فهرست تفاسیر روایی اهل سنت: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
 
(۲ نسخهٔ میانیِ همین کاربر نمایش داده نشده است)
سطر ۱: سطر ۱:
[[تفسیر روایی]] در نزد اهل سنت تفسیری است که آیات را به کمک نقل از[[ پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله]]، و از [[صحابه]] و [[تابعین]] تفسیر نموده . لازم به ذکر است تعداد روایات تفسیری اهل سنت از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله طبق تصریح [[سیوطی]] نویسنده تفسیر روایی اهل سنت حدود 200 روایت بیشتر نیست و از این رو این تفاسیر بیشتر حاوی اقوال صحابه و تابعین در تفسیر است.
+
تفسیر روایی در نزد [[اهل سنت]] تفسیری است که آیات را به کمک نقل از [[پیامبر اسلام|پیامبر اکرم]] صلی الله علیه و آله، و از [[صحابه]] و [[تابعین]] تفسیر نموده. لازم به ذکر است تعداد روایات تفسیری اهل سنت از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله طبق تصریح [[سیوطی]] نویسنده تفسیر روایی اهل سنت حدود 200 روایت بیشتر نیست.
 
{| border="1" cellpadding="5" cellspacing="0"
 
{| border="1" cellpadding="5" cellspacing="0"
|-style="background: rgb(181, 221, 232)"
+
|- style="background: rgb(181, 221, 232)"
 
|'''نام کتاب'''
 
|'''نام کتاب'''
 
|'''نام مولف'''
 
|'''نام مولف'''
 
|'''قرن'''
 
|'''قرن'''
 
|'''زبان'''
 
|'''زبان'''
|       ''' توضیحات'''
+
|''' توضیحات'''
|-style="background: rgb(181, 221, 232)"
+
|- style="background: rgb(181, 221, 232)"
 
|-
 
|-
|[[بحرالعلوم]]
+
|بحرالعلوم
  
 
|سمرقندى نصربن محمد بن احمد
 
|سمرقندى نصربن محمد بن احمد
سطر ۱۵: سطر ۱۵:
 
|چهارم
 
|چهارم
 
|عربى
 
|عربى
|مفسر ضمن تفسیر ایات به مباحث علوم قرآنی پرداخته  است.
+
|
 +
*مفسر ضمن تفسیر آیات به مباحث [[علوم قرآنی]] پرداخته  است.
  
 
+
*اسناد احادیث را نمی آورد.
اسناد احادیث را نمی آورد
+
*مؤلف به ذكر مجرد روايات و استشهادات تفسيرى بسنده كرده و جز اندك مواردى به ترجيح اقوال نمى‌پردازد.
مؤلف به ذكر مجرد روایات و استشهادات تفسیرى بسنده كرده و جز اندك مواردى به ترجیح اقوال نمى‌پردازد.  
+
*ذيل شماري از آيه‌ها، حكايت‌ها يا سبب نزول‌هايي را ذكر نموده كه بيانگر فضليت [[اهل البیت|اهل بيت]] است.
ذیل شماری از آیه‌ها، حكایت‌ها یا سبب نزول‌هایی را ذكر نموده كه بیانگر فضلیت اهل بیت است.
 
  
 
|-
 
|-
|[[جامع البیان فى تفسیرالقرآن]]
+
|[[تفسیر طبری (کتاب)|جامع البيان فى تفسير القرآن]]
|طبرى ابو جعفر محمد بن جریر
+
|[[محمد بن جریر طبری|ابوجعفر محمد بن جرير طبرى]]
 
|چهارم
 
|چهارم
 
|عربى
 
|عربى
|از بزرگترین و گرانقدرترین تفاسیر اهل سنت محسوب می شود.
+
|
از جمله تفاسیر  روایى و اجتهادى‌ محسوب می  شود.
+
*از بزرگترین و گرانقدرترین تفاسیر اهل سنت محسوب می شود.
مفسر با نقل اقوال صحابه و تابعین، به تفسیر آیات پرداخته و پس از بررسى و توجیه اقوال، یا قول مرجح را برمى‌گزیند یا با اقامه دلیل در رد اقوال گوناگون، نظر خویش را بیان مى‌دارد.
+
*از جمله تفاسیر  روايى و اجتهادى‌ محسوب می  شود.
 
