جامعیت مقاله متوسط
مقاله مورد سنجش قرار گرفته است

عید غدیر: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
جز (ویرایش)
 
(۱۰ نسخه‌ٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
هيجدهم ذي الحجه روز غدير خم را مسلمين خصوصاً شيعيان عيد شمرده اند.
+
{{خوب}}
{{شناختنامه امام علی (ع)}}
+
[[۱۸ ذی الحجه|هیجدهم ذی الحجه]] روز '''عید غدیر''' است. طبق منابع متعدد و معتبر [[شیعه]] و [[اهل سنت|سنی]]، در این روز در سال دهم هجرت، [[پیامبر اکرم]] صلی الله علیه و آله به دستور خدا، [[امام علی]] علیه السلام را به مقام [[خلافت]] و [[امامت]] منصوب کرد. در روایتی از پیامبر اسلام، این روز برترین عید امت اسلامی شمرده شده است.
 
 
== مفهوم عید ==
 
 
 
لغويون عيد را از مشتقات ماده "ع و د" به معناي بازگشت مي دانند و در نوروز بازگشت حيات را به پيكر سرد گرامي مي دارند، حياتي كه در هجوم خزان به سردي مي گرايد و در بيداد سرماي زمستان تا مرز نيستي پيش مي رود تا آن جا كه گويي هرگز نبوده است.
 
 
 
در مقام تطبيق اين نكته با موازين مكتبي و مذهبي بايد گفت عيد آدمي بزرگداشت بازگشت حيات معنوي انسان است. در چنين باوري نوروز انسان روزي است كه وي به خويشتن باز گردد و گمشده اش را دريابد.
 
 
 
مثلاً در ماه مبارك [[رمضان]] آدمي بعد از سي روز جهاد و مجاهده با نفس سركش تمام ناخالصي هاي وجودش را ذوب مي كند تا عبوديت ناب در آن تجلي كند و آنگاه [[عيد فطر]] است.
 
 
 
پس عيد اسلامي بازگشت حيات است و تعيين آن بر عهده شرع اقدس. غدير بنا بر اين تفسير هر دو شرط را دارد يعني هم بازگشت به خويشتن است و هم از طرف شرع مشخص شده است. غدير بازگشت حيات دوباره اسلام است، علاوه اين كه عيد غدير تشريع هم شده است.
 
 
 
 
 
== عید بودن غدیر ==
 
 
 
در زير به نمونه هايي از رواياتي كه غدير را عيد شمرده اند، اشاره مي شود:
 
 
 
[[فرات بن ابراهيم كوفي]] از [[امام صادق]] عليه السلام نقل مي كند كه ايشان به نقل از پيامبر اكرم فرمودند: يوم غدير خم افضل اعياد امتي؛ روز غدير بزرگترين عيد امت من است.  
 
 
 
[[حسن بن راشد]] مي گويد از امام صادق عليه السلام پرسيدم: غير از عيد فطر و قربان براي مسلمانان عيد ديگري هم هست؟ فرمودند: بلي و اين عيد از آن دو عيد ديگر با فضيلت تر است. گفتم: كدام روز است؟ فرمود: روز هيجدهم ماه [[ذی الحجه]] عيد غديرخم. عرض كردم: قربانت شوم در آن روز چه اعمالي انجام دهيم؟
 
 
 
فرمودند: [[روزه]] بگيريد بر محمد و آلش صلوات بفرستيد... يقين بدانيد [[انبياء]] عليهم السلام روزي كه وصي خود را نصب مي كردند امر مي كردند كه آن روز را جشن بگيرند.
 
 
 
وقتي به [[سيره ائمه]] و پيامبر اكرم مراجعه مي شود در مي يابيم كه پيامبر و اميرمؤمنان و ساير ائمه با روز غدير به عنوان يك عيد برخورد كرده و مسلمانان را به تبريك و تهنيت گفتن به هم دعوت کرده اند. [[امام حسن]] عليه السلام روز عيد غدير در [[كوفه]] مهماني بزرگي برپا مي داشتند.
 
