یوشع بن نون

«یوشع بن نون» علیه‌السلام، وصیّ و جانشین حضرت موسی علیه‌السلام است که پس از آن حضرت، مدت سی سال پیامبر قوم بنی‌اسرائیل بود. در زمان یوشع و به رهبری او، بنی‌اسرائیل به جنگ عمالقه رفتند و شهر اریحا و سرزمین فلسطین را فتح کردند.

نسب یوشع بن نون

نسب یوشع بن نون علیه السلام مطابق با آنچه در «منتهی الارب» آمده چنین است: "یوشع ابن نون بن افراهم بن یوسف بن یعقوب علیه السلام". بنابراین او نوه افراهم (یا افرائیم) فرزند حضرت یوسف علیه السلام است.

یوشع در زمان حضرت موسی

یوشع بن نون علیه السلام از جمله بزرگان، علما و افراد با ایمان قوم بنی اسرائیل به شمار می‌آید.

خداوند از حضرت موسی علیه السلام و قوم او خواست تا به ارض مقدس رفته و با "عمالقه" نبرد کنند. اما قوم بنی اسرائیل به حضرت موسی اعتنا نکرده و گفتند تو تنها به جنگ عمالقه برو؛ پس خداوند آنها را در آن بیابان سرگردان نمود. تنها "یوشع" علیه السلام و افراد قلیلی بودند که حاضر به یاری و تبعیت از حضرت موسی علیه السلام شدند.

مطابق با روایتی از امام باقر علیه السلام، او یکی از دو نفری بوده که در آیه 23 سوره مائده مورد اشاره قرار گرفته است و آنان مردم را به مبارزه با عمالقه تشویق می کردند: «قَالَ رَجُلَانِ مِنَ الَّذِينَ يَخَافُونَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَيْهِمَا ادْخُلُوا عَلَيْهِمُ الْبَابَ فَإِذَا دَخَلْتُمُوهُ فَإِنَّكُمْ غَالِبُونَ ۚ وَعَلَى اللَّهِ فَتَوَكَّلُوا إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ»؛ دو نفر از مردانى که از خدا مى ترسیدند و خدایشان به آنها نعمت [عقل و ایمان] داده بود، گفتند: از آن دروازه بر آنها وارد شوید که اگر از آنجا وارد شدید، قطعا پیروز خواهید شد و بر خدا توکل کنید اگر ایمان دارید.

از باب اول سِفر تثنیه تورات کنونى نیز استفاده مى شود که نام این دو نفر "یوشع بن نون" و "کالب بن‌ یوفنا" بوده است.

همچنین مفسران در تفسیر آیه 60 سوره کهف در داستان حضرت موسی و خضر علیهما السلام، یوشع بن نون را یکی از دو مصاحب حضرت موسی دانسته اند. خداوند در این آیه می فرماید: «وَإِذْ قَالَ مُوسَىٰ لِفَتَاهُ لَا أَبْرَحُ حَتَّىٰ أَبْلُغَ مَجْمَعَ الْبَحْرَيْنِ أَوْ أَمْضِيَ حُقُبًا»؛ و هنگامى که موسى به جوان [همراه] خود گفت: همچنان خواهم رفت تا به محل تلاقى دو دریا برسم، هرچند مدتى طولانى به راه خود ادامه دهم.

علامه طباطبایی می فرماید: درباره آن جوانى (فَتی) که همراه موسى علیه السلام بوده، بعضى گفته اند وصى او یوشع بن نون بوده و این معنا را روایات هم تأیید مى کند.

یوشع پس از حضرت موسی

مطابق با روایات، حضرت موسی علیه السلام پیش از وفات، یوشع بن نون را وصیّ خویش قرار داد. و الواح مقدسی که بر او نازل شده بود به همراه زره خود و علامت های نبوت در صندوقی که مادرش او را در آن گذاشته و در دریا رها کرده بود، قرار داده آنها را به یوشع سپرد.

حضرت یوشع پس از موسی علیه السلام مدت سی سال زنده بود، و کار بنی اسرائیل را سامان بخشید و به پیشوایی او بنی اسرائیل به جنگ عمالقه رفتند و شهر اریحا و سرزمین فلسطین را فتح کردند و یوشع آن را میان اسباط بنی‌اسرائیل تقسیم کرد.