+
*مفسر با نقل اقوال صحابه و تابعين، به تفسير آيات پرداخته و پس از بررسى و توجيه اقوال، يا قول مرجح را برمى‌گزيند يا با اقامه دليل در رد اقوال گوناگون، نظر خويش را بيان مى‌دارد.
  
 
|-
 
|-
|ترجمه تفسیر طبرى
+
|ترجمه تفسير طبرى
|مترجمان
+
|جمعی از مترجمان
 
 
  
 
|چهارم
 
|چهارم
 
|فارسى كهن
 
|فارسى كهن
 
|
 
|
ترجمه قرآن این تفسیر از نخستین ترجمه‌هاى رسمى قرآن است.
+
*ترجمه قرآن این تفسیر از نخستين ترجمه‌هاى رسمى قرآن است.
 
 
  
 
|-
 
|-
|[[تفسیر القرآن العظیم(ابن ‌ابى ‌حاتم)]]
+
|[[تفسير القرآن العظيم (ابن ابى حاتم) (کتاب)|تفسير القرآن العظيم(ابن‌ابى‌حاتم)]]
  
 
|ابن ابى حاتم عبدالرحمن بن محمد
 
|ابن ابى حاتم عبدالرحمن بن محمد
 
|چهارم
 
|چهارم
 
|عربى
 
|عربى
|معروف به تفسیر ابن ابى حاتم‌.
+
|
 
+
*معروف به تفسير ابن ابى حاتم‌.
در این تفسیر به طور پراكنده تنها آیاتى كه درباره آنها روایاتى نقل شده، تفسیر شده است.
 
  
 +
*در اين تفسير به طور پراكنده تنها آياتى كه درباره آنها رواياتى نقل شده، تفسير شده است.
  
 
|-
 
|-
|[[شواهد التنزیل لقواعد التفضیل]]
+
|[[شواهد التنزیل لقواعد التفضیل (کتاب)|شواهد التنزيل لقواعد التفضيل]]
  
|حسكانى عبید الله بن احمد
+
|حسكانى عبيد الله بن احمد
 
|پنجم
 
|پنجم
 
|عربى
 
|عربى
|در مذهب مولف اختلاف است . برخی او را شیعه و برخی سنی حنفی می دانند.
+
|
210 آیه را به ترتیب سوره‌هاى قرآن که درباره اهل بیت پیامبر به ویژه امام على( ع) تالیف شده را بیان نموده است.
+
*در مذهب مولف اختلاف است . برخی او را شیعه و برخی سنی [[حنفی]] می دانند.
یكى از مصادر بحار الانوار است كه علامه مجلسى بدان توجه داشته است‌.
+
 
 +
*210 آيه را به ترتيب سوره‌هاى قرآن که درباره اهل بيت پيامبر به ويژه [[امام على]] (علیه السلام) تاليف شده را بیان نموده است.
 +
 
 +
*يكى از مصادر [[بحار الانوار]] است كه [[علامه مجلسى]] بدان توجه داشته است‌.
 
|-
 
|-
|[[الكشف و البیان عن تفسیر القرآن]]
+
|[[الكشف و البيان عن تفسير القرآن]]
  
|ثعلبى نیشابورى ابو اسحاق احمد بن ابراهیم
+
|ثعلبى نيشابورى ابو اسحاق احمد بن ابراهيم
 
|پنجم
 
|پنجم
 
|عربى
 
|عربى
|معروف به تفسیر ثعلبى‌
+
|
 +
*معروف به تفسير ثعلبى‌.
  
در نقل روایات، اسانید آنها را حذف نموده، امّا در ابتداى كتاب، اسانید خود را از علماى پیشین و همعصر خود كه تفسیر را از آنها نقل مى‌كند، ذكر مى‌نماید
+
*در نقل روايات، اسانيد آنها را حذف نموده، امّا در ابتداى كتاب، اسانيد خود را از علماى پيشين و همعصر خود كه تفسير را از آنها نقل مى‌كند، ذكر مى‌نمايد.
گاهی به بحث های نظرى و علمى نیز می پردازد.
+
*گاهی به بحث های نظرى و علمى نیز می پردازد.
 
|-
 
|-
|[[زاد المسیر فى علم التفسیر]]
+
|[[زاد المسير فى علم التفسير]]
 
|ابن جوزى ابوالفرج عبدالرحمن بن على
 
|ابن جوزى ابوالفرج عبدالرحمن بن على
 
|ششم
 
|ششم
 
|عربى
 
|عربى
|خلاصه‌اى از تفسیر بزرگ وى بنام« المغنى فى تفسیر القرآن» مى باشد.
+
|
 +
*خلاصه‌اى از تفسير بزرگ وى بنام «المغنى فى تفسير القرآن» مى باشد.
  
