ولادت امام علی علیه السلام: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
 
(۵ نسخه‌ٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
 
{{خوب}}
 
{{خوب}}
−
{{تقویم|روز= 13 رجب|سال=سال 30 [[عام الفیل]]}}  
+
{{تقویم|روز= 13 رجب|سال=سال ۳۰ [[عام الفیل]]}}  
−
ولادت [[امام علی علیه السلام|امام علی]] علیه السلام در سیزدهم [[ماه رجب|رجب]] سال ۳۰ [[عام الفیل]] رخ داده است. بنا به نقل علمای [[شیعه]]<ref> خصائص الائمه علیه‌السلام ([[سید رضی]])، ص ۳۹؛ الارشاد ([[شیخ مفید]])، ص ۸.</ref> و گروه زیادی از [[اهل سنت]] ولادت آن حضرت در خانه خدا اتفاق افتاده است. این جریان از اختصاصات آن حضرت است و در تاریخ بشریت سابقه نداشته و بعد از آن نیز تکرار نشده است.  
+
ولادت [[امام علی علیه السلام|امام علی]] علیه‌السلام در سیزدهم [[ماه رجب|رجب]] سال ۳۰ [[عام الفیل]] رخ داده است. بنا به نقل علمای [[شیعه]] و بسیاری از [[اهل سنت]]، ولادت آن حضرت در [[کعبه|خانه خدا]] (کعبه) اتفاق افتاده است. این جریان از اختصاصات آن حضرت بوده و در تاریخ بشریت سابقه نداشته و بعد از آن نیز تکرار نشده است.  
  
−
[[پرونده:Shekaf-k.GIF|270px|بندانگشتی|محل شکاف کعبه در رکن یمانی]]
+
[[پرونده:Shekaf-k.GIF|۲۷۰px|بندانگشتی|محل شکاف کعبه در رکن یمانی]]
  
−
==پدر و مادر امام علی علیه السلام==
+
==پدر و مادر امام علی علیه‌السلام==
  
−
پدر امام علی علیه السلام [[ابوطالب علیه السلام|ابوطالب]] بن عبدالمطلب است که با [[عبدالله بن عبدالمطلب|عبدالله]] بن عبدالمطلب پدر [[پیامبر اسلام|حضرت محمد]] صلی الله علیه و آله، برادر تنی و مادرشان فاطمه بنت عمرو بن عایذ مخزومی بود.<ref> [[منتهی الآمال]] (شیخ عباس قمی)، ج ۱، ص ۱۱.</ref> ابوطالب کسی بود که بعد از مرگ [[عبدالمطلب]] سرپرستى حضرت محمد صلی الله علیه و آله را بر عهده گرفت و چون آن حضرت به پیامبری رسید از او حمایت نمود.<ref> دائرة المعارف قرآن کریم مدخل ابوطالب از "محمد‌باغستانى، سید محمود دشتى، سید علیرضا واسعى" </ref>
+
پدر بزرگوار [[امام علی علیه السلام|امام علی]] علیه السلام، [[ابوطالب علیه السلام|ابوطالب بن عبدالمطلب]] است که با [[عبدالله بن عبدالمطلب]] پدر [[پیامبر اسلام|حضرت محمد]] صلی الله علیه وآله، برادر تنی و مادرشان فاطمه بنت عمرو مخزومی بود.<ref> منتهی الآمال (شیخ عباس قمی)، ج ۱، ص ۱۱.</ref> ابوطالب کسی بود که بعد از مرگ [[عبدالمطلب]] سرپرستى حضرت محمد صلی الله علیه وآله را بر عهده گرفت و چون آن حضرت به پیامبری رسید، از او حمایت نمود.<ref> دائرةالمعارف قرآن کریم مدخل "ابوطالب".</ref>
  
−
مادر آن حضرت، [[فاطمه بنت اسد]] بن [[هاشم بن عبد مناف|هاشم بن عبدمناف]] بود و حضرت علی علیه‌السلام و برادران و خواهرانش، نخستین کسانی بودند که هم از سوی پدر و هم از سوی مادر [[بنی هاشم|هاشمی]] بودند.<ref> خصائص الائمه علیه‌السلام، ص ۳۹.</ref>
+
مادر گرانقدر آن حضرت نیز، [[فاطمه بنت اسد]] بن [[هاشم بن عبد مناف|هاشم بن عبدمناف]] بود، و از این رو، حضرت علی علیه‌السلام و برادران و خواهرانش، نخستین کسانی بودند که هم از سوی پدر و هم از سوی مادر [[بنی هاشم|هاشمی]] بودند.<ref> خصائص الائمه علیه‌السلام، ص ۳۹.</ref>
  
−
[[فاطمه بنت اسد]] از جمله بانوان گروه نخست بود که به پیامبر صلی الله علیه و آله [[ایمان|ایمان]] آورد و مسلمان شد و رنج‌های ایام حضور در [[مکه]] را به همراه همسر و خانواده‌اش متحمل گردید و در هنگام [[هجرت پیامبر اسلام به مدینه|هجرت]] پیامبر صلی الله علیه و آله، وی نیز به [[مدینه]] هجرت نمود و در همین شهر مقدس بدرود حیات گفت. پیامبر صلی الله علیه و آله با پیراهن خود وی را [[کفن]] کرد و اقرار به [[ولایت]] فرزندش علی بن ابی‌طالب علیه‌السلام را به وی تلقین کرد.<ref> الارشاد، ص ۸؛ [[بحارالانوار]] ([[علامه مجلسی]])، ج ۳۵، ص ۱۷۹؛ اهل بیت (نوفیق ابوعلم)، ص ۱۹۱.</ref>
+
فاطمه بنت اسد از جمله بانوان گروه نخست بود که به [[پیامبر اسلام|پیامبر]] صلی الله علیه وآله [[ایمان|ایمان]] آورد و مسلمان شد و رنج‌های ایام حضور در [[مکه]] را به همراه همسر و خانواده‌اش متحمل گردید و در هنگام [[هجرت پیامبر اسلام به مدینه|هجرت پیامبر]] صلی الله علیه و آله، وی نیز به [[مدینه]] هجرت نمود و در همین شهر مقدس بدرود حیات گفت. پیامبر صلی الله علیه و آله با پیراهن خود وی را [[کفن]] کرد و اقرار به [[ولایت]] فرزندش علی بن ابی‌طالب علیه‌السلام را به وی تلقین کرد.<ref> الارشاد، ص ۸؛ بحارالانوار (علامه مجلسی)، ج ۳۵، ص ۱۷۹؛ اهل بیت (نوفیق ابوعلم)، ص ۱۹۱.</ref>
  