 
 
امام علي با فرزندان و گروهي از پيروانش بعد از نماز براي شركت در مجلس به منزل امام حسن عليه السلام مي رفتند. و پس از اتمام مهماني امام حسن عليه السلام هدايايي به مردم اعطا مي فرمود. لذا اين حركت امام حسن عليه السلام موجب شد مردم به روز عيد غدير عادت كنند.
 
 
 
 
 
== اعمال عید غدير ==
 
 
 
حادثه غدير حادثه بزرگي است و عيد غدير عيدي بزرگ و شايد شريف ترين عيد مسلمانان است. در بيان [[ائمه اطهار]] عليهم السلام براي اين روز بزرگ اعمالي وارد شده است كه به برخي از آنان اشاره مي شود:
 
 
 
<I>1ـ تحكيم بيعت با ولايت</I>
 
 
 
همان گونه كه پيامبر اكرم بعداز نصب امام علي عليه السلام به امامت مسلمين به جماعت مسلمانان امر كرد كه با او بيعت كنند در سال روز آن حماسه جاويد پيامبر تجديد آن بيعت سفارش شده است. لذا زيارت اميرالمومنين و ساير ائمه مستحب است. به همين منظور ادعيه زيادي نيز وارد شده است.
 
 
 
<I>2ـ اظهار سرور و شادماني</I>
 
 
 
در وصف شيعه و شيعيان گفته شده است كه به شادي ما ائمه شادند و به حزن ما محزون و مسلم است كه عيد غدير شادي بخش ترين عيد ائمه است و شادماني شيعه در اين روز فرض است و [[هارون]] گويد در روز هيجدهم ذي الحجه خدمت [[امام صادق]] عليه السلام رسيدم كه فرمود: حقا كه روز غدير روز عيد فرح و سرور است. در روز عيد غدير اظهار فرح و اميرالمومنين علي عليه السلام نيز فرمودند: در روز عيد غدير اظهار فرح و شادماني کنيد و برادران مسلمان خود را نيز شاد گردانيد.
 
 
 
<I>3ـ مصافحه كردن</I>
 
  
مصافحه يا دست دادن از آداب اسلامي است و در روز عيد غدير به آن تاكيد بيشتري شده است.
+
==واقعه غدیر==
 +
'''{{اصلی|واقعه غدیر}}
 +
'''
  
امام علي عليه السلام فرمودند: روز عيد غدير هنگامي كه يكديگر را ملاقات مي كنيد با هم مصافحه کنيد.
+
در هجدهم [[ماه ذی الحجه|ذی‌الحجه‌]] سال دهم هجری<ref> یعقوبی، تاریخ‌یعقوبی، دار صادر، ج۲، ص۱۱۲ و ابن کثیر دمشقی، تفسیر القرآن‌العظیم، ۱۴۱۹ق، ج۳، ص۲۵.</ref> [[پیامبر اسلام]] (صلی الله علیه و آله) که قبلا با نزول [[آیه تبلیغ]] از طرف خداوند مامور شده بود، [[علی بن ابی طالب|علی]] (علیه السلام) را به دستور الهی به سمت [[خلافت]] و جانشینی خود منصوب نمودند. این انتصاب در راه بازگشت از سفر [[حجة الوداع|حجةالوداع]] (آخرین [[حج]] پیامبر) و در مکانی به نام «[[غدیر خم]]» انجام پذیرفت.<ref> بلاذری، انساب‌الأشراف، ۱۹۵۹م، ج۲، ص۱۱۰ و یعقوبی، تاریخ‌ یعقوبی، ج۲، ص۱۱۲ و کلینی، الکافی، ۱۳۶۵، ج۱، ص۲۹۲. </ref> پس از آن [[آیه اکمال]] (آیه ۳ [[سوره مائده]]) نازل شد<ref>محمدباقر محقق،‌ نمونه بینات در شأن نزول آیات از نظر شیخ طوسی و سایر مفسرین خاصه و عامه، ص ۲۶۶.</ref> که حاکی از اهمیت بالای این روز است:
  
