فهرست تفاسیر ادبی: تفاوت بین نسخه‌ها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
***
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) |
|||
| (۲ نسخهٔ میانیِ همین کاربر نمایش داده نشده است) | |||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
| − | + | __فهرست__ | |
| − | ==تفاسیر ادبی شیعه | + | |
| + | '''«تفسیر ادبی»'''، [[تفسیر قرآن|تفسیری]] مشتمل بر مباحث زبانی و ادبی [[قرآن|قرآن]]، مانند لغت، اِعراب و [[بلاغت|بلاغت]] می‌باشد. تفاسیر لغوی، تفاسیر نحوی و تفاسیر بلاغی، از انواع تفسیر ادبی هستند. در تفسیر ادبی مفسر بیش از هر چیزی به [[صرف]] و [[علم نحو|نحو]] و قواعد دستوری مربوط به کلمه و کلام زبان عربی در فهم [[آیه]] توجه می کند. در ادامه برخی از مشهورترین تفاسیر ادبی [[شیعه]] و [[سنی]] ذکر می شود. | ||
| + | |||
| + | ==تفاسیر ادبی شیعه== | ||
{| border="1" cellpadding="5" cellspacing="0" | {| border="1" cellpadding="5" cellspacing="0" | ||
| − | |-style="background: rgb(181, 221, 232)" | + | |- style="background: rgb(181, 221, 232)" |
|'''نام کتاب''' | |'''نام کتاب''' | ||
|'''نام مولف''' | |'''نام مولف''' | ||
| سطر ۱۰: | سطر ۱۳: | ||
|- | |- | ||
|[[تلخيص البيان عن مجازات القرآن]] | |[[تلخيص البيان عن مجازات القرآن]] | ||
| − | |سيد رضى | + | |[[سید رضی|سيد رضى محمد بن حسين]] |
|پنجم | |پنجم | ||
|عربى | |عربى | ||
| − | | | + | | |
*این کتاب آیاتی از کلام الهی که در آن صنعت مجاز به کار رفته را به ترتیب مصحف مشخص نموده است. | *این کتاب آیاتی از کلام الهی که در آن صنعت مجاز به کار رفته را به ترتیب مصحف مشخص نموده است. | ||
|- | |- | ||
|[[تفسير جوامع الجامع]] | |[[تفسير جوامع الجامع]] | ||
| − | | | + | |[[شیخ طبرسی|فضل بن حسن طبرسى]] |
|ششم | |ششم | ||
|عربى | |عربى | ||
| − | |*طبرسی این تفسیر را بعد از تفسیر مجمع البیان و با اشراف بر آن نگاشته است. | + | | |
| − | *از تفسیر کشاف در آن استفاده زیادی شده است. | + | *طبرسی این [[تفسیر قرآن|تفسیر]] را بعد از تفسیر [[مجمع البیان (کتاب)|مجمع البیان]] و با اشراف بر آن نگاشته است. |
| + | |||
| + | *از تفسیر [[الکشاف عن حقائق غوامض التنزئل (کتاب)|کشاف]] در آن استفاده زیادی شده است. | ||
|- | |- | ||
| − | |[[جلاء الأذهان و جلاء الأحزان]] | + | |[[جلاء الاذهان و جلاء الاحزان فی تفسیر القرآن (کتاب)|جلاء الأذهان و جلاء الأحزان]] |
| − | | | + | |حسين بن حسن جرجانى |
|هشتم | |هشتم | ||
|فارسى | |فارسى | ||
| | | | ||
| − | *تفسير | + | *[[روض الجنان و روح الجنان (کتاب)|تفسير ابوالفتوح رازی]] را اساس و اصل و مأخذ براى خود قرار داده است. |
| − | *در مواردی اسرائيليات و رواياتى است كه ريشه در انديشه يهود دارد به این تفسیر راه یافته است. | + | *در مواردی [[اسرائیلیات|اسرائيليات]] و رواياتى است كه ريشه در انديشه [[یهود|يهود]] دارد به این تفسیر راه یافته است. |
| + | *نام دیگر آن تفسیر گازر است. | ||
|- | |- | ||
