شناسه ناقص است
مقاله مورد سنجش قرار گرفته است

ساده زیستی پیامبر اکرم (ص): تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
(ویرایش)
 
(۶ نسخه‌ٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
−
ساده زيستي مورد نظر اسلام عبارت است از عدم دلبستگي به مظاهر دنيا و رهايي از تجملات و تشريفات زايد زندگي و بي پيرايه بودن که مقابل آن، تجملگرايي و رفاه زدگي است.
+
{{خوب}}
 +
'''ساده زیستی''' مورد نظر [[اسلام]] عبارت از عدم دلبستگی به مظاهر [[دنیا|دنیا]] و رهایی از تجملات و تشریفات زاید زندگی و بی پیرایه بودن است، و مقابل آن تجملگرایی و رفاه زدگی است. ساده زیستی از ویژگی های بارز [[پیامبر اسلام|پیامبر اکرم]] (صلی الله علیه و آله) به عنوان [[اسوه|الگوی]] نیکوی مسلمانان می باشد.
  
−
==خوراک پیامبر صلی الله علیه و آله==
+
==مفهوم ساده‌زیستی==
 +
ساده‌زیستی خود یکی از مراتب [[زهد]] است و برای رسیدن به زهد باید این مرحله را طی کرد. ساده‌زیستی هر چند به معنای زهد و بی‌رغبتی به [[دنیا]] نیست؛ ولی یکی از راه‌های کسب آن است و ترویج [[فرهنگ]] ساده‌زیستی در جامعه به تقویت فرهنگ زهدگرایی می‌انجامد.<ref>مصطفی؛ دلشاد تهرانی، سیره نبوی «منطق عملی»، تهران، دریا چاپ دوم، ۱۳۸۵، ج۱، ص۳۲۷.</ref>
  
−
عمر می‌گفت: روزی به اتاق پیامبر صلی الله علیه و آله رفتم، دیدم او بر بوریا خفته بود و بوریا بر پهلوی او رد انداخته بود و اندوخته خوراک پیامبر صلی الله علیه و آله هم چیزی جز دو مشت جو و یک مشت تره نبود؛ گریه‌ام گرفت.
+
ساده‌زیستی دارای مراتبی است که با توجه به شخصیت و شأنیت افراد متفاوت است. به طوری که لزوم ساده‌زیستی در رهبران و کارگزاران از شدت بیشتری برخوردار است و هر چه مسوولیت‌ها سنگین‌تر شود، ساده‌زیستی یک امر واجب می‌شود.<ref>شرح نهج البلاغه، ج۱۱، ص۳۲.</ref> [[امام علی]] علیه السلام می‌فرماید: بر پیشوایان حق است تا می‌توانند خود را به حال فقیرترین مردم درآورند، تا فقیر به فقرش راضی باشد.<ref>مجلسی، بحارالانوار، بیروت، الوفاء، چاپ دوم، ۱۴۰۳، ج۶۹، ص۴۷.</ref>
  
−
پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: ای پسر خطاب چرا گریه می‌کنی؟ گفتم: چرا گریه نکنم تو برگزیده خدایی و این اندوخته غذایی توست در حالی که خسرو و قیصر غرق در میوه و نعمت‌های فراوانند، فرمود: ای عمر خشنود نیستی که دنیا از آن ایشان و آخرت از آن ما باشد؟ من هم پذیرفتم.<ref>بیهقی، سنن الکبری، بیروت، دارالفکر، ج7، ص46؛ ابن حبان، صحیح ابن حبان، موسسه الرساله، 1414، ج9، ص497.</ref>
+
در مورد ساده‌زیستی باید گفت که فرد در عین توانایی داشتن زندگی بهتر، با توجه به درجه معنویت خود و تأسی از [[ائمه اطهار|ائمه]] معصومین، خود به دنبال زندگی ساده و بی‌پیرایه است. «از طرفی برای ساده‌زیستی حدود و مرزهایی وجود دارد که این حدود لایتغیر است، از جمله نفی‌ [[اسراف]]، [[تبذیر]]، اتراف و تجمل است و همچنین رعایت کفاف، [[عفت|عفاف]]، [[قناعت]] و... است. با توجه به این نکات، ساده‌زیستی علی‌رغم تغییر صورت آن در زمان‌های مختلف، دارای حدود و مرزهای ثابت است».<ref>سیره نبوی «منطق عملی»، ج۱، ص۳۵۹؛ برای مطالعه بیشتر در مورد ساده زیستی پیامبر به همین کتاب رجوع شود.</ref> در مقایسه‌ای دیگر باید گفت: ساده‌زیستی امری پسندیده و مورد توجه [[معصوم|معصومین]] علیهم السلام است.
  
−
روایت‌های مختلفی در مورد خوراک ایشان نقل شده است؛ از جمله این که ایشان هیچگاه سه شب متوالی سیر غذا نخورد، تا رحلت فرمود.<ref>طبرسی، الاحتجاج، نجف، دارالنعمان، 1386، ج1، ص335؛ سنن الکبری، ج2، ص150.</ref> گاهی سه ماه متوالی بر خانواده پیامبر صلی الله علیه و آله می‌گذشت که آتشی برای پختن غذا روشن نمی‌کردند؛ زیرا بیشتر خوراک ایشان آب و خرما بود، گاه همسایه‌ها زیادی شیر گوسفندان خود را برای پیامبر صلی الله علیه و آله می‌فرستادند.<ref>ابن سعد، طبقات الکبری، بیروت، دارصادر، بی تا، ج1، ص307؛ سنن الکبری، ج7، ص47.</ref> پیامبر صلی الله علیه و آله حتی دو روز پیاپی از نان جو هم سیر نشد.<ref>احمد بن حنبل، مسند احمد، بیروت، دارصادر، بی تا، ج6، ص97؛ ابن کثیر، البدایة والنهایة، بیروت، داراحیاءالتراث العربی، 1408، ج6، ص58.</ref>
+
[[مرتضی مطهری|شهید مطهری]] در باب سیره عملی [[پیامبر اسلام|پیامبر اکرم]] صلی الله علیه و آله می‌نویسد: [[زهد]] و ساده ‌زیستی از اصول زندگی او بود. در عین سادگی، طرفدار فلسفه فقر نبود. بکارگیری مال و ثروت را به سود جامعه و در راههای مشروع لازم می‌شمرد و می‌فرمود: «نعم المال الصالح للرجل الصالح».<ref>وحی و نبوت، شهید مطهری، تهران، صدرا، ص۱۳۶.</ref>
  
−
از انس بن مالک نقل است، فاطمه سلام الله علیها قطعه نانی برای رسول‌خدا آورد، پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: ای فاطمه این چیست؟ گفت: قرص نانی پخته‌ام، دلم آرام نگرفت تا این قطعه را برای شما آوردم. فرمود: دخترم این اولین غذایی است که از سه روز پیش تاکنون به دهان پدرت رسیده است.<ref>طبقات الکبری، ج1، ص400؛ ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، بیروت، دارالفکر، 1415، ج4، ص122.</ref> باز از انس بن مالک است، هرگز در غذای روز یا شب پیامبر صلی الله علیه و آله نان و گوشت با هم در سفره نبود؛ مگر در مهمانی‌ها.<ref>طبقات الکبری، ج1، ص404؛ صحیح ابن حبان، ج14، ص274.</ref>
+
مسلما ادامه حیات در گرو بهره ‌برداری و استفاده از امکانات موجود و سرمایه ‌های دنیوی است. پروردگار متعال به پیامبر مکرم [[اسلام]] می‌گوید: {{متن قرآن|«قُلْ مَنْ حَرَّمَ زینَةَ اللّهِ الَّتی أَخْرَجَ لِعِبادِهِ وَالْطَّیباتِ مِنَ الرِّزْقِ قُلْ هی لِلَّذینَ آمَنُواْ فی الْحَیاةِ الدُّنْیا خالِصَةً یوْمَ الْقِیامَةِ کَذالِکَ نُفَصِّلُ الآیاتِ لِقَوْمٍ یعْلَمُونَ»}}؛<ref>[[سوره اعراف]]، ۳۲.</ref> بگو ای پیامبر چه کسی زینت‌های خدا را که برای بندگان خود آفریده است، حرام کرده و از صرف رزق حلال و پاکیزه منع نموده؟ بگو: این نعمت‌ها در دنیا برای اهل ایمان است و خالص اینها در آخرت برایشان خواهد بود.
  
