مناقب الأسد الغالب علی بن ابی‌طالب (کتاب): تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
سطر ۱: سطر ۱:
[[پرونده:Ketab443.jpg|بندانگشتی|مناقب الأسد الغالب ممزق الکتائب و مظهر العجائب لیث بن غالب أمیر المؤمنین أبی الحسن علی بن أبی‌طالب]]
+
کتاب '''«مناقب الأسد الغالب ممزّق الکتائب و مُظهِر العجائب لیث بن غالب أمیرالمؤمنین أبی‌الحسن علی بن أبی‌طالب(رضی الله عنه)»'''، تألیف شمس‌الدین محمد ابن جزری (م، ۸۳۳ ق)، شامل [[حدیث|احادیثی]] درباره [[مناقب]] و فضایل [[امام علی]](علیه السلام) است. در ادامه این کتاب، «[[خصائص امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب (کتاب)|خصائص أمیرالمؤمنین علی بن أبی‌طالب]]» اثر [[احمد بن شعیب نسائی]] (م، ۳۰۳ ق) نیز آمده است.
 +
{{مشخصات کتاب
  
'''«مناقب الأسد الغالب، ممزق الکتائب و مُظهِر العجائب، لیث بن غالب أمیرالمؤمنین أبی‌الحسن علی بن أبی‌طالب(رضی الله عنه)»'''، کتابی است نوشته شمس‌الدین محمد بن عبدالله بن جزری. این اثر کلامی - حدیثی، به زبان عربی و درباره [[مناقب]] امام اول [[شیعه]]، [[امام علی علیه السلام|علی بن ابی‌طالب]](ع) نوشته شده است. در ادامه این کتاب، «[[خصائص أميرالمؤمنين علي بن أبي‌طالب رضی‌الله‌عنه (کتاب)|خصائص أمیرالمؤمنین علی بن أبی‌طالب(رضی الله عنه)]]»، نوشته [[احمد بن علی نسائی|احمد بن علی بن شعیب نسائی]] آمده است.
+
|عنوان=مناقب الأسد الغالب علی بن ابی‌طالب‌ علیه‌السلام
  
==ساختار کتاب==
+
|تصویر= [[پرونده:Ketab443.jpg|۲۴۰px|وسط]]
کتاب، متشکل است از: مقدمه‌ای به قلم علی احمد عبدالعال الطهطاوی رئیس جمعیت اهل قرآن و سنت، سه فصل و فهرست مطالب. فصل اول به عنوان تمهید ذکر شده است. «مناقب الأسد الغالب...»، فصل دوم کتاب را تشکیل می‌دهد و فصل سوم همان کتاب «خصائص أمیرالمؤمنین» است.
 
  
از جمله منابع مورد استفاده کتاب عبارت است از: [[قرآن|قرآن کریم]]، [[فضائل الصحابة (کتاب)|فضائل الصحابة]]، [[مسند احمد بن حنبل|مسند احمد]]، [[صحيح البخاري|صحيح بخاری]]، نزهة الحفاظ، مناقب علی(ع) و... .
+
|نویسنده= محمد ابن جزری
  
==گزارش محتوا==
+
|موضوع= فضایل امام علی علیه‌السلام
در قسمت تمهید با استفاده از کتاب حیاة الصحابة، از تواضع و [[زهد]] [[امام علی علیه السلام|علی]](ع) سخن گفته شده<ref>متن کتاب، ص۵-۸</ref> برخی خطبه‌های آن حضرت با استناد به کتاب مذکور نقل شده؛ مانند اولین [[خطبه]] آن حضرت پس از به [[خلافت]] رسیدن، خطبه‌اش در [[ماه رمضان]]، در مذمت دنیا، پس از [[تشییع جنازه]] میّتی و...<ref>همان، ص۸-۲۱</ref>
 
  
سپس خطبه‌هایی از [[امام حسن علیه السلام|امام حسن]](ع) پس از شهادت پدرش علی(ع) و در [[نخیله]] و... نقل شده و پس از آن یک‌صدودوازده سخن از کلمات [[امام على(ع)|امیرالمؤمنین علی(ع)]] آمده است.<ref>همان، ص۲۱-۳۴</ref>
+
|زبان= عربی
  