| − | |[[مواهب | + | |[[مواهب علیه (کتاب)|مواهب علیه (تفسیر حسینی)]] |
| − | | | + | |[[ملا حسین واعظ کاشفی]] |
|نهم | |نهم | ||
|فارسى | |فارسى | ||
| سطر ۳۸: | سطر ۴۴: | ||
*تفسیر حسینی، نام دیگر این کتاب. | *تفسیر حسینی، نام دیگر این کتاب. | ||
* | * | ||
| − | از ویژگی برجسته این تفسیر علاوه بر ادبی بودن | + | |
| + | *از ویژگی برجسته این تفسیر علاوه بر ادبی بودن آن، گرایش [[عرفان|عرفانی]] نویسنده کتاب است. | ||
|- | |- | ||
|[[تفسير منهج الصادقين فى الزام المخالفين]] | |[[تفسير منهج الصادقين فى الزام المخالفين]] | ||
| − | | | + | |[[ملا فتح الله کاشانی|ملا فتح الله كاشانى]] |
|دهم | |دهم | ||
|فارسى | |فارسى | ||
| | | | ||
| − | *به زبان فارسى روان و سليس( به تناسب قرن دهم هجرى) نگاشته شده است. | + | *به زبان فارسى روان و سليس (به تناسب قرن دهم هجرى) نگاشته شده است. |
| − | *به نقد برخی روایات غیر معتبر ـ به ویژه در محور قصص و حکایات اسرائیلی ـ پرداخته و تعارض آنها را با قرآن و سایر روایات معتبر نشان می‌دهد. | + | *به نقد برخی روایات غیر معتبر ـ به ویژه در محور قصص و حکایات اسرائیلی ـ پرداخته و تعارض آنها را با [[قرآن]] و سایر روایات معتبر نشان می‌دهد. |
|- | |- | ||
| − | | | + | |خلاصة المنهج |
| − | | | + | |[[ملا فتح الله کاشانی|ملا فتح الله كاشانى]] |
|دهم | |دهم | ||
|فارسى | |فارسى | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| − | |[[زبدة التفاسير]] | + | |[[زبدة التفاسیر (کتاب)|زبدة التفاسير]] |
| − | | | + | |[[ملا فتح الله کاشانی|ملا فتح الله كاشانى]] |
|دهم | |دهم | ||
|عربى | |عربى | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| − | |[[الوجيز فى تفسير القرآن العزيز]] | + | |[[الوجیز فی تفسیر القرآن العزیز (کتاب)|الوجيز فى تفسير القرآن العزيز]] |
| − | | | + | |[[علی بن حسین عاملی]] |
|يازدهم | |يازدهم | ||
|عربى | |عربى | ||
| | | | ||
| − | *در روش ادبی، علمی و بلاغی | + | *در روش ادبی، علمی و بلاغی با [[الکشاف عن حقائق غوامض التنزئل (کتاب)|الکشاف]] زمخشری شباهت فراونی دارد. |
*جامع بين منقول و معقول است. | *جامع بين منقول و معقول است. | ||
| − | *به بسیاری از مباحث علوم | + | *به بسیاری از مباحث [[علوم قرآن|علوم قرآنی]] پرداخته است. |
|- | |- | ||
| − | |[[تفسير كنز الدقائق و بحر الغرائب]] | + | |[[کنزالدقائق و بحرالغرائب (کتاب)|تفسير كنز الدقائق و بحر الغرائب]] |
| − | |قمى مشهدى محمد | + | |[[ميرزا محمد قمى مشهدى|میرزا محمد مشهدى قمى]] |
|دوازدهم | |دوازدهم | ||
|عربى | |عربى | ||
| | | | ||
| − | *از مهمترین تفاسیر روایی شیعه است و از آن به عنوان ما حصل تفاسير مهم اماميه | + | *از مهمترین تفاسیر روایی [[شیعه]] است و از آن به عنوان ما حصل تفاسير مهم [[امامیه|اماميه]] یاد می شود. |
| − | *روایات را همراه اسانيد آنها می آورد و به | + | *روایات را همراه اسانيد آنها می آورد و به بيان ارتباط آيات و اعراب آنها نیز می پردازد. |
|- | |- | ||
| − | | | + | |ترجمه تفسير جوامع الجامع |
| − | |مترجمان | + | |جمعی از مترجمان |
