تقریب القرآن الی الاذهان (کتاب): تفاوت بین نسخه‌ها
جز (Aghajani صفحهٔ تقريب القرآن الى الاذهان را به تقريب القرآن الى الاذهان (کتاب) منتقل کرد) |
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) جز (مهدی موسوی صفحهٔ تقريب القرآن الى الاذهان (کتاب) را به تقریب القرآن الی الاذهان (کتاب) منتقل کرد) |
||
| (۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشده) | |||
| سطر ۵: | سطر ۵: | ||
|تصویر= [[پرونده:تقريب القرآن الى الاذهان.jpg|240px|وسط]] | |تصویر= [[پرونده:تقريب القرآن الى الاذهان.jpg|240px|وسط]] | ||
| − | |نویسنده= محمد | + | |نویسنده=سید محمد حسینى شیرازى |
|موضوع= تفاسیر شیعه | |موضوع= تفاسیر شیعه | ||
| سطر ۱۱: | سطر ۱۱: | ||
|زبان= عربی | |زبان= عربی | ||
| − | |تعداد جلد= | + | |تعداد جلد= ۵ |
|عنوان افزوده1= | |عنوان افزوده1= | ||
| سطر ۲۴: | سطر ۲۴: | ||
}} | }} | ||
| − | + | کتاب '''«تقریب القرآن الى الأذهان»''' اثر آیت الله سید محمد حسینى شیرازى (م، ۱۳۸۰ ش) شامل [[تفسیر]] جمیع آیات [[قرآن|قرآن کریم]] بوده، و با [[تفسیر اجتهادی|روش اجتهادى]] در صدد توضیح و تبیین مختصر و قابل فهم عموم مردم، از قرآن مى‌باشد. مفسر سعى نموده است بین قرآن و زندگى انسان در بخشهاى مختلف سیاسى، اجتماعى و... ارتباط برقرار نماید و به دفاع از مبانى اسلامى و رد شبهات و ادعاهاى باطل بپردازد. | |
==مؤلف== | ==مؤلف== | ||
| − | آیت الله سید محمد حسینى شیرازى( | + | آیت الله سید محمد حسینى شیرازى (م، ۱۳۸۰ ش) از علما و مراجع معاصر، داراى تألیفات بسیار گوناگون فقهى، اصولى، علوم قرآنى و تفسیرى و اجتماعى است. وى از دانشمندان بسیار پرکار و متنوع نویس است. گسترده ترین اثر علمى وى موسوعه فقهى نام دارد که ۱۲۰ جلد است. |
| − | == معرفى | + | ==معرفى تفسیر و روش آن== |
| − | + | مؤلف بدین جهت نام تألیف خود را [[تفسیر]] نگذاشته‌اند که معتقدند عقول بشرى و تدبر انسانها از درک عمق معانى [[قرآن]] ناتوان است و آنچه بیان مى‌شود، وجوه و معانى محتمل در آیات و حکمات قرآنى است، بزرگى و عظمت قرآن، توان دسترسى به عمق معانى مراد را از انسان مى‌گیرد. و بدینوسیله خضوع و ناتوانى خود را در برابر قرآن ابراز داشته است. | |
| − | + | این تفسیر شامل جمیع آیات قرآن بوده، و به زبان عربى در ۵ مجلد ارائه شده است و در صدد توضیح و تبیین مختصر و قابل فهم عموم، از آیات قرآن مى‌باشد. | |
| − | |||
| − | |||
| − | + | روش آن، [[تفسیر اجتهادی|اجتهادى]] و از جهتى نیز [[تفسیر مأثور|روایى]] مى‌باشد، و در توضیح و تبیین آیات بر معانى لغوى نیز تکیه کرده است. بدلیل اختصار، از اطناب و تعقید و پیچیدگى در عبارات و مفاهیم و تفصیل‌هاى معمول برخى تفاسیر، بدور است. از ذکر مصادر خود نیز در لابلاى تفسیر دورى جسته است. بین لغت در مقام توضیح معناى آیه و قصص و تاریخ جمع نموده، توانسته است از قصص [[اسرائیلیات|اسرائیلیة]]، و مطالب تاریخى که ارتباط مستقیمى به تفسیر ندارد، اجتناب نماید. | |
| − | |||
| − | |||
