ماه محرم: تفاوت بین نسخه‌ها
(←وقایع ماه محرم) |
(←وقایع ماه محرم) |
||
| سطر ۱۲: | سطر ۱۲: | ||
==وقایع ماه محرم== | ==وقایع ماه محرم== | ||
| + | ===تاریخ قبل اسلام=== | ||
| + | ===تاریخ اسلام=== | ||
*[[سال ۶۱ هجری قمری|۶۱ ق]]. واقعه جانگداز [[روز عاشورا]] و شهادت "[[امام حسین علیه السلام|امام حسین علیه السلام]]" و یارانش در [[کربلا]]: '''[[10 محرم]]''' | *[[سال ۶۱ هجری قمری|۶۱ ق]]. واقعه جانگداز [[روز عاشورا]] و شهادت "[[امام حسین علیه السلام|امام حسین علیه السلام]]" و یارانش در [[کربلا]]: '''[[10 محرم]]''' | ||
*۶۱ ق. [[روز تاسوعا]]، [[امتناع حضرت عباس از پذیرش امان نامه دشمن|امتناع "حضرت عباس" و برادرانش از پذیرش امان نامه دشمن]]، [[فرمان حمله به خیام امام حسین از سوی عمر بن سعد]]، [[خطابه امام حسین براى اصحاب در شب عاشورا|خطابه "امام حسین علیه السلام" براى اصحابش در شب عاشورا]] و [[سخنان حضرت زینب با امام حسین در شب عاشورا]]: '''[[9 محرم]]''' | *۶۱ ق. [[روز تاسوعا]]، [[امتناع حضرت عباس از پذیرش امان نامه دشمن|امتناع "حضرت عباس" و برادرانش از پذیرش امان نامه دشمن]]، [[فرمان حمله به خیام امام حسین از سوی عمر بن سعد]]، [[خطابه امام حسین براى اصحاب در شب عاشورا|خطابه "امام حسین علیه السلام" براى اصحابش در شب عاشورا]] و [[سخنان حضرت زینب با امام حسین در شب عاشورا]]: '''[[9 محرم]]''' | ||
| سطر ۳۳: | سطر ۳۵: | ||
*۷ [[بعثت]]. [[محاصره بنی هاشم در شعب ابیطالب|محاصره "پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله" و بنی‌هاشم در شعب ابیطالب]]: '''[[1 محرم]]''' | *۷ [[بعثت]]. [[محاصره بنی هاشم در شعب ابیطالب|محاصره "پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله" و بنی‌هاشم در شعب ابیطالب]]: '''[[1 محرم]]''' | ||
*۴ ق. آغاز [[سریه ابوسلمة بن عبدالأسد]]: '''[[1 محرم]]''' | *۴ ق. آغاز [[سریه ابوسلمة بن عبدالأسد]]: '''[[1 محرم]]''' | ||
| − | |||
*۹ ق. [[فرمان پیامبر اسلام برای دریافت زکات|فرمان "پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله" برای دریافت زکات]]: '''[[1 محرم]]''' | *۹ ق. [[فرمان پیامبر اسلام برای دریافت زکات|فرمان "پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله" برای دریافت زکات]]: '''[[1 محرم]]''' | ||
*۷ ق. [[دعوت جهانی پیامبر اسلام (ص)|دعوت جهانی "پیامبر اسلام صلی الله علیه وآله"]]: '''[[3 محرم]]''' | *۷ ق. [[دعوت جهانی پیامبر اسلام (ص)|دعوت جهانی "پیامبر اسلام صلی الله علیه وآله"]]: '''[[3 محرم]]''' | ||
| سطر ۷۲: | سطر ۷۳: | ||
*۲۲۰ ق. [[ورود امام جواد به بغداد به درخواست معتصم|ورود "امام جواد علیه‌السلام" به بغداد به درخواست "معتصم عباسی"]]: '''[[28 محرم]]''' | *۲۲۰ ق. [[ورود امام جواد به بغداد به درخواست معتصم|ورود "امام جواد علیه‌السلام" به بغداد به درخواست "معتصم عباسی"]]: '''[[28 محرم]]''' | ||
