فهرست تفاسیر روایی اهل سنت: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
(صفحه‌ای جدید حاوی 'لیست تفاسیر روایی اهل سنت تفسیر روایی در نزد اهل سنت تفسیری است که ایات را به کم...' ایجاد کرد)
 
 
(۸ نسخه‌ٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
لیست تفاسیر روایی اهل سنت
+
تفسیر روایی در نزد [[اهل سنت]] تفسیری است که آیات را به کمک نقل از [[پیامبر اسلام|پیامبر اکرم]] صلی الله علیه و آله، و از [[صحابه]] و [[تابعین]] تفسیر نموده. لازم به ذکر است تعداد روایات تفسیری اهل سنت از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله طبق تصریح [[سیوطی]] نویسنده تفسیر روایی اهل سنت حدود 200 روایت بیشتر نیست.
تفسیر روایی در نزد اهل سنت تفسیری است که ایات را به کمک نقل از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله، و از صحابه و تابعین تفسیر نموده . لازم به ذکر است تعداد روایات تفسیری اهل سنت از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله طبق تصریح سیوطی نویسنده تفسیر روایی اهل سنت حدود 200 روایت بیشتر نیست.
 
 
{| border="1" cellpadding="5" cellspacing="0"
 
{| border="1" cellpadding="5" cellspacing="0"
|-style="background: rgb(181, 221, 232)"
+
|- style="background: rgb(181, 221, 232)"
 
|'''نام کتاب'''
 
|'''نام کتاب'''
 
|'''نام مولف'''
 
|'''نام مولف'''
 
|'''قرن'''
 
|'''قرن'''
 
|'''زبان'''
 
|'''زبان'''
|       ''' توضیحات'''
+
|''' توضیحات'''
|-style="background: rgb(181, 221, 232)"
+
|- style="background: rgb(181, 221, 232)"
 
|-
 
|-
 
|بحرالعلوم
 
|بحرالعلوم
سطر ۱۶: سطر ۱۵:
 
|چهارم
 
|چهارم
 
|عربى
 
|عربى
|مفسر ضمن تفسیر ایات به مباحث علوم قرآنی پرداخته  است.
+
|
 +
*مفسر ضمن تفسیر آیات به مباحث [[علوم قرآنی]] پرداخته  است.
  
 
+
*اسناد احادیث را نمی آورد.
اسناد احادیث را نمی آورد
+
*مؤلف به ذكر مجرد روايات و استشهادات تفسيرى بسنده كرده و جز اندك مواردى به ترجيح اقوال نمى‌پردازد.
مؤلف به ذكر مجرد روايات و استشهادات تفسيرى بسنده كرده و جز اندك مواردى به ترجيح اقوال نمى‌پردازد.  
+
*ذيل شماري از آيه‌ها، حكايت‌ها يا سبب نزول‌هايي را ذكر نموده كه بيانگر فضليت [[اهل البیت|اهل بيت]] است.
ذيل شماري از آيه‌ها، حكايت‌ها يا سبب نزول‌هايي را ذكر نموده كه بيانگر فضليت اهل بيت است.
 
  
 
|-
 
|-
|جامع البيان فى تفسير
+
|[[تفسیر طبری (کتاب)|جامع البيان فى تفسير القرآن]]
القرآن
+
|[[محمد بن جریر طبری|ابوجعفر محمد بن جرير طبرى]]
|طبرى ابو جعفر محمد بن جرير
 
 
|چهارم
 
|چهارم
 
|عربى
 
|عربى
|از بزرگترین و گرانقدرترین تفاسیر اهل سنت محسوب می شود.
+
|
از جمله تفاسیر  روايى و اجتهادى‌ محسوب می  شود.
+
*از بزرگترین و گرانقدرترین تفاسیر اهل سنت محسوب می شود.
مفسر با نقل اقوال صحابه و تابعين، به تفسير آيات پرداخته و پس از بررسى و توجيه اقوال، يا قول مرجح را برمى‌گزيند يا با اقامه دليل در رد اقوال گوناگون، نظر خويش را بيان مى‌دارد.
+
*از جمله تفاسیر  روايى و اجتهادى‌ محسوب می  شود.
 