−
از ابوامامه نقل شده که گفته است: هیچگاه از سفره خاندان پیامبر صلی الله علیه و آله حتی قطعه نان جوینی هم باقی نمی‌ماند.<ref>شیخ حر عاملی، وسائل الشیعه، قم، موسسه آل البیت، چاپ دوم، 1414، ج5، ص54؛ فضل الله؛راوندی، النوادر، قم، دارالحدیث، ص152.</ref>
+
==ساده‌زیستی پیامبر اسلام==
  
−
==پوشاک پیامبر صلی الله علیه و آله==
+
[[امام علی علیه السلام|امام علی]] علیه السلام، [[پیامبر اسلام|پیامبر]] صلی الله علیه و آله و زندگی او را این گونه توصیف می‌کند: «پیامبر صلی الله علیه و آله از دنیا چندان نخورد که دهان را پرکند و به دنیا با گوشه چشم نگریست، دو پهلویش از تمام مردم فرورفته‌تر و شکمش از همه خالی‌تر بود، دنیا را به او نشان دادند؛ اما نپذیرفت... روی زمین می‌نشست و غذا می‌خورد و چون برده ساده می‌نشست، با دست خود کفش خود را وصله می‌زد و جامه خود را با دست خود می‌دوخت... پرده‌ای بر در خانه آویخته بود که نقش و نگار داشت، به یکی از همسران فرمود: این پرده را از چشمان من دور کن که هرگاه نگاهم به آن می‌افتد، به یاد دنیا و زینت های آن می‌افتم، پیامبر صلی الله علیه و آله با دل از دنیا روی گرداند و یادش را از جان خود ریشه کن کرد...».<ref>محمدی ری شهری و همکاران، حکمت نامه پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله، قم، دارالحدیث، ۱۳۸۶، ج۸، ص۲۰۰.</ref>
  
−
پیامبر سادگی را در پوشاک هم رعایت می‌کرد. ایشان بعضی اوقات جامه خود را وصله می‌کرد.<ref>شیخ صدوق، امالی، قم، موسسه بعثت، 1417، ص130؛ مکارم الخلاق، ص115.</ref> گاهی لباس پشمینه می‌پوشید.<ref>طبقات الکبری، ج1، ص456؛ذهبی، میزان الاعتدال، بیروت، دارالمعرفه، ج3، ص128.</ref>
+
===خوراک پیامبر اکرم===
  
−
از انس بن مالک روایت شده، پادشاه روم ردایی از سندس به پیامبر صلی الله علیه و آله هدیه کرد، رسول‌خدا آن را پوشید، مردم گفتند: ای رسول‌خدا آیا این جامه از آسمان بر شما نازل شده است؟ پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: از این تعجب می‌کنید و حال آنکه سوگند به کسی که جانم در دست اوست، دستمالی از دستمال‌های سعد بن معاذ در بهشت، بهتر از این است. آنگاه آن را نزد جعفر بن ابیطالب فرستاد که به نجاشی برگرداند<ref>بخاری، صحیح، استانبول، دارالفکر، 1401، ج7، ص28؛ طبقات الکبری، ج1، ص457.</ref> و در نقل دیگر قبای حریری به رسول‌ خدا صلی الله علیه و آله هدیه شد که نخست آن را پوشید و در آن نمازگزارد؛ سپس از پوشیدن آن منصرف شد و آن را بیرون آورد و فرمود: برای پرهیزکاران شایسته نیست.<ref>طبقات الکبری، ج1، ص465.</ref>
+
[[عمر بن خطاب|عمر]] می‌گفت: روزی به اتاق پیامبر صلی الله علیه و آله رفتم، دیدم او بر بوریا خفته بود و بوریا بر پهلوی او رد انداخته بود و اندوخته خوراک پیامبر صلی الله علیه و آله هم چیزی جز دو مشت جو و یک مشت تره نبود؛ گریه‌ام گرفت. پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: ای پسر خطاب چرا گریه می‌کنی؟ گفتم: چرا گریه نکنم؟ تو برگزیده خدایی و این اندوخته غذایی توست، در حالی که خسرو و قیصر غرق در میوه و نعمت‌های فراوانند، فرمود: ای عمر خشنود نیستی که دنیا از آن ایشان و آخرت از آن ما باشد؟ من هم پذیرفتم.<ref>بیهقی، سنن الکبری، بیروت، دارالفکر، ج۷، ص۴۶؛ ابن حبان، صحیح ابن حبان، موسسه الرساله، ۱۴۱۴، ج۹، ص۴۹۷.</ref>
  
−
محل خواب حضرت نیز بسیار ساده بود. تشک پیامبر صلی الله علیه و آله چرمی از لیف خرما بود.<ref>همان؛ تاریخ مدینه دمشق، ج4، ص105.</ref> از عایشه نقل است که روزی بانویی از انصار به خانه ما آمد و رختخواب پیامبر که یک عبای تاشده بود، دید و تشکی انباشته از پشم فرستاد، چون رسول‌ خدا پیش من آمد، فرمود: این چیست؟ گفتم: بانوی انصاری چون رختخواب شما را دید این را فرستاد. پیامبر فرمود: این را برگردان، ای عایشه اگر می‌خواستم خداوند کوه‌هایی از طلا و نقره در اختیارم قرار می‌داد.<ref>طبقات الکبری، ج1، ص465؛ الحلبی، السیرة الحلبیه، بیروت، دارالمعرفه،1400، ج3، ص454.</ref>
+
روایت‌های مختلفی در مورد خوراک ایشان نقل شده است؛ از جمله این که ایشان هیچگاه سه شب متوالی سیر غذا نخورد، تا [[رحلت پیامبر اسلام|رحلت]] فرمود.<ref>طبرسی، الاحتجاج، نجف، دارالنعمان، ۱۳۸۶، ج۱، ص۳۳۵؛ سنن الکبری، ج۲، ص۱۵۰.</ref> گاهی سه ماه متوالی بر خانواده پیامبر صلی الله علیه و آله می‌گذشت که آتشی برای پختن غذا روشن نمی‌کردند؛ زیرا بیشتر خوراک ایشان آب و خرما بود، گاه همسایه‌ها زیادی شیر گوسفندان خود را برای پیامبر صلی الله علیه و آله می‌فرستادند.<ref>ابن سعد، طبقات الکبری، بیروت، دارصادر، بی تا، ج۱، ص۳۰۷؛ سنن الکبری، ج۷، ص۴۷.</ref> پیامبر صلی الله علیه و آله حتی دو روز پیاپی از نان جو هم سیر نشد.<ref>احمد بن حنبل، مسند احمد، بیروت، دارصادر، بی تا، ج۶، ص۹۷؛ ابن کثیر، البدایة والنهایة، بیروت، داراحیاءالتراث العربی، ۱۴۰۸، ج۶، ص۵۸.</ref>
  
−
باز از عایشه نقل است که می‌گفت: معمولاً عبایی را دو لایه پهن می‌کردم؛ شبی پیامبر صلی الله علیه و آله آمد و من آن عبا را چهار لایه کرده بودم، چون پیامبر صلی الله علیه و آله دراز کشید، فرمود: ای عایشه امشب رختخواب من چه تغییری کرده است که چون هر شب نیست، گفتم: آن را چهار لایه کردم. فرمود: به حال اول برگردان.<ref>طبقات الکبری، ج1، ص467؛البدایة والنهایة، ج6، ص56.</ref>  
+
از [[انس بن مالک]] نقل است، [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|فاطمه]] سلام الله علیها قطعه نانی برای رسول‌خدا آورد، پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: ای فاطمه این چیست؟ گفت: قرص نانی پخته‌ام، دلم آرام نگرفت تا این قطعه را برای شما آوردم. فرمود: دخترم این اولین غذایی است که از سه روز پیش تاکنون به دهان پدرت رسیده است.<ref>طبقات الکبری، ج۱، ص۴۰۰؛ ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۵، ج۴، ص۱۲۲.</ref> باز از انس بن مالک است، هرگز در غذای روز یا شب پیامبر صلی الله علیه و آله نان و گوشت با هم در سفره نبود؛ مگر در مهمانی‌ها.<ref>طبقات الکبری، ج۱، ص۴۰۴؛ صحیح ابن حبان، ج۱۴، ص۲۷۴.</ref>
  