|پانزدهم | |پانزدهم | ||
|فارسى | |فارسى | ||
| سطر ۸۴: | سطر ۹۱: | ||
|} | |} | ||
| − | + | ==تفاسیر ادبی اهل سنت== | |
| − | == | ||
{| border="1" cellpadding="5" cellspacing="0" | {| border="1" cellpadding="5" cellspacing="0" | ||
| − | |-style="background: rgb(181, 221, 232)" | + | |- style="background: rgb(181, 221, 232)" |
|'''نام کتاب''' | |'''نام کتاب''' | ||
|'''نام مولف''' | |'''نام مولف''' | ||
| سطر ۹۶: | سطر ۱۰۲: | ||
|- | |- | ||
| − | |[[تاج التراجم فى تفسير القرآن للاعاجم]] | + | |[[تاج التراجم فی تفسیر القرآن للأعاجم (کتاب)|تاج التراجم فى تفسير القرآن للاعاجم]] |
| − | | | + | |ابوالمظفر شاهفور بن طاهر اسفراينى |
|پنجم | |پنجم | ||
|فارسى كهن | |فارسى كهن | ||
| | | | ||
| − | *موضوع آن ادبى و كلامى است. | + | *موضوع آن ادبى و [[علم کلام|كلامى]] است. |
*نخستین تالیف در حوزه تفسیر قرآن به زبان فارسی است. | *نخستین تالیف در حوزه تفسیر قرآن به زبان فارسی است. | ||
| − | *از نظر اهميت، همپايه تفسير منسوب به طبرى( فارسى) و سور آبادى و بصاير يميتى است. | + | *از نظر اهميت، همپايه تفسير منسوب به طبرى (فارسى) و سور آبادى و بصاير يميتى است. |
|- | |- | ||
|[[الكشاف عن حقائق غوامض التنزيل]] | |[[الكشاف عن حقائق غوامض التنزيل]] | ||
| − | |زمخشرى محمود | + | |[[زمخشرى|محمود بن عمر زمخشرى]] |
|ششم | |ششم | ||
|عربى | |عربى | ||
| | | | ||
| − | *از آن به عنوان | + | *از آن به عنوان محکمترین و متقن ترین تفاسیر [[اهل سنت]] یاد می شود. |
| − | *وجوه اعجاز در بلاغت قرآن را به بهترین شکل | + | *وجوه اعجاز در بلاغت قرآن را به بهترین شکل بيان كرده است. |
| − | |||
| − | |||
| + | *روایت های نقل شده از [[اهل البیت|اهل بیت]] (ع) تا حدودی نشانگر محبت نویسنده تفسیر، به اهل بیت (ع) است. | ||
|- | |- | ||
|[[المحرر الوجيز فى تفسير الكتاب العزيز]] | |[[المحرر الوجيز فى تفسير الكتاب العزيز]] | ||
| − | |ابن عطيه اندلسى | + | |ابن عطيه اندلسى |
|ششم | |ششم | ||
|عربى | |عربى | ||
| | | | ||
| − | *از منابع اساسى تفاسيرى چون البحر المحيط ابو حيان و الجامع لاحكام القرآن قرطبى بوده است. | + | *از منابع اساسى تفاسيرى چون [[البحر المحيط فى التفسير (کتاب)|البحر المحيط]] ابو حيان و الجامع لاحكام القرآن قرطبى بوده است. |
*المحرر الوجيز جامع بين منقول و معقول است. | *المحرر الوجيز جامع بين منقول و معقول است. | ||
| − | *در برخی موارد روایت هایی را که بیانگر جایگاه | + | *در برخی موارد روایت هایی را که بیانگر جایگاه اهل بیت (ع) هست را بیان می کند. |
|- | |- | ||
| − | |[[أنوار التنزيل و أسرار التأويل]] | + | |[[انوار التنزیل و اسرار التأویل (کتاب)|أنوار التنزيل و أسرار التأويل]] |
| − | | | + | |عبدالله بن عمر بيضاوى |
|هشتم | |هشتم | ||
| سطر ۱۴۵: | سطر ۱۵۰: | ||
*در عین اینکه پرمحتوا است ولی کم حجم می باشد. از این رو آنرا «سید المختصرات» گویند. | *در عین اینکه پرمحتوا است ولی کم حجم می باشد. از این رو آنرا «سید المختصرات» گویند. | ||
