الأمان من أخطار الأسفار و الأزمان (کتاب)
 | |
| نویسنده | سید بن طاووس |
| موضوع | دعاهای سفر/ آداب سفر |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | ۱ |
| تحقیق | مؤسسه آل‌البیت علیهم‌السلام |
|
| |
«الأمان من أخطار الأسفار و الأزمان» از آثار سید على بن طاووس (م، ۶۶۴ ق)، از اولین کتابها در ادعیه و آداب سفر و راه علاج امراض و خطرها در هنگام سفر است.
محتویات
مؤلف
«سید رضی‌الدین علی بن موسی» معروف به «سید بن طاووس» (۶۶۴-۵۸۹ ق)، فقیه، محدث، متکلم و عارف بزرگ شیعه در قرن هفتم هجری است. جد اعلای او، داود بن حسن مثنی، نوه پسری امام حسن (علیه‌السلام) و نوه دختری امام سجاد (علیه‌السلام) است. وی در زمان حکومت مغولان بر بغداد منصب نقابت شیعیان را به عهده داشت.
ابن طاووس از شاگردان ورام بن ابی فراس، محمد بن جعفر بن نما حلی، فخار بن معد موسوى بود، و علمای بزرگی چون علامه حلى، ابن داوود حلی و علی بن عیسی اربلی، از شاگردان او هستند.
سید بن طاووس آثار بسیاری دارد که موضوع غالب آنها ادعیه و زیارات است. از جمله تألیفات ارزشمند او عبارتند از: الیقین بإختصاص علیّ بإمرة المؤمنین، إقبال الأعمال، مصباح الزائر، اللهوف، فرج المهموم، مهج الدعوات، سعد السعود، الدروع الواقیة.
معرفی کتاب
«الامان من أخطار الاسفار و الازمان» اولین کتاب در موضوع ادعیه و آداب سفر و راه علاج امراض در سفر است و قبل از سید بن طاووس هیچ کس کتابى مستقل در این موضوع و به این سبک ننوشته است.
سید بن طاووس در مقدمه کتاب «الامان من الأخطار» مى گوید: «با توجه به اینکه در سفرها، خطرها و مشکلات فراوانى براى انسان پیش مى آید...، تصمیم گرفتم کتابى بنویسم که حافظ انسان در سفرها باشد. در این کتاب بسیارى از اسناد روایات و کتب منبع آنها را ذکر نکرده ام چرا که هدف در این کتاب اختصار است و این کتاب، کتابى است براى عمل کردن و سلامت ماندن (نه کتابى روایى و به عنوان منبع).»
سید نکته اى ذکر کرده که در هر جا دعایى در روایات نیافته، یک دعا در آن موضوع انشاء کرده و دلیل و مجوّز این کار را هم روایاتى مى داند از جمله: «عبدالله بن حماد انصارى از امام صادق علیه السلام نقل مى کند که به ایشان عرض کردم: دعایى به من بیاموز. امام در جواب فرمود: «إن أفضل الدعاء ما جَرى على لسانک»، یعنى بهترین دعا آن است که بر زبان خودت جارى شود.» به همین خاطر سید ابن طاووس در کتب مختلف، دعاهاى فراوانى نقل کرده است.
ابن طاووس در عین اینکه براى این نوع ادعیه سندى ندارد تأکید مى نماید که: «من با این کار دعا نمى سازم، بلکه اینها ادعیه اى است که خداوند جلّ جلاله به من افاضه کرده است و من براى شما نقل مى کنم.»
محتوای کتاب
مؤلف، کتاب «الأمان من الأخطار» را به ۱۳ باب تقسیم کرده و در هر باب فصول متعددى گنجانده است. در ابتداى کتاب نیز فهرست تفصیلى مطالب کتاب را ذکر کرده تا دسترسى به مطالب آن در کوتاه ترین زمان ممکن عملى گردد. از جمله محتویات و منابع کتاب «الأمان»، کتاب «بُرء الساعة» محمد بن زکریاى رازى و کتاب «قسطا بن لوقاى یونانى» است که به طور کامل در دو باب از کتاب ذکر شده اند.
کتاب «برء الساعة» راه علاج فورى بعضى از بیمارى ها است که مصنف به آنها دست یافته، مانند زکام، سردرد، چشم درد و... . کتاب «قسطا بن لوقا» هم شامل انواع بیمارى هایى است که ممکن است در مسافرت براى انسان پیش بیاید و راه درمان آنها و اوقات مناسب براى خوردن و آشامیدن و استراحت در مسافرت ها را ذکر کرده است.
سیر بیان مطالب کتاب توسط مصنف، سیرى منطقى و بسیار دقیق است، چرا که ابتداى کتاب بحث تصمیم به مسافرت و مقدمات آن و دعاهاى قبل از خروج از خانه و... است، سپس بحث لوازم سفر و وسایل مورد نیاز و همراهان در سفر مطرح شده. پس از آن ادعیه فراوانى براى خروج از منزل و در طول سفر ذکر شده است. سپس امراضى که ممکن است انسان در سفر به آنها مبتلا شود و راه درمان آنها مفصلا بیان شده است.
منابع
- نرم افزار جامع الاحادیث، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