−
در روایت دیگری از عبدالله بن مسعود است که می‌گفت، پیامبر صلی الله علیه و آله بر روی حصیری خوابید که روی پوست ایشان اثر و نشانه انداخته بود؛ چون بیدار شد، من شروع به دست کشیدن به محل نشان حصیر کردم و گفتم چه می‌شود؛ اگر به ما اجازه فرمایی که روی این حصیر چیزی بگسترانیم تا از تاثیر آن محفوظ بمانی؟ پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: مرا با دنیا چه کار است، مثل من و دنیا چون سواری است که زیر درختی سایه می‌گیرد و سپس به سرعت حرکت می‌کند و درخت را رها می‌کند.<ref>طبقات الکبری، ج1، ص363؛ تاریخ مدینه دمشق، ج3، ص390.</ref>
+
از ابو امامه نقل شده که گفته است: هیچگاه از سفره خاندان پیامبر صلی الله علیه و آله حتی قطعه نان جوینی هم باقی نمی‌ماند.<ref>شیخ حر عاملی، وسائل الشیعه، قم، موسسه آل البیت، چاپ دوم، ۱۴۱۴، ج۵، ص۵۴؛ فضل الله؛راوندی، النوادر، قم، دارالحدیث، ص۱۵۲.</ref>
  
−
==مرکب پیامبر صلی الله علیه و آله==
+
===پوشاک پیامبر اکرم===
  
−
تواضع و فروتنی پیامبر صلی الله علیه و آله به حدی بود که در وسایل و زندگی شخصی ایشان نمود داشت، از جمله مرکب ایشان بود، ایشان علاوه بر اسب بر شتر و قاطر نیز سوار می‌شدند.<ref>طبقات الکبری، ج1، ص372؛ متقی هندی، کنزالعمال، بیروت، موسسه الرسالة، 1409، ج7، ص98.</ref> و گاهی نیز کسی را هم ترک خود سوار می‌کرد.<ref>امالی، ص130؛ مکارم الاخلاق، ص115.</ref> در مواردی هم بر خر بی‌پالان سوار می‌شد.<ref>ابن شهرآشوب، مناقب، نجف، مکتبة الحیدریة، 1376، ج1، ص127.</ref> در بعضی مواقع نیز با پای پیاده بدون دستار و کلاه راه می‌رفتند.<ref>طبقات الکبری، ج1، ص499؛ ذهبی، تاریخ الاسلام، بیروت، دارالکتب العربی، 1407، ج6، ص31.</ref>
+
پیامبر سادگی را در پوشاک هم رعایت می‌کرد. ایشان بعضی اوقات جامه خود را وصله می‌کرد.<ref>شیخ صدوق، امالی، قم، موسسه بعثت، ۱۴۱۷، ص۱۳۰؛ مکارم الخلاق، ص۱۱۵.</ref> گاهی لباس پشمینه می‌پوشید.<ref>طبقات الکبری، ج۱، ص۴۵۶؛ذهبی، میزان الاعتدال، بیروت، دارالمعرفه، ج۳، ص۱۲۸.</ref>
  
−
==خانه پیامبر صلی الله علیه و آله==
+
از انس بن مالک روایت شده، پادشاه روم ردایی از سندس به پیامبر صلی الله علیه و آله هدیه کرد، رسول‌خدا آن را پوشید، مردم گفتند: ای رسول‌خدا آیا این جامه از آسمان بر شما نازل شده است؟ پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: از این تعجب می‌کنید و حال آنکه سوگند به کسی که جانم در دست اوست، دستمالی از دستمال‌های سعد بن معاذ در [[بهشت]]، بهتر از این است. آنگاه آن را نزد [[جعفر طیار|جعفر بن ابیطالب]] فرستاد که به نجاشی برگرداند<ref>بخاری، صحیح، استانبول، دارالفکر، ۱۴۰۱، ج۷، ص۲۸؛ طبقات الکبری، ج۱، ص۴۵۷.</ref> و در نقل دیگر قبای حریری به رسول‌ خدا صلی الله علیه و آله هدیه شد که نخست آن را پوشید و در آن [[نماز]] گزارد؛ سپس از پوشیدن آن منصرف شد و آن را بیرون آورد و فرمود: برای پرهیزکاران شایسته نیست.<ref>طبقات الکبری، ج۱، ص۴۶۵.</ref>
  
−
واقدی از عبدالله بن زید هذلی نقل کرده که می‌گفته است: من خانه‌های همسران رسول‌ خدا را در آن موقع که به فرمان عمر بن عبدالعزیز ویران کردند، دیدم دیوار حیاط‌ها از خشت خام بود و هر حیاط دارای حجره‌هایی از چوب و شاخ خرما بود که میان آنها را گل اندود کرده بودند، حتی در یک مورد که ام‌سلمه در نبود، پیامبر صلی الله علیه و آله حجره خود را با خشت خام بنا کرد؛ چون رسول‌ خدا برگشتند و متوجه شدند، فرمودند: این چیست؟ ام‌سلمه گفت: ای رسول‌ خدا خواستم از دید مردم محفوظ باشم، فرمودند: ای ام‌سلمه بدترین چیزی که اموال مسلمانان در آن راه خرج شود، ساختمان است.<ref>طبقات الکبری، ج1، ص499؛ مقریزی، امتاع الاسماع، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1420، ج10، ص94.</ref>
+
محل خواب حضرت نیز بسیار ساده بود. تشک پیامبر صلی الله علیه و آله چرمی از لیف خرما بود.<ref>همان؛ تاریخ مدینه دمشق، ج۴، ص۱۰۵.</ref> از [[عایشه]] نقل است که روزی بانویی از [[انصار]] به خانه ما آمد و رختخواب پیامبر که یک عبای تا شده بود، دید و تشکی انباشته از پشم فرستاد، چون رسول‌ خدا پیش من آمد، فرمود: این چیست؟ گفتم: بانوی انصاری چون رختخواب شما را دید این را فرستاد. پیامبر فرمود: این را برگردان، ای عایشه اگر می‌خواستم خداوند کوه‌هایی از طلا و نقره در اختیارم قرار می‌داد.<ref>طبقات الکبری، ج۱، ص۴۶۵؛ الحلبی، السیرة الحلبیه، بیروت، دارالمعرفه،۱۴۰۰، ج۳، ص۴۵۴.</ref>
  
−
در زمان ولید بن عبدالملک و به دستور وی حجره‌های همسران رسول‌خدا ضمیمه مسجد شد، سعید بن مسیب گفت: به خدا سوگند دوست می‌داشتم که آن حجره‌ها را به همان حال نگه می‌داشتند، تا آنکه مردم [[مدینه]] و هر کس به آنجا می‌آید، ببیند رسول‌خدا در زندگی خود به چه مقدار کفایت می‌کرد و موجب شود که مردم از مال اندوزی و فخرفروشی دست بردارند و به زهد روآورند.<ref>امالی، ص130، مکارم الاخلاق، ص115.</ref>
+
در روایت دیگری از [[ابن مسعود|عبدالله بن مسعود]] است که می‌گفت، پیامبر صلی الله علیه و آله بر روی حصیری خوابید که روی پوست ایشان اثر و نشانه انداخته بود؛ چون بیدار شد، من شروع به دست کشیدن به محل نشان حصیر کردم و گفتم چه می‌شود اگر به ما اجازه فرمایی که روی این حصیر چیزی بگسترانیم تا از تاثیر آن محفوظ بمانی؟ پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: مرا با دنیا چه کار است، مثل من و دنیا چون سواری است که زیر درختی سایه می‌گیرد و سپس به سرعت حرکت می‌کند و درخت را رها می‌کند.<ref>طبقات الکبری، ج۱، ص۳۶۳؛ تاریخ مدینه دمشق، ج۳، ص۳۹۰.</ref>
 +
===مرکب پیامبر اکرم===
  
−
==پرهیز از خوی استکبار==
+
[[تواضع]] و فروتنی پیامبر صلی الله علیه و آله به حدی بود که در وسایل و زندگی شخصی ایشان نمود داشت، از جمله مرکب ایشان بود، ایشان علاوه بر اسب بر شتر و قاطر نیز سوار می‌شدند.<ref>طبقات الکبری، ج۱، ص۳۷۲؛ متقی هندی، کنزالعمال، بیروت، موسسه الرسالة، ۱۴۰۹، ج۷، ص۹۸.</ref> و گاهی نیز کسی را هم ترک خود سوار می‌کرد.<ref>امالی، ص۱۳۰؛ مکارم الاخلاق، ص۱۱۵.</ref> در مواردی هم بر خر بی‌پالان سوار می‌شد.<ref>ابن شهرآشوب، مناقب، نجف، مکتبة الحیدریة، ۱۳۷۶، ج۱، ص۱۲۷.</ref> در بعضی مواقع نیز با پای پیاده بدون دستار و کلاه راه می‌رفتند.<ref>طبقات الکبری، ج۱، ص۴۹۹؛ ذهبی، تاریخ الاسلام، بیروت، دارالکتب العربی، ۱۴۰۷، ج۶، ص۳۱.</ref>
  