تفسیر جامع است و آیات را به صورت دسته دسته بیان نموده به تفسیر آنها می پردازد.
+
*تفسیر جامع است و آیات را به صورت دسته دسته بیان نموده به تفسیر آنها می پردازد.
 
|-
 
|-
|[[معالم التنزیل فى تفسیر القرآن]]
+
|[[معالم التنزيل فى تفسير القرآن]]
  
|بغوى حسین بن مسعود
+
|بغوى حسين بن مسعود
 
|ششم
 
|ششم
 
|عربى
 
|عربى
|خلاصه تفسیر ثعلبی بوده است.
+
|
از سالم ترین تفاسیر نقلی اهل سنت محسوب مى‌گردد و از آوردن احادیث موضوع و اسرائیلیات غریب و آراى بدعت آمیز خود داری نموده ست.
+
*خلاصه تفسیر ثعلبی بوده است.
از آوردن روایات در شأن رفیع اهل بیت( ع) خودداری ننموده است.
+
*از سالم ترین تفاسير نقلی اهل سنت محسوب مى‌گردد و از آوردن [[حدیث جعلی|احاديث موضوع]] و [[اسرائیلیات|اسرائيليات]] غريب و آراى [[بدعت]] آميز خود داری نموده ست.
 +
*از آوردن روايات در شأن رفيع اهل بيت (ع) خودداری ننموده است.
 
|-
 
|-
|[[تفسیر القرآن العظیم(ابن كثیر)]]
+
|[[تفسير القرآن العظيم(ابن كثير)]]
  
|ابن كثیر دمشقى اسماعیل بن عمرو
+
|ابن كثير دمشقى اسماعيل بن عمرو
 
|هشتم
 
|هشتم
 
|عربى
 
|عربى
|مفسر در این کتاب ار روش تفسیر قرآن به قرآن و قرآن به سنت استفاه کرده است.
+
|
بیشتر از سبک محمد ابن جریر طبری استفاده نموده است.
+
*مفسر در این کتاب ار روش [[تفسیر قرآن به قرآن]] و قرآن به [[سنت]] استفاه کرده است.
جرح وتعدیل اسناد و نقد و ارزیابی عالمانه احادیث در این تفسیر وجود دارد.
+
*بیشتر از سبک [[محمد بن جریر طبری]] استفاده نموده است.
موضع ابن كثیر در تمام روایاتی که بیانگر جایگاه و مقام اهل بیت است، تردید، تكذیب، تحریف، تبدیل و تضعیف اسناد و یا جرح راویان است‌.
+
*[[جرح و تعدیل]] اسناد و نقد و ارزیابی عالمانه احادیث در این تفسیر وجود دارد.
 +
*موضع ابن كثير در تمام روایاتی که بیانگر جایگاه و مقام [[اهل البیت|اهل بیت]] است، ترديد، تكذيب، تحريف، تبديل و تضعيف اسناد و يا جرح راويان است‌.
  
 
|-
 
|-
|[[لباب التاویل فى معانى التنزیل]]
+
|[[لباب التاويل فى معانى التنزيل]]
|بغدادى علاء الدین على بن محمد
+
|بغدادى علاء الدين على بن محمد
 
|هشتم
 
|هشتم
 
|عربى
 
|عربى
|معروف به تفسیر خازن‌.
+
|
در حقیقت مختصرى از تفسیر معالم التنزیل بغوى است.
+
*معروف به تفسير خازن‌.
براى عدم تكرار منابعى كه مطالب گوناگون از آنها نقل نموده، علامت اختصارى وضع كرده و در مقدمه خود متذكر آنها شده است.
+
*در حقيقت مختصرى از تفسير [[معالم التنزيل فى تفسير القرآن (کتاب)|معالم التنزيل]] بغوى است.
 +
*براى عدم تكرار منابعى كه مطالب گوناگون از آنها نقل نموده، علامت اختصارى وضع كرده و در مقدمه خود متذكر آنها شده است.
 
