البرهان فی تفسیر القرآن (کتاب): تفاوت بین نسخه‌ها
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) جز (مهدی موسوی صفحهٔ البرهان (کتاب) را به البرهان فی تفسیر القرآن (کتاب) منتقل کرد) |
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) |
||
| سطر ۵: | سطر ۵: | ||
|تصویر=[[پرونده:البرهان فی تفسیر القرآن.jpg|240px|وسط]] | |تصویر=[[پرونده:البرهان فی تفسیر القرآن.jpg|240px|وسط]] | ||
| − | |نویسنده=سید هاشم | + | |نویسنده=سید هاشم بحرانی |
|موضوع=تفاسیر شیعه | |موضوع=تفاسیر شیعه | ||
| سطر ۱۱: | سطر ۱۱: | ||
|زبان=عربی | |زبان=عربی | ||
| − | |تعداد جلد= | + | |تعداد جلد=۵ |
|عنوان افزوده1= | |عنوان افزوده1= | ||
| سطر ۲۱: | سطر ۲۱: | ||
|افزوده2= | |افزوده2= | ||
| − | |لینک=[http://lib.ahlolbait.ir/parvan/resource.do?action=resource&id=39149&scope=Z-ljg0Zl-MuYvxVRSEVHol4OXX-KTySx&flowLastAction=view&from=search&query=%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%B1%D9%87%D8%A7%D9%86&field=&collectionPID=0&lang=&count=20&execute=true | + | |لینک=[http://lib.ahlolbait.ir/parvan/resource.do?action=resource&id=39149&scope=Z-ljg0Zl-MuYvxVRSEVHol4OXX-KTySx&flowLastAction=view&from=search&query=%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%B1%D9%87%D8%A7%D9%86&field=&collectionPID=0&lang=&count=20&execute=true البرهان فى تفسیر القرآن] |
}} | }} | ||
| − | کتابی در تفسیر قرآن از سید هاشم | + | '''«البرهان فى تفسیر القرآن»''' کتابی در [[تفسیر قرآن]] از [[سید هاشم بحرانی|سید هاشم بحرانى]] (م، ۱۱۰۷ ق) محدث و مفسر [[شیعه|شیعی]] است، که به گردآوری روایات [[معصوم|معصومین]] علیهم‌السلام در ذیل آیات [[قرآن کریم]] پرداخته است. هدف مؤلف در «البرهان» که از [[تفسیر مأثور|تفاسیر روایى]] است، فقط جمع‌آوری و تنظیم روایات بوده و به [[جرح و تعدیل]] و توضیح آنها نمی‌پردازد. |
| − | == | + | ==مؤلف== |
| − | سید هاشم حسینى بحرانى از | + | [[سید هاشم بحرانی|سید هاشم حسینى بحرانى]] (م، ۱۱۰۷ ق)، از [[محدث|محدثان]] بزرگ [[شیعه]] در قرن یازده هجری و از شاگردان [[فخرالدین طریحی]] بود. او [[مرجعیت]] دینی و اجتماعی اهالی [[بحرین]] را برعهده داشت. [[شیخ حر عاملی]] صاحب «[[وسائل الشیعه]]»، از شاگردان اوست. |
| − | + | محققان اسلامى، شخصیت او را ستوده اند و از وى با عناوین [[محدث]]، [[فقیه]]، مفسر، رجالى، ادیب، عابد و زاهد یاد کرده اند. [[محمدعلی مدرس تبریزی|مدرس تبریزى]] در «[[ریحانة الادب]]» در مورد او مى نویسد: «سید هاشم بن سلیمان... عالم فاضل مدقق، فقیه، عارف، مفسر، رجالی، محدث، متتبع و امامى است که در کثرت تتبع تالى [[علامه مجلسى|مجلسی]] مى شمارندش و هر یک از تألیفات وى حاکى از مراتب اطلاعاتش مى باشد». | |
| − | + | بیشتر تألیفات او گردآورى اخبار و [[احادیث]] در زمینه هاى مختلف است. علاوه بر «البرهان فی تفسیر القرآن» برخی دیگر از آثار او عبارتند از: [[مدینه المعاجز الائمه الاثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر|مدینة المعاجز]]، [[ینابیع المعاجز و أصول الدلائل (کتاب)|ینابیع المعاجز و اصول الدلائل]]، [[حلیة الابرار فی احوال محمد و آله الاطهار (کتاب)|حلیة الابرار فی احوال محمد و آله الاطهار]]، الحجة فیما نزل فی القائم الحجة و... . | |
