الصحیفة السجادیة الثانیة (کتاب)
 | |
| نویسنده | شیخ حر عاملی |
| موضوع | دعا |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | ۱ |
| محقق | فارس حسون کریم |
|
| |
«الصحیفة السجادیة الثانیة» تألیف شیخ حُرّ عاملی (م، ۱۱۰۴ ق)، شامل مجموعه‌ای از دعاهای امام سجاد (علیه‌السلام) است که در «صحیفه سجادیه» نیامده، و در واقع مستدرکی بر آن کتاب شریف می‌باشد.
محتویات
مؤلف
شیخ محمد بن حسن عاملی معروف به «شیخ حرّ عاملی» (۱۰۳۳-۱۱۰۴ ق)، از فقها و محدثان نامدار شیعه در قرن ۱۱ هجری است. زادگاه ایشان، «مشغره» از توابع "جبع" جنوب "لبنان" است.
شیخ حرّ عاملی از اساتید بزرگی همچون فیض کاشانی، آقا حسین خوانساری، علامه مجلسی و سید هاشم بحرانی بهره برده و روایت نقل کرده است. او در فقه مسلک اخباریان را داشت، ولی اخباری معتدل بود.
وی صاحب کتاب «وسائل الشیعه»، یکی از کتب حدیثی شیعه می‌باشد که همچنان مرجع استنباط علما و مجتهدان است. از دیگر آثار او، اثبات الهداة، جواهر السنیّه، الفصول المهمة، امل الآمل و صحیفه ثانیه می باشد.
معرفی کتاب
در کتب روایی، دعاهای متعددی به جز آنچه در «صحیفه سجادیه» مشهور درج شده وجود دارد، که نشان دهندۀ افزونی شمار دعاهای «صحیفه» از ۵۴ دعای کنونی است. آثاری در صدد یافتن دعاهای ناپدید شده برآمده اند، تا مستدرکی بر آن صحیفه باشد، از آن جمله «الصحیفة السجادیة الثانیة»، نوشتۀ شیخ حرّ عاملی و شامل ۶۷ دعا است.
محدث جزایری در اول شرح ملحقات صحیفه می‌نویسد: «چون، شیخ حرّ، برخی از دعاهای نزدیک [از لحاظ محتوایی] به صحیفه سجادیه را جمع‌آوری کرد، آن را "اُخت الصحیفه" نامید؛ همان‌گونه که در کتابی، احادیث قدسی را جمع کرده و آن را "اَخ القرآن" نامیده است».
شیخ حر عاملى تألیف کتاب «صحیفه سجادیه ثانیه» را در ماه رمضان سال ۱۰۵۳ قمری به انجام رسانید. از بررسی مستدرکات صحیفه به دست می‌آید که نقطه آغازین نهضت بزرگ مستدرک‌نویسی صحیفه سجادیه، کتاب شیخ حر عاملی است و نویسندگان هرکدام از مستدرکات دیگر، در مقدمه کتاب خود اذعان نموده‌اند که هدفشان تکمیل کار شیخ حر عاملی بوده است؛ میرزا عبدالله افندی در مقدمه «صحیفه سجادیه ثالثه» به این نکته اشاره کرده است. سید محسن امین نیز در ابتدای کتاب «صحیفه سجادیه خامسه»، انگیزه تألیف کتاب خود را بدین گونه بیان می‌دارد که «دعاهایی از امام سجاد (علیه السلام) یافته که در صحیفه کامله و مستدرک شیخ حر عاملی نبوده است».
محتوای کتاب
شیخ حر عاملى در مقدمه کتاب خود مى نویسد: «صحیفه سجادیه کامل که قسمتى از دعاهاى امام زین العابدین (علیه السلام) را در بردارد، به مهمات دین و دنیا مربوط است. من به خاطر علاقه اى که براى جمع و ترکیب این دعاهاى پراکنده و متفرق داشتم، در صحیفه ثانیه سایر دعاهاى آن حضرت را که علماى بزرگوار نقل کرده اند، گرد آوردم. پس بر شما باد که این صحیفه شریف را با اولى همراه داشته و آنها را قرائت کنید».
سید اعجاز حسین کنتوری درباره این اثر می‌گوید: «نویسنده در آن دعاهای امام سجاد(ع) را که در صحیفه کامله سجادیه نبوده، آورده است و آنها را از اصولی که در کتاب از آنها نام برده، استخراج کرده است. وی در اوایل این کتاب برخی از روایات وارده درباره دعا از آل پیامبر(ص) را که دال بر تأکید استحباب آن و بیان فضل و ثواب و تفصیل احکامش است، آورده است...».
در تعداد دعاهای این صحیفه اختلاف است؛ در ابتدای یکی از نسخه‌ها در هنگام ذکر فهرست آن آمده: دعاهای این اثر ۷۶ دعا است، درحالی‌که نسخه چاپی، تنها حاوی ۶۵ دعا می‌باشد. محقق کتاب، فارس حسون، ۲ دعای دیگر را از نسخه خطی به آن افزوده تا تعداد ادعیه آن به ۶۷ دعا برسد.
منابع
- گلشن ابرار، جلد۱، مقاله "شیخ حر عاملی"، از حسن ابراهیم‌زاده.
- نرم افزار جامع الاحادیث، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
- "نرم افزار دانشنامه جامع صحیفۀ سجادیه"، پایگاه حدیث نت.