ذكر مخصوص اين روز نيز هنگام مصافحه سفارش شده است؛ الحمدلله الذي جعلنا من المتمسکين بولايت اميرالمومنين و الائمه عليهم السلام.  
+
{{متن قرآن|«... الْیوْمَ یئِسَ الَّذِینَ کفَرُوا مِنْ دِینِکمْ فَلَا تَخْشَوْهُمْ وَاخْشَوْنِ الْیوْمَ أَکمَلْتُ لَکمْ دِینَکمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَیکمْ نِعْمَتِی وَرَضِیتُ لَکمُ الْإِسْلَامَ دِینًا...»}}؛ امروز، کافران از (زوال) آیین شما، مأیوس شدند بنابراین از آن‌ها نترسید و از (مخالفت) من بترسید! امروز، دین شما را کامل کردم و نعمت خود را بر شما تمام نمودم و [[اسلام]] را به عنوان دین شما پذیرفتم.
  
ترجمه سپاس خداي را كه ما را از جمله در آويختگان به ولايت اميرالمؤمنين علي و ائمه عليهم السلام قرار داد.
+
[[پیامبر اسلام|پیامبر اکرم]] در غدیر خم [[خطبه]] طولانی<ref>برای متن خطبه رجوع کنید به [[خطبه غدیر]]. </ref> ایراد نمود که مطابق با متنی که از این خطبه در منابع آمده است، به نظر می رسد حداقل ایراد آن حدود یک ساعت به طول انجامیده است. بنابر روایات، رسول خدا(ص)، در اثنای این خطبه دست [[امام علی علیه السلام|حضرت علی]](ع) را بلند نمود تا همگان او را ببینند و فرمود: «ای مردم، آیا من از خود شما، بر شما بیشتر ولایت ندارم؟» مردم پاسخ دادند: «آری، ‌ای رسول خدا.» حضرت فرمود: «خداوند ولیّ من است و من ولیّ [[مومن|مؤمنین]]‌ هستم و نسبت به آنان از خود آنان بیشتر ولایت دارم. پس هر کس که من مولای اویم، علی مولای اوست.» 
  
<I>4ـ پيمان اخوت و برادري</I>
+
رسول خدا(ص) سه‏ بار این جمله را تکرار کرد و فرمود: «خداوندا، دوست بدار و سرپرستی کن، هر کسی که علی را دوست و سرپرست خود بداند و دشمن بدار هر کسی که او را دشمن می‌دارد و یاری نما هر کسی که او را یاری می‌نماید و به حال خود رها کن، هر کس که او را وا می‌‏گذارد.»
  
از برنامه هاي اسلام ايجاد اخوت و برادري است. و به همين منظور پيامبر اكرم بين مسلمانان [[مهاجرين]] و [[انصار]] پيمان برادري بست و با پيمان اخوت علي را با خويش برادر نمود و در برخي از زيارات كه خطاب به پيامبر مي خوانيم:
+
سپس پیامبر خطاب به مردم فرمود: «حاضران این پیام را به غایبان برسانند.»<ref>ابن اثیر، أُسدالغابة، ۱۴۰۹ق، ج‌۳، ص۶۰۵؛ کلینی، کافی،۱۴۰۷ق، ج۱، ص۲۹۵؛ بلاذری،انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۱۱۰-۱۱۱؛ ابن کثیر، البدایة و النهایة، ۱۴۰۷ق، ج۷، ص۳۴۹.</ref>
  
السلام عليك و علي اخيك علي بن ابي طالب عليه السلام يعني سلام بر تو و برادرت علي اشاره به همين برادري است. پيمان برادري و عقد اخوت بستن از اعمال وارده در روز غدير است و صيغه مخصوصي دارد كه در [[مفاتيح الجنان]] آمده است.
+
==عید غدیر در احادیث==
 +
در کتب [[اهل سنت]] روایت شده که هر کس روز هیجدهم ذی الحجه را [[روزه]] بگیرد، خداوند [[ثواب]] روزه شش ماه را برای او می‌نویسد و این روز، همان روز عید غدیر خم است.<ref>خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ج۸، ص۲۸۴</ref>
  