| − | + | ==معرفى کتاب== | |
| − | + | «البرهان» تفسیرى است روایى، مربوط به قرن یازدهم که مؤلف آن بر اساس تفاسیر روایى قدماى [[امامیه]]، مانند [[تفسیر فرات کوفی (کتاب)|تفسیر فرات کوفی]]، [[تفسیر عیاشی (کتاب)|تفسیر عیاشى]]، محمد بن عباس ماهیار، [[تفسیر قمی]]، [[تفسیر منسوب به امام حسن عسکری علیه السلام (کتاب)|تفسیر منسوب به امام حسن عسکری]] علیه السلام و برخى تفاسیر دیگر، دست به جمع آورى روایات [[اهل بیت]] علیهم السلام زده است و هدف مؤلف آن گردآورى و تنظیم آنها بر اساس ترتیب [[سوره]] هاى [[قرآن]] بوده است. | |
| − | [[ | + | این تفسیر، در این جهت مانند دیگر تفاسیر روایى به نقد و توضیح روایات دست نزده و از خود توضیحاتى نیاورده است؛ بلکه از کتاب هاى [[رجب برسی|شیخ رجب برسى]] و [[جامع الاخبار]] و تفسیر منسوب به [[امام حسن عسکری علیه السلام|امام حسن عسکرى]] علیه السلام نقل کرده است. منابع روایی او بیش از ۵۸ عنوان است. |
| − | + | بحرانی در مقدمه البرهان، درباره انگیزه تألیف آن می گوید: به اسرار و حقایق پنهان قرآن با عقول معمولی نتوان رسید، بلکه باید از [[اهل الذکر|اهل ذکر]] که اهل تنزیل و [[تأویل]] قرآنند، اخذ نمود. دیدم که مفسرین و علماء، به آراء دیگرانی غیر از [[اهل بیت]] علیهم السلام رو آورده‌اند، در حالیکه باید در فهم اسرار و حقایق قرآن تا آشکار شدن تاویل و تفسیر اهل بیت توقف نمود، به همین جهت برای فهم نظرات تفسیری و بیان اهل بیت علیهم السلام در تاویل و اسرار کتاب الهی، اقدام به جمع آوری روایات تفسیری وارده از آنها نمودم. | |
| − | + | == محتوای کتاب == | |
| + | بحرانى در آغاز تفسیر مباحثى را در باب فضل علم و متعلم، فضل [[قرآن]]، جایگاه ثقلین در [[اسلام]] و نهى از [[تفسیر به رأی|تفسیر به رأى]] آورده است. وى در مقدمه، درباره چگونگى کار خود مى نویسد: «من روایات را از کتب معتبر، قابل اعتماد و مورد رجوعی، انتخاب کردم که مؤلفین آنها از [[مشایخ]] معتبر و علمای منتجب هستند... اغلب روایات را از طریق امامیه نقل کرده‌ام، ولی در آنجایی که روایات [[اهل سنت]] موافق روایات [[اهل بیت]] علیهم السلام، یا در بیان فضائل اهل بیت هستند، از آنها نیز نقل نموده‌ام. در جایی که در تفسیر آیات روایت صریح و مستندی از اهل بیت علیهم السلام نیافتم، سخنان [[علی بن ابراهیم قمی|على بن ابراهیم]] در تفسیر را نقل مى کنم؛ چون کلام او به منزله روایت است؛ زیرا شاگرد امام و منسوب به امام است». | ||
| − | + | بنابراین مصنف، بسیاری از روایات اهل بیت علیهم السلام را که در تفسیر آیات آمده، و روایاتی که در آن آیات به عنوان شاهد و مؤید مطلبی آورده شده، و روایاتی که بدون در بر گرفتن نص قرآنی، با مضمون خود، دلالت بر تفسیر آیاتی بنماید، و روایاتی که مصداقی از مصادیق [[آیه]] را بیان می‌کند، جمع آوری نموده است. | |