ابن جزری در بخش دوم کتاب می‌نویسد: در این اثر، روایات مسند [[متواتر]]، [[حدیث صحیح|صحیح]] و [[حدیث حسن|حسن]] از رفیع‌ترین مناقب امیرالمؤمنین ابوالحسن [[امام علی علیه السلام|علی بن ابی‌طالب]](ع) را آورده است.<ref>ر. ک، همان، ص۳۸</ref>
+
|تعداد جلد= ۱
  
او پس از ذکر قول [[احمد بن حنبل]] مبنی بر اینکه فضائل وارده درباره علی(ع) درباره هیچ‌یک از [[صحابی|صحابه]] پیامبر(ص) نیامده است، به ذکر حدیث ولایت و بیان قوت سند آن و تواترش و راویان متعدد مورد اعتمادی که آن را نقل کرده‌اند، دعای پیامبر(ص) در حق علی با عبارت «اللهم وال من والاه» و تشبیه جایگاه علی(ع) نسبت به پیامبر(ص) به جایگاه [[حضرت هارون علیه السلام|هارون]] نسبت به [[حضرت موسی علیه السلام|موسی]] و... می‌پردازد. سپس روایات مؤمن بودن دوستدار علی(ع) و منافق بودن دشمن او را می‌آورد.<ref>همان، ص۳۸-۴۵</ref>
+
|عنوان افزوده1=مقدمه و تعلیق
  
او همچنین روایتی از [[عبادة بن صامت]] را مبنی بر ولد [[زنا|الزنا]] بودن دشمن علی(ع) نقل می‌‌کند.<ref>همان، ص۴۵</ref>
+
|افزوده1=علی احمد الطهطاوی
ابن جزری، روایاتی با مضمون یکی بودن جان علی(ع) و نبی(ص) نقل می‌کند و توهین‌کننده به علی(ع) را بر مبنای روایات، توهین‌‌کننده به نبی(ص) می‌شمارد. ادامه روایات کتاب درباره برادری [[امام على(ع)|امیرالمؤمنین(ع)]] و [[پیامبر اسلام|پیامبر اکرم]](ص)، سید العرب بودن علی(ع)، فضیلت بسته شدن تمامی درب‌ها به مسجد به‌جز باب علی(ع)، حدیث رایت و اعطای پرچم در [[غزوه خیبر|خیبر]] به علی(ع) و دعا در حق او، سعادتمند دانستن دوستدار علی(ع) در دنیا و آخرت، حدیث مدینة العلم و باب حکمت دانستن علی(ع)، بهترین قاضی بودن او در میان صحابه و بیعت وی با [[ابوبکر]] و [[عمر بن خطاب|عمر]] است.<ref>همان، ص۴۵-۶۲</ref>
 
  
ادامه مطالب این بخش، درباره روایات مسلسلی است که با یکی از امور زیر این صفت را یافته‌اند: مصافحه، اسودین (آب و خرما)، چیدن ناخن، نهادن دست بر شانه و...<ref>همان، ص۶۲-۷۲</ref>
+
|عنوان افزوده2=
  
محقق کتاب در بخش سوم اثر حاضر، مختصری از زندگی‌نامه [[احمد بن علی نسائی|احمد بن علی بن شعیب نسائی]] را آورده و سپس کتاب «[[خصائص أميرالمؤمنين علي بن أبي‌طالب رضی‌الله‌عنه (کتاب)|خصائص أمیرالمؤمنین علی بن أبی‌طالب(رضی الله عنه)]]» او را ذکر کرده است. نسائی در این اثر، ۱۹۴ حدیث از راویان و محدثان غیر شیعی با ذکر سلسله اسناد آنها نقل کرده است؛ چنان‌که [[ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی|ابن حجر]] می‌گوید: «نسائی در میان [[صحابه]] پیامبر(ص) تنها به جستجوی احادیثی که درباره مناقب علی(ع) است، پرداخته و احادیثی بسیار را که بیشتر آنها دارای اسناد خوب و قابل قبولند، در این کتاب گرد آورده است». بنابراین کتاب نسائی همان حقیقتی را نشان می‌دهد که حدیث‌شناسان بزرگ [[اهل سنت]]؛ مانند [[احمد بن حنبل|ابن حنبل]]، اسماعیل قاضی و ابوعلی نیشابوری به آن معترفند و می‌گویند: «در حق هیچ‌کدام از اصحاب پیامبر به اندازه [[امام علی علیه السلام|امام على]](ع)، فضائل و مناقب، با سندهای خوب نقل نشده است».
+
|افزوده2=
  