دعای منسوب به یوشع بن نون

شیخ عباس قمی در رساله باقیات الصالحات کتاب «مفاتیح الجنان»، ذیل باب اول (اعمال شب و روز) و فصل ششم (دعاهایی که در ساعات روز باید خواند) می گوید:

به سند معتبر از امام رضا علیه السلام منقول است که شخصى از اصحاب رسول خدا صلى الله علیه وآله نامه اى را یافت و به خدمت آن حضرت آورد. پس رسول اکرم فرمود که همه اصحاب حاضر شوند، سپس بر منبر برآمد و فرمود که این نامه اى است که یوشع بن نون وصىّ موسى علیه السلام نوشته است و مضمون نامه این بود: بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ بدرستى که پروردگار شما به شما دوست و مهربان است. بدرستى که بهترین بندگان پرهیزکار گمنام است و بدترین خلق کسى است که انگشت نماى مردم باشد به ریاست باطل. پس کسى که خواهد به او ثواب کامل داده شود و شکر نعمتهاى خدا کرده باشد، در هر روز این دعا بخواند: «سُبْحانَ اللَّهِ کَما یَنْبَغى لِلَّهِ وَالْحَمْدُ لِلَّهِ کَما یَنْبَغى لِلَّهِ وَ لا اِلهَ اِلا اللَّهُ کَما یَنْبَغى لِلَّهِ وَ لا حَوْلَ وَلاقُوَّهَ اِلاّ بِاللّهِ وَ صَلَّى اللَّهُ عَلى مُحَمَّدٍ وَ اَهْلِ بَیْتِهِ النَّبِىِّ الاُْمِّىِّ وَ عَلَى جَمیعِ الْمُرْسَلینَ وَالنَّبِیّینَ حَتّى یَرْضَى اللَّهُ»؛ منزه است خدا چنانچه سزاوار است و ستایش از آن خدا است چنانچه شایسته است و معبودى جز او نیست چنانچه شایدش و جنبش و نیرویى نیست جز به خدا و درود خدا بر محمد و خاندانش آن پیامبر امى و بر همه رسولان و پیمبران تا آنجا که خدا خوشنود گردد.

منابع

• "یوشع بن نون"، دائرةالمعارف طهور، بازیابی: 2 مرداد 1397.
• "یوشع بن نون"، سایت پرسمان قرآنی.
• "ارض مقدس"، دانشنامه موضوعی قرآن، علی معموری، تاریخ بازیابی: ۷ مهر ۱۳۹۲.
• "نامه یوشع بن نون"، مؤسسه اهل‌البیت.

پیامبران

پیامبران اولوالعزم

محمد (ص) * عیسی * موسی * نوح * ابراهیم

سایر پیامبران

آدم * ادریس * یعقوب * یوسف * یونس * اسحاق * اسماعیل * الیاس * ایوب * خضر * داوود * سلیمان * ذوالکفل * زکریا * شعیب * صالح * لوط * هارون * هود * یحیی * یسع * شعیا * اِرميا * جرجیس * حبقوق * يوشع بن نون

قرآن
متن و ترجمه قرآن
اوصاف قرآن	(اسامی و صفات قرآن، اعجاز قرآن، عدم تحریف در قرآن)
اجزاء قرآن	آیه، سوره، جزء، حزب، حروف مقطعه
ترجمه و تفسیر قرآن	تاریخ تفسیر، روشهای تفسیری قرآن، سیاق آیات، اسرائیلیات، تاویل، فهرست تفاسیر شیعه، فهرست تفاسیر اهل سنت، ترجمه های قرآن
علوم قرآنی	تاریخ قرآن: نزول قرآن، جمع قرآن، شان نزول، کاتبان وحی، قراء سبعه
	دلالت الفاظ قرآن: عام و خاص، مجمل و مبین، مطلق و مقید، محکم و متشابه، مفهوم و منطوق، نص و ظاهر، ناسخ و منسوخ
تلاوت قرآن	تجوید، آداب قرائت قرآن، تدبر در قرآن
رده ها: سوره های قرآن * آیات قرآن * واژگان قرآنی * شخصیت های قرآنی * قصه های قرآنی * علوم قرآنی * معارف قرآن