*۶۵۶ ق. کشته شدن "[[مستعصم]] عباسی" و تصرف شهر [[بغداد]] توسط سپاه مغول به فرمان "هلاكوخان" و انقراض [[بنی عباس]]: '''[[28 محرم]]''' | *۶۵۶ ق. کشته شدن "[[مستعصم]] عباسی" و تصرف شهر [[بغداد]] توسط سپاه مغول به فرمان "هلاكوخان" و انقراض [[بنی عباس]]: '''[[28 محرم]]''' | ||
| − | + | ===تاریخ معاصر=== | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
==اعمال ماه محرم== | ==اعمال ماه محرم== | ||
نسخهٔ ۲۲ دسامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۲:۳۴
| محرم ۱۴۴۶ در تقویم ایران | |||||
| شنبه | ۷ | ۱۴ | ۲۱ | ۲۸ | |
| یک‌شنبه | ۱ | ۸ | ۱۵ | ۲۲ | ۲۹ |
| دوشنبه | ۲ | ۹ | ۱۶ | ۲۳ | ۳۰ |
| سه‌شنبه | ۳ | ۱۰ | ۱۷ | ۲۴ | |
| چهارشنبه | ۴ | ۱۱ | ۱۸ | ۲۵ | |
| پنج‌شنبه | ۵ | ۱۲ | ۱۹ | ۲۶ | |
| جمعه | ۶ | ۱۳ | ۲۰ | ۲۷ | |
| دانشنامه تقویم | |||||
«ماه مُحرّم» نخستین ماه از ماه‌‌های قمری و یکی از ماه‌‌های حرام است و عرب جاهلی نیز جنگ در این ماه را حرام می‌‌دانست و ترک مخاصمه می‌‌کرد؛ لذا از آن زمان ماه محرم بدین اسم نامگذاری شد؛[۱] و روز اول محرم را اول سال قمری قرار دادند.[۲]
محتویات
محرم در مکتب شیعه
محرّم، ماه حزن و اندوه و عزاداری شیعیان در شهادت حضرت امام حسین علیه‌السلام است. این ماه یادآور دلاورمردی‌‌های یاران باوفای ابا عبدالله الحسین علیه‌السلام، و ماه پیروزی حق بر باطل است.
امام رضا علیه‌السلام در خصوص این ماه فرمود: در جاهلیت، حرمت این ماه نگاه داشته می‌‌شد و در آن نمی‌‌جنگیدند، ولی در این ماه، خون‌‌های ما را ریختند و حرمت ما را شکستند و فرزندان و زنان ما را اسیر کردند و خیمه‌‌ها را آتش زدند و غارت کردند و حرمت پیامبر را درباره ذریه‌اش رعایت نکردند. همچنین از آن امام همام نقل شده است: «وقتی محرم فرامی‌‌رسید، پدرم خندان دیده نمی‌‌شد، حزن و اندوه تا پایان دهه اول بر او غالب بود و روز عاشورا، روز حزن و مصیبت و گریه ایشان بود».[۳]
آیت الله میرزا جواد ملکی تبریزی در «المراقبات» نوشته است: «کودکانم را می‌‌دیدم که در دهه نخست ماه محرم غذا نمی‌‌خوردند و به نان خالی اکتفا می‌‌کردند کسی هم به آنان نگفته بود ماه محرم شروع شده است گمان می‌‌کنم عشقی درونی آنان را برمی‌‌انگیخت».[۴]
به همین دلیل ماه محرم با حادثه عاشورا عجین شده است و فرا رسیدن آن دل‌ها را پر از غم می‌‌سازد و پیروان و شیفتگان امام حسین علیه‌السلام از اول محرم، محافل و مجالسی را سیاهپوش کرده به یاد آن امام شهید به عزاداری می‌‌پردازند.[۵]
وقایع ماه محرم
تاریخ قبل اسلام
تاریخ اسلام
- ۶۱ ق. واقعه جانگداز روز عاشورا و شهادت "امام حسین علیه السلام" و یارانش در کربلا: 10 محرم
- ۶۱ ق. روز تاسوعا، امتناع "حضرت عباس" و برادرانش از پذیرش امان نامه دشمن، فرمان حمله به خیام امام حسین از سوی عمر بن سعد، خطابه "امام حسین علیه السلام" براى اصحابش در شب عاشورا و سخنان حضرت زینب با امام حسین در شب عاشورا: 9 محرم
- ۹۵ ق. شهادت "امام سجاد علیه‌السلام" به دستور "ولید بن عبدالملک": 12 محرم، 18 محرم یا 25 محرم