| − | + | با تکیه بر شیوه [[اهل بیت]] علیهم السلام در تفسیر، از اخبار و روایات منقول از آنها که در صدد تفسیر آیه باشد استفاده نموده است. و به جز آن، روایات [[اسباب نزول|اسباب النزول]] را مطرح نموده و در تبیین آیه از آنها بهره مى‌برد. | |
| − | + | در مسائل فقهى، [[احکام شرعی|احکام]] را با تعلیل و توضیح بیشترى، به شکل وسیع‌تر بیان مى‌کند و طبق معمول مفسرین [[شیعه]]، عقاید فقهاى [[امامیه|امامیه]] را بیان مى‌دارد. | |
| − | + | برخى مطالب را به شکل سؤال و پاسخ مطرح مى‌نماید و در این قالب، هم به توضیح آیه مى‌پردازد و هم شبهه‌اى از شبهات مختلف نسبت به مسائل قرآنى و اسلامى را، پاسخ مى‌دهد. | |
| + | مسائل اعتقادى و کلامى را به تناسب آیه بدون بسط و تعرض به سایر اقوال (امّا با اشاره به آنها) مطرح مى‌نماید. | ||
| − | + | دفاع از مبانى اسلامى و رد شبهات و ادعاهاى باطل را وظیفه خود مى‌داند و در لابلاى تفسیر آیات به آن مى‌پردازد، از جمله مبحث [[نجس|نجاست]] کفار و حکمت آن، و رد شبهاتى درباره اهل بیت علیهم السلام. | |
| − | |||
| − | |||
| − | مفسر | + | مفسر سعى نموده است بین قرآن و زندگى انسان در بخشهاى مختلف سیاسى، اجتماعى، اقتصادى، اخلاقى، تربیتى، خانوادگى و... ارتباط برقرار نماید و بدینوسیله قرآن را کتاب زندگى معرفى نموده، و تلاش کرده تأثیرات آن را در زندگى انسان ملموس‌تر نماید. |
| − | + | ایشان در این تفسیر با توجه به آگاهى بر مسائل روز و افکار دنیاى معاصر، و تسلط بر آراء و اقوال مفسرین قدیم و احساس درد از مسائل و مشکلات مسلمانان و جوامع اسلامى، توانسته‌اند جمع بین قدیم و جدید و نظر به آینده نمایند. | |
| − | به | ||
| − | |||
| − | + | ==محتوای تفسیر== | |
| + | |||
| + | این کتاب داراى دو مقدمه طولانى مى‌باشد، مقدمه اوّل به حدود ۷۰ صفحه از محقق محترم فاضل الصفار در باب [[اعجاز قرآن]] و کیفیت اعجاز آن سخن به میان آمده است. و مقدمه دوم بعنوان «المدخل» به بحثهایى از قبیل، قرآن کتاب هر عصر و سرزمین، جامعیت قرآن، جاودانگى، قابل تطبیق بودن دستورات قرآن در هر عصر و زمان، لزوم تطبیق فکر و عمل با قرآن و توضیحى در باب عظمت و والایى قرآن، پرداخته است. این مقدمه از کتاب دیگر مفسر، بنام «حول القرآن الکریم» برگرفته شده است. | ||
| − | + | ایشان ابتداى هر [[سوره]]، بعد از بیان نام سوره، [[سوره های مکی و مدنی|مکى یا مدنى]] بودن آن، تعداد آیات، جملگى یا به تناوب نازل شدن و وجه تسمیه آن، آغاز به تفسیر و شرح آیات سوره مى‌نمایند. | |
| − | + | مفسر عنایت خاصى به ذکر ارتباط بین سور دارد و سعى نموده انتهاى سوره قبل را با ابتداى سوره بعد از جهت موضوع مرتبط نماید. در تفسیر آیات، معمولا ابتدا به نقل [[شأن نزول]] و سپس به بیان مفردات مشکل آیه و تفسیر دقیق آیات به شکل مزجى و مختصر و با بیانى برگرفته از تدبر در آنها، مى‌پردازد. و در مواردى از توضیح و تفسیر فراتر رفته، مخاطبان آیه را نام برده و کلماتى افزون بر توضیح آیه مطرح کرده است که این مسائل گاه جنبه اعتقادى و هدایتى داشته و گاه جنبه تاریخى. هر از چند گاهى نیز به مسائل ادبى و اعرابى اشاره دارد، مانند ذیل [[آیه 107 سوره مائده|آیه ۱۰۷ مائده]]. | |