−
==ولادت حضرت علی علیه السلام در کعبه==
+
==ولادت امام علی علیه‌السلام در کعبه==
−
تولد آن حضرت در شهر [[مکه]] معظمه و در داخل خانه خدا ([[کعبه|کعبه]]) واقع گردید. تولد در خانه کعبه، فضیلتی ویژه حضرت علی علیه‌السلام است و خدای متعال تنها وی را به چنین امتیازی کرامت نمود. نه پیش از او و نه پس از او، برای هیچ کسی چنین فضیلتی پدید نیامده است.<ref> الارشاد، ص ۸؛ خصائص الائمه علیه‌السلام، ص ۳۹؛ منتهی الآمال، ج ۱، ص ۱۴۳.</ref>
+
تولد [[امام علی علیه السلام|حضرت علی]] علیه السلام در سیزدهم [[ماه رجب|رجب]] سال ۳۰ [[عام الفیل]]، در شهر [[مکه]] معظمه و در داخل خانه خدا ([[کعبه|کعبه]]) واقع گردید. تولد در خانه کعبه، فضیلتی ویژه حضرت علی علیه‌السلام است و خدای متعال تنها وی را به چنین امتیازی کرامت نمود. نه پیش از او و نه پس از او، برای هیچ کسی چنین فضیلتی پدید نیامده است.<ref> الارشاد مفید، ص ۸؛ خصائص الائمه علیه‌السلام، ص ۳۹؛ منتهی الآمال، ج ۱، ص ۱۴۳.</ref>
  
−
مرحوم [[ شیخ عباس قمی]]، کیفیت ولادت آن حضرت را چنین بیان می کند: آنچه به سندهای بسیار وارد شده آن است که روزی [[عباس بن عبدالمطلب]] با [[یزید بن قعنب]] و با گروهی از [[بنی هاشم|بنی هاشم]] و جماعتی از قبیله بنی العزی در برابر خانه کعبه نشسته بودند، ناگاه فاطمه بنت اسد به مسجد درآمد و به حضرت [[امیرالمومنین|امیرالمؤمنین]] علیه‌السلام، نه ماه آبستن بود و او را درد زائیدن گرفته بود.
+
داستان ولادت آن حضرت در برخی منابع چنین آمده است:
  
−
پس در برابر خانه کعبه ایستاد و نظر به جانب آسمان افکند و گفت: پروردگارا! من [[ایمان|ایمان]] آورده‌ام به تو و به هر پیامبر و رسولی که فرستاده‌ای و به هر کتابی که نازل گردانیده‌ای و تصدیق کرده‌ام به گفته‌های جدم [[حضرت ابراهیم علیه السلام|حضرت ابراهیم]] خلیل علیه‌السلام که خانه کعبه بنا کرده او است، پس سئوال می‌کنم از تو به حق این خانه و به حق آن کسی که این خانه را بنا کرده است و به حق این فرزندی که در شکم من است و با من سخن می‌گوید و به سخن گفتن خود مونس من گردیده است و یقین دارم که او یکی از آیات جلال و عظمت تو است که آسان کنی بر من ولادت او را.
+
«روزی [[عباس بن عبدالمطلب]] با یزید بن قعنب و با گروهی از [[بنی هاشم|بنی هاشم]] و جماعتی از قبیله بنی العزی در برابر خانه کعبه نشسته بودند. ناگاه [[فاطمه بنت اسد]] به مسجد درآمد، در حالی که به علی (علیه‌السلام)، نُه ماه آبستن بود و او را درد زائیدن گرفته بود. پس در برابر خانه کعبه ایستاد و نظر به آسمان افکند و گفت: "پروردگارا! من [[ایمان|ایمان]] آورده‌ام به تو و به هر پیامبر و رسولی که فرستاده‌ای و به هر کتابی که نازل گردانیده‌ای و تصدیق کرده‌ام به گفته‌های جدم [[حضرت ابراهیم علیه السلام|حضرت ابراهیم]] (علیه‌السلام) که خانه کعبه را بنا کرده است، پس درخواست می‌کنم از تو به حق این خانه و به حق آن کسی که این خانه را بنا کرده است و به حق این فرزندی که در شکم من است -و با من سخن می‌گوید و به سخن گفتن خود مونس من گردیده است و یقین دارم که او یکی از آیات جلال و عظمت تو است- که آسان کنی بر من ولادت او را". عباس و یزید بن قعنب گفتند که چون فاطمه از این دعا فارغ شد، دیدیم که دیوار عقب خانه شکافته شد. فاطمه از آن رخنه داخل شد و از دیده‌های ما پنهان گردید، پس شکاف دیوار به اذن خدا به هم پیوست و ما چون خواستیم در خانه را بگشاییم چندان که سعی کردیم، در گشوده نشد. دانستیم که این امر از جانب خدا واقع شده و فاطمه سه روز در اندرون کعبه ماند.
  