- ۵۰ ق. مسموم شدن "امام حسن علیه السلام": 19 محرم
- ۶۱ ق. ملاقات "امام حسین علیه السلام" با "عمر بن سعد": 8 محرم
- ۶۱ ق. بستن آب بر سپاه "امام حسین علیه‌السلام" در کربلا: 7 محرم
- ۶۱ ق. تکمیل لشکر "عمر بن سعد" برای جنگ با "امام حسین علیه السلام"، اولین محاصره رود فرات در کربلا و دعوت "حبیب بن مظاهر" از بنی اسد برای یاری "امام حسین علیه السلام": 6 محرم
- ۶۱ ق. رسیدن سپاه "شبث بن ربعى" به کربلا و ممانعت سپاه "ابن زیاد" از حرکت مردم کوفه برای یاری "امام حسین علیه‌السلام": 5 محرم
- ۶۱ ق. شهادت "قیس بن مسهر صیداوی" فرستاده "امام حسین علیه السلام" به کوفه و تحریک مردم کوفه براى جنگ با "امام حسین علیه‌السلام" توسط "ابن زیاد": 4 محرم
- ۶۱ ق. خریداری قسمتی از زمین کربلا توسط "امام حسین علیه السلام" و ورود "عمر بن سعد" به کربلا جهت جنگ با "امام حسین علیه السلام": 3 محرم
- ۶۱ ق. ورود "امام حسین علیه السلام" به كربلا: 2 محرم
- ۶۱ ق. حرکت کاروان اسرای اهل بیت علیهم السلام از کربلا به کوفه: 11 محرم
- ۶۱ ق. ورود کاروان اسرای کربلا به کوفه و به خاک سپاری شهدای کربلا (بنا به نقلی): 12 محرم
- ۶۱ ق. آوردن اسیران کربلا در مجلس "عبیدالله بن زیاد": 13 محرم
- ۶۱ ق. نامه ابن زیاد به یزید در مورد اسرای کربلا: 14 محرم
- ۶۱ ق. فرستادن سرهای شهدای کربلا به سوی شام: 15 محرم
- ۶۱ ق. حرکت کاروان اسرای کربلا از کوفه به شام: 19 محرم
- ۶۱ ق. ورود اسیران کربلا به بعلبک از شهرهای لبنان: 28 محرم
- ۶۱ ق. رسیدن کاروان اسرای کربلا به حوالى شام: 29 محرم
- ۷ بعثت. محاصره "پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله" و بنی‌هاشم در شعب ابیطالب: 1 محرم
- ۴ ق. آغاز سریه ابوسلمة بن عبدالأسد: 1 محرم
- ۹ ق. فرمان "پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله" برای دریافت زکات: 1 محرم
- ۷ ق. دعوت جهانی "پیامبر اسلام صلی الله علیه وآله": 3 محرم
- ۶ ق. سریه "عبدالله بن انیس": 3 محرم
- ۵ ق. آغاز غزوه ذات الرقاع، به روایتی: 10 محرم
- ۶ ق. آغاز سریه قرطاء: 10 محرم
- ۳ ق. وقوع غزوه قرارة الکُدر: 15 محرم
- ۷ ق. وقوع غزوه خیبر: 15 محرم
- ۱۱ ق. ورود نمایندگان طایفه نخع به مدینه و پذیرش دین اسلام: 15 محرم
- ۳۷ ق. متارکه جنگ در صفین بین "امام علی علیه السلام" و "معاویه" جهت صلح و شروع مجدد آن در ماه صفر: 1 محرم
- ۳۷ ق. ورود "امام علی علیه‌السلام" به صفین جهت نبرد با سپاه "معاویه": 22 محرم
- ۶۰ ق. نامه "امام حسین علیه السلام" براى اهل کوفه: 3 محرم
- ۲۲۰ ق. احضار "امام جواد علیه السلام" به بغداد توسط "معتصم عباسی": 1 محرم
- ۲۰۰ ق. آغاز حرکت "امام رضا علیه السلام" از مدینه به مرو: 15 محرم
- ۲۲۰ ق. ورود "امام جواد علیه‌السلام" به بغداد به درخواست "معتصم عباسی": 28 محرم
- ۶۱ ق. دفن پیکر "جون بن حوی" در کربلا: 20 محرم
- ۳۶ ق. درگذشت "حذیفة بن یمان" صحابی و صاحب سرّ "پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله": 28 محرم
- ۶۷ ق. هلاکت "عبیدالله بن زیاد" توسط "ابراهیم بن مالک اشتر": 10 محرم
