وسائل الشیعه (کتاب): تفاوت بین نسخه‌ها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) |
|||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
| − | کتاب «تفصیل وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه» | + | کتاب '''«تفصیل وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه»''' معروف به «وسائل الشیعه» اثر [[شیخ حر عاملی]] (م، 1104 ق) است، که در بردارنده مجموع [[احادیث]] کتب روایی [[شیعه]] قبل از خود، در مباحث [[فقه|فقهی]] می‌باشد. |
{{مشخصات کتاب | {{مشخصات کتاب | ||
| سطر ۸: | سطر ۸: | ||
|نویسنده=محمد بن حسن حرّ عاملی | |نویسنده=محمد بن حسن حرّ عاملی | ||
| − | |موضوع=فقه شيعه/ احاديث شيعه | + | |موضوع=فقه شيعه/احاديث شيعه |
|زبان=عربی | |زبان=عربی | ||
| سطر ۱۶: | سطر ۱۶: | ||
|عنوان افزوده1= مصحح | |عنوان افزوده1= مصحح | ||
| − | |افزوده1=محمد | + | |افزوده1=محمد رازی |
|عنوان افزوده2= | |عنوان افزوده2= | ||
| سطر ۲۵: | سطر ۲۵: | ||
}} | }} | ||
| − | == | + | ==مؤلف== |
| − | + | [[شیخ حر عاملی|شیخ محمد بن حسن عاملی]] معروف به «شیخ حرّ عاملی» (۱۰۳۳-۱۱۰۴ ق)، از فقها و محدثان نامدار [[شیعه]] در قرن ۱۱ هجری است. زادگاه ایشان، «مشغره» از توابع "جبع" جنوب "[[لبنان]]" است. | |
| − | |||
| − | + | شیخ حرّ از اساتید بزرگی همچون [[فیض کاشانی]]، [[آقا حسین خوانساری]]، [[علامه مجلسی]] و [[سید هاشم بحرانی]] بهره برده و روایت نقل کرده است. او در [[فقه]] مسلک [[اخباریان]] را داشت، ولی اخباری معتدل بود. | |
| − | |||
| − | + | وی صاحب کتاب «[[وسائل الشیعه]]»، یکی از ارزشمندترین کتب مرجع حدیثی شیعه می‌باشد که همچنان مرجع استنباط علما و مجتهدان است. از دیگر آثار او، [[جواهر السنیّه]]، [[الفصول المهمة]]، [[امل الآمل]] و [[صحیفه ثانیه]] می باشد. | |
| − | + | شیخ حرعاملی سرانجام در ۲۱ ماه [[رمضان]] ۱۱۰۴ ق. چشم از جهان فروبست و در جوار [[حرم امام رضا علیه السلام|حرم امام رضا]] علیه السلام در [[مشهد]] به خاک سپرده شد. | |
| − | + | ==معرفی کتاب== | |
| − | + | نام کامل این کتاب «تفصیل وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعة» است. کتاب «وسائل الشیعه» از بهترین [[جوامع روایی متأخر شیعه]] بشمار می آید که در آن روایات [[پیامبر اسلام]] صلی الله علیه وآله و [[ائمه اطهار]] علیهم السلام را جمع کرده است. | |
| − | در | + | [[شيخ حر عاملی]] دو سوم اين كار بزرگ را در زادگاهش «مشغر» به رشته تحرير درآورد و در سال 1088 ق. در [[مشهد]] مقدس آن را به اتمام رساند. اين سال براى شيخ سال پركار و پربركتى محسوب مى شد. چرا كه در اين سال «فهرست وسائل الشيعه» را نيز تدوين نمود. |
| − | + | اين موضوع كه شيخ حر سه بار اين كتاب را از نظر گذرانده و به نگارش درآورده است، از نكته هايى است كه سزاوار است هر محقق و نويسنده آن را فرا روى خويش قرار دهد. شیخ این کتاب را در مدت بیست سال نگاشته و خدمتی گرانبها در جهت حفظ روایات شیعه و سخنان [[اهل بیت]] عصمت و طهارت نموده است.<ref> محمدرضا ضميري، کتابشناسي تفصيلي مذاهب اسلامي، ص 352.</ref> | |