| − | *اين تفسير در واقع خلاصه تفسير كشاف زمخشرى است . | + | *اين تفسير در واقع خلاصه تفسير كشاف زمخشرى است. |
*عدم بیان اسرائلیات جز اندکی از موارد از امیتازهای برجسته تفسیر بیضاوی است. | *عدم بیان اسرائلیات جز اندکی از موارد از امیتازهای برجسته تفسیر بیضاوی است. | ||
|- | |- | ||
|[[البحر المحيط فى التفسير]] | |[[البحر المحيط فى التفسير]] | ||
| − | |اندلسى | + | |[[ابوحیان اندلسی|ابوحيان غرناطی اندلسى]] |
|هشتم | |هشتم | ||
|عربى | |عربى | ||
| سطر ۱۵۶: | سطر ۱۶۱: | ||
*از جامع‌ترين تفاسير مشتمل بر نكات ادبى است. | *از جامع‌ترين تفاسير مشتمل بر نكات ادبى است. | ||
| − | *پرداختن عميق به مباحث نحوى | + | *پرداختن عميق به مباحث [[علم نحو|نحوى]] از ویژگی برجسته این تفسیر است. |
|- | |- | ||
|[[تفسير غرائب القرآن و رغائب الفرقان]] | |[[تفسير غرائب القرآن و رغائب الفرقان]] | ||
| | | | ||
| − | + | نظام الدين حسن نيشابورى | |
| | | | ||
| − | |||
هشتم | هشتم | ||
| | | | ||
| − | |||
عربى | عربى | ||
| | | | ||
| − | *موضوع آن ادبى و عرفانى است. | + | *موضوع آن ادبى و [[عرفان|عرفانى]] است. |
| − | *خلاصه ای از تفسیر فخر رازی و کشاف زمخشری | + | *خلاصه ای از [[مفاتيح الغيب (کتاب)|تفسیر فخر رازی]] و کشاف زمخشری است. |
| − | *محبت وی به اهل بیت در مواردی مشاهده شده است. | + | *محبت وی به [[اهل البیت|اهل بیت]] در مواردی مشاهده شده است. |
|- | |- | ||
| − | |[[التبيان فى | + | |[[التبيان فى تفسير غريب القرآن (کتاب)|التبیان فی تفسیر غریب القرآن]] |
| | | | ||
| − | + | شهاب الدين احمد ابن هائم | |
| | | | ||
نهم | نهم | ||
| سطر ۱۸۵: | سطر ۱۸۸: | ||
| | | | ||
| − | *تفسيرى بر مفردات و كلمات غريب قرآن مى‌باشد. | + | *تفسيرى بر مفردات و كلمات غريب قرآن مى‌باشد. |
| − | *التبيان را مى‌توان حاشيه‌اى بر | + | *التبيان را مى‌توان حاشيه‌اى بر كتاب «غریب القرآن» سجستانی دانست. |
|- | |- | ||
| − | |[[تفسير الجلالين]] | + | |[[تفسیر الجلالین (کتاب)|تفسير الجلالين]] |
| − | | | + | |جلال الدين محلى/ [[سیوطی|جلال الدين سيوطى]] |
|نهم/دهم | |نهم/دهم | ||
|عربى | |عربى | ||
| | | | ||
| − | *از سوره کهف تا آخر سوره ناس نوشته جلال الدین محلی است | + | *از [[سوره کهف]] تا آخر [[سوره ناس]] نوشته جلال الدین محلی است و جلال الدين سيوطى بخش ناتمام تفسير (از ابتداى [[سوره بقره]] تا انتهاى [[سوره اِسراء|سوره اسراء]]) را نوشته است. |
| − | جلال الدين سيوطى بخش ناتمام تفسير( از ابتداى سوره بقره تا انتهاى سوره اسراء) را نوشته است. | ||
|} | |} | ||
نسخهٔ کنونی تا ۵ سپتامبر ۲۰۲۲، ساعت ۰۹:۵۳
«تفسیر ادبی»، تفسیری مشتمل بر مباحث زبانی و ادبی قرآن، مانند لغت، اِعراب و بلاغت می‌باشد. تفاسیر لغوی، تفاسیر نحوی و تفاسیر بلاغی، از انواع تفسیر ادبی هستند. در تفسیر ادبی مفسر بیش از هر چیزی به صرف و نحو و قواعد دستوری مربوط به کلمه و کلام زبان عربی در فهم آیه توجه می کند. در ادامه برخی از مشهورترین تفاسیر ادبی شیعه و سنی ذکر می شود.