−
عباس و یزید بن قعنب گفتند که چون فاطمه از این دعا فارغ شد دیدیم که دیوار عقب خانه شکافته شد. فاطمه از آن رخنه داخل شد و از دیده‌های ما پنهان گردید، پس شکاف دیوار به اذن خدا به هم پیوست و ما چون خواستیم در خانه را بگشاییم چندان که سعی کردیم، در گشوده نشد. دانستیم که این امر از جانب خدا واقع شده و فاطمه سه روز در اندرون کعبه ماند.
+
اهل مکه در کوچه‌ها و بازارها این قضیه را نقل می‌کردند و زن‌ها این حکایت را یاد می‌کردند و تعجب می‌نمودند. تا روز چهارم رسید، پس همان موضع از دیوار کعبه که شکافته شده بود، دیگر باره شکافته شد، فاطمه بنت اسد بیرون آمد و فرزند خود [[امام علی علیه السلام|علی بن ابی‌طالب]] را در دست خویش داشت و می‌گفت: "ای گروه مردم! به درستی که حق تعالی برگزید مرا از میان خلق خود و فضیلت داد مرا بر زنان برگزیده که پیش از من بوده‌اند. زیرا که حق تعالی برگزید [[آسیه|آسیه]] دختر مزاحم را و او عبادت کرد حق تعالی را پنهان در موضعی که عبادت خدا در آنجا سزاوار نبود مگر در حال ضرورت، یعنی خانه [[فرعون]]. و [[حضرت مریم|مریم]] دختر عمران را حق تعالی برگزید و ولادت [[حضرت عیسی علیه السلام|حضرت عیسی]] علیه‌السلام را بر او آسان گردانید و در بیابان درخت خشک را جنباند و رطب تازه از برای او از آن درخت فرو ریخت. و حق تعالی مرا بر هر دو فضیلت داد و همچنین بر جمیع زنان عالمیان که پیش از من گذشته‌اند. زیرا که من فرزندی آورده‌ام در میان خانه برگزیده او و سه روز در آن خانه محترم ماندم و از میوه‌ها و طعام‌های بهشتی تناول کردم و چون خواستم که بیرون آیم در هنگامی که فرزند برگزیده من بر روی دست من بود، هاتفی از غیب مرا ندا کرد که: ای فاطمه! این فرزند بزرگوار را "علی" نام کن، به درستی که منم خداوند علی أعلی و او را آفریده‌ام از قدرت و عزت و جلال خود و بهره کامل از عدالت خویش به او بخشیدم و نام او را از نام مقدس خود اشتقاق نموده‌ام و او را به آداب خجسته خود تأدیب نموده‌ام و امور خود را به او تفویض کرده‌ام و او را به علوم پنهان خود مطلع کرده‌ام و در خانه محترم من متولد شده است و او اول کسی است که [[اذان]] خواهد گفت بر روی خانه من و بت‌ها را خواهد شکست و آن‌ها را از بالای کعبه به زیر خواهد انداخت و مرا به عظمت و مجد و بزرگواری و یگانگی یاد خواهد کرد و اوست امام و پیشوا بعد از حبیب من و برگزیده از جمیع خلق من [[پیامبر اسلام|محمد]] (صلی الله علیه وآله) که رسول من است و او وصی او خواهد بود. خوشا حال کسی که او را دوست دارد و یاری کند او را و وای بر حال کسی که فرمان او نبرد و یاری او نکند و انکار حق او نماید".».<ref>منتهى الآمال، شیخ عباس قمى، ج‏۱، ص۳۴۸</ref>
−
 
 
−
اهل مکه در کوچه‌ها و بازارها این قضیه را نقل می‌کردند و زن‌ها این حکایت را یاد می‌کردند و تعجب می‌نمودند. تا روز چهارم رسید، پس همان موضع از دیوار کعبه که شکافته شده بود دیگر باره شکافته شد، فاطمه بنت اسد بیرون آمد و فرزند خود اسدالله الغالب علی بن ابی‌طالب علیه‌السلام را در دست خویش داشت و می‌گفت: ای گروه مردم! به درستی که حق تعالی برگزید مرا از میان خلق خود و فضیلت داد مرا بر زنان برگزیده که پیش از من بوده‌اند. زیرا که حق تعالی برگزید [[آسیه|آسیه]] دختر مزاحم را و او عبادت کرد حق تعالی را پنهان در موضعی که عبادت خدا در آن جا سزاوار نبود، مگر در حال ضرورت یعنی خانه [[فرعون]]. و [[حضرت مریم|مریم]] دختر عمران را حق تعالی برگزید و ولادت [[حضرت عیسی علیه السلام|حضرت عیسی]] علیه‌السلام را بر او آسان گردانید و در بیابان درخت خشک را جنباند و رطب تازه از برای او از آن درخت فرو ریخت. و حق تعالی مرا بر هر دو و زیادتی داد و همچنین بر جمیع زنان عالمیان که پیش از من گذشته‌اند. زیرا که من فرزندی آورده‌ام در میان خانه برگزیده او و سه روز در آن خانه محترم ماندم و از میوه‌ها و طعام‌های بهشت تناول کردم و چون خواستم که بیرون آیم در هنگامی که فرزند برگزیده من بر روی دست من بود، هاتفی از غیب مرا ندا کرد که: ای فاطمه! این فرزند بزرگوار را "علی" نام کن، به درستی که منم خداوند علی أعلی و او را آفریده‌ام از قدرت و عزت و جلال خود و بهره کامل از عدالت خویش به او بخشیدم و نام او را از نام مقدس خود اشتقاق نموده‌ام و او را به آداب خجسته خود تأدیب نموده‌ام و امور خود را به او تفویض کرده‌ام و او را به علوم پنهان خود مطلع کرده‌ام و در خانه محترم من متولد شده است و او اول کسی است که [[اذان]] خواهد گفت بر روی خانه من و بت‌ها را خواهد شکست و آن‌ها را از بالای کعبه به زیر خواهد انداخت و مرا به عظمت و مجد و بزرگواری و یگانگی یاد خواهد کرد و اوست امام و پیشوا بعد از حبیب من و برگزیده از جمیع خلق من [[پیامبر اسلام|محمد]] صلی الله علیه و آله که رسول من است و او وصی او خواهد بود. خوشا حال کسی که او را دوست دارد و یاری کند او را و وای بر حال کسی که فرمان او نبرد و یاری او نکند و انکار حق او نماید.<ref>منتهى الآمال، شيخ عباس قمى، ج‏1، ص348</ref>
 
  
 
==ولادت حضرت علی در منابع اهل سنت==
 
==ولادت حضرت علی در منابع اهل سنت==
−
علامه فقید معاصر [[شیخ آقا بزرگ تهرانی]] می نویسد: «آقا مهدی بن محمدتقی بن ابراهیم نقوی معاصر و متولد در سال ۱۳۱۶ ه از احفاد سید دلدار علی هندی دانشمند و فقیه مشهور [[شیعه]] در دیار هند، در کتاب «علی والکعبه» که در ۴۴ صفحه چاپ شده است، از ۲۲ کتاب از کتب علمای [[اهل سنت|عامه]] نقل می کند که تصریح کرده اند علی علیه السلام در کعبه متولد شده است.
+
ولادت [[امام علی علیه السلام|حضرت علی]] علیه السلام در [[کعبه]] در بسیاری از منابع [[اهل سنت]] نیز ذکر شده است. [[شیخ آقا بزرگ تهرانی]] در [[الذریعه الی تصانیف الشیعه|الذریعه]] از کتابی با نام «علی و الکعبه» یاد می کند که مهدی بن محمدتقی بن ابراهیم نقوی آن را نگاشته است و با استفاده از ۲۲ کتاب از کتب علمای اهل سنت ثابت نموده است که آن حضرت در کعبه متولد شده است.<ref>الذریعه الی تصانیف الشیعه، ج۱۵، ص۳۳۰.</ref>
−
 
 
−
و هم می گوید: علامه میرزا محمدعلی اردوبادی متولد ۱۳۱۲ ه (از علمای بزرگ معاصر در [[نجف]] اشرف) کتاب «امیرالمؤمنین و الکعبه» در اثبات ولادت حضرت امیر در [[بیت الحرام]] را تالیف نموده که در باب خود کتابی ابتکاری است.<ref>[[الذریعه الی تصانیف الشیعه]]، ج۲، ص۳۵۲.</ref>
 
−
 
 
−
[[علامه امینی]] به تفصیل پیرامون ولادت علی علیه السلام در کعبه بحث نموده و از جمله از [[حاکم نیشابوری]] (عالم برجسته [[اهل سنت]])، در کتاب «[[مستدرک حاکم نیشابوری|مستدرک علی الصحیحین]]» ج۳، ص۴۸۳ نقل می کند که گفته است: «اخبار به [[متواتر|تواتر]] رسیده که فاطمه دختر اسد، امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب کرم الله وجهه را در درون کعبه زائید».<ref>وقد تواتر الاخبار ان فاطمة بنت اسد ولدت امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب کرم الله وجهه فی جوف الکعبه.</ref>
 
−
 
 
−
و از گنجی شافعی در کتاب «کفایه» نقل کرده که از طریق ابن نجار از حاکم نیشابوری روایت نموده که گفته است: «امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب در [[مکه]] در خانه خدا، شب جمعه سیزدهم ماه [[رجب]] سی سال گذشته از [[عام الفیل]] متولد گردید. نه قبل و نه بعد از وی مولودی در بیت الله الحرام جز او متولد نگردید و این کرامتی برای آن حضرت بود به خاطر مقام با عظمت او بود».
 
  
−
به پیروی از وی، [[شاه ولی الله دهلوی|احمد بن عبدالرحیم دهلوی]] مشهور به «شاه ولی الله» پدر عبدالعزیز دهلوی مصنف کتاب «تحفه اثنی عشریه» در کتاب «ازالة الخفاء» نوشته است: «اخبار متواتر است که فاطمه دختر اسد امیرالمؤمنین علی را در درون کعبه زائید. آن حضرت در روز جمعه سیزدهم ماه [[رجب]] سی سال بعد از عام الفیل در کعبه متولد گردید و هیچ کس جز او نه قبل و نه بعد از وی در کعبه متولد نگردید».
+
[[علامه امینی]] به تفصیل پیرامون ولادت علی علیه السلام در کعبه بحث نموده و از جمله از [[حاکم نیشابوری]] (عالم برجسته اهل سنت)، در کتاب «[[مستدرک حاکم نیشابوری|مستدرک علی الصحیحین]]» نقل می کند که گفته است: «وقد تواتر الاخبار أن فاطمة بنت اسد وَلدت امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب کرّم الله وجهه فی جوف الکعبه»؛ اخبار به [[متواتر|تواتر]] رسیده که [[فاطمه بنت اسد|فاطمه دختر اسد]]، امیرالمؤمنین [[امام علی علیه السلام|علی بن ابی طالب]] کرّم الله وجهه را در درون کعبه زائید.<ref> مستدرک، ج۳، ص۴۸۳.</ref>
  
−
شهاب الدین [[سید محمود آلوسی]] صاحب تفسیر کبیر در کتاب شرح قصیده عینیة عبدالباقی افندی عمری ص ۱۵ در ذیل این بیت قصیده او در مدح مولای متقیان: «انت العلی الذی فوق العلی رفعا، ببطن مکة عندالبیت اذ وضعا» می نویسد: «این که امیر (کرم الله وجهه) در خانه خدا متولد شده، در دنیا امری مشهور و در کتب فرقین [[اهل سنت|سنی]] و [[شیعه]] ذکر شده است». تا آنجا که می گوید: «جز او (کرم الله وجهه) کسی در خانه خدا متولد نشده و چقدر مناسب است که امام [[ائمه اطهار|ائمه]] در محلی که [[قبله]] مسلمین است متولد گردد. سبحان من یضع الاشیاء فی مواضعها و هو احکم الحاکمین.<ref>الغدیر، ج۶، ص۲۲.</ref>
+
و از گنجی شافعی در کتاب «کفایه» نقل کرده که از طریق ابن نجار از حاکم نیشابوری روایت نموده که گفته است: «امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب در [[مکه]] در خانه خدا، شب جمعه سیزدهم ماه [[رجب]] سی سال گذشته از [[عام الفیل]] متولد گردید. نه قبل و نه بعد از وی، مولودی در [[کعبه|بیت الله الحرام]] جز او متولد نگردید و این کرامتی برای آن حضرت به خاطر مقام با عظمت او بود».
  
−
[[جلال الدین محمد دوانی]] فیلسوف مشهور درگذشته سال ۹۰۸ هجری که از مفاخر علمای [[عامه]] بوده و در اواخر عمر شیعه شده است، در کتاب فارسی «[[نور الهدایه فی اثبات الولایه]]» می نویسد: 
+
به پیروی از وی، احمد بن عبدالرحیم دهلوی مشهور به «[[شاه ولی الله دهلوی|شاه ولی الله]]» پدر عبدالعزیز دهلوی مصنف کتاب «تحفه اثنی عشریه» در کتاب «ازالة الخفاء» نوشته است: «اخبار متواتر است که فاطمه دختر اسد امیرالمؤمنین علی را در درون کعبه زائید. آن حضرت در روز جمعه سیزدهم ماه رجب سی سال بعد از عام الفیل در کعبه متولد گردید و هیچ کس جز او -نه قبل و نه بعد از وی- در کعبه متولد نگردید».
  