| − | + | شیوه مفسر در این کتاب چنین است که ابتدا به نام [[سوره]] و محل نزول، فضیلت سوره و تعداد آیات، اشاره می‌کند، آنگاه آیاتی را که دارای روایت تفسیری‌اند ذکر کرده، و روایات مربوط به هر آیت قرآنی را به دنبال آن نقل می‌نماید. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| + | بحرانی در نقل روایات یکدست عمل نمی‌کند، در برخی موارد علاوه بر [[سند حدیث|سند]] روایت به نام کتاب و مؤلف آن نیز اشاره می‌کند و در بعضی به ذکر نام کتاب و مؤلف بسنده می‌نماید و در مواردی فقط نام مؤلف را می‌آورد. در باب نقل [[اسرائیلیات]] نیز باید گفت: ایشان سعی نموده از نقل آنها خودداری نماید، ولی می‌توان ردپایی از اینگونه روایات را لابلای تفسیر البرهان مشاهده کرد. | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
| − | + | * [[نرم افزار جامع الاحادیث ۵ / ۳|نرم افزار جامع الاحادیث]]، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی. | |
| − | + | * کتابشناسی تفصیلی مذاهب اسلامی، محمدرضا ضمیری، صفحه ۵۰۷-۵۰۹. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
[[رده:منابع حدیثی]] | [[رده:منابع حدیثی]] | ||
[[رده:تفاسیر]] | [[رده:تفاسیر]] | ||
| − | [[رده:تفاسیر روایی]] | + | [[رده:تفاسیر روایی]][[رده:تفسیرهای شیعه]] |
{{تفسیر قرآن}} | {{تفسیر قرآن}} | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۶ ژانویهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۰۶:۴۸
 | |
| نویسنده | سید هاشم بحرانی |
| موضوع | تفاسیر شیعه |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | ۵ |
|
| |
«البرهان فى تفسیر القرآن» کتابی در تفسیر قرآن از سید هاشم بحرانى (م، ۱۱۰۷ ق) محدث و مفسر شیعی است، که به گردآوری روایات معصومین علیهم‌السلام در ذیل آیات قرآن کریم پرداخته است. هدف مؤلف در «البرهان» که از تفاسیر روایى است، فقط جمع‌آوری و تنظیم روایات بوده و به جرح و تعدیل و توضیح آنها نمی‌پردازد.
محتویات
مؤلف
سید هاشم حسینى بحرانى (م، ۱۱۰۷ ق)، از محدثان بزرگ شیعه در قرن یازده هجری و از شاگردان فخرالدین طریحی بود. او مرجعیت دینی و اجتماعی اهالی بحرین را برعهده داشت. شیخ حر عاملی صاحب «وسائل الشیعه»، از شاگردان اوست.
محققان اسلامى، شخصیت او را ستوده اند و از وى با عناوین محدث، فقیه، مفسر، رجالى، ادیب، عابد و زاهد یاد کرده اند. مدرس تبریزى در «ریحانة الادب» در مورد او مى نویسد: «سید هاشم بن سلیمان... عالم فاضل مدقق، فقیه، عارف، مفسر، رجالی، محدث، متتبع و امامى است که در کثرت تتبع تالى مجلسی مى شمارندش و هر یک از تألیفات وى حاکى از مراتب اطلاعاتش مى باشد».
بیشتر تألیفات او گردآورى اخبار و احادیث در زمینه هاى مختلف است. علاوه بر «البرهان فی تفسیر القرآن» برخی دیگر از آثار او عبارتند از: مدینة المعاجز، ینابیع المعاجز و اصول الدلائل، حلیة الابرار فی احوال محمد و آله الاطهار، الحجة فیما نزل فی القائم الحجة و... .
معرفى کتاب
«البرهان» تفسیرى است روایى، مربوط به قرن یازدهم که مؤلف آن بر اساس تفاسیر روایى قدماى امامیه، مانند تفسیر فرات کوفی، تفسیر عیاشى، محمد بن عباس ماهیار، تفسیر قمی، تفسیر منسوب به امام حسن عسکری علیه السلام و برخى تفاسیر دیگر، دست به جمع آورى روایات اهل بیت علیهم السلام زده است و هدف مؤلف آن گردآورى و تنظیم آنها بر اساس ترتیب سوره هاى قرآن بوده است.
این تفسیر، در این جهت مانند دیگر تفاسیر روایى به نقد و توضیح روایات دست نزده و از خود توضیحاتى نیاورده است؛ بلکه از کتاب هاى شیخ رجب برسى و جامع الاخبار و تفسیر منسوب به امام حسن عسکرى علیه السلام نقل کرده است. منابع روایی او بیش از ۵۸ عنوان است.