<I>5ـ احسان و انفاق</I>
+
[[رسول خدا]](ص) فرمود: «روز غدیرخم برترین عیدهای امت من است و آن روزی است که خداوند بزرگ دستور داد، برادرم [[امام علی(ع)|علی بن ابی طالب]] را به عنوان پرچمدار امتم منصوب کنم، تا بعد از من مردم توسط او هدایت شوند، و آن روزی است که خداوند در آن روز دین را تکمیل و نعمت را بر امت من تمام کرد و [[اسلام]] را به عنوان دین برای آنان پسندید.»<ref>شیخ صدوق، امالی، ۱۳۷۶ش، ص۱۲۵</ref>  
  
احسان و انفاق از دستورات ويژه اسلامي است. اما در ايام بزرگ مثل [[عيد غدير]] بر آن تأكيد بيشتري شده است. در سيره امام حسن عليه السلام است كه ايشان روز عيد غدير مهماني مي داد و شخص امام علي عليه السلام نيز در آن مراسم شركت مي كرد.
+
همچنین [[امام صادق علیه السلام|امام صادق]](ع) می‌فرماید: «روز غدیرخم عید بزرگ خداست، خدا پیامبری مبعوث نکرده، مگر اینکه این روز را عید گرفته و عظمت آن را شناخته و نام این روز در آسمان، روز عهد و پیمان و در زمین، روز پیمان محکم و حضور همگانی است.»<ref>حرعاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۱۶ق، ج۸، ص۸۹</ref>
  
<I>6ـ صله رحم</I>
+
[[امام رضا علیه السلام|امام رضا]](ع) فرمود: «روز غدیر در میان اهل آسمان مشهورتر است تا میان اهل زمین... اگر مردم ارزش این روز را می‌دانستند، بی‌تردید [[فرشتگان]] در هر روز ده بار با آنان مصافحه می‌‏کردند.»<ref>طوسی، تهذیب الاحکام، ج۶، ص۲۴</ref>
  
صله رحم از پسنديده ترين آداب اسلامي است و شرع مقدس اسلام بر مطلب تأكيد فراوان نموده است. اما در روز عيد غدير بر اين نكته سفارش بيشتري شده است. امام صادق عليه السلام مي فرمايد: از كارهايي كه در روز عيد غدير مستحب است [[صله رحم]] است.
+
روایت شده که از امام صادق علیه السّلام پرسیدند، آیا مسلمانان را غیر از [[جمعه‌‌‌‌|جمعه]] و [[عید قربان|قربان]] و [[عید فطر|فطر]] عیدی هست؟ فرمود: آرى عیدى است که حرمتش از همه اعیاد بیشتر است، راوى گفت: کدام عید است؟ حضرت فرمود: روزى است که حضرت رسول صلى اللّه علیه و آله [[امیرالمومنین|امیرالمؤمنین]] علیه السّلام را به جانشینى خود نصب فرمود، و اعلام کرد: هرکه من مولا و آقاى اویم، پس على مولا و آقا و پیشواى اوست، و آن روز هیجدهم، ذو الحجّه است. راوى گفت: در آن روز چه کارى باید انجام داد؟ فرمود باید [[روزه]] بدارید، و عبادت کنید، و محمّد و آل محمّد علیهم السّلام را یاد آرید، و بر ایشان [[صلوات]] فرستید، رسول خدا صلى اللّه علیه و آله امیر المؤمنین علیه السّلام را وصیت کرد، که این روز را عید گرداند، و هر پیامبرى به جانشینى خویش وصیت می کرد، که این روز را عید کند.<ref>قمی، مفاتیح الجنان، ذیل اعمال روز ۱۸ ذی الحجه</ref>
  
<I>7ـ رفع حاجت مؤمنان</I>
+
وقتی به سیره [[پیامبر اسلام|پیامبر اکرم]] و [[ائمه اطهار|ائمه]] مراجعه می شود در می یابیم که ایشان با روز غدیر به عنوان یک عید برخورد کرده و مسلمانان را به تبریک و تهنیت گفتن به هم دعوت کرده اند. نقل شده، [[امام حسن]] علیه السلام روز عید غدیر در [[کوفه]] مهمانی بزرگی برپا می داشتند. و گروهی از پیروانش بعد از نماز برای شرکت در مجلس به منزل امام حسن علیه السلام می رفتند. و پس از اتمام مهمانی امام حسن علیه السلام هدایایی به مردم اعطا می فرمود. لذا این حرکت امام حسن علیه السلام موجب شد مردم به روز عید غدیر عادت کنند.
  