| − | + | «وسائل الشیعه» از زمان نگارش، پیوسته مورد توجه علما و فقهای شیعه قرار گرفته است و در این زمان از ارکان اصلی استنباط [[احکام شرعی]] و [[اجتهاد]] در [[حوزه علميه|حوزه های علمیه]] شیعه بشمار می آید و روایات آن در تمام درس های خارج [[فقه]] نقل و مورد استناد قرار می گیرد. | |
| − | |||
| − | + | ==محتوای کتاب== | |
| − | == | ||
| − | + | کتاب «وسائل الشیعه» شامل حدود 36 هزار [[حدیث]] درباره [[احکام شرعی]]، [[واجب|واجبات]]، [[حرام|محرمات]]، [[استحباب|مستحبات]] و [[آداب و سنن اسلامی|آداب]] می باشد و روایات آن گرفته شده از مجموعه های روایی معتبر [[شیعه]] و [[اصول اربعمائه|اصول]] اولیه قدمای اصحاب است. | |
| − | |||
| − | مؤلف در این | + | مؤلف در این کتاب، روایات را به ترتیب [[طهارت]] تا [[دیات]]، به صورت باب های جداگانه آورده است. وی سعی داشته تا برای هر مسئله شرعی، بابی مستقل اختصاص دهد و این خود موجب گشته تا دسترسی به روایات کتاب بسیار آسان گردد و مراجعه کننده به راحتی بتواند روایات مورد نظر را بیابد. |
| − | علاوه بر آن، مسائل جدیدی را نیز با توجه به مضمون روایات با ترتیبی آشنا و چینشی مطلوب و نظمی زیبا مطرح نموده است. | + | علاوه بر آن، مسائل جدیدی را نیز با توجه به مضمون روایات با ترتیبی آشنا و چینشی مطلوب و نظمی زیبا مطرح نموده است. |
| − | |||
| − | + | ==ويژگی‌هاى کتاب== | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | + | *تمامى [[احادیث]] «وسائل‌الشیعه» با [[سند حدیث|سند]] نقل شده و اسناد متعدد احاديث نيز نقل گردیده است. | |
| + | *توضيحات مولف در ذيل احاديث، به ويژه در جمع روايات متعارض، بسيار سودمند و ارزنده است. | ||
| + | *مولف استنباط خود را از روايات، عنوان ابواب قرار داده و آنجا كه مولف به استنباطى روشن دست نيافته، عنوان باب به صورت [[فتوا]] و بيان حكم شرعى نيست. | ||
| + | *احاديث مفصل كه متضمن چند حكم است، [[تقطیع حدیث|تقطيع]] شده و هر قطعه در جاى مناسب خود قرار گرفته است. اين عمل گرچه در كم كردن حجم كتاب و سرعت تاليف مفيد بوده، اما به عقيده برخى اشكالاتى را در فهم [[حدیث]] فراهم مى سازد. | ||
| + | *در ذيل هر باب ارجاع به ابواب مناسب آن دارد. اين ارجاعات در چاپ هاى جديد توسط مصصحان و محققان با رقم و عدد در پاورقى ها مشخص شده است. | ||
| + | *نويسنده به طور معمول هر باب را با روايات [[حدیث صحیح|صحيح]] و معتبر آغاز مى كند. و روايات [[حدیث مرسل|مرسل]] يا [[حدیث ضعیف|ضعيف]] را در پايان مى آورد. | ||
| + | *فوائد نه‌گانه در پايان كتاب كه به معرفى مصادر و برخى مباحث [[علوم حدیث|علوم حديث]] و [[علم رجال|رجال]] پرداخته، يكى ديگر از امتيازهاى اين مجموعه مى باشد.<ref> آشنايی با متون حدیث و نهج البلاغه (مهدی مهریزی)، مركز جهانی علوم اسلامی.</ref> | ||
| − | + | ==تألیفات پيرامون کتاب== | |
| + | بر كتاب «وسائل‌الشیعه» از سوى بزرگان [[شیعه]]، تعليقه هاى بسيارى نگاشته شده كه شايد شيخ حر خود نخستين كسى است كه براي ابهام زدايي پيرامون برخي از مطالب آن پيشقدم شده است و «تحرير وسائل الشيعه و تحبیر مسائل الشريعه» نامي است كه شيخ حُر عاملي بر شرح «وسائل الشيعه» خود نهاده است. | ||