−
در زمانی که ایشان در رحم مادر خود فاطمه بنت اسد بود چون پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فاطمه بنت اسد را می دید او از جای خود بی اختیار بر می خواست چون از علت آن سوال نمودند فرمود: هر گاه ایشان را می بینم جنین که در رحم من است حرکتی می نماید که میدانم حالت قیام به خود گرفت و چون آن حضرت در پیش من از طرفی به طرفی دیگر حرکت می کند جنین نیز حرکتی می کند چنانچه می دانم رو به آن طرف که حضرت حرکت نموده آورده.  
+
محمود آلوسی صاحب [[روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم (کتاب)|تفسیر روح المعانی]] در کتاب شرح [[قصیده]] عینیة عبدالباقی افندی عمری در ذیل این بیت قصیده او در مدح مولای متقیان: «انت العلی الذی فوق العلی رفعا، ببطن مکة عندالبیت اذ وضعا» می نویسد: «این که امیر (کرم الله وجهه) در خانه خدا متولد شده، در دنیا امری مشهور و در کتب فرقین [[اهل سنت|سنی]] و [[شیعه]] ذکر شده است». تا آنجا که می گوید: «جز او (کرم الله وجهه) کسی در خانه خدا متولد نشده و چقدر مناسب است که امام [[ائمه اطهار|ائمه]] در محلی که [[قبله]] مسلمین است متولد گردد. سبحان من یضع الاشیاء فی مواضعها و هو احکم الحاکمین.<ref>الغدیر، ج۶، ص۲۲.</ref>
  
−
او دلیل اکثر علمای [[اهل سنت]] برای نام بردن حضرت علی علیه السلام با لقب «کرّم الله وجهه» را همین مطلب دانسته است.<ref>نور الهدایه فی اثبات الولایه، ص52و53</ref>
+
لازم به ذکر است که [[شیعه]] معمولا حضرت علی را با وصف «علیه السلام» نام می برد، اما [[اهل سنت]] معمولا آن حضرت را با وصف «کرّم الله وجهَه» یاد می کنند. [[جلال الدین محمد دوانی]] فیلسوف مشهور درگذشته سال ۹۰۸ هجری که از مفاخر علمای [[عامه]] بوده و در اواخر عمر شیعه شده است، در مور علت آن در کتاب فارسی «نور الهدایه فی اثبات الولایه» از نظر اکثر علمای اهل سنت می نویسد: در زمانی که ایشان در رحم مادر خود فاطمه بنت اسد بود، چون پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله، فاطمه بنت اسد را می دید او از جای خود بی اختیار بر می خواست، چون از علت آن سوال نمودند فرمود: هر گاه ایشان را می بینم جنینی که در رحم من است حرکتی می نماید که می دانم حالت قیام به خود گرفت و چون آن حضرت در پیش من از طرفی به طرفی دیگر حرکت می کند، جنین نیز حرکتی می کند، چنانچه می دانم به آن طرف که حضرت حرکت نموده، رو آورده است.<ref>نور الهدایه فی اثبات الولایه، ص۵۲-۵۳.</ref>
  
 
==شبهه پیرامون ولادت امام علی در کعبه==
 
==شبهه پیرامون ولادت امام علی در کعبه==
−
برخی با استناد به اینکه در زمان ولادت امام علی علیه السلام مشرکین کعبه را به بتکده تبدیل نموده بودند در صدد انکار فضیلت بودن ولادت آن حضرت در کعبه بر آمده اند. اما این شبهه با توجه به اینکه در [[قرآن]] از کعبه به عنوان خانه خدا یاد شده است<ref> «وَ إِذ بَوَّأْنا لِإِبراهیمَ مَکانَ البَیتِ أَنْ لا تُشرِک بی‌ شَیئاً وَ طَهِّر بَیتِی لِلطَّائِفینَ وَ القائِمینَ وَ الرُّکعِ السُّجُودِ» (الحج - ۲۶)
+
برخی با استناد به اینکه در زمان ولادت [[امام علی علیه السلام|امام علی]] علیه السلام، مشرکین، [[کعبه]] را به بتکده تبدیل نموده بودند، در صدد انکار فضیلت بودن ولادت آن حضرت در کعبه بر آمده اند.  
−
 
 
−
ترجمه: و (اى پیامبر! یاد کن از) آنگاه که براى ابراهیم جاى خانه کعبه را معین (و مبین) ساختیم (و او خانه را تجدید بناء کرد و وحى فرستادیم به او) که هیچ چیز را (نه در وجود و نه در پرستش) با من شریک مساز، و خانه مرا براى طواف کنندگان و ایستادگان (براى نماز آن عهد) و رکوع کنندگان سجود کنندگان پاک کن. </ref> و نیز با توجه به اینکه تا قبل از نزول آیه تغییر [[قبله]]، کعبه با وجود بتها در آن قبله گاه مسلمانان بوده است، وارد نیست.
 
  
 +
اما این شبهه با توجه به اینکه در [[قرآن]] از کعبه به عنوان خانه خدا یاد شده است {{متن قرآن|«وَ إِذ بَوَّأْنا لِإِبراهیمَ مَکانَ البَیتِ أَنْ لا تُشرِک بی‌ شَیئاً وَ طَهِّر بَیتِی لِلطَّائِفینَ وَ القائِمینَ وَ الرُّکعِ السُّجُودِ»}} ([[سوره حج]]، ۲۶)،<ref>و (اى پیامبر! یاد کن از) آنگاه که براى ابراهیم جاى خانه کعبه را معین ساختیم که هیچ چیز را با من شریک مساز، و خانه مرا براى طواف کنندگان و ایستادگان و رکوع کنندگان سجود کنندگان پاک کن. </ref> و نیز با توجه به اینکه تا قبل از نزول [[آیه تغییر قبله]]، کعبه با وجود بتها در آن، [[قبله]] گاه مسلمانان بوده است، وارد نیست.
 