+
*مفسر با نقل اقوال صحابه و تابعين، به تفسير آيات پرداخته و پس از بررسى و توجيه اقوال، يا قول مرجح را برمى‌گزيند يا با اقامه دليل در رد اقوال گوناگون، نظر خويش را بيان مى‌دارد.
  
 
|-
 
|-
 
|ترجمه تفسير طبرى
 
|ترجمه تفسير طبرى
|مترجمان
+
|جمعی از مترجمان
 
 
  
 
|چهارم
 
|چهارم
 
|فارسى كهن
 
|فارسى كهن
 
|
 
|
ترجمه قرآن این تفسیر از نخستين ترجمه‌هاى رسمى قرآن است.
+
*ترجمه قرآن این تفسیر از نخستين ترجمه‌هاى رسمى قرآن است.
 
 
  
 
|-
 
|-
|تفسير القرآن العظيم(ابن‌ابى‌حاتم)
+
|[[تفسير القرآن العظيم (ابن ابى حاتم) (کتاب)|تفسير القرآن العظيم(ابن‌ابى‌حاتم)]]
  
 
|ابن ابى حاتم عبدالرحمن بن محمد
 
|ابن ابى حاتم عبدالرحمن بن محمد
 
|چهارم
 
|چهارم
 
|عربى
 
|عربى
|معروف به تفسير ابن ابى حاتم‌.
+
|
 
+
*معروف به تفسير ابن ابى حاتم‌.
در اين تفسير به طور پراكنده تنها آياتى كه درباره آنها رواياتى نقل شده، تفسير شده است.
 
  
 +
*در اين تفسير به طور پراكنده تنها آياتى كه درباره آنها رواياتى نقل شده، تفسير شده است.
  
 
|-
 
|-
|شواهد التنزيل لقواعد
+
|[[شواهد التنزیل لقواعد التفضیل (کتاب)|شواهد التنزيل لقواعد التفضيل]]
التفضيل
 
  
 
|حسكانى عبيد الله بن احمد
 
|حسكانى عبيد الله بن احمد
 
|پنجم
 
|پنجم
 
|عربى
 
|عربى
|در مذهب مولف اختلاف است . برخی او را شیعه و برخی سنی حنفی می دانند.
+
|
210 آيه را به ترتيب سوره‌هاى قرآن که درباره اهل بيت پيامبر به ويژه امام على( ع) تاليف شده را بیان نموده است.
+
*در مذهب مولف اختلاف است . برخی او را شیعه و برخی سنی [[حنفی]] می دانند.
يكى از مصادر بحار الانوار است كه علامه مجلسى بدان توجه داشته است‌.
+
 
 +
*210 آيه را به ترتيب سوره‌هاى قرآن که درباره اهل بيت پيامبر به ويژه [[امام على]] (علیه السلام) تاليف شده را بیان نموده است.
 +
 
 +
*يكى از مصادر [[بحار الانوار]] است كه [[علامه مجلسى]] بدان توجه داشته است‌.
 
|-
 
|-
|الكشف و البيان عن تفسير القرآن
+
|[[الكشف و البيان عن تفسير القرآن]]
  
 
|ثعلبى نيشابورى ابو اسحاق احمد بن ابراهيم
 
|ثعلبى نيشابورى ابو اسحاق احمد بن ابراهيم
 
|پنجم
 
|پنجم
 
|عربى
 
|عربى
|معروف به تفسير ثعلبى‌
+
|
 +
*معروف به تفسير ثعلبى‌.
  
در نقل روايات، اسانيد آنها را حذف نموده، امّا در ابتداى كتاب، اسانيد خود را از علماى پيشين و همعصر خود كه تفسير را از آنها نقل مى‌كند، ذكر مى‌نمايد
+
*در نقل روايات، اسانيد آنها را حذف نموده، امّا در ابتداى كتاب، اسانيد خود را از علماى پيشين و همعصر خود كه تفسير را از آنها نقل مى‌كند، ذكر مى‌نمايد.
گاهی به بحث های نظرى و علمى نیز می پردازد.
+
*گاهی به بحث های نظرى و علمى نیز می پردازد.
 
|-
 
|-
|زاد المسير فى علم التفسير
+
|[[زاد المسير فى علم التفسير]]
 
|ابن جوزى ابوالفرج عبدالرحمن بن على
 
|ابن جوزى ابوالفرج عبدالرحمن بن على
 
|ششم
 
|ششم
 
|عربى
 
|عربى
|خلاصه‌اى از تفسير بزرگ وى بنام« المغنى فى تفسير القرآن» مى باشد.
+
|
 +
*خلاصه‌اى از تفسير بزرگ وى بنام «المغنى فى تفسير القرآن» مى باشد.
  
تفسیر جامع است و آیات را به صورت دسته دسته بیان نموده به تفسیر آنها می پردازد.
+
*تفسیر جامع است و آیات را به صورت دسته دسته بیان نموده به تفسیر آنها می پردازد.
 
|-
 
|-
|معالم التنزيل فى تفسير القرآن
+
|[[معالم التنزيل فى تفسير القرآن]]
  
 
|بغوى حسين بن مسعود
 
|بغوى حسين بن مسعود
 
|ششم
 
|ششم
 
|عربى
 
|عربى
|خلاصه تفسیر ثعلبی بوده است.
+
|
از سالم ترین تفاسير نقلی اهل سنت محسوب مى‌گردد و از آوردن احاديث موضوع و اسرائيليات غريب و آراى بدعت آميز خود داری نموده ست.
+
*خلاصه تفسیر ثعلبی بوده است.
از آوردن روايات در شأن رفيع اهل بيت( ع) خودداری ننموده است.
+
*از سالم ترین تفاسير نقلی اهل سنت محسوب مى‌گردد و از آوردن [[حدیث جعلی|احاديث موضوع]] و [[اسرائیلیات|اسرائيليات]] غريب و آراى [[بدعت]] آميز خود داری نموده ست.
 +
*از آوردن روايات در شأن رفيع اهل بيت (علیهم السلام) خودداری ننموده است.
 
|-
 
|-
|تفسير القرآن
+
|[[تفسير القرآن العظيم(ابن كثير)]]
العظيم(ابن كثير)
 
  
 
|ابن كثير دمشقى اسماعيل بن عمرو
 
|ابن كثير دمشقى اسماعيل بن عمرو
 
|هشتم
 
|هشتم
 
|عربى
 
|عربى
|مفسر در این کتاب ار روش تفسیر قرآن به قرآن و قرآن به سنت استفاه کرده است.
+
|
بیشتر از سبک محمد ابن جریر طبری استفاده نموده است.
+
*مفسر در این کتاب ار روش [[تفسیر قرآن به قرآن]] و قرآن به [[سنت]] استفاه کرده است.
جرح وتعدیل اسناد و نقد و ارزیابی عالمانه احادیث در این تفسیر وجود دارد.
+
*بیشتر از سبک [[محمد بن جریر طبری]] استفاده نموده است.
موضع ابن كثير در تمام روایاتی که بیانگر جایگاه و مقام اهل بیت است، ترديد، تكذيب، تحريف، تبديل و تضعيف اسناد و يا جرح راويان است‌.
+
*[[جرح و تعدیل]] اسناد و نقد و ارزیابی عالمانه احادیث در این تفسیر وجود دارد.
 +
*موضع ابن كثير در تمام روایاتی که بیانگر جایگاه و مقام [[اهل البیت|اهل بیت]] است، ترديد، تكذيب، تحريف، تبديل و تضعيف اسناد و يا جرح راويان است‌.
  
 
|-
 
|-
|لباب التاويل فى معانى التنزيل
+
|[[لباب التاويل فى معانى التنزيل]]
 
|بغدادى علاء الدين على بن محمد
 
|بغدادى علاء الدين على بن محمد
 
|هشتم
 
|هشتم
 
|عربى
 
|عربى
|معروف به تفسير خازن‌.
+
|
در حقيقت مختصرى از تفسير معالم التنزيل بغوى است.
+
*معروف به تفسير خازن‌.
براى عدم تكرار منابعى كه مطالب گوناگون از آنها نقل نموده، علامت اختصارى وضع كرده و در مقدمه خود متذكر آنها شده است.
+
*در حقيقت مختصرى از تفسير [[معالم التنزيل فى تفسير القرآن (کتاب)|معالم التنزيل]] بغوى است.
 +
*براى عدم تكرار منابعى كه مطالب گوناگون از آنها نقل نموده، علامت اختصارى وضع كرده و در مقدمه خود متذكر آنها شده است.
 
|-
 
|-
|جواهر الحسان فى تفسير القرآن
+
|[[جواهر الحسان فی تفسیر القرآن|جواهر الحسان فى تفسير القرآن]]
 
|ثعالبى عبدالرحمن بن محمد
 
|ثعالبى عبدالرحمن بن محمد
 
|نهم
 
|نهم
 
|عربى
 
|عربى
|معروف به تفسیر ثعالبی
+
|
اين تفسير خلاصه تفسير ابن عطيه المحرر الوجيز است.
+
*معروف به تفسیر ثعالبی است.
 +
*اين تفسير خلاصه تفسير ابن عطيه [[المحرر الوجيز فى تفسير الكتاب العزيز (کتاب)|المحرر الوجيز]] است.
  
 
|-
 
|-
|الدر المنثور فى تفسير المأثور
+
|[[الدر المنثور فى تفسير المأثور]]
|سيوطى جلال الدين
+
|[[سيوطى|سيوطى جلال الدين]]
 
|دهم
 
|دهم
 
|عربى
 
|عربى
|خلاصه تفسیر ترجمان القران اوست. و اسناد روایات را از آن حذف نموده است
+
|
از نظر کثرت روایات و جامعیت اهمیت اهمیت بسزا دارد
+
*خلاصه تفسیر ترجمان القرآن اوست که اسناد روایات را از آن حذف نموده است.
 +
 
 +
*از نظر کثرت روایات و جامعیت اهمیت اهمیت بسزا دارد.
  
 
|-
 
|-
|تيسير الكريم الرحمن
+
|[[تيسير الكريم الرحمن]]
  
 
|آل سعدى عبدالرحمن بن ناصر
 
|آل سعدى عبدالرحمن بن ناصر
 
|چهاردهم
 
|چهاردهم
 
|عربى
 
|عربى
|معروف به تفسير السعدى .
+
|
روش وى بر مبناى علماى سلف اهل سنت و اصحاب ابن تيمية، ابن قيم و محمد بن عبد الوهاب مى‌باشد.
+
*معروف به تفسير السعدى.
 +
*روش وى بر مبناى علماى سلف اهل سنت و اصحاب [[ابن تیمیه|ابن تيميه]]، ابن قيم و محمد بن عبدالوهاب مى‌باشد.
 
|}
 
|}
 +
 +
 +
{{تفسیر قرآن}}
 +
 +
[[رده:فهرست های تفاسیر]]
 +
[[رده:تفاسیر روایی]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۶ دسامبر ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۰۷

تفسیر روایی در نزد اهل سنت تفسیری است که آیات را به کمک نقل از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله، و از صحابه و تابعین تفسیر نموده. لازم به ذکر است تعداد روایات تفسیری اهل سنت از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله طبق تصریح سیوطی نویسنده تفسیر روایی اهل سنت حدود 200 روایت بیشتر نیست.

نام کتاب نام مولف قرن زبان توضیحات
بحرالعلوم سمرقندى نصربن محمد بن احمد چهارم عربى
  • اسناد احادیث را نمی آورد.
  • مؤلف به ذكر مجرد روايات و استشهادات تفسيرى بسنده كرده و جز اندك مواردى به ترجيح اقوال نمى‌پردازد.
  • ذيل شماري از آيه‌ها، حكايت‌ها يا سبب نزول‌هايي را ذكر نموده كه بيانگر فضليت اهل بيت است.
جامع البيان فى تفسير القرآن ابوجعفر محمد بن جرير طبرى چهارم عربى
  • از بزرگترین و گرانقدرترین تفاسیر اهل سنت محسوب می شود.
  • از جمله تفاسیر روايى و اجتهادى‌ محسوب می شود.
  • مفسر با نقل اقوال صحابه و تابعين، به تفسير آيات پرداخته و پس از بررسى و توجيه اقوال، يا قول مرجح را برمى‌گزيند يا با اقامه دليل در رد اقوال گوناگون، نظر خويش را بيان مى‌دارد.
ترجمه تفسير طبرى جمعی از مترجمان چهارم فارسى كهن
  • ترجمه قرآن این تفسیر از نخستين ترجمه‌هاى رسمى قرآن است.
تفسير القرآن العظيم(ابن‌ابى‌حاتم) ابن ابى حاتم عبدالرحمن بن محمد چهارم عربى
  • معروف به تفسير ابن ابى حاتم‌.
  • در اين تفسير به طور پراكنده تنها آياتى كه درباره آنها رواياتى نقل شده، تفسير شده است.
شواهد التنزيل لقواعد التفضيل حسكانى عبيد الله بن احمد پنجم عربى
  • در مذهب مولف اختلاف است . برخی او را شیعه و برخی سنی حنفی می دانند.
  • 210 آيه را به ترتيب سوره‌هاى قرآن که درباره اهل بيت پيامبر به ويژه امام على (علیه السلام) تاليف شده را بیان نموده است.
الكشف و البيان عن تفسير القرآن ثعلبى نيشابورى ابو اسحاق احمد بن ابراهيم پنجم عربى
  • معروف به تفسير ثعلبى‌.
  • در نقل روايات، اسانيد آنها را حذف نموده، امّا در ابتداى كتاب، اسانيد خود را از علماى پيشين و همعصر خود كه تفسير را از آنها نقل مى‌كند، ذكر مى‌نمايد.
  • گاهی به بحث های نظرى و علمى نیز می پردازد.
زاد المسير فى علم التفسير ابن جوزى ابوالفرج عبدالرحمن بن على ششم عربى
  • خلاصه‌اى از تفسير بزرگ وى بنام «المغنى فى تفسير القرآن» مى باشد.
  • تفسیر جامع است و آیات را به صورت دسته دسته بیان نموده به تفسیر آنها می پردازد.
معالم التنزيل فى تفسير القرآن بغوى حسين بن مسعود ششم عربى
  • خلاصه تفسیر ثعلبی بوده است.
  • از سالم ترین تفاسير نقلی اهل سنت محسوب مى‌گردد و از آوردن احاديث موضوع و اسرائيليات غريب و آراى بدعت آميز خود داری نموده ست.
  • از آوردن روايات در شأن رفيع اهل بيت (علیهم السلام) خودداری ننموده است.
تفسير القرآن العظيم(ابن كثير) ابن كثير دمشقى اسماعيل بن عمرو هشتم عربى
  • مفسر در این کتاب ار روش تفسیر قرآن به قرآن و قرآن به سنت استفاه کرده است.
  • بیشتر از سبک محمد بن جریر طبری استفاده نموده است.
  • جرح و تعدیل اسناد و نقد و ارزیابی عالمانه احادیث در این تفسیر وجود دارد.
  • موضع ابن كثير در تمام روایاتی که بیانگر جایگاه و مقام اهل بیت است، ترديد، تكذيب، تحريف، تبديل و تضعيف اسناد و يا جرح راويان است‌.
لباب التاويل فى معانى التنزيل بغدادى علاء الدين على بن محمد هشتم عربى
  • معروف به تفسير خازن‌.
  • در حقيقت مختصرى از تفسير معالم التنزيل بغوى است.
  • براى عدم تكرار منابعى كه مطالب گوناگون از آنها نقل نموده، علامت اختصارى وضع كرده و در مقدمه خود متذكر آنها شده است.
جواهر الحسان فى تفسير القرآن ثعالبى عبدالرحمن بن محمد نهم عربى
  • معروف به تفسیر ثعالبی است.
  • اين تفسير خلاصه تفسير ابن عطيه المحرر الوجيز است.
الدر المنثور فى تفسير المأثور سيوطى جلال الدين دهم عربى
  • خلاصه تفسیر ترجمان القرآن اوست که اسناد روایات را از آن حذف نموده است.
  • از نظر کثرت روایات و جامعیت اهمیت اهمیت بسزا دارد.
تيسير الكريم الرحمن آل سعدى عبدالرحمن بن ناصر چهاردهم عربى
  • معروف به تفسير السعدى.
  • روش وى بر مبناى علماى سلف اهل سنت و اصحاب ابن تيميه، ابن قيم و محمد بن عبدالوهاب مى‌باشد.


***
تفسیر قرآن
درباره تفسیر قرآن: تفسیر قرآن -تاریخ تفسیر - روشهای تفسیری قرآن
اصطلاحات: اسباب نزول -اسرائیلیات -سیاق آیات
شاخه های تفسیر قرآن:

تفسیر روایی (تفاسیر روایی) • تفسیر اجتهادی (تفاسیر اجتهادی) • تفسیر فقهی ( تفاسیر فقهی) • تفسیر ادبی ( تفاسیر ادبی) • تفسیر تربیتی ( تفاسیر تربیتی) • تفسیر كلامی ( تفاسیر كلامی) • تفسیر فلسفی ( تفاسیر فلسفی ) • تفسیر عرفانی (تفاسیر عرفانی ) • تفسیر علمی (تفاسیر علمی)

روشهای تفسیری قرآن:
تفاسیر به تفکیک مذهب مولف:
مسابقه از خطبه ۱۱۱ نهج البلاغه