بحرانی در مقدمه البرهان، درباره انگیزه تألیف آن می گوید: به اسرار و حقایق پنهان قرآن با عقول معمولی نتوان رسید، بلکه باید از اهل ذکر که اهل تنزیل و تأویل قرآنند، اخذ نمود. دیدم که مفسرین و علماء، به آراء دیگرانی غیر از اهل بیت علیهم السلام رو آورده‌اند، در حالیکه باید در فهم اسرار و حقایق قرآن تا آشکار شدن تاویل و تفسیر اهل بیت توقف نمود، به همین جهت برای فهم نظرات تفسیری و بیان اهل بیت علیهم السلام در تاویل و اسرار کتاب الهی، اقدام به جمع آوری روایات تفسیری وارده از آنها نمودم.
محتوای کتاب
بحرانى در آغاز تفسیر مباحثى را در باب فضل علم و متعلم، فضل قرآن، جایگاه ثقلین در اسلام و نهى از تفسیر به رأى آورده است. وى در مقدمه، درباره چگونگى کار خود مى نویسد: «من روایات را از کتب معتبر، قابل اعتماد و مورد رجوعی، انتخاب کردم که مؤلفین آنها از مشایخ معتبر و علمای منتجب هستند... اغلب روایات را از طریق امامیه نقل کرده‌ام، ولی در آنجایی که روایات اهل سنت موافق روایات اهل بیت علیهم السلام، یا در بیان فضائل اهل بیت هستند، از آنها نیز نقل نموده‌ام. در جایی که در تفسیر آیات روایت صریح و مستندی از اهل بیت علیهم السلام نیافتم، سخنان على بن ابراهیم در تفسیر را نقل مى کنم؛ چون کلام او به منزله روایت است؛ زیرا شاگرد امام و منسوب به امام است».
بنابراین مصنف، بسیاری از روایات اهل بیت علیهم السلام را که در تفسیر آیات آمده، و روایاتی که در آن آیات به عنوان شاهد و مؤید مطلبی آورده شده، و روایاتی که بدون در بر گرفتن نص قرآنی، با مضمون خود، دلالت بر تفسیر آیاتی بنماید، و روایاتی که مصداقی از مصادیق آیه را بیان می‌کند، جمع آوری نموده است.
شیوه مفسر در این کتاب چنین است که ابتدا به نام سوره و محل نزول، فضیلت سوره و تعداد آیات، اشاره می‌کند، آنگاه آیاتی را که دارای روایت تفسیری‌اند ذکر کرده، و روایات مربوط به هر آیت قرآنی را به دنبال آن نقل می‌نماید.
بحرانی در نقل روایات یکدست عمل نمی‌کند، در برخی موارد علاوه بر سند روایت به نام کتاب و مؤلف آن نیز اشاره می‌کند و در بعضی به ذکر نام کتاب و مؤلف بسنده می‌نماید و در مواردی فقط نام مؤلف را می‌آورد. در باب نقل اسرائیلیات نیز باید گفت: ایشان سعی نموده از نقل آنها خودداری نماید، ولی می‌توان ردپایی از اینگونه روایات را لابلای تفسیر البرهان مشاهده کرد.
منابع
- نرم افزار جامع الاحادیث، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
- کتابشناسی تفصیلی مذاهب اسلامی، محمدرضا ضمیری، صفحه ۵۰۷-۵۰۹.
| تفسیر قرآن | |
| درباره تفسیر قرآن: | تفسیر قرآن -تاریخ تفسیر - روشهای تفسیری قرآن |
|---|---|
| اصطلاحات: | اسباب نزول -اسرائیلیات -سیاق آیات |
| شاخه های تفسیر قرآن: |
تفسیر روایی (تفاسیر روایی) • تفسیر اجتهادی (تفاسیر اجتهادی) • تفسیر فقهی ( تفاسیر فقهی) • تفسیر ادبی ( تفاسیر ادبی) • تفسیر تربیتی ( تفاسیر تربیتی) • تفسیر كلامی ( تفاسیر كلامی) • تفسیر فلسفی ( تفاسیر فلسفی ) • تفسیر عرفانی (تفاسیر عرفانی ) • تفسیر علمی (تفاسیر علمی) |
| روشهای تفسیری قرآن: |
|
| تفاسیر به تفکیک مذهب مولف: |
|