- ۱۴ ق. واقعه "مرج صفر" در شام: 1 محرم
- ۲۰ ق. فتح مصر به دست "عمرو بن عاص" در زمان "خلیفه دوم": 1 محرم
- ۲۴ ق. آغاز خلافت "عثمان بن عفان" خلیفه سوم: 1 محرم
- ۸۱ ق. وفات "محمد بن حنفیه" فرزند "امام علی علیه السلام": 1 محرم
- ۲۳ ق. آغاز خلافت "عثمان بن عفان" سومین خلیفه مسلمین با رای شورای شش‌نفره: 3 محرم
- ۲۳۷ ق. قیام "یعقوب لیث صفاری" علیه عباسیان در سیستان: 5 محرم
- ۴۰۶ ق. وفات "سید رضی" ادیب و محدث بزرگ شیعه و گردآورندۀ "نهجالبلاغه": 6 محرم
- ۱۳۲ ق. جنگ هواداران بنی‌عباس با سپاهیان اموی: 7 محرم
- ۶۲ ق. وفات "ام سلمه" همسر بزرگوار "پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله": 10 محرم
- ۶۱ ق. شهادت "عبدالله بن عفیف ازدی" به دستور "عبیدالله بن زیاد": 13 محرم
- ۱۴ ق. هجوم مسلمانان به دمشق در عصر خلیفه اول: 16 محرم
- ۱۶ ق. تعیین مبدأ تقویم اسلامی در عصر خلیفه دوم: 16 محرم
- ۱۲۶۸ ق. عزل "امیر کبیر" از صدارت "ناصرالدین شاه": 20 محرم
- ۲۴۷ ق. به امارت رسیدن "یعقوب بن لیث صفاری" در سیستان: 22 محرم
- ۱۹۸ ق. کشته شدن "امین عباسی" به دست سپاهیان برادرش "مأمون": 25 محرم
- ۶۴ ق. محاصره مکه و سنگ باران کعبه توسط سپاهیان "یزید بن معاویه": 26 محرم
- ۱۴۶ ق. شهادت "علی بن حسن مثلث" در زندان "منصور دوانقی": 26 محرم
- ۶۴ ق. وارد شدن لشکر شام به مکه: 27 محرم
- ۶۱ ق. ورود اسیران کربلا به بعلبک از شهرهای لبنان: 28 محرم
- ۲۲۰ ق. ورود "امام جواد علیه‌السلام" به بغداد به درخواست "معتصم عباسی": 28 محرم
- ۶۵۶ ق. کشته شدن "مستعصم عباسی" و تصرف شهر بغداد توسط سپاه مغول به فرمان "هلاكوخان" و انقراض بنی عباس: 28 محرم
تاریخ معاصر
اعمال ماه محرم
شب و روز اول محرم به عنوان اول سال قمری دارای نماز و آداب خاصی است که در کتاب شریف مفاتیح الجنان بیان شده است.
شب اول ماه محرم: اول: نماز؛ این شب، چند نماز دارد که یکی از آن‌ها به شرح ذیل است: دو رکعت، که در هر رکعت بعد از سوره حمد یازده مرتبه سوره توحید خوانده شود. در فضیلت این نماز چنین آمده است: «خواندن این نماز و روزه داشتن روزش موجب امنیت است و کسی که این عمل را انجام دهد، گویا تمام سال بر کار نیک مداومت داشته است».[۶] دوم: احیای این شب.[۷] سوم: نیایش و دعا.[۸]
روز اول محرم: اول محرم هر سال، اولین روز سال قمری است و از امام محمدباقر علیه‌السلام روایت شده است: «آن کس که این روز را روزه بدارد، خداوند دعایش را اجابت می‌‌کند، همان گونه که دعای حضرت زکریا علیه‌السلام را اجابت کرد».[۹] در این روز، دو رکعت نماز خوانده شود و پس از آن سه بار دعای زیر قرائت گردد: «اللّهم انت الإله القدیم و هذه سنةٌ جدیدةٌ فاسئلک فیها العصمة من الشیطان والقوَّة علی هذه النّفس الامّارة بالسُّوء»[۱۰]
روز سوم محرم: از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله نقل شده است: «هر کس در این روز روزه بگیرد، خداوند دعایش را اجابت کند».[۱۱] روز هفتم محرم نیز روزه گرفتن مستحب است.