کتاب خصائص با موضوع پیشگامی علی(ع) در [[اسلام]] آغاز شده و پس از آن به ذکر ده‌ها حدیث درباره ویژگی‌های آن حضرت از قبیل [[حدیث ثقلین]]، [[حدیث طیر مشوی|طیر]]، رایت، [[حدیث منزلت|منزلت]]، [[حدیث کسا|کسا]]، [[حدیث غدیر|غدیر]]، سد ابواب و... پرداخته شده است. آنگاه با ذکر احادیثی در منقبت [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|فاطمه]](س)، بحث را ادامه می‌دهد، سپس به شمه‌ای کوتاه از احادیث درباره حسنین(ع) اشاره می‌کند و در پایان، عنان سخن را به نبردهای امام على(ع) می‌گرداند و از پیشگویی‌های [[پیامبر اسلام|رسول خدا]](ص) درباره حقانیت امام على(ع) و سرکشی، انحراف و خروج از دین دشمنان او ([[قاسطین]] و [[ناکثین]] و [[مارقین]]) پرده برافکنده است.<ref>ر.ک: ویکی فقه، مدخل «خصائص‌أمیرالمؤمنین‌».</ref>
+
|لینک=
 +
}}
 +
==محتوای کتاب==
 +
کتاب «مناقب الأسد الغالب» متشکل از: مقدمه‌ای به قلم علی احمد عبدالعال الطهطاوی (رئیس جمعیت اهل قرآن و سنت)، و سه فصل به همراه فهرست مطالب است. فصل اول به عنوان تمهید ذکر شده است. «مناقب الأسد الغالب...»، فصل دوم کتاب را تشکیل می‌دهد و فصل سوم همان کتاب «خصائص أمیرالمؤمنین» است.
  
==وضعیت کتاب==
+
از جمله منابع مورد استفاده کتاب عبارت است از: [[قرآن|قرآن کریم]]، [[فضائل الصحابة (کتاب)|فضائل الصحابة]] اثر [[احمد بن حنبل]]، [[مسند احمد بن حنبل (کتاب)|مسند احمد بن حنبل]]، [[صحیح بخاری (کتاب)|صحيح بخاری]]، نزهة الحفاظ و... .
فهرست مطالب، در انتهای کتاب ذکر شده است. پاورقی‌ها در قسمت تمهید، بیشتر درباره توضیح واژگان و جملات است. در پاورقی‌های کتاب ابن جزری (بخش دوم کتاب حاضربه اختلاف تعابیر در روایات اشاره شده، مطالبی توضیحی یا انتقادی در آن آمده و ارجاعات به کتاب‌ها هم در پاورقی است. در کتاب نسائی (بخش سوم کتاب حاضر) هم پاورقی‌ها حاوی معرفی راویان، اختلاف روایات، مستندسازی برخی از آن‌ها، ذکر ارجاعات و... است.
 
  
در صفحه اول کتاب مناقب الأسد الغالب... ابن جزری، مختصری از بیوگرافی مؤلف نوشته شده است.<ref>متن کتاب، ص۳۷</ref> همچنین است صفحات آغازین کتاب «خصائص أمیرالمؤمنین» نسائی؛ که البته بیوگرافی وی در این کتاب به‌طور مفصل ذکر شده است.<ref>ر.ک: همان، ص۱۱۱-۱۱۸</ref>
+
در قسمت تمهید، با استفاده از کتاب «حیاة الصحابة»، از [[تواضع]] و [[زهد]] [[امام علی علیه السلام|امام علی]](علیه السلام) سخن گفته شده و برخی خطبه‌های آن حضرت با استناد به کتاب مذکور نقل شده؛ مانند اولین [[خطبه]] آن حضرت پس از به [[خلافت]] رسیدن، خطبه‌اش در [[ماه رمضان]]، خطبه در مذمت دنیا، سخنی پس از [[تشییع جنازه]] یک میّت و... .
  