| − | |||
| − | |||
| − | + | وى سعى دارد قرآن را به صورت یک مجموعه بهم پیوسته نشان دهد، بهمین جهت علاوه بر ربط موضوعى بین سور، به ربط بین معانى آیات نیز مى‌پردازد، براى نمونه، آیات ۲۰۵ تا ۲۵۴ [[سوره بقره]] که مسائل مختلفى از قبیل، [[حج]]، جاهلین و [[تعصب]] آنها، منافقین، مجاهدین، حرکت انبیاء، وعده‌هاى خداوند به مؤمنین، مشرکین و سؤالهاى آنها، احکام خانواده، بانوان، ولادت، بحث [[انفاق]]، موت، قتال و [[جهاد]] و... در آنها مطرح است را، در [[سیاق آیات|سیاق]] واحدى به هم ربط مى‌دهد. | |
| − | مفسر | + | مفسر به طور معمول، بیانى در جو عام سوره و محور کلى آن دارند، مانند ذیل [[آیه 39 سوره انعام|آیه ۳۹ سوره انعام]]. |
| + | در توضیح آیات از سیاق ذکر آنها نیز استفاده مى‌نماید، مانند ذیل [[آیه 88 سوره مائده|آیه ۸۸ سوره مائده]]. | ||
| − | + | با توجه به جایگاه «[[بسم الله الرحمن الرحیم|بسم اللّه]]» در هر سوره، حدود ۱۲۰ معنا براى آن به تناسب سور بیان کرده‌اند و در هر سوره مطلبى اضافه بر معناى معمول ابراز داشته‌اند. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | در | + | در [[حروف مقطعه]] معتقدند برخى از اسرار آن را در آینده، علما، کشف خواهند نمود، همچنانکه برخى اسرار و علل طبیعت و قوانین حاکم بر آن، رفته رفته کشف شد. در ذیل [[آیه 2 سوره احقاف|آیه ۲ سوره احقاف]] مى‌فرمایند: «هذا رمز بین اللّه و رسوله و الراسخین فى العلم». و در هر سوره‌اى بیان خاصى از این حروف داشته‌اند. |
| − | |||
| − | + | در بحثهاى اجتماعى ایشان نقش اساسى براى شورا قائلند، و آن را در مقاطع مختلف زندگى اجتماعى از خانواده، محله، روستا، شهر، استان و تا اداره کل جامعه، جارى مى‌دانند و حتى در سطح فقهاء نیز قائل به شوراى فقهاء مى‌باشند. به همین جهت ذیل [[آیه 39 سوره شوری|آیه ۳۹ سوره شورى]] به این بحث مى‌پردازند و ضمن آن نقدى هم بر شیوه دموکراسى حاکم بر غرب مطرح مى‌کنند. | |
| − | |||
| − | == | + | ==نسخه‌شناسى== |
| + | |||
| + | اتمام نگارش تفسیر «تقریب القرآن» در تاریخ ۱۳۸۳ هجرى در شهر مقدس [[کربلا|کربلا]] مى‌باشد. این تفسیر به تعداد اجزاء قرآن، در ۳۰ جزء تهیه شده است، امّا در عرضه در چاپهاى اولیه در ۱۰ مجلد در بیروت توسط دار الوفاء به سال ۱۴۰۰ ق. به قطع وزیرى چاپ و منتشر گردید و قبل از آن توسط مطبعة الآداب در شهر نجف اشرف به سال ۱۹۶۶ م. انتشار یافته بود. | ||
| + | نسخه فعلى همان ۳۰ جزء را در ۵ مجلد عرضه داشته است، که چاپ اول آن توسط دار العلوم للتحقیق و الطباعة و النشر و التوزیع در بیروت لبنان به سال ۱۴۲۴ ه، چاپ و توزیع گردیده است. | ||
| − | + | در این نسخه آیات قرآن در بالاى صفحه، با خطى درشت، تنظیم شده و تفسیر آن در قسمت دوم صفحه قرار دارد، در پاورقى نیز آدرس آیات و مصادر اقوال و روایات بیان شده است. | |
| + | پایان هر جلد، فهرستى بر اساس سوره‌هاى مطرح شده در آن، ارائه گردیده است. و نیز در پایان جلد پنجم، فهرست مفصلى از مصادر، منابع و مراجع تفسیر، عرضه شده است. | ||