|-
 
|-
|[[جواهر الحسان فى تفسیر القرآن]]
+
|[[جواهر الحسان فی تفسیر القرآن|جواهر الحسان فى تفسير القرآن]]
 
|ثعالبى عبدالرحمن بن محمد
 
|ثعالبى عبدالرحمن بن محمد
 
|نهم
 
|نهم
 
|عربى
 
|عربى
|معروف به تفسیر ثعالبی
+
|
این تفسیر خلاصه تفسیر ابن عطیه المحرر الوجیز است.
+
*معروف به تفسیر ثعالبی است.
 +
*اين تفسير خلاصه تفسير ابن عطيه [[المحرر الوجيز فى تفسير الكتاب العزيز (کتاب)|المحرر الوجيز]] است.
  
 
|-
 
|-
|[[الدر المنثور فى تفسیر المأثور]]
+
|[[الدر المنثور فى تفسير المأثور]]
|سیوطى جلال الدین
+
|[[سيوطى|سيوطى جلال الدين]]
 
|دهم
 
|دهم
 
|عربى
 
|عربى
|خلاصه تفسیر ترجمان القران اوست. و اسناد روایات را از آن حذف نموده است
+
|
از نظر کثرت روایات و جامعیت اهمیت اهمیت بسزا دارد
+
*خلاصه تفسیر ترجمان القرآن اوست که اسناد روایات را از آن حذف نموده است.
 +
 
 +
*از نظر کثرت روایات و جامعیت اهمیت اهمیت بسزا دارد.
  
 
|-
 
|-
|[[تیسیر الكریم الرحمن]]
+
|[[تيسير الكريم الرحمن]]
  
 
|آل سعدى عبدالرحمن بن ناصر
 
|آل سعدى عبدالرحمن بن ناصر
 
|چهاردهم
 
|چهاردهم
 
|عربى
 
|عربى
|معروف به تفسیر السعدى .
+
|
روش وى بر مبناى علماى سلف اهل سنت و اصحاب ابن تیمیة، ابن قیم و محمد بن عبد الوهاب مى‌باشد.
+
*معروف به تفسير السعدى.
 +
*روش وى بر مبناى علماى سلف اهل سنت و اصحاب [[ابن تیمیه|ابن تيميه]]، ابن قيم و محمد بن عبدالوهاب مى‌باشد.
 
|}
 
|}
 +
  
 
{{تفسیر قرآن}}
 
{{تفسیر قرآن}}

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۸ مهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۰۸:۲۶

تفسیر روایی در نزد اهل سنت تفسیری است که آیات را به کمک نقل از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله، و از صحابه و تابعین تفسیر نموده. لازم به ذکر است تعداد روایات تفسیری اهل سنت از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله طبق تصریح سیوطی نویسنده تفسیر روایی اهل سنت حدود 200 روایت بیشتر نیست.