| − | + | كارهای دیگرى كه پيرامون وسائل الشيعه منتشر شده اعم از ترجمه، معجم و... عبارتند از: | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | + | *المعجم المفهرس لالفاظ وسائل الشيعه، اثر سيد حسن طبيبى، در ده جلد. | |
| − | + | *المعجم المفهرس لالفاظ احاديث وسائل الشيعه، اثر علیرضا برازش، در هفت جلد. | |
| − | + | *مفتاح الوسائل، اثر سيد جواد مصطفوى. یک جلد آن به طبع رسيده و در بردارنده حرف الف مى باشد. | |
| − | + | *تلخيص وسائل الشيعه، اثر ميرزا مهدى صادقى تبريزى. شش جلد از اين مجموعه تاكنون به طبع رسيده است. | |
| − | + | *ترجمه "جهاد النفس" وسائل الشيعه، اثر على صحت. اين ترجمه به همراه متن روايات مى باشد. | |
==پانویس== | ==پانویس== | ||
<references /> | <references /> | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
[[رده:منابع حدیثی]] | [[رده:منابع حدیثی]] | ||
| − | [[رده:منابع فقه روایی]] | + | [[رده:منابع فقه روایی]][[رده:آثار شیخ حر عاملی]] |
{{حدیث}} | {{حدیث}} | ||
نسخهٔ کنونی تا ۳۰ اکتبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۳:۱۵
کتاب «تفصیل وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه» معروف به «وسائل الشیعه» اثر شیخ حر عاملی (م، 1104 ق) است، که در بردارنده مجموع احادیث کتب روایی شیعه قبل از خود، در مباحث فقهی می‌باشد.
 | |
| نویسنده | محمد بن حسن حرّ عاملی |
| موضوع | فقه شيعه/احاديث شيعه |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 20 |
| مصحح | محمد رازی |
|
| |
مؤلف
شیخ محمد بن حسن عاملی معروف به «شیخ حرّ عاملی» (۱۰۳۳-۱۱۰۴ ق)، از فقها و محدثان نامدار شیعه در قرن ۱۱ هجری است. زادگاه ایشان، «مشغره» از توابع "جبع" جنوب "لبنان" است.
شیخ حرّ از اساتید بزرگی همچون فیض کاشانی، آقا حسین خوانساری، علامه مجلسی و سید هاشم بحرانی بهره برده و روایت نقل کرده است. او در فقه مسلک اخباریان را داشت، ولی اخباری معتدل بود.
وی صاحب کتاب «وسائل الشیعه»، یکی از ارزشمندترین کتب مرجع حدیثی شیعه می‌باشد که همچنان مرجع استنباط علما و مجتهدان است. از دیگر آثار او، جواهر السنیّه، الفصول المهمة، امل الآمل و صحیفه ثانیه می باشد.
شیخ حرعاملی سرانجام در ۲۱ ماه رمضان ۱۱۰۴ ق. چشم از جهان فروبست و در جوار حرم امام رضا علیه السلام در مشهد به خاک سپرده شد.
معرفی کتاب
نام کامل این کتاب «تفصیل وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعة» است. کتاب «وسائل الشیعه» از بهترین جوامع روایی متأخر شیعه بشمار می آید که در آن روایات پیامبر اسلام صلی الله علیه وآله و ائمه اطهار علیهم السلام را جمع کرده است.
شيخ حر عاملی دو سوم اين كار بزرگ را در زادگاهش «مشغر» به رشته تحرير درآورد و در سال 1088 ق. در مشهد مقدس آن را به اتمام رساند. اين سال براى شيخ سال پركار و پربركتى محسوب مى شد. چرا كه در اين سال «فهرست وسائل الشيعه» را نيز تدوين نمود.
