تفسیر سوره حمد (کتاب)
 | |
| نویسنده | امام خمینی |
| موضوع | تفسیر سوره حمد |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | ۱ |
|
| |
«تفسیر سوره حمد» تألیف مرحوم امام خمینی (۱۳۶۸-۱۲۸۱ ش)، کتابی است به زبان فارسى، مشتمل بر آثار گفتارى و نوشتارى پراکنده مؤلف در تفسیر عرفانى و اخلاقى «سوره حمد»؛ از جمله آنچه در کتاب «سرّ الصلاة»، «آداب الصلاة» و جلسات درس تفسیر ایشان آمده است.
محتویات
مؤلف
آی‍ت‌ال‍ل‍ه سید روح الله موسوی خمینی (۱۳۶۸-۱۲۸۱ ش)، بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران، عارف، فقیه، اصولی و یکی از مراجع بزرگ تقلید شیعه معاصر است. پدر او، «آقا مصطفى» از علما و چهره‌هاى درخشان منطقه خمین بود. از اساتید ایشان می توان شیخ عبدالکریم حائری، سید ابوالحسن رفیعی قزوینی، میرزا جواد ملکی تبریزی و محمدعلی شاه‌آبادی را نام برد.
از ایشان آثار متعددی در فقه، اصول، عرفان و اخلاق برجای مانده است، از جمله: تحریرالوسیله، سرّ الصلاة، انوار الهدایه فی التعلیقه علی الکفایه، مناهج الوصول الی علم الاصول، مکاسب محرّمه، تهذیب الاصول، شرح حدیث «جنود عقل و جهل».
امام خمینی از سال ۱۳۴۱ شمسی به دنبال تصویب لایحه انجمن های ایالتی و ولایتی، به مبارزه و مخالفت علنی با رژیم پهلوی اقدام نمود و در سال ۱۳۵۷ به رهبری ایشان، رژیم پهلوی سرکوب و انقلاب اسلامی ایران به پیروزی رسید. دوره رهبرى ده سال و چهار ماه ایشان رسما از ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ تا ۱۴ خرداد ش، ادامه داشت.
محتوای کتاب
با توجه به جایگاه و اهمیت آثار مرحوم امام خمینی در زمینه قرآن، در قدم اول مجموعه آثار ایشان در تفسیر «سوره حمد» در این رساله گردآوری شده است. همچنین به این دلیل که آنچه تاکنون به عنوان تفسیر حمد از حضرت امام انتشار یافته و شهرت گرفته است، فقط دروس تفسیر ایشان است که در سال ۵۸ افاضه فرموده اند و این دروس فقط بحث «بسم الله الرحمن الرحیم» و «الحمد» را آن هم نه به کمال دربردارد، لذا بسیارى از افراد گمان کرده اند که تمامى اثر امام در پیرامون «سوره حمد» به همین اندازه است. کتاب حاضر در جهت اصلاح چنین برداشتى، در چهار بخش تنظیم یافته است تا مجموعه کاملى از آثار امام در پیرامون سوره حمد در اختیار جویندگان معارف قرآنى قرار گرفته باشد.
- بخش اول: تفسیر موجزى است از سوره حمد که در کتاب گرانسنگ «سرّ الصلاة» به مناسبت بحث قرائت آمده است، این اثر در سال ۱۳۵۸ هـ.ق (۱۳۱۸ ش) نگاشته شده است.
- بخش دوم: تفسیرى است که مى توان آن را تفصیل و تبیین تفسیر حمد کتاب «سرّ الصلاة» دانست که در سال ۱۳۶۱ هـ.ق (۱۳۲۱ ش) به مناسبت بحث قرائت در کتاب «آداب الصلاة» نگاشته اند.
- بخش سوم: مجموعه پنج جلسه درس تفسیر ایشان است که در سال ۱۳۵۸ شمسى از تلویزیون جمهورى اسلامى ایران پخش گردید و با بیمارى حضرت امام و مخالفت هاى برخى از مقدسین که مخالف طرح این نوع سخنان بودند براى همیشه تعطیل گردید و طالبان و تشنگان معارف را از آن محروم کرد. این بخش با نهایت، وسواس ویرایش شده تا تغییرى در کلام ایشان بوجود نیاید و به همین دلیل از تغییر لحن گفتارى به نوشتارى نیز استفاده نکرده ایم، فقط در جهت فهم بهتر عبارات ایشان برخى تغییرات و اضافات را انجام داده ایم که از آن گریزى نبود.
- بخش چهارم: فرازهاى پراکنده اى است که در معنى «بسم الله» و دیگر فقرات سوره حمد در آثار مکتوب و شفاهى ایشان وجود داشته است. لازم است اشاره شود پاره اى از مطالب این قسمت از آثار مکتوب امام به زبان عربى انتخاب شده است که به لحاظ حفظ امانت، عین متن عربى آن با حروف تیره آورده شده و ترجمه فارسى که ذیل آن با حروف نازک آمده توسط تنظیم کنندگان این مجموعه صورت گرفته است. ناگفته نماند برخى از موارد این قسمت جنبه تطبیق و یادآورى و پند و موعظه را دارد و از «تفسیر» به معناى مرسوم آن خارج است ولى درج آن، به جامعیت مورد نظر کمک مى نماید.
وضعیت نشر
کتاب حاضر در سالهای مختلف و توسط ناشرین مختلف به چاپ رسیده است. چاپ اخیر اثر در سال ۱۳۸۸ ش. توسط موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی بوده است.
در تنظیم این اثر نیز مانند دیگر آثار منتشره از سوى مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی کوشیده شده، حواشى حضرت امام (با ستاره مشخص شده)، پاورقى، ترجمه متون عربى و فهارس لازم آورده شود تا محققین و صاحبنظران ارجمند با سهولت بیشترى از این مجموعه بهره مند شوند.
منابع
- سید روح الله خمینی، "تفسیر سوره حمد"، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، در دسترس کتابخانه دیجیتال مؤسسه اهل البیت علیهم‌السلام، (۸ خرداد ۱۳۹۱).
| تفسیر قرآن | |
| درباره تفسیر قرآن: | تفسیر قرآن -تاریخ تفسیر - روشهای تفسیری قرآن |
|---|---|
| اصطلاحات: | اسباب نزول -اسرائیلیات -سیاق آیات |
| شاخه های تفسیر قرآن: |
تفسیر روایی (تفاسیر روایی) • تفسیر اجتهادی (تفاسیر اجتهادی) • تفسیر فقهی ( تفاسیر فقهی) • تفسیر ادبی ( تفاسیر ادبی) • تفسیر تربیتی ( تفاسیر تربیتی) • تفسیر كلامی ( تفاسیر كلامی) • تفسیر فلسفی ( تفاسیر فلسفی ) • تفسیر عرفانی (تفاسیر عرفانی ) • تفسیر علمی (تفاسیر علمی) |
| روشهای تفسیری قرآن: |
|
| تفاسیر به تفکیک مذهب مولف: |
|