| − | + | برخى مجلدات این تفسیر به ترجمه آقاى عبدالحسین علیزاده در قم به نام «راهى به سوى قرآن» توسط انتشارات ایمان منتشر شده است. | |
| − | + | ==منابع== | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
*محمدرضا ضمیری، کتابشناسی تفصیلی مذاهب اسلامی. | *محمدرضا ضمیری، کتابشناسی تفصیلی مذاهب اسلامی. | ||
| − | * | + | *[[نرم افزار جامع تفاسیر نور|نرم افزار جامع التفاسیر نور]]، بخش کتابشناسی، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی. |
| − | |||
| − | |||
{{تفسیر قرآن}} | {{تفسیر قرآن}} | ||
[[رده:تفاسیر]] | [[رده:تفاسیر]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲ اکتبر ۲۰۲۲، ساعت ۰۹:۰۰
 | |
| نویسنده | سید محمد حسینى شیرازى |
| موضوع | تفاسیر شیعه |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | ۵ |
|
| |
کتاب «تقریب القرآن الى الأذهان» اثر آیت الله سید محمد حسینى شیرازى (م، ۱۳۸۰ ش) شامل تفسیر جمیع آیات قرآن کریم بوده، و با روش اجتهادى در صدد توضیح و تبیین مختصر و قابل فهم عموم مردم، از قرآن مى‌باشد. مفسر سعى نموده است بین قرآن و زندگى انسان در بخشهاى مختلف سیاسى، اجتماعى و... ارتباط برقرار نماید و به دفاع از مبانى اسلامى و رد شبهات و ادعاهاى باطل بپردازد.
مؤلف
آیت الله سید محمد حسینى شیرازى (م، ۱۳۸۰ ش) از علما و مراجع معاصر، داراى تألیفات بسیار گوناگون فقهى، اصولى، علوم قرآنى و تفسیرى و اجتماعى است. وى از دانشمندان بسیار پرکار و متنوع نویس است. گسترده ترین اثر علمى وى موسوعه فقهى نام دارد که ۱۲۰ جلد است.
معرفى تفسیر و روش آن
مؤلف بدین جهت نام تألیف خود را تفسیر نگذاشته‌اند که معتقدند عقول بشرى و تدبر انسانها از درک عمق معانى قرآن ناتوان است و آنچه بیان مى‌شود، وجوه و معانى محتمل در آیات و حکمات قرآنى است، بزرگى و عظمت قرآن، توان دسترسى به عمق معانى مراد را از انسان مى‌گیرد. و بدینوسیله خضوع و ناتوانى خود را در برابر قرآن ابراز داشته است.
این تفسیر شامل جمیع آیات قرآن بوده، و به زبان عربى در ۵ مجلد ارائه شده است و در صدد توضیح و تبیین مختصر و قابل فهم عموم، از آیات قرآن مى‌باشد.
روش آن، اجتهادى و از جهتى نیز روایى مى‌باشد، و در توضیح و تبیین آیات بر معانى لغوى نیز تکیه کرده است. بدلیل اختصار، از اطناب و تعقید و پیچیدگى در عبارات و مفاهیم و تفصیل‌هاى معمول برخى تفاسیر، بدور است. از ذکر مصادر خود نیز در لابلاى تفسیر دورى جسته است. بین لغت در مقام توضیح معناى آیه و قصص و تاریخ جمع نموده، توانسته است از قصص اسرائیلیة، و مطالب تاریخى که ارتباط مستقیمى به تفسیر ندارد، اجتناب نماید.
با تکیه بر شیوه اهل بیت علیهم السلام در تفسیر، از اخبار و روایات منقول از آنها که در صدد تفسیر آیه باشد استفاده نموده است. و به جز آن، روایات اسباب النزول را مطرح نموده و در تبیین آیه از آنها بهره مى‌برد.
در مسائل فقهى، احکام را با تعلیل و توضیح بیشترى، به شکل وسیع‌تر بیان مى‌کند و طبق معمول مفسرین شیعه، عقاید فقهاى امامیه را بیان مى‌دارد.
برخى مطالب را به شکل سؤال و پاسخ مطرح مى‌نماید و در این قالب، هم به توضیح آیه مى‌پردازد و هم شبهه‌اى از شبهات مختلف نسبت به مسائل قرآنى و اسلامى را، پاسخ مى‌دهد. مسائل اعتقادى و کلامى را به تناسب آیه بدون بسط و تعرض به سایر اقوال (امّا با اشاره به آنها) مطرح مى‌نماید.
دفاع از مبانى اسلامى و رد شبهات و ادعاهاى باطل را وظیفه خود مى‌داند و در لابلاى تفسیر آیات به آن مى‌پردازد، از جمله مبحث نجاست کفار و حکمت آن، و رد شبهاتى درباره اهل بیت علیهم السلام.
مفسر سعى نموده است بین قرآن و زندگى انسان در بخشهاى مختلف سیاسى، اجتماعى، اقتصادى، اخلاقى، تربیتى، خانوادگى و... ارتباط برقرار نماید و بدینوسیله قرآن را کتاب زندگى معرفى نموده، و تلاش کرده تأثیرات آن را در زندگى انسان ملموس‌تر نماید.
ایشان در این تفسیر با توجه به آگاهى بر مسائل روز و افکار دنیاى معاصر، و تسلط بر آراء و اقوال مفسرین قدیم و احساس درد از مسائل و مشکلات مسلمانان و جوامع اسلامى، توانسته‌اند جمع بین قدیم و جدید و نظر به آینده نمایند.
محتوای تفسیر
این کتاب داراى دو مقدمه طولانى مى‌باشد، مقدمه اوّل به حدود ۷۰ صفحه از محقق محترم فاضل الصفار در باب اعجاز قرآن و کیفیت اعجاز آن سخن به میان آمده است. و مقدمه دوم بعنوان «المدخل» به بحثهایى از قبیل، قرآن کتاب هر عصر و سرزمین، جامعیت قرآن، جاودانگى، قابل تطبیق بودن دستورات قرآن در هر عصر و زمان، لزوم تطبیق فکر و عمل با قرآن و توضیحى در باب عظمت و والایى قرآن، پرداخته است. این مقدمه از کتاب دیگر مفسر، بنام «حول القرآن الکریم» برگرفته شده است.
ایشان ابتداى هر سوره، بعد از بیان نام سوره، مکى یا مدنى بودن آن، تعداد آیات، جملگى یا به تناوب نازل شدن و وجه تسمیه آن، آغاز به تفسیر و شرح آیات سوره مى‌نمایند.
مفسر عنایت خاصى به ذکر ارتباط بین سور دارد و سعى نموده انتهاى سوره قبل را با ابتداى سوره بعد از جهت موضوع مرتبط نماید. در تفسیر آیات، معمولا ابتدا به نقل شأن نزول و سپس به بیان مفردات مشکل آیه و تفسیر دقیق آیات به شکل مزجى و مختصر و با بیانى برگرفته از تدبر در آنها، مى‌پردازد. و در مواردى از توضیح و تفسیر فراتر رفته، مخاطبان آیه را نام برده و کلماتى افزون بر توضیح آیه مطرح کرده است که این مسائل گاه جنبه اعتقادى و هدایتى داشته و گاه جنبه تاریخى. هر از چند گاهى نیز به مسائل ادبى و اعرابى اشاره دارد، مانند ذیل آیه ۱۰۷ مائده.
وى سعى دارد قرآن را به صورت یک مجموعه بهم پیوسته نشان دهد، بهمین جهت علاوه بر ربط موضوعى بین سور، به ربط بین معانى آیات نیز مى‌پردازد، براى نمونه، آیات ۲۰۵ تا ۲۵۴ سوره بقره که مسائل مختلفى از قبیل، حج، جاهلین و تعصب آنها، منافقین، مجاهدین، حرکت انبیاء، وعده‌هاى خداوند به مؤمنین، مشرکین و سؤالهاى آنها، احکام خانواده، بانوان، ولادت، بحث انفاق، موت، قتال و جهاد و... در آنها مطرح است را، در سیاق واحدى به هم ربط مى‌دهد.
مفسر به طور معمول، بیانى در جو عام سوره و محور کلى آن دارند، مانند ذیل آیه ۳۹ سوره انعام. در توضیح آیات از سیاق ذکر آنها نیز استفاده مى‌نماید، مانند ذیل آیه ۸۸ سوره مائده.
با توجه به جایگاه «بسم اللّه» در هر سوره، حدود ۱۲۰ معنا براى آن به تناسب سور بیان کرده‌اند و در هر سوره مطلبى اضافه بر معناى معمول ابراز داشته‌اند.
در حروف مقطعه معتقدند برخى از اسرار آن را در آینده، علما، کشف خواهند نمود، همچنانکه برخى اسرار و علل طبیعت و قوانین حاکم بر آن، رفته رفته کشف شد. در ذیل آیه ۲ سوره احقاف مى‌فرمایند: «هذا رمز بین اللّه و رسوله و الراسخین فى العلم». و در هر سوره‌اى بیان خاصى از این حروف داشته‌اند.
در بحثهاى اجتماعى ایشان نقش اساسى براى شورا قائلند، و آن را در مقاطع مختلف زندگى اجتماعى از خانواده، محله، روستا، شهر، استان و تا اداره کل جامعه، جارى مى‌دانند و حتى در سطح فقهاء نیز قائل به شوراى فقهاء مى‌باشند. به همین جهت ذیل آیه ۳۹ سوره شورى به این بحث مى‌پردازند و ضمن آن نقدى هم بر شیوه دموکراسى حاکم بر غرب مطرح مى‌کنند.
نسخه‌شناسى
اتمام نگارش تفسیر «تقریب القرآن» در تاریخ ۱۳۸۳ هجرى در شهر مقدس کربلا مى‌باشد. این تفسیر به تعداد اجزاء قرآن، در ۳۰ جزء تهیه شده است، امّا در عرضه در چاپهاى اولیه در ۱۰ مجلد در بیروت توسط دار الوفاء به سال ۱۴۰۰ ق. به قطع وزیرى چاپ و منتشر گردید و قبل از آن توسط مطبعة الآداب در شهر نجف اشرف به سال ۱۹۶۶ م. انتشار یافته بود. نسخه فعلى همان ۳۰ جزء را در ۵ مجلد عرضه داشته است، که چاپ اول آن توسط دار العلوم للتحقیق و الطباعة و النشر و التوزیع در بیروت لبنان به سال ۱۴۲۴ ه، چاپ و توزیع گردیده است.
در این نسخه آیات قرآن در بالاى صفحه، با خطى درشت، تنظیم شده و تفسیر آن در قسمت دوم صفحه قرار دارد، در پاورقى نیز آدرس آیات و مصادر اقوال و روایات بیان شده است. پایان هر جلد، فهرستى بر اساس سوره‌هاى مطرح شده در آن، ارائه گردیده است. و نیز در پایان جلد پنجم، فهرست مفصلى از مصادر، منابع و مراجع تفسیر، عرضه شده است.
برخى مجلدات این تفسیر به ترجمه آقاى عبدالحسین علیزاده در قم به نام «راهى به سوى قرآن» توسط انتشارات ایمان منتشر شده است.
منابع
- محمدرضا ضمیری، کتابشناسی تفصیلی مذاهب اسلامی.
- نرم افزار جامع التفاسیر نور، بخش کتابشناسی، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
| تفسیر قرآن | |
| درباره تفسیر قرآن: | تفسیر قرآن -تاریخ تفسیر - روشهای تفسیری قرآن |
|---|---|
| اصطلاحات: | اسباب نزول -اسرائیلیات -سیاق آیات |
| شاخه های تفسیر قرآن: |
تفسیر روایی (تفاسیر روایی) • تفسیر اجتهادی (تفاسیر اجتهادی) • تفسیر فقهی ( تفاسیر فقهی) • تفسیر ادبی ( تفاسیر ادبی) • تفسیر تربیتی ( تفاسیر تربیتی) • تفسیر كلامی ( تفاسیر كلامی) • تفسیر فلسفی ( تفاسیر فلسفی ) • تفسیر عرفانی (تفاسیر عرفانی ) • تفسیر علمی (تفاسیر علمی) |
| روشهای تفسیری قرآن: |
|
| تفاسیر به تفکیک مذهب مولف: |
|