شب عاشورا: اول: چند نماز برای این شب در روایات آمده است که یکی از آن‌ها چنین است: چهار رکعت نماز که در هر رکعت بعد از سوره حمد، ۵۰ بار سوره توحید خوانده می‌‌شود. پس از پایان نماز ۷۰ بار «سبحان الله و الحمدالله و لا اله الاّ الله و الله اکبر و لاحول و لاقوة الاّ بالله العلی العظیم» خوانده شود.[۱۲] دوم: احیای این شب کنار قبر امام حسین علیه‌السلام.[۱۳] سوم: دعا و نیایش.[۱۴]
روز عاشورا: اول: عزاداری بر امام حسین علیه‌السلام و شهدای کربلا؛ در این مورد از امام رضا علیه‌السلام نقل شده است: هر کس کار و کوشش را در این روز رها کند، خداوند خواسته‌‌هایش را برآورد و هر کس این روز را با حزن و اندوه سپری کند، خداوند قیامت را روز خوشحالی او قرار دهد.[۱۵] دوم: زیارت امام حسین علیه‌السلام.[۱۶] سوم: روزه‌گرفتن در این روز کراهت دارد؛ ولی بهتر است بدون قصد روزه تا بعد از نماز عصر از خوردن و آشامیدن خودداری شود.[۱۷] چهارم: آب دادن به زائران امام حسین علیه‌السلام.[۱۸] خواندن سوره توحید هزار مرتبه.[۱۹] پنجم: خواندن زیارت عاشورا.[۲۰] ششم: گفتن هزار بار ذکر «اللّهم العن قتلة الحسین علیه‌السلام».[۲۱]
روز بیست و یکم محرم: روزه این روز مطلوب است.[۲۲]
پانویس
- ↑ مصباح کفعمی، ص ۵۰۹.
- ↑ فرهنگ عاشورا، ص ۴۰۵، جواد محدثی.
- ↑ وسائل الشیعه، ج ۵، ص ۳۹۴، حدیث ۸.
- ↑ پیام‌آور عاشورا، مهاجرانی، ص ۱۱.
- ↑ بااندکی دخل و تصرف، فرهنگ عاشورا جواد محدثی، ص ۴۰۶.
- ↑ بحارالانوار، ج ۹۸، ص ۳۳۳؛ وسائل الشیعه، ج ۵، ص ۲۹۴، حدیث ۱؛ مفاتیح الجنان، ص ۲۸۶.
- ↑ مصباح المتهجد، ص ۷۸۳.
- ↑ بحارالانوار، ج ۹۸، ص ۳۲۴.
- ↑ عروة الوثقی، ج ۲، ص ۲۴۳؛ وسائل الشیعه، ج ۷، ص ۳۴۷، حدیث ۳.
- ↑ بحارالانوار، ج ۹۸، ص ۳۳۴.
- ↑ عروة الوثقی، ج ۲، ص ۲۴۲؛ وسائل الشیعه، ج ۷، ص ۳۴۸.
- ↑ همان، ص ۲۹۵، حدیث ۴ و ۵.
- ↑ بحارالانوار، ج ۹۸، ص ۳۴۰.
- ↑ همان، ص ۳۳۸.
- ↑ بحارالانوار، ج ۹۸، ص ۴۳، حدیث ۵.
- ↑ کامل الزیارات، ص ۱۷۴، حدیث ۵ و ۶.
- ↑ وسائل الشیعه، ج ۷، ص ۳۳۸، حدیث ۷.
- ↑ کامل الزیارات، ص ۱۷۴، حدیث ۵.
- ↑ وسائل الشیعه، ج ۷، ص ۳۳۹، حدیث ۸.
- ↑ کامل الزیارات، ص ۱۷۴.
- ↑ مفاتیح الجنان، ص ۲۹۸.
- ↑ بحارالانوار، ج ۹۸، ص ۳۴۵، حدیث ۱.
منابع برای مطالعه بیشتر