رفع حاجت مومنان از جمله اعمالي است كه اسلام براي آن ارزش خاصي قائل شده است و ائمه آن را از چند طواف برتر مي دانند. در روز غدير اين عمل فضيلت بيشتري دارد.
+
==اعمال روز عید غدیر==
 +
'''{{اصلی|اعمال عید غدیر}}
 +
'''
 +
*[[روزه]] گرفتن
 +
*[[غسل]] کردن
 +
*خواندن [[زیارت امین الله]]
 +
*خواندن [[دعای ندبه]]
 +
*گفتن این تهنیت در هنگام ملاقات مؤمنین: "اَلحمدُ لِلهِ الّذی جَعَلَنا مِنَ المُتَمَسّکینَ بِولایةِ اَمیرِالمؤمنینَ و الائمةِ المَعصومینَ علیهم السلام"
 +
*پوشیدن لباسهای نیکو
 +
*زینت کردن
 +
*استعمال بوی خوش
 +
*[[صله رحم]]
 +
*[[اطعام]] مومنین<ref>قمی، مفاتیح الجنان، ذیل اعمال روز ۱۸ ذی الحجه</ref>
 +
*خواندن [[زیارت غدیریه]]
 +
*خواندن نماز عید غدیر. وقت خواندن این نماز هنگام ظهر است. این نماز دو [[رکعت]] است و در هر رکعت [[سوره حمد]] و بعد از آن، ده مر تبه [[سوره اخلاص]]، ده مرتبه [[آیه الکرسی]] و ده مرتبه [[سوره قدر]] خوانده می‌شود و برای این نماز ثواب بسیاری ذکر شده است.<ref>طوسی، تهذیب الاحکام، ج۳، ص۱۴۳.</ref>
  
امام علي عليه السلام فرمودند: كسي كه مؤمنان را در روز غدير تكفل كند نزد خداي متعال من ضامنش هستم كه از كافر شدن و پريشان شدن در امان باشد يعني رفع حاجت مؤمنان سبب عاقبت به خيري است.
+
==پیوندها==
  
<I>8ـ غسل كردن و لباس نو پوشيدن</I>
+
*'''[[واقعه غدیر]]'''
 
+
*'''[[خطبه غدیر]]'''
امام صادق عليه السلام فرموده اند در روز عيد غدير پاكيزه ترين لباس هاي خود را بر تن بپوش. با [[غسل]] طهارت معنوي حاصل مي شود و با نظافت طهارت ظاهري.
+
*'''[[آیه تبلیغ]]'''
 
+
*'''[[آیه اکمال|آیه اکمال دین]]'''
<I>9ـ تشكيل اجتماع</I>
 
 
 
در روز عيد غدير به جهت يادآوري روزي كه پيامبر به امر خداوند علي عليه السلام را به امامت امت اسلامي نصب كرد، بجاست در مراكز گوناگون گرد آييم و به ياد آن روز بزرگ و ثمراتش شادمان باشيم. ائمه سفارش كرده اند كه به جهت يادآوري مقام محمد صلوات الله عليه و آله اجتماعات تشکيل بشود. و خود نيز از اين گونه اجتماعات بر پا مي داشتند.
 
 
 
<I>10ـ دعا روزه و عبادت</I>
 
 
 
روزه و دعا از اعمالي است كه در همه اعياد مورد سفارش و تأكيد است خاصه در روز عيدغدير
 
 
 
حسن بن راشد گويد: از [[امام صادق]] عليه السلام درباره عيد غدير پرسيدم و حضرت فرمود: اين عيد از عيد قربان و فطر برتر است. آن روز را روزه بگيريد و بر محمد و آلش  زياد صلوات بفرستيد.
 