−
یکی از نمودهای ساده‌زیستی، پرهیز از خوی استکباری است. رسول‌ خدا فرمود: پنج کار را ترک نمی‌کنم، تا پس از آن برای امتم سنت گردد؛ روی زمین با غلامان غذاخوردن، سوار الاغ بی‌پالان شدن بز را با دست خود دوشیدن، لباس پشمینه پوشیدن و به کودکان سلام کردن.<ref>مکارم الاخلاق، ص22.</ref> ایشان هنگامی که سواره بود، اجازه نمی‌داد کسی پیاده با آن حضرت حرکت کند، یا او را با خود سوار می‌کرد و یا اگر فرد نمی‌پذیرفت، می‌فرمود: جلوتر برود و در فلان مکان منتظر باشد.<ref>ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، داراحیاءالکتب العربی، 1961، ج11، ص196.</ref> با توانگر و تنگدست یکسان مصافحه می‌کرد؛<ref>همان.</ref> اگر به خوردن چیزی دعوت می‌شد، آن را کوچک نمی‌شمرد. هر چند خرمایی پوسیده باشد.<ref>مناقب آل ابی طالب، ج1، ص127.</ref>
+
===خانه پیامبر اکرم===
  
−
در خوراک و پوشاک بر غلامان و کنیزانش برتری نمی‌جست.<ref>السیرة الحلبیه، ج3، ص448.</ref> دعوت هر کس را چه آزاد و چه غلام می‌پذیرفت. در دورترین نقاط شهر از بیماران عیادت می‌کرد.<ref>امتاع الاسماع، ج2، ص189.</ref> در خانه به اهل خانه کمک می‌کرد.<ref>همان، ص190.</ref> هنگام نشستن تکیه نمی‌کرد.<ref>طبقات الکبری، ج1، ص371؛ امتاع الاسماع، ج7، ص335.</ref>
+
واقدی از عبدالله بن زید هذلی نقل کرده که می‌گفته است: من خانه‌های همسران رسول‌ خدا را در آن موقع که به فرمان [[عمر بن عبدالعزیز]] ویران کردند دیدم، دیوار حیاط‌ها از خشت خام بود و هر حیاط دارای حجره‌هایی از چوب و شاخ خرما بود که میان آنها را گل اندود کرده بودند، حتی در یک مورد که [[ام سلمه|ام‌سلمه]] در نبود پیامبر صلی الله علیه و آله حجره خود را با خشت خام بنا کرد؛ چون رسول‌ خدا برگشتند و متوجه شدند، فرمودند: این چیست؟ ام‌سلمه گفت: ای رسول‌ خدا خواستم از دید مردم محفوظ باشم، فرمودند: ای ام‌سلمه بدترین چیزی که اموال مسلمانان در آن راه خرج شود، ساختمان است.<ref>طبقات الکبری، ج۱، ص۴۹۹؛ مقریزی، امتاع الاسماع، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۲۰، ج۱۰، ص۹۴.</ref>
  
−
پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: من همان طور غذا می‌خورم که برده غذا می‌خورد، همانطور می‌نشینم که برده می‌نشیند که من بنده‌ای از بندگان خدایم.<ref>طبقات الکبری، ج1، ص394.</ref> پیامبر صلی الله علیه و آله حتی در سلام کردن به کودکان نیز سبقت می‌گرفت. از انس بن مالک نقل است که پیامبر صلی الله علیه و آله مرا برای انجام کاری فرستاد، گروهی از کودکان را دیدم و با ایشان نشستم که پیامبر صلی الله علیه و آله آمد و به کودکان سلام کرد.<ref>مکارم اخلاق، ص16.</ref>
+
در زمان [[ولید بن عبدالملک]] و به دستور وی حجره‌های همسران رسول‌خدا ضمیمه مسجد شد، [[سعید بن مسیب]] گفت: به خدا سوگند دوست می‌داشتم که آن حجره‌ها را به همان حال نگه می‌داشتند، تا آنکه مردم [[مدینه]] و هر کس به آنجا می‌آید، ببیند رسول‌خدا در زندگی خود به چه مقدار کفایت می‌کرد و موجب شود که مردم از مال اندوزی و فخرفروشی دست بردارند و به [[زهد]] رو آورند.<ref>امالی، ص۱۳۰، مکارم الاخلاق، ص۱۱۵.</ref>
  
−
از ابوذر نقل است که رسول‌ خدا بدون امتیاز در میان اصحاب خود می‌نشست‌، هرگاه بیگانه‌ای وارد مجلس می‌شد، ایشان را نمی‌شناخت تا این که بپرسد.<ref>[[سوره احزاب]]، آیه 28-29.</ref>
+
===پرهیز از خوی استکبار===
  
−
علاوه بر این که خود پیامبر صلی الله علیه و آله خصلت ساده‌زیستی داشت، حتی از جانب خدا مامور بود به همسران خود که درخواست زندگی بهتری داشتند، وحی خداوند را اعلام کند: «یا ایها النبی قل لازواجک ان کنتن تردن الحیاة الدنیا و زینتها فتعالین امتعکن و اسرحکن سراحا جمیلا و ان کنتن تردن الله و رسوله والدار الاخرة اعد للمحسنات منکن اجرا عظیما».<ref>حضرت علی علیه السلام، نهج البلاغه، ترجمه محمددشتی، قم، مشرقین، چاپ چهارم، 1379، خطبه160، ص300.</ref>
+
یکی از نمودهای ساده‌زیستی، پرهیز از [[تکبر]] و خوی استکباری است. [[پیامبر اسلام|رسول‌ خدا]] فرمود: پنج کار را ترک نمی‌کنم، تا پس از آن برای امتم [[سنت]] گردد؛ روی زمین با غلامان غذاخوردن، سوار الاغ بی‌پالان شدن، بز را با دست خود دوشیدن، لباس پشمینه پوشیدن و به کودکان [[سلام]] کردن.<ref>مکارم الاخلاق، ص۲۲.</ref> ایشان هنگامی که سواره بود، اجازه نمی‌داد کسی پیاده با آن حضرت حرکت کند، یا او را با خود سوار می‌کرد و یا اگر فرد نمی‌پذیرفت، می‌فرمود: جلوتر برود و در فلان مکان منتظر باشد.<ref>ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، داراحیاءالکتب العربی، ۱۹۶۱، ج۱۱، ص۱۹۶.</ref> با توانگر و تنگدست یکسان مصافحه می‌کرد؛<ref>همان.</ref> اگر به خوردن چیزی دعوت می‌شد، آن را کوچک نمی‌شمرد، هر چند خرمایی پوسیده باشد.<ref>مناقب آل ابی طالب، ج۱، ص۱۲۷.</ref>
  
−
ای پیامبر صلی الله علیه و آله به زنان خود بگو؛ اگر شما زندگانی و زینت دنیا را می‌خواهید، بیایید تا من مهر شما را پرداخته و همه را به خوبی طلاق دهم و اگر طالب خدا و رسول و مشتاق آخرت هستید، همانا خدا به نیکوکاران از شما اجر عظیم عطا خواهد کرد.  
+
در خوراک و پوشاک بر غلامان و کنیزانش برتری نمی‌جست.<ref>السیرة الحلبیه، ج۳، ص۴۴۸.</ref> دعوت هر کس را چه آزاد و چه غلام می‌پذیرفت. در دورترین نقاط شهر از بیماران [[عیادت بیماران|عیادت]] می‌کرد.<ref>امتاع الاسماع، ج۲، ص۱۸۹.</ref> در خانه به اهل خانه کمک می‌کرد.<ref>همان، ص۱۹۰.</ref> هنگام نشستن تکیه نمی‌کرد.<ref>طبقات الکبری، ج۱، ص۳۷۱؛ امتاع الاسماع، ج۷، ص۳۳۵.</ref>
  