نام کتاب نام مولف قرن زبان توضیحات
بحرالعلوم سمرقندى نصربن محمد بن احمد چهارم عربى
  • اسناد احادیث را نمی آورد.
  • مؤلف به ذكر مجرد روايات و استشهادات تفسيرى بسنده كرده و جز اندك مواردى به ترجيح اقوال نمى‌پردازد.
  • ذيل شماري از آيه‌ها، حكايت‌ها يا سبب نزول‌هايي را ذكر نموده كه بيانگر فضليت اهل بيت است.
جامع البيان فى تفسير القرآن ابوجعفر محمد بن جرير طبرى چهارم عربى
  • از بزرگترین و گرانقدرترین تفاسیر اهل سنت محسوب می شود.
  • از جمله تفاسیر روايى و اجتهادى‌ محسوب می شود.
  • مفسر با نقل اقوال صحابه و تابعين، به تفسير آيات پرداخته و پس از بررسى و توجيه اقوال، يا قول مرجح را برمى‌گزيند يا با اقامه دليل در رد اقوال گوناگون، نظر خويش را بيان مى‌دارد.
ترجمه تفسير طبرى جمعی از مترجمان چهارم فارسى كهن
  • ترجمه قرآن این تفسیر از نخستين ترجمه‌هاى رسمى قرآن است.
تفسير القرآن العظيم(ابن‌ابى‌حاتم) ابن ابى حاتم عبدالرحمن بن محمد چهارم عربى
  • معروف به تفسير ابن ابى حاتم‌.
  • در اين تفسير به طور پراكنده تنها آياتى كه درباره آنها رواياتى نقل شده، تفسير شده است.
شواهد التنزيل لقواعد التفضيل حسكانى عبيد الله بن احمد پنجم عربى
  • در مذهب مولف اختلاف است . برخی او را شیعه و برخی سنی حنفی می دانند.
  • 210 آيه را به ترتيب سوره‌هاى قرآن که درباره اهل بيت پيامبر به ويژه امام على (علیه السلام) تاليف شده را بیان نموده است.
الكشف و البيان عن تفسير القرآن ثعلبى نيشابورى ابو اسحاق احمد بن ابراهيم پنجم عربى
  • معروف به تفسير ثعلبى‌.
  • در نقل روايات، اسانيد آنها را حذف نموده، امّا در ابتداى كتاب، اسانيد خود را از علماى پيشين و همعصر خود كه تفسير را از آنها نقل مى‌كند، ذكر مى‌نمايد.
  • گاهی به بحث های نظرى و علمى نیز می پردازد.
زاد المسير فى علم التفسير ابن جوزى ابوالفرج عبدالرحمن بن على ششم عربى
  • خلاصه‌اى از تفسير بزرگ وى بنام «المغنى فى تفسير القرآن» مى باشد.
  • تفسیر جامع است و آیات را به صورت دسته دسته بیان نموده به تفسیر آنها می پردازد.
معالم التنزيل فى تفسير القرآن بغوى حسين بن مسعود ششم عربى
  • خلاصه تفسیر ثعلبی بوده است.
  • از سالم ترین تفاسير نقلی اهل سنت محسوب مى‌گردد و از آوردن احاديث موضوع و اسرائيليات غريب و آراى بدعت آميز خود داری نموده ست.
  • از آوردن روايات در شأن رفيع اهل بيت (ع) خودداری ننموده است.
تفسير القرآن العظيم(ابن كثير) ابن كثير دمشقى اسماعيل بن عمرو هشتم عربى
  • مفسر در این کتاب ار روش تفسیر قرآن به قرآن و قرآن به سنت استفاه کرده است.
  • بیشتر از سبک محمد بن جریر طبری استفاده نموده است.
  • جرح و تعدیل اسناد و نقد و ارزیابی عالمانه احادیث در این تفسیر وجود دارد.
  • موضع ابن كثير در تمام روایاتی که بیانگر جایگاه و مقام اهل بیت است، ترديد، تكذيب، تحريف، تبديل و تضعيف اسناد و يا جرح راويان است‌.
لباب التاويل فى معانى التنزيل بغدادى علاء الدين على بن محمد هشتم عربى
  • معروف به تفسير خازن‌.
  • در حقيقت مختصرى از تفسير معالم التنزيل بغوى است.
  • براى عدم تكرار منابعى كه مطالب گوناگون از آنها نقل نموده، علامت اختصارى وضع كرده و در مقدمه خود متذكر آنها شده است.
جواهر الحسان فى تفسير القرآن ثعالبى عبدالرحمن بن محمد نهم عربى
  • معروف به تفسیر ثعالبی است.
  • اين تفسير خلاصه تفسير ابن عطيه المحرر الوجيز است.
الدر المنثور فى تفسير المأثور سيوطى جلال الدين دهم عربى
  • خلاصه تفسیر ترجمان القرآن اوست که اسناد روایات را از آن حذف نموده است.
  • از نظر کثرت روایات و جامعیت اهمیت اهمیت بسزا دارد.
تيسير الكريم الرحمن آل سعدى عبدالرحمن بن ناصر چهاردهم عربى
  • معروف به تفسير السعدى.
  • روش وى بر مبناى علماى سلف اهل سنت و اصحاب ابن تيميه، ابن قيم و محمد بن عبدالوهاب مى‌باشد.


***
تفسیر قرآن
درباره تفسیر قرآن: تفسیر قرآن -تاریخ تفسیر - روشهای تفسیری قرآن
اصطلاحات: اسباب نزول -اسرائیلیات -سیاق آیات
شاخه های تفسیر قرآن:

تفسیر روایی (تفاسیر روایی) • تفسیر اجتهادی (تفاسیر اجتهادی) • تفسیر فقهی ( تفاسیر فقهی) • تفسیر ادبی ( تفاسیر ادبی) • تفسیر تربیتی ( تفاسیر تربیتی) • تفسیر كلامی ( تفاسیر كلامی) • تفسیر فلسفی ( تفاسیر فلسفی ) • تفسیر عرفانی (تفاسیر عرفانی ) • تفسیر علمی (تفاسیر علمی)

روشهای تفسیری قرآن:
تفاسیر به تفکیک مذهب مولف: