الزهد (کتاب)
 | |
| نویسنده | حسین بن سعید اهوازی |
| موضوع | احادیث اخلاقی |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | ۱ |
| تحقيق | غلامرضا عرفانیان |
|
| |
کتاب «الزُهد» تألیف حسین بن سعید اهوازی از محدثان و راویان مورد اعتماد شیعه در قرن سوم هجری است. این کتاب مجموعه‌ای از احادیث معصومین علیهم‌السلام با موضوعات زهد و ساده‌زیستی و خودسازی است. کتاب «الزهد» از کتب مشهور شیعه است که فقها و روات شیعه بر آن اعتماد کرده و به آن مراجعه مى‌نمایند.
محتویات
مؤلف
حسین بن سعید اهوازی، از محدثان و راویان مورد اعتماد شیعه در قرن سوم هجری و یکی از یاران امام رضا و امام جواد و امام هادی (علیهم السلام) می باشد.
وی گذشته از شاگردی و افتخار مصاحبت با این سه امام معصوم، نزد بسیاری از شاگردان بزرگ ائمه مانند حریز بن عبدالله، محمد بن ابی عمیر، صفوان بن یحیی نیز شرایط شاگردی و کسب علم و روایت کرده است. برخی از محدثان نامدار شیعه نیز از وی روایت کرده اند، از جمله: احمد بن محمد بن عیسی، محمد بن خالد برقی، ابراهیم بن هاشم قمی، احمد بن محمد بن خالد برقی و علی بن مهزیار اهوازی،
اهوازی در اکثر میدانهای علمی همچون تفسیر، علوم قرآن، تاریخ، اخلاق و فقه، دارای تخصص و صاحب تألیف بوده است. از جمله آثار او عبارتند از: «الزهد»، «المؤمن»، کتاب الوضو، کتاب الصلوة، کتاب الزکات، کتاب الصوم، کتاب الحج، کتاب تقیه.
معرفی کتاب
این کتاب در کتب تراجم و رجال مانند رجال نجاشی و الفهرست شیخ طوسی و الذریعه، به عنوان کتاب «الزهد» معروف است؛ هرچند کفعمی در «مجموع الغرایب» نام آن را «مختصر الزهد» گفته است.
کتاب «الزهد» یکى از ۳۰ کتابى است که حسین بن سعید اهوازى به رشته تحریر در آورده است. کتاب‌هاى او در حدى از اعتبار و شهرت بودند که علماى رجال کتاب‌هاى دیگر روات شیعه را به این کتب تشبیه می‌کردند.
شیخ طوسى کتاب حاضر را مقیاس اعتبار و میزان اعتماد بر دیگر کتاب‌هاى روایى قرار داده است. علامه مجلسى نیز درباره این کتاب فرموده: «کتاب الزهد نوشتۀ محدث بزرگ و شیخ مورد اطمینان، حسین بن سعید مى‌باشد. جلالت و اعتبار مؤلف این کتاب ما را از بحث درباره اعتبار این کتاب بى‌نیاز مى‌سازد و نسبت آن به مؤلف نیز بسیار معلوم است.»
کتاب حاضر یکى از اصول معتبر روایى و یکى از اصول اولیه شیعه به شمار مى‌آید و از زمان نگارش پیوسته مورد توجه علما و فقها قرار گرفته است. بسیارى از مجموعه‌هاى بزرگ روایى شیعه از این کتاب روایت نقل کرده و این کتاب را یکى از مصادر معتبر خود قرار داده و بر آن استناد کرده‌اند مانند: کتاب‌هاى الکافى، من لا‌یحضره الفقیه، بحارالأنوار و وسائل الشیعه.
محتوای کتاب
در این مجموعه حدود ۲۹۰ حدیث در ضمن ۲۰ باب، با سلسله سند از امامان شیعه درباره مسائل و موضوعات زهد و خودسازی و ساده زیستی روایت شده است. کتاب «الزهد» موضوعاتی همچون حسن خلق، ادب، سکوت، تواضع، ریا و نفاق، توبه، یاد مرگ و قبر، عذاب قبر و برزخ، حشر و قیامت، شفاعت، بهشت و جهنم و امر به معروف و نهی از منکر را از شاخه های «زهد» به حساب آورده و احادیث آن را در ضمن ابوابی ذکر کرده است. فهرست ابواب کتاب از این قرار است:
۱ ـ باب الصمت الا بخیر و ترک ما لا یعنیه و النمیمة
۲ ـ باب الادب والحث على الخیر
۳ ـ باب حسن الخلق والرفق والغضب
۴ ـ باب المعروف والمنکر
۵ ـ باب برّ الوالدین والقرابة والعشیرة والقطیعة
۶ ـ باب حق الجوار
۷ ـ باب ما جاء فی المملوک
۸ ـ باب ما جاء فی الدنیا ومن طلبها
۹ ـ باب الملکین وما یحفظان
۱۰ ـ باب التواضع والکبر
۱۱ ـ باب الریاء والنفاق والعجب والکبر
۱۲ ـ باب التوبة والاستغفار والندم والاقرار
۱۳ ـ باب البکاء من خشیة الله
۱۴ ـ باب ذکر الموت والقبر
۱۵ـ باب من یعاین المؤمن والکافر
۱۶ ـ باب المسألة فی القبر وعذاب القبر والبرزخ
۱۷ ـ باب الحشر والحساب والموقف بین یدى الله تعالى والصراط
۱۸ ـ باب الشفاعة ومن خرج من النار
۱۹ ـ باب احادیث الجنة والنار
۲۰ ـ باب الامر بالمعروف والنهی عن المنکر
منابع
- "کتاب الزهد حسین بن سعید اهوازی"، مهدی حسینیان نائینی، وبلاگ سبک‌شناسی کتب حدیثی شیعه.
- نرم افزار جامع الاحادیث، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
