متشابه القرآن و مختلفه (کتاب)
 | |
| نویسنده | ابن شهر آشوب |
| موضوع | تفسیر متشابهات قرآن |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | ۲ |
| تحقیق و تصحیح | حسن مصطفوى |
|
| |
«متشابه القرآن و مختلفه» تألیف ابن شهرآشوب مازندرانى (م، ۵۸۸ ق)، یک تفسیر قرآن موضوعى است که محور آن آیات متشابه و محتاج به توضیح و آیات مورد اختلاف علما در موضوعات گوناگون است.
مؤلف
محمد بن علی ابن شهرآشوب مازندرانى (۵۸۸-۴۸۹ ق)، فقیه شیعه، محدث، مفسّر، ادیب، شاعر و مطّلع نسبت به رجال و احادیث است. او از علمای بزرگی مانند فتّال نیشابورى، شیخ طبرسی، ابومنصور طبرسی، ابوالفتوح رازی و قطب الدین راوندی بهره برد.
از شاگردان و راویان ابن شهرآشوب نیز مى‌توان ابن ادریس حلى، ابن بطریق حلى و ابن زهرة حلبى را یاد کرد.
ابن شهرآشوب در علوم قرآنی و حدیث و رجال تبحر داشت و آثاری ماندگار تألیف نمود، از جمله: متشابه القرآن و مختلفه، معالم العلماء، مناقب آل ابی‌طالب، مثالب النواصب، المنهاج الجدیده، انساب آل ابی‌طالب، نخب الاخبار الخصائص الفاطمیه.
محتوای کتاب
ابن شهر آشوب در این کتاب بحث‌ها را چینش موضوعى داده و از تفسیر ترتیبى قرآن اجتناب کرده؛ علت آن هم روشن است زیرا دسترسى به مطلب مورد نظر و بحث دلخواه به سادگى امکان پذیر است.
در این کتاب تمام قرآن تفسیر نشده، بلکه فقط آیات متشابه و آیاتى که مورد اختلاف علما یا مفسرین قرار گرفته‌اند تبیین شده‌اند، لذا دسترسى به مطلب دلخواه در این نوع تفسیر گزینشى مشکل است.
با ترتیب موضوعى و قرار دادن هر دسته آیات در یک عنوان، اولا تمام آیات مربوط به یک موضوع به سهولت بررسى مى‌گردد و ثانیا از تکرار بسیارى از آیات در جاهاى مختلف کتاب پرهیز مى‌شود و لازم نیست در هر کجا به موضوع خاصى رسید تمام آیات سابق و لاحق را در آن موضوع تکرار کند.
کتاب «متشابه القرآن و مختلفه» در دو جلد تألیف شده است. جلد اول این کتاب شامل مباحث زیر می باشد:
- خلقت آسمان و زمین و دیگر موجودات
- سعادت و شقاوت و قضا و قدر
- بحث‌هاى متفرقه به عنوان مفردات
جلد دوم کتاب نیز شامل بحث‌هایى است از جمله:
- آیات قرآن پیرامون پیامبر اسلام صلى الله علیه وآله
- فضائل اهل بیت علیهم السلام
- نوادر.
کار تحقیق و تصحیح و مقابله کتاب و استخراج آیات در این چاپ بر عهده حجةالاسلام حسن مصطفوى بوده و در ابتداى کتاب نیز علامه شهرستانى مقدمه‌اى بر آن نوشته و بحث‌هایى پیرامون محکم و متشابه و حکمت وجود متشابه در قرآن آورده که بسیار زیبا و خواندنى است. در پایان کتاب، فهرست مطالب آمده و پس از آن فهرست آیاتِ بحث شده در کتاب، به ترتیب سوره‌هاى قرآن ذکر شده است.
منابع
- نرم افزار جامع التفاسیر، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
| تفسیر قرآن | |
| درباره تفسیر قرآن: | تفسیر قرآن -تاریخ تفسیر - روشهای تفسیری قرآن |
|---|---|
| اصطلاحات: | اسباب نزول -اسرائیلیات -سیاق آیات |
| شاخه های تفسیر قرآن: |
تفسیر روایی (تفاسیر روایی) • تفسیر اجتهادی (تفاسیر اجتهادی) • تفسیر فقهی ( تفاسیر فقهی) • تفسیر ادبی ( تفاسیر ادبی) • تفسیر تربیتی ( تفاسیر تربیتی) • تفسیر كلامی ( تفاسیر كلامی) • تفسیر فلسفی ( تفاسیر فلسفی ) • تفسیر عرفانی (تفاسیر عرفانی ) • تفسیر علمی (تفاسیر علمی) |
| روشهای تفسیری قرآن: |
|
| تفاسیر به تفکیک مذهب مولف: |
|
