آیه افک: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
جز (Zamani صفحهٔ آيه افك را به آیه افک منتقل کرد)
سطر ۱: سطر ۱:
آیه 11 [[سوره نور]]/ 24 كه به داستان افك (بهتان) گروهى از صحابه به  یكى از همسران [[رسول خدا]] صلى الله علیه و آله پرداخته «آیه افك» نام دارد.<ref> [[بحارالانوار]]، ج 76، ص 110.</ref>
+
آیه 11 [[سوره نور]] كه به داستان «اِفک» ([[بهتان]]) گروهى از [[صحابه]] به  یكى از همسران [[رسول خدا]] صلى الله علیه وآله پرداخته، «آیه افک» نام دارد.<ref> بحارالانوار، ج 76، ص 110.</ref> بر اساس این [[آیه]]، گروهى از مسلمانان به این تهمت دامن زدند و در اشاعه آن كوشیدند.
  
{{قرآن در قاب|سوره=24|آیه=11|ترجمه=کسانی که آن دروغ بزرگ را ساخته اند گروهی از شمایند مپندارید که، شمارا در آن شری بود نه ، خیر شما در آن بود هر مردی از آنها بدان اندازه از گناه که مرتکب شده است به کیفر رسد، و از میان آنها آن که بیشترین این بهتان را به عهده دارد به عذابی بزرگ گرفتار می آید}}
+
{{قرآن در قاب|سوره=24|آیه=11|ترجمه=به یقین کسانی که آن تهمت [بزرگ] را [درباره یکی از همسران پیامبر به میان] آوردند، گروهی [هم دست و هم فکر] از [میان] خود شما بودند، آن را برای خود شرّی مپندارید، بلکه آن برای شما خیر است، برای هر مردی از آنان کیفری به میزان گناهی است که مرتکب شده، و آن کس که بخش عمده آن را بر عهده گرفته است، برایش عذابی بزرگ است.}}
  
بر اساس این آیه، گروهى از مسلمانان به این تهمت دامن زدند و در اشاعه آن كوشیدند.  عایشه (در روایت مفصلى) این آیه را در شأن خود مى داند.<ref> الدّرالمنثور، ج 6، ص 140 و 141.</ref> او مى گوید: این ماجرا هنگامى اتفاق افتاد كه در بازگشت از غزوه بنى المصطلق، از لشكر عقب ماند و به وسیله یكى از صحابه به نام صفوان  بن  معطل به لشكر ملحق شد؛ آن گاه گروهى وى را متهم كردند و این آیه او را از این اتهام تطهیر كرد.<ref> همان، ص 140.</ref>
+
[[عایشه]] (در روایت مفصلى) این آیه را در شأن خود مى داند.<ref> الدّرالمنثور، ج 6، ص 140-141.</ref> در این باره گفته‌اند: [[پيامبر اكرم]] صلى الله عليه وآله در هر سفرى با قيد قرعه يكى از همسرانش را همراه مى‌برد. در «[[غزوه بنى مصطلق]]» عايشه را برد. وقتى كه نبرد پايان يافت و مردم به مدينه بازمى‌گشتند، عايشه براى تطهير و يا يافتن دانه‌هاى گردنبند گمشده‌اش، از قافله عقب ماند. يكى از اصحاب به نام صفوان  بن  معطل كه او نيز از قافله دور مانده بود، عايشه را به لشكر رساند. بعضى افراد به عايشه و آن صحابى، تهمت ناروا زدند. اين اتهام به گوش مردم‌ رسيد، پيامبر ناراحت شد و عايشه به خانه پدر رفت، تا آن كه اين آيه نازل شد.<ref> الدّرالمنثور، ج 6، ص 140؛ تفسير ابن كثير.</ref>
  