−
==ساده‌زیستی پیامبر صلی الله علیه و آله از زبان علی علیه السلام==
+
پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: من همان طور غذا می‌خورم که برده غذا می‌خورد، همانطور می‌نشینم که برده می‌نشیند که من بنده‌ای از بندگان خدایم.<ref>طبقات الکبری، ج۱، ص۳۹۴.</ref> پیامبر صلی الله علیه و آله حتی در سلام کردن به کودکان نیز سبقت می‌گرفت. از [[انس بن مالک]] نقل است که پیامبر صلی الله علیه و آله مرا برای انجام کاری فرستاد، گروهی از کودکان را دیدم و با ایشان نشستم که پیامبر صلی الله علیه و آله آمد و به کودکان سلام کرد.<ref>مکارم اخلاق، ص۱۶.</ref>
  
−
علی علیه السلام پیامبر صلی الله علیه و آله و زندگی او را این گونه توصیف می‌کند: «پیامبر صلی الله علیه و آله از دنیا چندان نخورد که دهان را پرکند و به دنیا با گوشه چشم نگریست، دو پهلویش از تمام مردم فرورفته‌تر و شکمش از همه خالی‌تر بود، دنیا را به او نشان دادند؛ اما نپذیرفت... روی زمین می‌نشست و غذا می‌خورد و چون برده ساده می‌نشست، با دست خود کفش خود را وصله می‌زد و جامه خود را با دست خود می‌دوخت... پرده‌ای بر در خانه آویخته بود که نقش و نگار داشت، به یکی از همسران فرمود: این پرده را از چشمان من دور کن که هرگاه نگاهم به آن می‌افتد، به یاد دنیا و زینت های آن می‌افتم، پیامبر صلی الله علیه و آله با دل از دنیا روی گرداند و یادش را از جان خود ریشه کن کرد...».<ref>محمدی ری شهری و همکاران، حکمت نامه پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله، قم، دارالحدیث، 1386، ج8، ص200.</ref>
+
از [[ابوذر غفاری|ابوذر]] نقل است که رسول‌ خدا بدون امتیاز در میان [[صحابی|اصحاب]] خود می‌نشست‌، هرگاه بیگانه‌ای وارد مجلس می‌شد، ایشان را نمی‌شناخت تا این که بپرسد.<ref>[[سوره احزاب]]، آیه ۲۸-۲۹.</ref>
  
−
==مراتب ساده‌زیستی==
+
علاوه بر این که خود پیامبر صلی الله علیه و آله خصلت ساده‌زیستی داشت، حتی از جانب خدا مامور بود به همسران خود که درخواست زندگی بهتری داشتند، [[وحی]] خداوند را اعلام کند: «یا ایها النبی قل لازواجک ان کنتن تردن الحیاة الدنیا و زینتها فتعالین امتعکن و اسرحکن سراحا جمیلا و ان کنتن تردن الله و رسوله والدار الآخرة اعد للمحسنات منکن اجرا عظیما».<ref>حضرت علی علیه السلام، نهج البلاغه، ترجمه محمددشتی، قم، مشرقین، چاپ چهارم، ۱۳۷۹، خطبه۱۶۰، ص۳۰۰.</ref> ای پیامبر صلی الله علیه و آله به زنان خود بگو؛ اگر شما زندگانی و زینت دنیا را می‌خواهید، بیایید تا من مهر شما را پرداخته و همه را به خوبی [[طلاق]] دهم و اگر طالب خدا و رسول و مشتاق [[آخرت]] هستید، همانا خدا به نیکوکاران از شما اجر عظیم عطا خواهد کرد.
  
−
مراتب ساده‌زیستی از دو منظر مورد توجه است:
+
==پانویس==
−
 
+
<references />
−
* 1. ساده‌زیستی خود یکی از مراتب زهد است و برای رسیدن به زهد باید این مرحله را طی کرد. ساده‌زیستی هر چند به معنای زهد و بی‌رغبتی به دنیا نیست؛ ولی یکی از راه‌های کسب آن است و ترویج فرهنگ ساده‌زیستی در جامعه به تقویت فرهنگ زهدگرایی می‌انجامد.<ref>مصطفی؛ دلشاد تهرانی، سیره نبوی «منطق عملی»، تهران، دریا چاپ دوم، 1385، ج1، ص327.</ref>
+
==منابع==
 +
*فاطمه عادلی، ساده زیستی پیامبر صلی الله علیه و آله، [http://www.pajoohe.ir دانشنامه پژوهه]، بازیابی: ۲۷ اردیبهشت ۱۳۹۳.
 +
*زهرا نساجی، خانواده‌ ها و رعایت الگوی مصرف، پیام زن، مهر ۱۳۸۸، شماره ۲۱۱،ص۲۴، در دسترس در [http://www.hawzah.net/fa/Magazine/View/3992/7029/85229 پایگاه اطلاع رسانی حوزه]، بازیابی: ۲۷ اردیبهشت ۱۳۹۳.
  
−
* 2. ساده‌زیستی دارای مراتبی است که با توجه به شخصیت و شأنیت افراد متفاوت است. به طوری که لزوم ساده‌زیستی در رهبران و کارگزاران از شدت بیشتری برخوردار است و هر چه مسوولیت‌ها سنگین‌تر شود، ساده‌زیستی یک امر واجب می‌شود.<ref>شرح نهج البلاغه، ج11، ص32.</ref>
+
{{شناختنامه رسول خدا (ص)}}
  
−
[[امام علی]] علیه السلام می‌فرماید: بر پیشوایان حق است تا می‌توانند خود را به حال فقیرترین مردم درآورند، تا فقیر به فقرش راضی باشد.<ref>مجلسی، بحارالانوار، بیروت، الوفاء، چاپ دوم، 1403، ج69، ص47.</ref>
+
{{سنجش کیفی
−
 
+
|سنجش=شده
−
==مقایسه فقر و ساده‌زیستی==
+
|شناسه= متوسط
−
 
+
|عنوان بندی مناسب= خوب
−
فقر به معنای ناداری است که در روایات امری نکوهیده است:
+
|کفایت منابع و پی نوشت ها= خوب
−
 
+
|رعایت سطح مخاطب عام= خوب
−
* پیامبر صلی الله علیه و آله: فقر از کشته شدن سخت‌تر است.
+
|رعایت ادبیات دانشنامه ای= خوب
−
* [[امام علی]] علیه السلام: گور بهتر از فقر و ناداری است.<ref>شرح نهج البلاغه، ج17، ص119.</ref>
+
|جامعیت= خوب
−
 
+
|رعایت اختصار= خوب
−
اما در مورد ساده‌زیستی باید گفت که فرد در عین توانایی داشتن زندگی بهتر با توجه به درجه معنویت خود و تأسی از ائمه معصومین، خود به دنبال زندگی ساده و بی‌پیرایه است. «از طرفی برای ساده‌زیستی حدود و مرزهایی وجود دارد که این حدود لایتغیر است، از جمله نفی‌ اسراف، تبذیر، اتراف و تجمل است و همچنین رعایت کفاف، عفاف، قناعت و... است، با توجه به این نکات ساده‌زیستی علی‌رغم تغییر صورت آن در زمان‌های مختلف دارای حدود و مرزهای ثابت است».<ref>سیره نبوی «منطق عملی»، ج1، ص359؛ برای مطالعه بیشتر در مورد ساده زیستی پیامبر به همین کتاب رجوع شود.</ref> در مقایسه‌ای دیگر باید گفت: ساده‌زیستی امری پسندیده و مورد توجه معصومین علیهم السلام است.
+
|سیر منطقی= خوب
−
 
+
|کیفیت پژوهش= خوب
−
شهید مطهری در باب سیره عملی پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله می‌نویسد: زهد و ساده ‌زیستی از اصول زندگی او بود. در عین سادگی طرفدار فلسفه فقر نبود. بکارگیری مال و ثروت را به سود جامعه و در راههای مشروع لازم می‌شمرد و می‌فرمود: «نعم المال الصالح للرجل الصالح».<ref>وحی و نبوت، شهید مطهری، تهران، صدرا، ص136.</ref>
+
}}
−
 
 
−
مسلما ادامه حیات در گرو بهره ‌برداری و استفاده از امکانات موجود و سرمایه ‌های دنیوی است. پروردگار متعال به پیامبر مکرم اسلام می‌گوید: {{متن قرآن|«قُلْ مَنْ حَرَّمَ زینَةَ اللّهِ الَّتی أَخْرَجَ لِعِبادِهِ وَالْطَّیباتِ مِنَ الرِّزْقِ قُلْ هی لِلَّذینَ آمَنُواْ فی الْحَیاةِ الدُّنْیا خالِصَةً یوْمَ الْقِیامَةِ کَذالِکَ نُفَصِّلُ الآیاتِ لِقَوْمٍ یعْلَمُونَ»}}؛<ref>[[سوره اعراف]]، 32.</ref> بگو ای پیامبر چه کسی زینت‌های خدا را که برای بندگان خود آفریده است، حرام کرده و از صرف رزق حلال و پاکیزه منع نموده؟ بگو : این نعمت‌ها در دنیا برای اهل ایمان است و خالص اینها در آخرت برایشان خواهد بود.
 
−
 
 
−
==پانویس==
 
−
<references/>
 
−
 
 
−
==منابع==
 
−
* فاطمه عادلی، ساده زيستي پيامبر صلی الله علیه و آله، [http://www.pajoohe.com/fa/index.php?Page=definition&UID=37927 پژوهشگاه باقرالعلوم علیه السلام]، بازیابی: 27 اردیبهشت 1393.
 
−
* زهرا نساجی، خانواده‌ ها و رعایت الگوی مصرف، پیام زن، مهر 1388، شماره 211،
 
−
ص24، در دسترس در [http://www.hawzah.net/fa/Magazine/View/3992/7029/85229 پایگاه اطلاع رسانی حوزه]، بازیابی: 27 اردیبهشت 1393.
 
  
 
[[رده:سنت های پیامبر اکرم]]
 
[[رده:سنت های پیامبر اکرم]]
 
[[رده:پیامبر اکرم]]
 
[[رده:پیامبر اکرم]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۳۰ سپتامبر ۲۰۲۰، ساعت ۰۹:۳۲

Confirm3.jpg

ساده زیستی مورد نظر اسلام عبارت از عدم دلبستگی به مظاهر دنیا و رهایی از تجملات و تشریفات زاید زندگی و بی پیرایه بودن است، و مقابل آن تجملگرایی و رفاه زدگی است. ساده زیستی از ویژگی های بارز پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) به عنوان الگوی نیکوی مسلمانان می باشد.

مفهوم ساده‌زیستی

ساده‌زیستی خود یکی از مراتب زهد است و برای رسیدن به زهد باید این مرحله را طی کرد. ساده‌زیستی هر چند به معنای زهد و بی‌رغبتی به دنیا نیست؛ ولی یکی از راه‌های کسب آن است و ترویج فرهنگ ساده‌زیستی در جامعه به تقویت فرهنگ زهدگرایی می‌انجامد.[۱]

ساده‌زیستی دارای مراتبی است که با توجه به شخصیت و شأنیت افراد متفاوت است. به طوری که لزوم ساده‌زیستی در رهبران و کارگزاران از شدت بیشتری برخوردار است و هر چه مسوولیت‌ها سنگین‌تر شود، ساده‌زیستی یک امر واجب می‌شود.[۲] امام علی علیه السلام می‌فرماید: بر پیشوایان حق است تا می‌توانند خود را به حال فقیرترین مردم درآورند، تا فقیر به فقرش راضی باشد.[۳]

در مورد ساده‌زیستی باید گفت که فرد در عین توانایی داشتن زندگی بهتر، با توجه به درجه معنویت خود و تأسی از ائمه معصومین، خود به دنبال زندگی ساده و بی‌پیرایه است. «از طرفی برای ساده‌زیستی حدود و مرزهایی وجود دارد که این حدود لایتغیر است، از جمله نفی‌ اسراف، تبذیر، اتراف و تجمل است و همچنین رعایت کفاف، عفاف، قناعت و... است. با توجه به این نکات، ساده‌زیستی علی‌رغم تغییر صورت آن در زمان‌های مختلف، دارای حدود و مرزهای ثابت است».[۴] در مقایسه‌ای دیگر باید گفت: ساده‌زیستی امری پسندیده و مورد توجه معصومین علیهم السلام است.

شهید مطهری در باب سیره عملی پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله می‌نویسد: زهد و ساده ‌زیستی از اصول زندگی او بود. در عین سادگی، طرفدار فلسفه فقر نبود. بکارگیری مال و ثروت را به سود جامعه و در راههای مشروع لازم می‌شمرد و می‌فرمود: «نعم المال الصالح للرجل الصالح».[۵]

مسلما ادامه حیات در گرو بهره ‌برداری و استفاده از امکانات موجود و سرمایه ‌های دنیوی است. پروردگار متعال به پیامبر مکرم اسلام می‌گوید: «قُلْ مَنْ حَرَّمَ زینَةَ اللّهِ الَّتی أَخْرَجَ لِعِبادِهِ وَالْطَّیباتِ مِنَ الرِّزْقِ قُلْ هی لِلَّذینَ آمَنُواْ فی الْحَیاةِ الدُّنْیا خالِصَةً یوْمَ الْقِیامَةِ کَذالِکَ نُفَصِّلُ الآیاتِ لِقَوْمٍ یعْلَمُونَ»؛[۶] بگو ای پیامبر چه کسی زینت‌های خدا را که برای بندگان خود آفریده است، حرام کرده و از صرف رزق حلال و پاکیزه منع نموده؟ بگو: این نعمت‌ها در دنیا برای اهل ایمان است و خالص اینها در آخرت برایشان خواهد بود.

ساده‌زیستی پیامبر اسلام

امام علی علیه السلام، پیامبر صلی الله علیه و آله و زندگی او را این گونه توصیف می‌کند: «پیامبر صلی الله علیه و آله از دنیا چندان نخورد که دهان را پرکند و به دنیا با گوشه چشم نگریست، دو پهلویش از تمام مردم فرورفته‌تر و شکمش از همه خالی‌تر بود، دنیا را به او نشان دادند؛ اما نپذیرفت... روی زمین می‌نشست و غذا می‌خورد و چون برده ساده می‌نشست، با دست خود کفش خود را وصله می‌زد و جامه خود را با دست خود می‌دوخت... پرده‌ای بر در خانه آویخته بود که نقش و نگار داشت، به یکی از همسران فرمود: این پرده را از چشمان من دور کن که هرگاه نگاهم به آن می‌افتد، به یاد دنیا و زینت های آن می‌افتم، پیامبر صلی الله علیه و آله با دل از دنیا روی گرداند و یادش را از جان خود ریشه کن کرد...».[۷]

خوراک پیامبر اکرم

عمر می‌گفت: روزی به اتاق پیامبر صلی الله علیه و آله رفتم، دیدم او بر بوریا خفته بود و بوریا بر پهلوی او رد انداخته بود و اندوخته خوراک پیامبر صلی الله علیه و آله هم چیزی جز دو مشت جو و یک مشت تره نبود؛ گریه‌ام گرفت. پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: ای پسر خطاب چرا گریه می‌کنی؟ گفتم: چرا گریه نکنم؟ تو برگزیده خدایی و این اندوخته غذایی توست، در حالی که خسرو و قیصر غرق در میوه و نعمت‌های فراوانند، فرمود: ای عمر خشنود نیستی که دنیا از آن ایشان و آخرت از آن ما باشد؟ من هم پذیرفتم.[۸]

روایت‌های مختلفی در مورد خوراک ایشان نقل شده است؛ از جمله این که ایشان هیچگاه سه شب متوالی سیر غذا نخورد، تا رحلت فرمود.[۹] گاهی سه ماه متوالی بر خانواده پیامبر صلی الله علیه و آله می‌گذشت که آتشی برای پختن غذا روشن نمی‌کردند؛ زیرا بیشتر خوراک ایشان آب و خرما بود، گاه همسایه‌ها زیادی شیر گوسفندان خود را برای پیامبر صلی الله علیه و آله می‌فرستادند.[۱۰] پیامبر صلی الله علیه و آله حتی دو روز پیاپی از نان جو هم سیر نشد.[۱۱]

از انس بن مالک نقل است، فاطمه سلام الله علیها قطعه نانی برای رسول‌خدا آورد، پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: ای فاطمه این چیست؟ گفت: قرص نانی پخته‌ام، دلم آرام نگرفت تا این قطعه را برای شما آوردم. فرمود: دخترم این اولین غذایی است که از سه روز پیش تاکنون به دهان پدرت رسیده است.[۱۲] باز از انس بن مالک است، هرگز در غذای روز یا شب پیامبر صلی الله علیه و آله نان و گوشت با هم در سفره نبود؛ مگر در مهمانی‌ها.[۱۳]

از ابو امامه نقل شده که گفته است: هیچگاه از سفره خاندان پیامبر صلی الله علیه و آله حتی قطعه نان جوینی هم باقی نمی‌ماند.[۱۴]

پوشاک پیامبر اکرم

پیامبر سادگی را در پوشاک هم رعایت می‌کرد. ایشان بعضی اوقات جامه خود را وصله می‌کرد.[۱۵] گاهی لباس پشمینه می‌پوشید.[۱۶]

از انس بن مالک روایت شده، پادشاه روم ردایی از سندس به پیامبر صلی الله علیه و آله هدیه کرد، رسول‌خدا آن را پوشید، مردم گفتند: ای رسول‌خدا آیا این جامه از آسمان بر شما نازل شده است؟ پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: از این تعجب می‌کنید و حال آنکه سوگند به کسی که جانم در دست اوست، دستمالی از دستمال‌های سعد بن معاذ در بهشت، بهتر از این است. آنگاه آن را نزد جعفر بن ابیطالب فرستاد که به نجاشی برگرداند[۱۷] و در نقل دیگر قبای حریری به رسول‌ خدا صلی الله علیه و آله هدیه شد که نخست آن را پوشید و در آن نماز گزارد؛ سپس از پوشیدن آن منصرف شد و آن را بیرون آورد و فرمود: برای پرهیزکاران شایسته نیست.[۱۸]

محل خواب حضرت نیز بسیار ساده بود. تشک پیامبر صلی الله علیه و آله چرمی از لیف خرما بود.[۱۹] از عایشه نقل است که روزی بانویی از انصار به خانه ما آمد و رختخواب پیامبر که یک عبای تا شده بود، دید و تشکی انباشته از پشم فرستاد، چون رسول‌ خدا پیش من آمد، فرمود: این چیست؟ گفتم: بانوی انصاری چون رختخواب شما را دید این را فرستاد. پیامبر فرمود: این را برگردان، ای عایشه اگر می‌خواستم خداوند کوه‌هایی از طلا و نقره در اختیارم قرار می‌داد.[۲۰]

در روایت دیگری از عبدالله بن مسعود است که می‌گفت، پیامبر صلی الله علیه و آله بر روی حصیری خوابید که روی پوست ایشان اثر و نشانه انداخته بود؛ چون بیدار شد، من شروع به دست کشیدن به محل نشان حصیر کردم و گفتم چه می‌شود اگر به ما اجازه فرمایی که روی این حصیر چیزی بگسترانیم تا از تاثیر آن محفوظ بمانی؟ پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: مرا با دنیا چه کار است، مثل من و دنیا چون سواری است که زیر درختی سایه می‌گیرد و سپس به سرعت حرکت می‌کند و درخت را رها می‌کند.[۲۱]

مرکب پیامبر اکرم

تواضع و فروتنی پیامبر صلی الله علیه و آله به حدی بود که در وسایل و زندگی شخصی ایشان نمود داشت، از جمله مرکب ایشان بود، ایشان علاوه بر اسب بر شتر و قاطر نیز سوار می‌شدند.[۲۲] و گاهی نیز کسی را هم ترک خود سوار می‌کرد.[۲۳] در مواردی هم بر خر بی‌پالان سوار می‌شد.[۲۴] در بعضی مواقع نیز با پای پیاده بدون دستار و کلاه راه می‌رفتند.[۲۵]

خانه پیامبر اکرم

واقدی از عبدالله بن زید هذلی نقل کرده که می‌گفته است: من خانه‌های همسران رسول‌ خدا را در آن موقع که به فرمان عمر بن عبدالعزیز ویران کردند دیدم، دیوار حیاط‌ها از خشت خام بود و هر حیاط دارای حجره‌هایی از چوب و شاخ خرما بود که میان آنها را گل اندود کرده بودند، حتی در یک مورد که ام‌سلمه در نبود پیامبر صلی الله علیه و آله حجره خود را با خشت خام بنا کرد؛ چون رسول‌ خدا برگشتند و متوجه شدند، فرمودند: این چیست؟ ام‌سلمه گفت: ای رسول‌ خدا خواستم از دید مردم محفوظ باشم، فرمودند: ای ام‌سلمه بدترین چیزی که اموال مسلمانان در آن راه خرج شود، ساختمان است.[۲۶]

در زمان ولید بن عبدالملک و به دستور وی حجره‌های همسران رسول‌خدا ضمیمه مسجد شد، سعید بن مسیب گفت: به خدا سوگند دوست می‌داشتم که آن حجره‌ها را به همان حال نگه می‌داشتند، تا آنکه مردم مدینه و هر کس به آنجا می‌آید، ببیند رسول‌خدا در زندگی خود به چه مقدار کفایت می‌کرد و موجب شود که مردم از مال اندوزی و فخرفروشی دست بردارند و به زهد رو آورند.[۲۷]

پرهیز از خوی استکبار

یکی از نمودهای ساده‌زیستی، پرهیز از تکبر و خوی استکباری است. رسول‌ خدا فرمود: پنج کار را ترک نمی‌کنم، تا پس از آن برای امتم سنت گردد؛ روی زمین با غلامان غذاخوردن، سوار الاغ بی‌پالان شدن، بز را با دست خود دوشیدن، لباس پشمینه پوشیدن و به کودکان سلام کردن.[۲۸] ایشان هنگامی که سواره بود، اجازه نمی‌داد کسی پیاده با آن حضرت حرکت کند، یا او را با خود سوار می‌کرد و یا اگر فرد نمی‌پذیرفت، می‌فرمود: جلوتر برود و در فلان مکان منتظر باشد.[۲۹] با توانگر و تنگدست یکسان مصافحه می‌کرد؛[۳۰] اگر به خوردن چیزی دعوت می‌شد، آن را کوچک نمی‌شمرد، هر چند خرمایی پوسیده باشد.[۳۱]

در خوراک و پوشاک بر غلامان و کنیزانش برتری نمی‌جست.[۳۲] دعوت هر کس را چه آزاد و چه غلام می‌پذیرفت. در دورترین نقاط شهر از بیماران عیادت می‌کرد.[۳۳] در خانه به اهل خانه کمک می‌کرد.[۳۴] هنگام نشستن تکیه نمی‌کرد.[۳۵]

پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: من همان طور غذا می‌خورم که برده غذا می‌خورد، همانطور می‌نشینم که برده می‌نشیند که من بنده‌ای از بندگان خدایم.[۳۶] پیامبر صلی الله علیه و آله حتی در سلام کردن به کودکان نیز سبقت می‌گرفت. از انس بن مالک نقل است که پیامبر صلی الله علیه و آله مرا برای انجام کاری فرستاد، گروهی از کودکان را دیدم و با ایشان نشستم که پیامبر صلی الله علیه و آله آمد و به کودکان سلام کرد.[۳۷]

از ابوذر نقل است که رسول‌ خدا بدون امتیاز در میان اصحاب خود می‌نشست‌، هرگاه بیگانه‌ای وارد مجلس می‌شد، ایشان را نمی‌شناخت تا این که بپرسد.[۳۸]

علاوه بر این که خود پیامبر صلی الله علیه و آله خصلت ساده‌زیستی داشت، حتی از جانب خدا مامور بود به همسران خود که درخواست زندگی بهتری داشتند، وحی خداوند را اعلام کند: «یا ایها النبی قل لازواجک ان کنتن تردن الحیاة الدنیا و زینتها فتعالین امتعکن و اسرحکن سراحا جمیلا و ان کنتن تردن الله و رسوله والدار الآخرة اعد للمحسنات منکن اجرا عظیما».[۳۹] ای پیامبر صلی الله علیه و آله به زنان خود بگو؛ اگر شما زندگانی و زینت دنیا را می‌خواهید، بیایید تا من مهر شما را پرداخته و همه را به خوبی طلاق دهم و اگر طالب خدا و رسول و مشتاق آخرت هستید، همانا خدا به نیکوکاران از شما اجر عظیم عطا خواهد کرد.