==پانویس==
+
سپس خطبه‌هایی از [[امام حسن علیه السلام|امام حسن]](ع) پس از شهادت پدرش علی(ع) و در [[نخیله]] و... نقل شده و پس از آن یک‌صدودوازده سخن از کلمات [[امام على(ع)|امیرالمؤمنین علی]](ع) آمده است.
<references />
+
 
 +
ابن جزری در بخش دوم کتاب می‌نویسد: در این اثر، روایات [[مسند]]، [[متواتر]]، [[حدیث صحیح|صحیح]] و [[حدیث حسن|حسن]] از رفیع‌ترین مناقب امیرالمؤمنین ابوالحسن [[امام علی علیه السلام|علی بن ابی‌طالب]](ع) را آورده است.
 +
 
 +
او پس از ذکر قول [[احمد بن حنبل]] مبنی بر اینکه فضائل وارده درباره حضرت علی(ع) درباره هیچ‌یک از [[صحابی|صحابه]] پیامبر(ص) نیامده است، به ذکر حدیث ولایت و بیان قوت [[سند حدیث|سند]] آن و تواترش و راویان متعدد مورد اعتمادی که آن را نقل کرده‌اند، دعای [[پیامبر]](ص) در حق حضرت علی با عبارت «اللهم والِ من والاه» و تشبیه جایگاه علی(ع) نسبت به پیامبر(ص) به جایگاه [[حضرت هارون علیه السلام|هارون]] نسبت به [[حضرت موسی علیه السلام|موسی]] و... می‌پردازد. سپس روایات مؤمن بودن دوستدار علی(ع) و منافق بودن دشمن او را می‌آورد. او همچنین روایتی از [[عبادة بن صامت]] را مبنی بر ولد [[زنا|الزنا]] بودن دشمن علی(ع) نقل می‌‌کند.
 +
 
 +
ابن جزری، روایاتی با مضمون یکی بودن جان علی(ع) و نبی(ص) نقل می‌کند و توهین‌کننده به علی(ع) را بر مبنای روایات، توهین‌‌کننده به نبی(ص) می‌شمارد. ادامه روایات کتاب درباره برادری [[امام على(ع)|امیرالمؤمنین(ع)]] و [[پیامبر اسلام|پیامبر اکرم]](ص)، سید العرب بودن علی(ع)، فضیلت بسته شدن تمامی درب‌ها به [[مسجد]] به‌جز باب علی(ع)، حدیث رایَت و اعطای پرچم در [[غزوه خیبر]] به علی(ع) و دعا در حق او، سعادتمند دانستن دوستدار علی(ع) در دنیا و آخرت، [[حدیث مدینة العلم]] و باب حکمت دانستن علی(ع)، بهترین قاضی بودن او در میان صحابه و سرانجام [[بیعت]] وی با [[ابوبکر]] و [[عمر بن خطاب|عمر]] است.
 +
 
 +
محقق کتاب در بخش سوم اثر حاضر، پس از مختصری از زندگی‌نامه [[احمد بن شعیب نسائی]]، کتاب «[[خصائص امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب (کتاب)|خصائص أمیرالمؤمنین علی بن أبی‌طالب(رضی الله عنه)]]» او را ذکر کرده است. نسائی در این اثر، ۱۹۴ [[حدیث]] از راویان و محدثان غیر شیعی با ذکر سلسله اسناد آنها نقل کرده است؛ چنان‌که [[ابن حجر عسقلانی]] می‌گوید: «نسائی در میان [[صحابه]] پیامبر(ص) تنها به جستجوی احادیثی که درباره مناقب علی(ع) است، پرداخته و احادیثی بسیار را که بیشتر آنها دارای اسناد خوب و قابل قبولند، در این کتاب گرد آورده است». بنابراین کتاب نسائی همان حقیقتی را نشان می‌دهد که حدیث‌شناسان بزرگ [[اهل سنت]]، مانند [[احمد بن حنبل]]، اسماعیل قاضی و ابوعلی نیشابوری به آن معترفند و می‌گویند: «در حق هیچ‌کدام از اصحاب پیامبر(ص) به اندازه [[امام علی علیه السلام|امام على]](ع)، فضائل و مناقب، با سندهای خوب نقل نشده است».
 +
 