==پانویس==
 
==پانویس==
 
{{پانویس}}  
 
{{پانویس}}  
−
 
 
==منابع==
 
==منابع==
−
*دوانی، محمد بن اسعد، نور الهدایه فی اثبات الولایه، قم، مجمع ذخائر اسلامی، 1392ش.
+
*نور الهدایه فی اثبات الولایه، محمد بن اسعد دوانی، قم، مجمع ذخائر اسلامی، ۱۳۹۲ش.
−
*شيخ عباس قمى‏، منتهى الآمال في تواريخ النبي و الآل‏، قم، دليل ما، 1379 ش‏.
+
*منتهى الآمال فی تواریخ النبی و الآل‏، شیخ عباس قمى‏، قم، دلیل ما، ۱۳۷۹ ش‏.
−
*علی دوانی، تاریخ اسلام.
+
*تاریخ اسلام، علی دوانی.
−
*دائرة المعارف قرآن کریم مدخل ابوطالب از "محمد‌باغستانى، سید محمود دشتى، سید علیرضا واسعى".
+
*"ابوطالب"، دائرةالمعارف قرآن کریم.
−
*مهدی وزنه، علی (ع) مولود کعبه، [http://rasekhoon.net/article/show-105427.aspx سایت راسخون]، بازیابی :‌۱۳ مهر ۱۳۹۲.
+
*[http://rasekhoon.net/article/show-105427.aspx "علی (ع) مولود کعبه"، مهدی وزنه، سایت راسخون]، بازیابی: ‌۱۳ مهر ۱۳۹۲.
−
*جواد خرمی، راز ولادت علی علیه السلام در درون کعبه، مبلغان، شهریور1383، شماره57 در دسترس در [http://www.hawzah.net/fa/Magazine/View/2689/3841/29483?ParentID=82186 سایت حوزه]، بازیابی :‌۱۳ مهر ۱۳۹۲.
+
*"راز ولادت علی علیه السلام در درون کعبه"، جواد خرمی، مبلغان، شهریور۱۳۸۳، شماره۵۷، در دسترس در [http://www.hawzah.net/fa/Magazine/View/2689/3841/29483?ParentID=82186 سایت حوزه]، بازیابی: ‌۱۳ مهر ۱۳۹۲.
−
*موسسه تبیان، نرم‌افزار دایرة‌المعارف چهارده معصوم علیهم‌السلام.
+
*نرم‌افزار دایرة‌المعارف چهارده معصوم علیهم‌السلام، مؤسسه تبیان.
  
−
'''منابع بیشتر:'''
+
==منابع برای مطالعه بیشتر==
  
−
[http://lib.ahlolbait.ir/parvan/resource/31855/%D9%81%D9%8A%D8%B6-%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%85-%D9%81%D9%8A-%D8%B9%D9%85%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%87%D9%88%D8%B1-%D9%88-%D9%88%D9%82%D8%A7%D9%8A%D8%B9-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%8A%D8%A7%D9%85/preview/31084/%D9%85%D8%AD%D8%AA%D9%88%D8%A7%D9%8A-%D8%AF%D9%8A%D8%AC%D9%8A%D8%AA%D8%A7%D9%84%D9%8A/&sa=false&#!page=124 وقایع الایام شیخ عباس قمی، 13 رجب]
+
*[http://lib.ahlolbait.ir/parvan/resource/31855/%D9%81%D9%8A%D8%B6-%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%85-%D9%81%D9%8A-%D8%B9%D9%85%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%87%D9%88%D8%B1-%D9%88-%D9%88%D9%82%D8%A7%D9%8A%D8%B9-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%8A%D8%A7%D9%85/preview/31084/%D9%85%D8%AD%D8%AA%D9%88%D8%A7%D9%8A-%D8%AF%D9%8A%D8%AC%D9%8A%D8%AA%D8%A7%D9%84%D9%8A/&sa=false&#!page=124 وقایع الایام، شیخ عباس قمی، ۱۳ رجب]
  
 
{{شناختنامه امام علی (ع)}}
 
{{شناختنامه امام علی (ع)}}
 
{{مناسبت های شیعه}}
 
{{مناسبت های شیعه}}
 
[[رده:وقایع ماه رجب]]
 
[[رده:وقایع ماه رجب]]
−
[[رده:سال 30 عام الفیل]]
+
[[رده:سال ۳۰ عام الفیل]]
 
[[رده:امام علی علیه السلام]]
 
[[رده:امام علی علیه السلام]]
 
[[رده:امام علی علیه السلام از ولادت تا وفات پیامبر]]
 
[[رده:امام علی علیه السلام از ولادت تا وفات پیامبر]]
−
[[رده:کعبه]]
+
[[رده:کعبه]][[رده:تاریخ تشیع]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۹ نوامبر ۲۰۲۴، ساعت ۰۶:۰۵

Confirm3.jpg

تقویم هجری قمری

روز واقعه:13 رجب
سال ۳۰ عام الفیل

ولادت امام علی علیه‌السلام در سیزدهم رجب سال ۳۰ عام الفیل رخ داده است. بنا به نقل علمای شیعه و بسیاری از اهل سنت، ولادت آن حضرت در خانه خدا (کعبه) اتفاق افتاده است. این جریان از اختصاصات آن حضرت بوده و در تاریخ بشریت سابقه نداشته و بعد از آن نیز تکرار نشده است.

محل شکاف کعبه در رکن یمانی

پدر و مادر امام علی علیه‌السلام

پدر بزرگوار امام علی علیه السلام، ابوطالب بن عبدالمطلب است که با عبدالله بن عبدالمطلب پدر حضرت محمد صلی الله علیه وآله، برادر تنی و مادرشان فاطمه بنت عمرو مخزومی بود.[۱] ابوطالب کسی بود که بعد از مرگ عبدالمطلب سرپرستى حضرت محمد صلی الله علیه وآله را بر عهده گرفت و چون آن حضرت به پیامبری رسید، از او حمایت نمود.[۲]

مادر گرانقدر آن حضرت نیز، فاطمه بنت اسد بن هاشم بن عبدمناف بود، و از این رو، حضرت علی علیه‌السلام و برادران و خواهرانش، نخستین کسانی بودند که هم از سوی پدر و هم از سوی مادر هاشمی بودند.[۳]

فاطمه بنت اسد از جمله بانوان گروه نخست بود که به پیامبر صلی الله علیه وآله ایمان آورد و مسلمان شد و رنج‌های ایام حضور در مکه را به همراه همسر و خانواده‌اش متحمل گردید و در هنگام هجرت پیامبر صلی الله علیه و آله، وی نیز به مدینه هجرت نمود و در همین شهر مقدس بدرود حیات گفت. پیامبر صلی الله علیه و آله با پیراهن خود وی را کفن کرد و اقرار به ولایت فرزندش علی بن ابی‌طالب علیه‌السلام را به وی تلقین کرد.[۴]