پانویس

  1. ↑ مصطفی؛ دلشاد تهرانی، سیره نبوی «منطق عملی»، تهران، دریا چاپ دوم، ۱۳۸۵، ج۱، ص۳۲۷.
  2. ↑ شرح نهج البلاغه، ج۱۱، ص۳۲.
  3. ↑ مجلسی، بحارالانوار، بیروت، الوفاء، چاپ دوم، ۱۴۰۳، ج۶۹، ص۴۷.
  4. ↑ سیره نبوی «منطق عملی»، ج۱، ص۳۵۹؛ برای مطالعه بیشتر در مورد ساده زیستی پیامبر به همین کتاب رجوع شود.
  5. ↑ وحی و نبوت، شهید مطهری، تهران، صدرا، ص۱۳۶.
  6. ↑ سوره اعراف، ۳۲.
  7. ↑ محمدی ری شهری و همکاران، حکمت نامه پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله، قم، دارالحدیث، ۱۳۸۶، ج۸، ص۲۰۰.
  8. ↑ بیهقی، سنن الکبری، بیروت، دارالفکر، ج۷، ص۴۶؛ ابن حبان، صحیح ابن حبان، موسسه الرساله، ۱۴۱۴، ج۹، ص۴۹۷.
  9. ↑ طبرسی، الاحتجاج، نجف، دارالنعمان، ۱۳۸۶، ج۱، ص۳۳۵؛ سنن الکبری، ج۲، ص۱۵۰.
  10. ↑ ابن سعد، طبقات الکبری، بیروت، دارصادر، بی تا، ج۱، ص۳۰۷؛ سنن الکبری، ج۷، ص۴۷.
  11. ↑ احمد بن حنبل، مسند احمد، بیروت، دارصادر، بی تا، ج۶، ص۹۷؛ ابن کثیر، البدایة والنهایة، بیروت، داراحیاءالتراث العربی، ۱۴۰۸، ج۶، ص۵۸.
  12. ↑ طبقات الکبری، ج۱، ص۴۰۰؛ ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۵، ج۴، ص۱۲۲.
  13. ↑ طبقات الکبری، ج۱، ص۴۰۴؛ صحیح ابن حبان، ج۱۴، ص۲۷۴.
  14. ↑ شیخ حر عاملی، وسائل الشیعه، قم، موسسه آل البیت، چاپ دوم، ۱۴۱۴، ج۵، ص۵۴؛ فضل الله؛راوندی، النوادر، قم، دارالحدیث، ص۱۵۲.
  15. ↑ شیخ صدوق، امالی، قم، موسسه بعثت، ۱۴۱۷، ص۱۳۰؛ مکارم الخلاق، ص۱۱۵.
  16. ↑ طبقات الکبری، ج۱، ص۴۵۶؛ذهبی، میزان الاعتدال، بیروت، دارالمعرفه، ج۳، ص۱۲۸.
  17. ↑ بخاری، صحیح، استانبول، دارالفکر، ۱۴۰۱، ج۷، ص۲۸؛ طبقات الکبری، ج۱، ص۴۵۷.
  18. ↑ طبقات الکبری، ج۱، ص۴۶۵.
  19. ↑ همان؛ تاریخ مدینه دمشق، ج۴، ص۱۰۵.
  20. ↑ طبقات الکبری، ج۱، ص۴۶۵؛ الحلبی، السیرة الحلبیه، بیروت، دارالمعرفه،۱۴۰۰، ج۳، ص۴۵۴.
  21. ↑ طبقات الکبری، ج۱، ص۳۶۳؛ تاریخ مدینه دمشق، ج۳، ص۳۹۰.
  22. ↑ طبقات الکبری، ج۱، ص۳۷۲؛ متقی هندی، کنزالعمال، بیروت، موسسه الرسالة، ۱۴۰۹، ج۷، ص۹۸.
  23. ↑ امالی، ص۱۳۰؛ مکارم الاخلاق، ص۱۱۵.
  24. ↑ ابن شهرآشوب، مناقب، نجف، مکتبة الحیدریة، ۱۳۷۶، ج۱، ص۱۲۷.
  25. ↑ طبقات الکبری، ج۱، ص۴۹۹؛ ذهبی، تاریخ الاسلام، بیروت، دارالکتب العربی، ۱۴۰۷، ج۶، ص۳۱.
  26. ↑ طبقات الکبری، ج۱، ص۴۹۹؛ مقریزی، امتاع الاسماع، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۲۰، ج۱۰، ص۹۴.
  27. ↑ امالی، ص۱۳۰، مکارم الاخلاق، ص۱۱۵.
  28. ↑ مکارم الاخلاق، ص۲۲.
  29. ↑ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، داراحیاءالکتب العربی، ۱۹۶۱، ج۱۱، ص۱۹۶.
  30. ↑ همان.
  31. ↑ مناقب آل ابی طالب، ج۱، ص۱۲۷.
  32. ↑ السیرة الحلبیه، ج۳، ص۴۴۸.
  33. ↑ امتاع الاسماع، ج۲، ص۱۸۹.
  34. ↑ همان، ص۱۹۰.
  35. ↑ طبقات الکبری، ج۱، ص۳۷۱؛ امتاع الاسماع، ج۷، ص۳۳۵.
  36. ↑ طبقات الکبری، ج۱، ص۳۹۴.
  37. ↑ مکارم اخلاق، ص۱۶.
  38. ↑ سوره احزاب، آیه ۲۸-۲۹.
  39. ↑ حضرت علی علیه السلام، نهج البلاغه، ترجمه محمددشتی، قم، مشرقین، چاپ چهارم، ۱۳۷۹، خطبه۱۶۰، ص۳۰۰.

منابع

  • فاطمه عادلی، ساده زیستی پیامبر صلی الله علیه و آله، دانشنامه پژوهه، بازیابی: ۲۷ اردیبهشت ۱۳۹۳.
  • زهرا نساجی، خانواده‌ ها و رعایت الگوی مصرف، پیام زن، مهر ۱۳۸۸، شماره ۲۱۱،ص۲۴، در دسترس در پایگاه اطلاع رسانی حوزه، بازیابی: ۲۷ اردیبهشت ۱۳۹۳.
حضرت محمد (صلی الله علیه و آله)
رحمة للعالمین.jpg
رویدادهای مهم زندگی
حمله اصحاب فیل به مکه • سفر پیامبر اکرم به شام • ازدواج با حضرت خدیجه کبری (س) • گذاشتن سنگ حجرالاسود در جای خویش • مبعث • معراج • ولادت حضرت فاطمه سلام الله علیها • رفتن به شعب ابی طالب • عام الحزن•سفر به طائف • هجرت به مدینه • ازدواج حضرت علی (ع) و حضرت فاطمه (س) • غزوه بدر • غزوه احد • غزوه احزاب • صلح حدیبیه • غزوه خیبر • سریه ذات السلاسل • فتح مکه • غزوه حنین • غزوه تبوک • غدیر خم
بستگان
امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب (ع) •عبدالله بن عبدالمطلب(س) • عبدالمطلب • ابوطالب(ع) • حمزه بن عبدالمطلب(ع) • عباس بن عبدالمطلب • ابولهب • جعفر طیار • آمنه(س) • فاطمه بنت اسد(س) • خدیجه کبری(س) • حضرت زهرا(س) • امام حسن(ع) • امام حسین(ع) • حضرت زینب(س)
اصحاب
سلمان فارسی • عمار بن یاسر • ابوذر • مقداد • ابوسلمه مخزومی • زيد بن حارثه • عثمان بن مظعون • مصعب بن عمیر • ابوبکر • طلحه • زبیر • عثمان بن عفان • عمر بن خطاب • سعد بن ابی وقاص • عبدالله بن مسعود • اسعد بن زراره • سعد بن معاذ • سعد بن عباده • عثمان بن حنیف • سهل بن حنیف • ابو ایوب انصاری • حذیفة بن یمان• خالد بن سعيد • خزیمة بن ثابت • عبدالله بن رواحه • اویس قرنی • عبدالله بن مسعود • بلال حبشی
مکان های مرتبط
مکه • مدینه • غار حرا • کعبه • شعب ابوطالب • غدیر خم • فدک • بقیع • غار ثور • مسجد قبا • مسجد النبی • مسجد الحرام



برگرفته از «https://wiki.ahlolbait.com/index.php?title=ساده_زیستی_پیامبر_اکرم_(ص)&oldid=129384»
آپارات موسسه اهل البیت علیهم السلام کانال عکس نوشته قرآن و حدیث در اینستاگرام تلگرام قرآن و حدیث کانال قرآن و حدیث در ایتا