شرطة الخمیس

معنای لغوی شرطة

شرطة در لغت به معنى گروه، گروهان، شرط و پيمان آمده است.

معنای اصطلاحی شرطة

در اصطلاح به اولين گروه از لشگر گفته مى‌شود كه در جنگ حاضر شده و آماده مرگ باشند.

ابن اثير مى‌گويد: در حديث ابن مسعود آمده است كه با شُرطة شرط مى‌شود كه از جنگ بازنگردد، مگر اينكه پيروز باشد.

معنای لغوی خمیس

«خمیس» به معنای «لشکر» است. چون در قدیم لشکرها را به پنج بخش تقسیم می کردند: (مقدمه، ساقه، میمنه، میسره و قلب) گاه به خود لشکر نیز «خمیس» گفته می شد.

شرطة الخمیس در زمان امام علی علیه السلام

«شرطة الخمیس» چند هزار نفر از افراد تحت فرمان حضرت علی علیه السلام بودند که با حضرت عهد بستند تا پای مرگ در رکابش باشند.

درباره تعداد «شرطة الخمیس» که در حقیقت فداییان حضرت بودند، آمارهای مختلفی ارائه شده است. برخی تعداد آنان را پنج هزار نفر و برخی از کتابهای تاریخی چهل هزار تن دانسته اند.

از اصبع ابن نباته كه فرمانده شرطةالخميس حضرت على علیه السلام بود سؤال شد، چرا شما را شرطةالخميس مى‌گفتند او گفت: «انَّا ضَمَّنا لَهُ الذِّبْحَ وَ ضَمَّنَ لَنَا الْفَتْحَ»، چون براى اميرمؤمنان خون‌دادن و از جان گذشتن را به عهده گرفتيم و او براى ما فتح و پيروزى را بر عهده گرفت.

بنابراین، شرطةالخميس گروهى از رزمندگان جان بر كف بودند كه در هر محلى (اعم از شهر و خارج شهر) كه به وجود آنان نياز مى‌شد، با آمادگى كامل در همانجا حضور مى‌يافتند و اراده استوارشان بر اين بود كه از نبرد بازنگردند، مگر اين که پيروز شده باشند.

در مقام و منزلت شرطة الخميس همين بس كه حضرت امير علیه السلام ضمن تشويق اين گروه فرمود: «قبل از شما در ميان گروهى از بنى اسرائيل اين قرارداد (قرارداد شرطة الخميس) بسته شد و كسى از آنان به شهادت نرسيد، مگر اين كه پيامبر قوم خود يا پيامبر آبادى خود و يا پيامبر نفس خويش بود و شما به منزله همانها هستيد، جز اين كه شما جزو انبيا نيستيد».

منابع

• «شرطه الخمیس» چه کسانی بودند؟، پرسمان، پیش شماره7، اسفند 1380، ص17.
• جمعی از نویسندگان، اصطلاحات نظامی در فقه اسلامی، صص 78-76.