تفاسیر ادبی شیعه
| نام کتاب | نام مولف | قرن | زبان | توضیحات |
| تلخيص البيان عن مجازات القرآن | سيد رضى محمد بن حسين | پنجم | عربى |
|
| تفسير جوامع الجامع | فضل بن حسن طبرسى | ششم | عربى |
|
| جلاء الأذهان و جلاء الأحزان | حسين بن حسن جرجانى | هشتم | فارسى |
|
| مواهب علیه (تفسیر حسینی) | ملا حسین واعظ کاشفی | نهم | فارسى |
|
| تفسير منهج الصادقين فى الزام المخالفين | ملا فتح الله كاشانى | دهم | فارسى |
|
| خلاصة المنهج | ملا فتح الله كاشانى | دهم | فارسى | |
| زبدة التفاسير | ملا فتح الله كاشانى | دهم | عربى | |
| الوجيز فى تفسير القرآن العزيز | علی بن حسین عاملی | يازدهم | عربى |
|
| تفسير كنز الدقائق و بحر الغرائب | میرزا محمد مشهدى قمى | دوازدهم | عربى | |
| ترجمه تفسير جوامع الجامع | جمعی از مترجمان | پانزدهم | فارسى |
تفاسیر ادبی اهل سنت
| نام کتاب | نام مولف | قرن | زبان | توضیحات |
| تاج التراجم فى تفسير القرآن للاعاجم | ابوالمظفر شاهفور بن طاهر اسفراينى | پنجم | فارسى كهن |
|
| الكشاف عن حقائق غوامض التنزيل | محمود بن عمر زمخشرى | ششم | عربى |
|
| المحرر الوجيز فى تفسير الكتاب العزيز | ابن عطيه اندلسى | ششم | عربى |
|
| أنوار التنزيل و أسرار التأويل | عبدالله بن عمر بيضاوى | هشتم | عربى |
|
| البحر المحيط فى التفسير | ابوحيان غرناطی اندلسى | هشتم | عربى |
|
| تفسير غرائب القرآن و رغائب الفرقان |
نظام الدين حسن نيشابورى |
هشتم |
عربى |
|
| التبیان فی تفسیر غریب القرآن |
شهاب الدين احمد ابن هائم |
نهم |
عربى |
|
| تفسير الجلالين | جلال الدين محلى/ جلال الدين سيوطى | نهم/دهم | عربى |
|
| تفسیر قرآن | |
| درباره تفسیر قرآن: | تفسیر قرآن -تاریخ تفسیر - روشهای تفسیری قرآن |
|---|---|
| اصطلاحات: | اسباب نزول -اسرائیلیات -سیاق آیات |
| شاخه های تفسیر قرآن: |
تفسیر روایی (تفاسیر روایی) • تفسیر اجتهادی (تفاسیر اجتهادی) • تفسیر فقهی ( تفاسیر فقهی) • تفسیر ادبی ( تفاسیر ادبی) • تفسیر تربیتی ( تفاسیر تربیتی) • تفسیر كلامی ( تفاسیر كلامی) • تفسیر فلسفی ( تفاسیر فلسفی ) • تفسیر عرفانی (تفاسیر عرفانی ) • تفسیر علمی (تفاسیر علمی) |
| روشهای تفسیری قرآن: |
|
| تفاسیر به تفکیک مذهب مولف: |
|