[[علامه طباطبایى]] طهارت و پاكى دامن همسران همه [[پیامبران]] را امرى عقلى دانسته و پس از نقل روایت عایشه به نقد آن نشسته و از جهات گوناگون در درستى آن خدشه كرده است.<ref> المیزان، ج 15، ص 96-104.</ref>
+
[[علامه طباطبایى]] ضمن اینکه طهارت و پاكدامنى همسران همه [[پیامبران]] را امرى عقلى دانسته، پس از نقل روایت عایشه به نقد آن پرداخته و از جهات گوناگون در درستى آن خدشه كرده است.<ref> تفسیر المیزان، ج 15، ص 96-104.</ref>
  
على بن ابراهیم قمى مى گوید: نزول آیه افك درباره عایشه، با روایات عامه موافق است؛ ولى  روایات خاصه نزول این آیه را درباره ماریه قبطیه و رفع اتهام از او مى داند.<ref> قمى، ج 2، ص 100.</ref>
+
جمعى ديگر از مفسّران و خصوصاً نويسنده تفسير «[[اطیب البیان فی تفسیر القرآن (کتاب)|اطيب‌البيان]]» با استفاده از روايات متعدّد و مستند نقل مى‌كنند كه اين آيه درباره‌ى «[[ماريه قبطيه]]» (يكى ديگر از همسران رسول خدا) است، كه خداوند به او فرزندى به نام «ابراهيم» داد، ولى پس از 18 ماه از دنيا رفت. عايشه و حفصه گفتند: اى رسول خدا! چرا گريه مى‌كنى؟ ابراهيم فرزند تو نبود، بلكه شخص ديگرى غير از تو با ماريه همبستر شده و ابراهيم متولد شده است. اينجا بود كه اين آيه نازل شد. علامه [[سید جعفر مرتضی عاملی]] نیز در كتاب گرانقدر «حديث الافک» اين بيان را تأييد مى‌كند.  
 +
 
 +
[[علی بن ابراهیم قمی]] مى گوید: نزول آیه افک درباره عایشه، با روایات [[عامه]] موافق است؛ ولى  روایات [[شیعه]] نزول این آیه را درباره [[ماریه قبطیه]] و رفع اتهام از او مى داند.<ref> تفسیر قمى، ج 2، ص 100.</ref>
  
 
==پانویس==
 
==پانویس==
سطر ۱۳: سطر ۱۵:
  
 
==منابع==
 
==منابع==
* علی خراسانی، دائرة‌المعارف قرآن كریم، جلد1، ص370-371.
+
* [[دائرة المعارف قرآن کریم]]، علی خراسانی، ج1، ص370-371.
 
+
*[[تفسیر نور]]، محسن قرائتی، ج6، ص152.
 
{{قرآن}}
 
{{قرآن}}
  
 
[[رده:آیه‌های با عناوین خاص]]
 
[[رده:آیه‌های با عناوین خاص]]
 
[[رده:آیات سوره نور]]
 
[[رده:آیات سوره نور]]

نسخهٔ ‏۱۵ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۱:۳۱

آیه 11 سوره نور كه به داستان «اِفک» (بهتان) گروهى از صحابه به یكى از همسران رسول خدا صلى الله علیه وآله پرداخته، «آیه افک» نام دارد.[۱] بر اساس این آیه، گروهى از مسلمانان به این تهمت دامن زدند و در اشاعه آن كوشیدند.

مشاهده آیه در سوره

إِنَّ الَّذِينَ جَاءُوا بِالْإِفْكِ عُصْبَةٌ مِنْكُمْ ۚ لَا تَحْسَبُوهُ شَرًّا لَكُمْ ۖ بَلْ هُوَ خَيْرٌ لَكُمْ ۚ لِكُلِّ امْرِئٍ مِنْهُمْ مَا اكْتَسَبَ مِنَ الْإِثْمِ ۚ وَالَّذِي تَوَلَّىٰ كِبْرَهُ مِنْهُمْ لَهُ عَذَابٌ عَظِيمٌ

به یقین کسانی که آن تهمت [بزرگ] را [درباره یکی از همسران پیامبر به میان] آوردند، گروهی [هم دست و هم فکر] از [میان] خود شما بودند، آن را برای خود شرّی مپندارید، بلکه آن برای شما خیر است، برای هر مردی از آنان کیفری به میزان گناهی است که مرتکب شده، و آن کس که بخش عمده آن را بر عهده گرفته است، برایش عذابی بزرگ است.