ولادت امام علی علیه‌السلام در کعبه

تولد حضرت علی علیه السلام در سیزدهم رجب سال ۳۰ عام الفیل، در شهر مکه معظمه و در داخل خانه خدا (کعبه) واقع گردید. تولد در خانه کعبه، فضیلتی ویژه حضرت علی علیه‌السلام است و خدای متعال تنها وی را به چنین امتیازی کرامت نمود. نه پیش از او و نه پس از او، برای هیچ کسی چنین فضیلتی پدید نیامده است.[۵]

داستان ولادت آن حضرت در برخی منابع چنین آمده است:

«روزی عباس بن عبدالمطلب با یزید بن قعنب و با گروهی از بنی هاشم و جماعتی از قبیله بنی العزی در برابر خانه کعبه نشسته بودند. ناگاه فاطمه بنت اسد به مسجد درآمد، در حالی که به علی (علیه‌السلام)، نُه ماه آبستن بود و او را درد زائیدن گرفته بود. پس در برابر خانه کعبه ایستاد و نظر به آسمان افکند و گفت: "پروردگارا! من ایمان آورده‌ام به تو و به هر پیامبر و رسولی که فرستاده‌ای و به هر کتابی که نازل گردانیده‌ای و تصدیق کرده‌ام به گفته‌های جدم حضرت ابراهیم (علیه‌السلام) که خانه کعبه را بنا کرده است، پس درخواست می‌کنم از تو به حق این خانه و به حق آن کسی که این خانه را بنا کرده است و به حق این فرزندی که در شکم من است -و با من سخن می‌گوید و به سخن گفتن خود مونس من گردیده است و یقین دارم که او یکی از آیات جلال و عظمت تو است- که آسان کنی بر من ولادت او را". عباس و یزید بن قعنب گفتند که چون فاطمه از این دعا فارغ شد، دیدیم که دیوار عقب خانه شکافته شد. فاطمه از آن رخنه داخل شد و از دیده‌های ما پنهان گردید، پس شکاف دیوار به اذن خدا به هم پیوست و ما چون خواستیم در خانه را بگشاییم چندان که سعی کردیم، در گشوده نشد. دانستیم که این امر از جانب خدا واقع شده و فاطمه سه روز در اندرون کعبه ماند.

اهل مکه در کوچه‌ها و بازارها این قضیه را نقل می‌کردند و زن‌ها این حکایت را یاد می‌کردند و تعجب می‌نمودند. تا روز چهارم رسید، پس همان موضع از دیوار کعبه که شکافته شده بود، دیگر باره شکافته شد، فاطمه بنت اسد بیرون آمد و فرزند خود علی بن ابی‌طالب را در دست خویش داشت و می‌گفت: "ای گروه مردم! به درستی که حق تعالی برگزید مرا از میان خلق خود و فضیلت داد مرا بر زنان برگزیده که پیش از من بوده‌اند. زیرا که حق تعالی برگزید آسیه دختر مزاحم را و او عبادت کرد حق تعالی را پنهان در موضعی که عبادت خدا در آنجا سزاوار نبود مگر در حال ضرورت، یعنی خانه فرعون. و مریم دختر عمران را حق تعالی برگزید و ولادت حضرت عیسی علیه‌السلام را بر او آسان گردانید و در بیابان درخت خشک را جنباند و رطب تازه از برای او از آن درخت فرو ریخت. و حق تعالی مرا بر هر دو فضیلت داد و همچنین بر جمیع زنان عالمیان که پیش از من گذشته‌اند. زیرا که من فرزندی آورده‌ام در میان خانه برگزیده او و سه روز در آن خانه محترم ماندم و از میوه‌ها و طعام‌های بهشتی تناول کردم و چون خواستم که بیرون آیم در هنگامی که فرزند برگزیده من بر روی دست من بود، هاتفی از غیب مرا ندا کرد که: ای فاطمه! این فرزند بزرگوار را "علی" نام کن، به درستی که منم خداوند علی أعلی و او را آفریده‌ام از قدرت و عزت و جلال خود و بهره کامل از عدالت خویش به او بخشیدم و نام او را از نام مقدس خود اشتقاق نموده‌ام و او را به آداب خجسته خود تأدیب نموده‌ام و امور خود را به او تفویض کرده‌ام و او را به علوم پنهان خود مطلع کرده‌ام و در خانه محترم من متولد شده است و او اول کسی است که اذان خواهد گفت بر روی خانه من و بت‌ها را خواهد شکست و آن‌ها را از بالای کعبه به زیر خواهد انداخت و مرا به عظمت و مجد و بزرگواری و یگانگی یاد خواهد کرد و اوست امام و پیشوا بعد از حبیب من و برگزیده از جمیع خلق من محمد (صلی الله علیه وآله) که رسول من است و او وصی او خواهد بود. خوشا حال کسی که او را دوست دارد و یاری کند او را و وای بر حال کسی که فرمان او نبرد و یاری او نکند و انکار حق او نماید".».[۶]

ولادت حضرت علی در منابع اهل سنت

ولادت حضرت علی علیه السلام در کعبه در بسیاری از منابع اهل سنت نیز ذکر شده است. شیخ آقا بزرگ تهرانی در الذریعه از کتابی با نام «علی و الکعبه» یاد می کند که مهدی بن محمدتقی بن ابراهیم نقوی آن را نگاشته است و با استفاده از ۲۲ کتاب از کتب علمای اهل سنت ثابت نموده است که آن حضرت در کعبه متولد شده است.[۷]

علامه امینی به تفصیل پیرامون ولادت علی علیه السلام در کعبه بحث نموده و از جمله از حاکم نیشابوری (عالم برجسته اهل سنت)، در کتاب «مستدرک علی الصحیحین» نقل می کند که گفته است: «وقد تواتر الاخبار أن فاطمة بنت اسد وَلدت امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب کرّم الله وجهه فی جوف الکعبه»؛ اخبار به تواتر رسیده که فاطمه دختر اسد، امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب کرّم الله وجهه را در درون کعبه زائید.[۸]

و از گنجی شافعی در کتاب «کفایه» نقل کرده که از طریق ابن نجار از حاکم نیشابوری روایت نموده که گفته است: «امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب در مکه در خانه خدا، شب جمعه سیزدهم ماه رجب سی سال گذشته از عام الفیل متولد گردید. نه قبل و نه بعد از وی، مولودی در بیت الله الحرام جز او متولد نگردید و این کرامتی برای آن حضرت به خاطر مقام با عظمت او بود».

به پیروی از وی، احمد بن عبدالرحیم دهلوی مشهور به «شاه ولی الله» پدر عبدالعزیز دهلوی مصنف کتاب «تحفه اثنی عشریه» در کتاب «ازالة الخفاء» نوشته است: «اخبار متواتر است که فاطمه دختر اسد امیرالمؤمنین علی را در درون کعبه زائید. آن حضرت در روز جمعه سیزدهم ماه رجب سی سال بعد از عام الفیل در کعبه متولد گردید و هیچ کس جز او -نه قبل و نه بعد از وی- در کعبه متولد نگردید».

محمود آلوسی صاحب تفسیر روح المعانی در کتاب شرح قصیده عینیة عبدالباقی افندی عمری در ذیل این بیت قصیده او در مدح مولای متقیان: «انت العلی الذی فوق العلی رفعا، ببطن مکة عندالبیت اذ وضعا» می نویسد: «این که امیر (کرم الله وجهه) در خانه خدا متولد شده، در دنیا امری مشهور و در کتب فرقین سنی و شیعه ذکر شده است». تا آنجا که می گوید: «جز او (کرم الله وجهه) کسی در خانه خدا متولد نشده و چقدر مناسب است که امام ائمه در محلی که قبله مسلمین است متولد گردد. سبحان من یضع الاشیاء فی مواضعها و هو احکم الحاکمین.[۹]

لازم به ذکر است که شیعه معمولا حضرت علی را با وصف «علیه السلام» نام می برد، اما اهل سنت معمولا آن حضرت را با وصف «کرّم الله وجهَه» یاد می کنند. جلال الدین محمد دوانی فیلسوف مشهور درگذشته سال ۹۰۸ هجری که از مفاخر علمای عامه بوده و در اواخر عمر شیعه شده است، در مور علت آن در کتاب فارسی «نور الهدایه فی اثبات الولایه» از نظر اکثر علمای اهل سنت می نویسد: در زمانی که ایشان در رحم مادر خود فاطمه بنت اسد بود، چون پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله، فاطمه بنت اسد را می دید او از جای خود بی اختیار بر می خواست، چون از علت آن سوال نمودند فرمود: هر گاه ایشان را می بینم جنینی که در رحم من است حرکتی می نماید که می دانم حالت قیام به خود گرفت و چون آن حضرت در پیش من از طرفی به طرفی دیگر حرکت می کند، جنین نیز حرکتی می کند، چنانچه می دانم به آن طرف که حضرت حرکت نموده، رو آورده است.[۱۰]

شبهه پیرامون ولادت امام علی در کعبه

برخی با استناد به اینکه در زمان ولادت امام علی علیه السلام، مشرکین، کعبه را به بتکده تبدیل نموده بودند، در صدد انکار فضیلت بودن ولادت آن حضرت در کعبه بر آمده اند.

اما این شبهه با توجه به اینکه در قرآن از کعبه به عنوان خانه خدا یاد شده است «وَ إِذ بَوَّأْنا لِإِبراهیمَ مَکانَ البَیتِ أَنْ لا تُشرِک بی‌ شَیئاً وَ طَهِّر بَیتِی لِلطَّائِفینَ وَ القائِمینَ وَ الرُّکعِ السُّجُودِ» (سوره حج، ۲۶)،[۱۱] و نیز با توجه به اینکه تا قبل از نزول آیه تغییر قبله، کعبه با وجود بتها در آن، قبله گاه مسلمانان بوده است، وارد نیست.

پانویس

  1. ↑ منتهی الآمال (شیخ عباس قمی)، ج ۱، ص ۱۱.
  2. ↑ دائرةالمعارف قرآن کریم مدخل "ابوطالب".
  3. ↑ خصائص الائمه علیه‌السلام، ص ۳۹.
  4. ↑ الارشاد، ص ۸؛ بحارالانوار (علامه مجلسی)، ج ۳۵، ص ۱۷۹؛ اهل بیت (نوفیق ابوعلم)، ص ۱۹۱.
  5. ↑ الارشاد مفید، ص ۸؛ خصائص الائمه علیه‌السلام، ص ۳۹؛ منتهی الآمال، ج ۱، ص ۱۴۳.
  6. ↑ منتهى الآمال، شیخ عباس قمى، ج‏۱، ص۳۴۸
  7. ↑ الذریعه الی تصانیف الشیعه، ج۱۵، ص۳۳۰.
  8. ↑ مستدرک، ج۳، ص۴۸۳.
  9. ↑ الغدیر، ج۶، ص۲۲.
  10. ↑ نور الهدایه فی اثبات الولایه، ص۵۲-۵۳.
  11. ↑ و (اى پیامبر! یاد کن از) آنگاه که براى ابراهیم جاى خانه کعبه را معین ساختیم که هیچ چیز را با من شریک مساز، و خانه مرا براى طواف کنندگان و ایستادگان و رکوع کنندگان سجود کنندگان پاک کن.

منابع

  • نور الهدایه فی اثبات الولایه، محمد بن اسعد دوانی، قم، مجمع ذخائر اسلامی، ۱۳۹۲ش.
  • منتهى الآمال فی تواریخ النبی و الآل‏، شیخ عباس قمى‏، قم، دلیل ما، ۱۳۷۹ ش‏.
  • تاریخ اسلام، علی دوانی.
  • "ابوطالب"، دائرةالمعارف قرآن کریم.
  • "علی (ع) مولود کعبه"، مهدی وزنه، سایت راسخون، بازیابی: ‌۱۳ مهر ۱۳۹۲.
  • "راز ولادت علی علیه السلام در درون کعبه"، جواد خرمی، مبلغان، شهریور۱۳۸۳، شماره۵۷، در دسترس در سایت حوزه، بازیابی: ‌۱۳ مهر ۱۳۹۲.
  • نرم‌افزار دایرة‌المعارف چهارده معصوم علیهم‌السلام، مؤسسه تبیان.

منابع برای مطالعه بیشتر


برگرفته از «https://wiki.ahlolbait.com/index.php?title=ولادت_امام_علی_علیه_السلام&oldid=153085»
آپارات موسسه اهل البیت علیهم السلام کانال عکس نوشته قرآن و حدیث در اینستاگرام تلگرام قرآن و حدیث کانال قرآن و حدیث در ایتا