اين موضوع كه شيخ حر سه بار اين كتاب را از نظر گذرانده و به نگارش درآورده است، از نكته هايى است كه سزاوار است هر محقق و نويسنده آن را فرا روى خويش قرار دهد. شیخ این کتاب را در مدت بیست سال نگاشته و خدمتی گرانبها در جهت حفظ روایات شیعه و سخنان اهل بیت عصمت و طهارت نموده است.[۱]
«وسائل الشیعه» از زمان نگارش، پیوسته مورد توجه علما و فقهای شیعه قرار گرفته است و در این زمان از ارکان اصلی استنباط احکام شرعی و اجتهاد در حوزه های علمیه شیعه بشمار می آید و روایات آن در تمام درس های خارج فقه نقل و مورد استناد قرار می گیرد.
محتوای کتاب
کتاب «وسائل الشیعه» شامل حدود 36 هزار حدیث درباره احکام شرعی، واجبات، محرمات، مستحبات و آداب می باشد و روایات آن گرفته شده از مجموعه های روایی معتبر شیعه و اصول اولیه قدمای اصحاب است.
مؤلف در این کتاب، روایات را به ترتیب طهارت تا دیات، به صورت باب های جداگانه آورده است. وی سعی داشته تا برای هر مسئله شرعی، بابی مستقل اختصاص دهد و این خود موجب گشته تا دسترسی به روایات کتاب بسیار آسان گردد و مراجعه کننده به راحتی بتواند روایات مورد نظر را بیابد.
علاوه بر آن، مسائل جدیدی را نیز با توجه به مضمون روایات با ترتیبی آشنا و چینشی مطلوب و نظمی زیبا مطرح نموده است.
ويژگی‌هاى کتاب
- تمامى احادیث «وسائل‌الشیعه» با سند نقل شده و اسناد متعدد احاديث نيز نقل گردیده است.
- توضيحات مولف در ذيل احاديث، به ويژه در جمع روايات متعارض، بسيار سودمند و ارزنده است.
- مولف استنباط خود را از روايات، عنوان ابواب قرار داده و آنجا كه مولف به استنباطى روشن دست نيافته، عنوان باب به صورت فتوا و بيان حكم شرعى نيست.
- احاديث مفصل كه متضمن چند حكم است، تقطيع شده و هر قطعه در جاى مناسب خود قرار گرفته است. اين عمل گرچه در كم كردن حجم كتاب و سرعت تاليف مفيد بوده، اما به عقيده برخى اشكالاتى را در فهم حدیث فراهم مى سازد.
- در ذيل هر باب ارجاع به ابواب مناسب آن دارد. اين ارجاعات در چاپ هاى جديد توسط مصصحان و محققان با رقم و عدد در پاورقى ها مشخص شده است.
- نويسنده به طور معمول هر باب را با روايات صحيح و معتبر آغاز مى كند. و روايات مرسل يا ضعيف را در پايان مى آورد.
- فوائد نه‌گانه در پايان كتاب كه به معرفى مصادر و برخى مباحث علوم حديث و رجال پرداخته، يكى ديگر از امتيازهاى اين مجموعه مى باشد.[۲]
تألیفات پيرامون کتاب
بر كتاب «وسائل‌الشیعه» از سوى بزرگان شیعه، تعليقه هاى بسيارى نگاشته شده كه شايد شيخ حر خود نخستين كسى است كه براي ابهام زدايي پيرامون برخي از مطالب آن پيشقدم شده است و «تحرير وسائل الشيعه و تحبیر مسائل الشريعه» نامي است كه شيخ حُر عاملي بر شرح «وسائل الشيعه» خود نهاده است.
كارهای دیگرى كه پيرامون وسائل الشيعه منتشر شده اعم از ترجمه، معجم و... عبارتند از:
- المعجم المفهرس لالفاظ وسائل الشيعه، اثر سيد حسن طبيبى، در ده جلد.
- المعجم المفهرس لالفاظ احاديث وسائل الشيعه، اثر علیرضا برازش، در هفت جلد.
- مفتاح الوسائل، اثر سيد جواد مصطفوى. یک جلد آن به طبع رسيده و در بردارنده حرف الف مى باشد.
- تلخيص وسائل الشيعه، اثر ميرزا مهدى صادقى تبريزى. شش جلد از اين مجموعه تاكنون به طبع رسيده است.
- ترجمه "جهاد النفس" وسائل الشيعه، اثر على صحت. اين ترجمه به همراه متن روايات مى باشد.
پانویس