مشاهده آیه در سوره


عایشه (در روایت مفصلى) این آیه را در شأن خود مى داند.[۲] در این باره گفته‌اند: پيامبر اكرم صلى الله عليه وآله در هر سفرى با قيد قرعه يكى از همسرانش را همراه مى‌برد. در «غزوه بنى مصطلق» عايشه را برد. وقتى كه نبرد پايان يافت و مردم به مدينه بازمى‌گشتند، عايشه براى تطهير و يا يافتن دانه‌هاى گردنبند گمشده‌اش، از قافله عقب ماند. يكى از اصحاب به نام صفوان بن معطل كه او نيز از قافله دور مانده بود، عايشه را به لشكر رساند. بعضى افراد به عايشه و آن صحابى، تهمت ناروا زدند. اين اتهام به گوش مردم‌ رسيد، پيامبر ناراحت شد و عايشه به خانه پدر رفت، تا آن كه اين آيه نازل شد.[۳]

علامه طباطبایى ضمن اینکه طهارت و پاكدامنى همسران همه پیامبران را امرى عقلى دانسته، پس از نقل روایت عایشه به نقد آن پرداخته و از جهات گوناگون در درستى آن خدشه كرده است.[۴]

جمعى ديگر از مفسّران و خصوصاً نويسنده تفسير «اطيب‌البيان» با استفاده از روايات متعدّد و مستند نقل مى‌كنند كه اين آيه درباره‌ى «ماريه قبطيه» (يكى ديگر از همسران رسول خدا) است، كه خداوند به او فرزندى به نام «ابراهيم» داد، ولى پس از 18 ماه از دنيا رفت. عايشه و حفصه گفتند: اى رسول خدا! چرا گريه مى‌كنى؟ ابراهيم فرزند تو نبود، بلكه شخص ديگرى غير از تو با ماريه همبستر شده و ابراهيم متولد شده است. اينجا بود كه اين آيه نازل شد. علامه سید جعفر مرتضی عاملی نیز در كتاب گرانقدر «حديث الافک» اين بيان را تأييد مى‌كند.

علی بن ابراهیم قمی مى گوید: نزول آیه افک درباره عایشه، با روایات عامه موافق است؛ ولى روایات شیعه نزول این آیه را درباره ماریه قبطیه و رفع اتهام از او مى داند.[۵]

پانویس

  1. بحارالانوار، ج 76، ص 110.
  2. الدّرالمنثور، ج 6، ص 140-141.
  3. الدّرالمنثور، ج 6، ص 140؛ تفسير ابن كثير.
  4. تفسیر المیزان، ج 15، ص 96-104.
  5. تفسیر قمى، ج 2، ص 100.

منابع

قرآن
متن و ترجمه قرآن
اوصاف قرآن (اسامی و صفات قرآن، اعجاز قرآن، عدم تحریف در قرآن)
اجزاء قرآن آیه، سوره، جزء، حزب، حروف مقطعه
ترجمه و تفسیر قرآن تاریخ تفسیر، روشهای تفسیری قرآن، سیاق آیات، اسرائیلیات، تاویل، فهرست تفاسیر شیعه، فهرست تفاسیر اهل سنت، ترجمه های قرآن
علوم قرآنی تاریخ قرآن: نزول قرآن، جمع قرآن، شان نزول، کاتبان وحی، قراء سبعه
دلالت الفاظ قرآن: عام و خاص، مجمل و مبین، مطلق و مقید، محکم و متشابه، مفهوم و منطوق، نص و ظاهر، ناسخ و منسوخ
تلاوت قرآن تجوید، آداب قرائت قرآن، تدبر در قرآن
رده ها: سوره های قرآن * آیات قرآن * واژگان قرآنی * شخصیت های قرآنی * قصه های قرآنی * علوم قرآنی * معارف قرآن