم النجوم
  5. مصباح الزائر و جناح المسافر
  6. مهج الدعوات و منهج العنایات
  7. سعد السعود للنفوس منضود
  8. محاسبة النفس
  9. الیقین باختصاص علی بامرة المومنین
  10. الأمان من أخطار الأسفار والأزمان
  11. التحصین لأسرار ما زاد من أخبار كتاب اليقين
  12. الدروع الواقیة
  13. المجتنی من الدعاء المجتبی
  14. الملاحم والفتن
  15. فتح الأبواب بین ذوى الألباب و بین ربّ الأرباب.

فعالیت‌های اجتماعی

نپذیرفتن مناصب دولتی:

سید بن طاووس با ابن علقمی وزیر مشهور عباسیان که شیعه مذهب بود، رابطه دوستی داشت و مورد احترام خلیفه المستنصر بالله عباسی نیز بود.[۶] خلیفه عباسی پیشنهاد هایی برای بر عهده گرفتن امور حکومتی به او داد، اما ابن طاووس همگی را رد کرد. به گفته خودش در این دوران منصب فتوا، نقابت[۷] سادات و حتی وزارت و ندیمی خلیفه را به او پیشنهاد کردند و او نپذیرفت.[۸] استدلالش براى خلیفه چنین بود که: «اگر من طبق مصلحت شما عمل کنم رابطه خویش را با خداوند قطع مى‌نمایم و اگر طبق اوامر الهى و عدل و انصاف حرکت کنم، خاندان تو و بقیه وزرا و سفرا و فرماندهان تو آن را تحمل نخواهند کرد و چنین خواهند گفت که على بن طاووس با این رویه مى‌خواهد بگوید اگر حکومت به ما برسد این چنین عمل مى‌کنیم و این روشى است برخلاف سیره حکمرانان قبل از تو و مردود دانستن حکومت هاى آنهاست».

سید طاووس که تحت فشار دولت عباسى براى پذیرش پست هاى حکومتى قرار گرفته بود، از بغداد به حله، زادگاه خویش مراجعت کرد. سپس به نجف و کربلا هجرت کرده و در هر کدام حدود ۳ سال مقیم شد. در این زمان علاوه بر تربیت شاگردان و تدریس علوم مختلف، همت اصلى خویش را بر سیر و سلوک و کسب معنویات قرار داد. در زمان اقامت در کربلا کتاب شریف «کشف المحجة» را به عنوان وصیتى براى فرزندانش که در آن زمان کودک بودند نوشت.

سید بن طاووس و حمله مغول:

ابن طاووس در سال ۶۵۲ قمری و هم‌زمان با لشکرکشی هلاکوخان مغول دوباره به بغداد رفت. این شهر در سال ۶۵۶ قمری با قتل عام بزرگی به دست مغولان فتح شد. سید بن طاووس از هلاکو امان‌نامه‌ای داشت که ظاهرا آن‎را به درخواست خواجه نصیر الدین طوسی دریافت کرده بود. سید با امان‎نامه هلاکو حدود هزار نفر از مردم عراق را با خود به حله برد و جانشان را نجات داد.[۹]

هنگامی که در سال ۶۶۱ هجری هلاکو منصب نقابت سادات را به او پیشنهاد کرد این منصب را پذیرفت، هر چند بنابر گزارش برخی منابع این مقام را به اکراه و اجبار پذیرفت. او نقابت طالبیان را حدود چهار سال تا پایان عمرش بر عهده داشت.[۱۰] او تأکید دارد که تنها بخاطر حفظ جان دوستان و شیعیانى که در معرض قتل و غارت مغول قرار داشتند این منصب را پذیرفته است.

ابن‌طاووس از نگاه عالمان

سید بن طاووس نزد همه دانشمندان شیعه، معروف به زهد و تقوی بوده و همگی عظمت علمی او را ستوده اند. با آن که قرنها از رحلت وی می گذرد، هنوز با افتخار و احترام در محافل علمی از او یاد می شود. آوازه علمی و فکری و اخلاص عملی او به قدری است که شخصیتهای علمی معاصر او و نیز نسخه برداران آثارش، او را تمجید کرده اند. اینک برخی از گفتارهای بزرگان درباره ی سید بن طاووس را به اختصار بیان می داریم:

  • علامه حلّی (متوفی ۷۲۶ هجری) در حق رضی الدین می گوید: رضی الدین دارای کراماتی بود که برخی از آنها را خودش برایم بیان کرد و پاره ای از آنها را پدرم بازگو کرد و من از او شنیدم.[۱۱]
  • علامه مجلسی گوید: السید النقیب، الثقة الزاهد، جمال العارفین.[۱۲]
  • محدث قمی می گوید: السید رضی الدین ابوالقاسم الأجل الأورع الأزهد الأسعد، قدوة العارفین و مصباح المتهجدین، صاحب الکرامات، طاووس آل طاووس، السید بن طاووس قدس الله سره و رفع فی الملأ الأعلی ذکره.[۱۳]
  • علامه طهرانی در مهر تابان می نویسند: مرحوم‌ استاد ـ علامه طباطبایی ـ به دو نفر از علماء اسلام‌ بسیار ارج‌ می نهادند و مقام‌ و منزلت‌ آنان‌ را به عظمت‌ یاد می کردند: اوّل‌: سیّد أجلّ علیّ بن‌ طاووس‌ - أعلی الله تعالی مقامه‌ الشّریف‌ -، و به‌ کتاب‌ اقبال‌ او اهمّیّت‌ می دادند و او را «سیّد أهل‌ الْمُراقَبة‌» می خواندند. دوّم‌: سید مهدی بحرالعلوم‌ أعلی الله تعالی مقامه‌.[۱۴]

وفات‌

سید على بن طاووس در سال ۶۶۴ هجرى در سن ۷۵ سالگى و در شهر بغداد وفات نمود. بدن شریفش را به نجف اشرف منتقل نموده و در حرم امیرالمؤمنین علیه السلام به خاک سپردند.

پانویس

  1. ↑ کمونه حسینی، مواردالإتحاف، ۱۳۸۸ق، ج۱، ص۱۰۷-۱۰۸
  2. ↑ کشف المحجه، ص۲۹۴
  3. ↑ روضات الجنات، خوانساری، ۱۳۹۱ق، ج۴، ص۳۲۵.
  4. ↑ نک: شهیدی گلپایگانی، راهنمای سعادت، ۱۳۸۲ش، ص۱۴.
  5. ↑ سید بن طاووس، کشف المحجه، ۱۳۶۸ش، ص۱۸۵.
  6. ↑ کلبرگ، کتابخانه ابن طاووس، ۱۳۷۱ش، ص۲۳ و ۲۵.
  7. ↑ نقیب، بزرگترین شخصیت علمى و دینى سادات بود که کلیه امور مربوط به آنان را عهده‌ دار مى ‌شد. این وظایف شامل قضاوت مشاجرات، رسیدگى به مساکین و مستمندان، سرپرستى ایتام و... مى‌شد.
  8. ↑ سید بن طاووس، کشف المحجه، ۱۳۶۸ش، ص۱۶۸-۱۶۹.
  9. ↑ کلبرگ، کتابخانه ابن طاووس، ۱۳۷۱ش، ص۳۰.
  10. ↑ کلبرگ، کتابخانه ابن طاووس، ۱۳۷۱ش، ص۳۱-۳۲.
  11. ↑ بحارالانوار، ج۱۰۷، ص۶۳ و ۶۴.
  12. ↑ پیشین، ج۱، ص۲۰۵.
  13. ↑ قمی، شیخ عباس، الفوائد الرضویة فی أحوال علماء المذهب الجعفریة، ترجمه و تحقیق ناصر باقری بیدهندی، قم، نشر بوستان کتاب، ۱۳۸۵شمسی، ج۱، ص۵۴۲.
  14. ↑ ر.ک. مهر تابان، علامه طهرانی، ص٨٦

منابع

  • سید محمدباقر خوانساری، روضات الجنات، قم، انتشارات اسماعیلیان، ۱۳۹۰ق.
  • سید علی حسین پور، راویان عاشورا چه کسانی هستند؟ پایگاه اطلاع رسانی حوزه، بازیابی: ۲۷ آبان ۱۳۹۲.
  • علی‌محمد تاج الدین، زندگی و آثار سید بن طاووس، پژوهشگاه باقرالعلوم علیه السلام، بازیابی: ۱۶ اردیبهشت ۱۳۹۳.
  • اتان کلبرگ، کتابخانه ابن طاووس، ترجمه علی قرایی و رسول جعفریان، قم، کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی، ۱۳۷۱ش.
  • سید بن طاووس، کشف المحجه لثمره المهجه، قم، مکتب الاعلام الاسلامی، چاپ دوم، ۱۴۱۷ق.
  • عبدالحمید، معجم مورخی الشیعه، موسسه دائرةالمعارف فقه اسلامی، قم، ۱۴۲۴ق.
  • سید بن طاووس، کشف المحجه یا فانوس، ترجمه اسدالله مبشری، تهران، نشر فرهنگ اسلامی، چاپ اول، ۱۳۶۸ش.
  • سید محمدباقر شهیدی، راهنمای سعادت (ترجمه کشف المحجه)، تهران، نشر سعدی، ۱۳۸۲ق.
برگرفته از «https://wiki.ahlolbait.com/index.php?title=سید_بن_طاووس&oldid=146259»
آپارات موسسه اهل البیت علیهم السلام کانال عکس نوشته قرآن و حدیث در اینستاگرام تلگرام قرآن و حدیث کانال قرآن و حدیث در ایتا