  
 +
==پانویس==
 +
{{پانویس}}
 
==منابع==
 
==منابع==
[http://www2.irna.ir/occasion/ghadir-84/index.htm عید سعید غدیر خم، ایرنا]، بازیابی:7 بهمن 1391
+
*ابن اثیر، علی بن محمد، أسد الغابة فی معرفة الصحابة، بیروت، دارالفکر، ۱۴۰۹ق.
 
+
*ابن‌ کثیر دمشقی، تفسیر القرآن‌العظیم، مصحح محمدحسین شمس‌الدین، بیروت، دارالکتب‌العلمیة، ۱۴۱۹ق.
[http://www.tebyan.net/weblog/ghadier/post.aspx?PostID=287463 مفهوم عید چیست،سایت تبیان]
+
*بَلاذُری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، تحقیق سهیل زکار و ریاض الزرکلی، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۷ق.
 +
*حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، موسسة آل البیت لإحیاء التراث، قم، ۱۴۱۶ق.
 +
*خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، تحقیق مصطفی عبدالقادر عطا، دارالکتب العلمیة، بیروت.
 +
*شیخ صدوق، محمد بن علی، امالی، ترجمه محمدباقر کوه کمره ای، تهران، کتابچی، ۱۳۷۶ش.
 +
*طوسی، محمد بن الحسن، تهذیب الاحکام، سید حسن موسوی خرسان، دارالکتب الاسلامیة، تهران.
 +
*شیخ عباس قمی، مفاتیح الجنان.
 +
*کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، تصحیح علی اکبر غفاری، دار الکتب الاسلامیة، تهران، ۱۴۰۷ق.
 +
*مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، موسسة الوفاء، بیروت.
 +
*محقق، محمدباقر، نمونه بینات در شأن نزول آیات از نظر شیخ طوسی و سایر مفسرین خاصه و عامه.
 +
*یعقوبی، احمد بن أبی یعقوب، تاریخ الیعقوبی، بیروت،‌ دار صادر.
  
 +
{{شناختنامه امام علی (ع)}}
 +
{{مناسبت های شیعه}}
 
[[رده:اعیاد]]
 
[[رده:اعیاد]]
 
[[رده:غدیر]]
 
[[رده:غدیر]]
 +
[[رده:مقاله های مهم]]
 +
{{سنجش کیفی
 +
|سنجش=شده
 +
|شناسه= خوب
 +
|عنوان بندی مناسب= خوب
 +
|کفایت منابع و پی نوشت ها= خوب
 +
|رعایت سطح مخاطب عام= خوب
 +
|رعایت ادبیات دانشنامه ای= خوب
 +
|جامعیت= متوسط
 +
|رعایت اختصار= خوب
 +
|سیر منطقی= خوب
 +
|کیفیت پژوهش= خوب
 +
|رده= دارد
 +
}}

نسخهٔ کنونی تا ‏۳۰ مهٔ ۲۰۲۰، ساعت ۰۷:۱۱

هیجدهم ذی الحجه روز عید غدیر است. طبق منابع متعدد و معتبر شیعه و سنی، در این روز در سال دهم هجرت، پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به دستور خدا، امام علی علیه السلام را به مقام خلافت و امامت منصوب کرد. در روایتی از پیامبر اسلام، این روز برترین عید امت اسلامی شمرده شده است.

واقعه غدیر

در هجدهم ذی‌الحجه‌ سال دهم هجری[۱] پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) که قبلا با نزول آیه تبلیغ از طرف خداوند مامور شده بود، علی (علیه السلام) را به دستور الهی به سمت خلافت و جانشینی خود منصوب نمودند. این انتصاب در راه بازگشت از سفر حجةالوداع (آخرین حج پیامبر) و در مکانی به نام «غدیر خم» انجام پذیرفت.[۲] پس از آن آیه اکمال (آیه ۳ سوره مائده) نازل شد[۳] که حاکی از اهمیت بالای این روز است:

«... الْیوْمَ یئِسَ الَّذِینَ کفَرُوا مِنْ دِینِکمْ فَلَا تَخْشَوْهُمْ وَاخْشَوْنِ الْیوْمَ أَکمَلْتُ لَکمْ دِینَکمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَیکمْ نِعْمَتِی وَرَضِیتُ لَکمُ الْإِسْلَامَ دِینًا...»؛ امروز، کافران از (زوال) آیین شما، مأیوس شدند بنابراین از آن‌ها نترسید و از (مخالفت) من بترسید! امروز، دین شما را کامل کردم و نعمت خود را بر شما تمام نمودم و اسلام را به عنوان دین شما پذیرفتم.

پیامبر اکرم در غدیر خم خطبه طولانی[۴] ایراد نمود که مطابق با متنی که از این خطبه در منابع آمده است، به نظر می رسد حداقل ایراد آن حدود یک ساعت به طول انجامیده است. بنابر روایات، رسول خدا(ص)، در اثنای این خطبه دست حضرت علی(ع) را بلند نمود تا همگان او را ببینند و فرمود: «ای مردم، آیا من از خود شما، بر شما بیشتر ولایت ندارم؟» مردم پاسخ دادند: «آری، ‌ای رسول خدا.» حضرت فرمود: «خداوند ولیّ من است و من ولیّ مؤمنین‌ هستم و نسبت به آنان از خود آنان بیشتر ولایت دارم. پس هر کس که من مولای اویم، علی مولای اوست.»

رسول خدا(ص) سه‏ بار این جمله را تکرار کرد و فرمود: «خداوندا، دوست بدار و سرپرستی کن، هر کسی که علی را دوست و سرپرست خود بداند و دشمن بدار هر کسی که او را دشمن می‌دارد و یاری نما هر کسی که او را یاری می‌نماید و به حال خود رها کن، هر کس که او را وا می‌‏گذارد.»

سپس پیامبر خطاب به مردم فرمود: «حاضران این پیام را به غایبان برسانند.»[۵]

عید غدیر در احادیث

در کتب اهل سنت روایت شده که هر کس روز هیجدهم ذی الحجه را روزه بگیرد، خداوند ثواب روزه شش ماه را برای او می‌نویسد و این روز، همان روز عید غدیر خم است.[۶]

رسول خدا(ص) فرمود: «روز غدیرخم برترین عیدهای امت من است و آن روزی است که خداوند بزرگ دستور داد، برادرم علی بن ابی طالب را به عنوان پرچمدار امتم منصوب کنم، تا بعد از من مردم توسط او هدایت شوند، و آن روزی است که خداوند در آن روز دین را تکمیل و نعمت را بر امت من تمام کرد و اسلام را به عنوان دین برای آنان پسندید.»[۷]

همچنین امام صادق(ع) می‌فرماید: «روز غدیرخم عید بزرگ خداست، خدا پیامبری مبعوث نکرده، مگر اینکه این روز را عید گرفته و عظمت آن را شناخته و نام این روز در آسمان، روز عهد و پیمان و در زمین، روز پیمان محکم و حضور همگانی است.»[۸]

امام رضا(ع) فرمود: «روز غدیر در میان اهل آسمان مشهورتر است تا میان اهل زمین... اگر مردم ارزش این روز را می‌دانستند، بی‌تردید فرشتگان در هر روز ده بار با آنان مصافحه می‌‏کردند.»[۹]

روایت شده که از امام صادق علیه السّلام پرسیدند، آیا مسلمانان را غیر از جمعه و قربان و فطر عیدی هست؟ فرمود: آرى عیدى است که حرمتش از همه اعیاد بیشتر است، راوى گفت: کدام عید است؟ حضرت فرمود: روزى است که حضرت رسول صلى اللّه علیه و آله امیرالمؤمنین علیه السّلام را به جانشینى خود نصب فرمود، و اعلام کرد: هرکه من مولا و آقاى اویم، پس على مولا و آقا و پیشواى اوست، و آن روز هیجدهم، ذو الحجّه است. راوى گفت: در آن روز چه کارى باید انجام داد؟ فرمود باید روزه بدارید، و عبادت کنید، و محمّد و آل محمّد علیهم السّلام را یاد آرید، و بر ایشان صلوات فرستید، رسول خدا صلى اللّه علیه و آله امیر المؤمنین علیه السّلام را وصیت کرد، که این روز را عید گرداند، و هر پیامبرى به جانشینى خویش وصیت می کرد، که این روز را عید کند.[۱۰]

وقتی به سیره پیامبر اکرم و ائمه مراجعه می شود در می یابیم که ایشان با روز غدیر به عنوان یک عید برخورد کرده و مسلمانان را به تبریک و تهنیت گفتن به هم دعوت کرده اند. نقل شده، امام حسن علیه السلام روز عید غدیر در کوفه مهمانی بزرگی برپا می داشتند. و گروهی از پیروانش بعد از نماز برای شرکت در مجلس به منزل امام حسن علیه السلام می رفتند. و پس از اتمام مهمانی امام حسن علیه السلام هدایایی به مردم اعطا می فرمود. لذا این حرکت امام حسن علیه السلام موجب شد مردم به روز عید غدیر عادت کنند.

اعمال روز عید غدیر

پیوندها

پانویس

  1. یعقوبی، تاریخ‌یعقوبی، دار صادر، ج۲، ص۱۱۲ و ابن کثیر دمشقی، تفسیر القرآن‌العظیم، ۱۴۱۹ق، ج۳، ص۲۵.
  2. بلاذری، انساب‌الأشراف، ۱۹۵۹م، ج۲، ص۱۱۰ و یعقوبی، تاریخ‌ یعقوبی، ج۲، ص۱۱۲ و کلینی، الکافی، ۱۳۶۵، ج۱، ص۲۹۲.
  3. محمدباقر محقق،‌ نمونه بینات در شأن نزول آیات از نظر شیخ طوسی و سایر مفسرین خاصه و عامه، ص ۲۶۶.
  4. برای متن خطبه رجوع کنید به خطبه غدیر.
  5. ابن اثیر، أُسدالغابة، ۱۴۰۹ق، ج‌۳، ص۶۰۵؛ کلینی، کافی،۱۴۰۷ق، ج۱، ص۲۹۵؛ بلاذری،انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۱۱۰-۱۱۱؛ ابن کثیر، البدایة و النهایة، ۱۴۰۷ق، ج۷، ص۳۴۹.
  6. خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ج۸، ص۲۸۴
  7. شیخ صدوق، امالی، ۱۳۷۶ش، ص۱۲۵
  8. حرعاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۱۶ق، ج۸، ص۸۹
  9. طوسی، تهذیب الاحکام، ج۶، ص۲۴
  10. قمی، مفاتیح الجنان، ذیل اعمال روز ۱۸ ذی الحجه
  11. قمی، مفاتیح الجنان، ذیل اعمال روز ۱۸ ذی الحجه
  12. طوسی، تهذیب الاحکام، ج۳، ص۱۴۳.

منابع

  • ابن اثیر، علی بن محمد، أسد الغابة فی معرفة الصحابة، بیروت، دارالفکر، ۱۴۰۹ق.
  • ابن‌ کثیر دمشقی، تفسیر القرآن‌العظیم، مصحح محمدحسین شمس‌الدین، بیروت، دارالکتب‌العلمیة، ۱۴۱۹ق.
  • بَلاذُری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، تحقیق سهیل زکار و ریاض الزرکلی، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۷ق.
  • حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، موسسة آل البیت لإحیاء التراث، قم، ۱۴۱۶ق.
  • خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، تحقیق مصطفی عبدالقادر عطا، دارالکتب العلمیة، بیروت.
  • شیخ صدوق، محمد بن علی، امالی، ترجمه محمدباقر کوه کمره ای، تهران، کتابچی، ۱۳۷۶ش.
  • طوسی، محمد بن الحسن، تهذیب الاحکام، سید حسن موسوی خرسان، دارالکتب الاسلامیة، تهران.
  • شیخ عباس قمی، مفاتیح الجنان.
  • کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، تصحیح علی اکبر غفاری، دار الکتب الاسلامیة، تهران، ۱۴۰۷ق.
  • مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، موسسة الوفاء، بیروت.
  • محقق، محمدباقر، نمونه بینات در شأن نزول آیات از نظر شیخ طوسی و سایر مفسرین خاصه و عامه.
  • یعقوبی، احمد بن أبی یعقوب، تاریخ الیعقوبی، بیروت،‌ دار صادر.