 +
کتاب خصائص با موضوع پیشگامی علی(ع) در [[اسلام]] آغاز شده و پس از آن به ذکر ده‌ها حدیث درباره ویژگی‌های آن حضرت از قبیل [[حدیث ثقلین]]، [[حدیث طیر مشوی]]، حدیث رایت (پرچم)، [[حدیث منزلت]]، [[حدیث کسا]]، [[حدیث غدیر]]، [[حدیث سد الابواب]] و... پرداخته شده است. آنگاه با ذکر احادیثی در منقبت [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|حضرت فاطمه]](س)، بحث را ادامه می‌دهد، سپس به شمه‌ای کوتاه از احادیث درباره حسنین(ع) اشاره می‌کند و در پایان، عنان سخن را به نبردهای امام على(ع) می‌گرداند و از پیشگویی‌های [[پیامبر اسلام|رسول خدا]](ص) درباره حقانیت امام على(ع) و سرکشی، انحراف و خروج از دین دشمنان او ([[قاسطین]] و [[ناکثین]] و [[مارقین]]) پرده برافکنده است.
  
 
==منابع==
 
==منابع==
  
* ویکی نور
+
*[[نرم افزار سیره معصومان (علیهم السلام)|نرم افزار سیره معصومان]]، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
* ویکی فقه
+
[[رده:منابع حدیثی]][[رده:کتابهای با موضوع امام علی علیه السلام]][[رده:کتاب‌های فضایل اهل البیت (ع)]]
[[رده:کتابهای با موضوع امام علی علیه السلام]]
 

نسخهٔ ‏۲۲ آوریل ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۱۷

کتاب «مناقب الأسد الغالب ممزّق الکتائب و مُظهِر العجائب لیث بن غالب أمیرالمؤمنین أبی‌الحسن علی بن أبی‌طالب(رضی الله عنه)»، تألیف شمس‌الدین محمد ابن جزری (م، ۸۳۳ ق)، شامل احادیثی درباره مناقب و فضایل امام علی(علیه السلام) است. در ادامه این کتاب، «خصائص أمیرالمؤمنین علی بن أبی‌طالب» اثر احمد بن شعیب نسائی (م، ۳۰۳ ق) نیز آمده است.

۲۴۰px
نویسنده محمد ابن جزری
موضوع فضایل امام علی علیه‌السلام
زبان عربی
تعداد جلد ۱
مقدمه و تعلیق علی احمد الطهطاوی

محتوای کتاب

کتاب «مناقب الأسد الغالب» متشکل از: مقدمه‌ای به قلم علی احمد عبدالعال الطهطاوی (رئیس جمعیت اهل قرآن و سنت)، و سه فصل به همراه فهرست مطالب است. فصل اول به عنوان تمهید ذکر شده است. «مناقب الأسد الغالب...»، فصل دوم کتاب را تشکیل می‌دهد و فصل سوم همان کتاب «خصائص أمیرالمؤمنین» است.

از جمله منابع مورد استفاده کتاب عبارت است از: قرآن کریم، فضائل الصحابة اثر احمد بن حنبل، مسند احمد بن حنبل، صحيح بخاری، نزهة الحفاظ و... .

در قسمت تمهید، با استفاده از کتاب «حیاة الصحابة»، از تواضع و زهد امام علی(علیه السلام) سخن گفته شده و برخی خطبه‌های آن حضرت با استناد به کتاب مذکور نقل شده؛ مانند اولین خطبه آن حضرت پس از به خلافت رسیدن، خطبه‌اش در ماه رمضان، خطبه در مذمت دنیا، سخنی پس از تشییع جنازه یک میّت و... .

سپس خطبه‌هایی از امام حسن(ع) پس از شهادت پدرش علی(ع) و در نخیله و... نقل شده و پس از آن یک‌صدودوازده سخن از کلمات امیرالمؤمنین علی(ع) آمده است.

ابن جزری در بخش دوم کتاب می‌نویسد: در این اثر، روایات مسند، متواتر، صحیح و حسن از رفیع‌ترین مناقب امیرالمؤمنین ابوالحسن علی بن ابی‌طالب(ع) را آورده است.

او پس از ذکر قول احمد بن حنبل مبنی بر اینکه فضائل وارده درباره حضرت علی(ع) درباره هیچ‌یک از صحابه پیامبر(ص) نیامده است، به ذکر حدیث ولایت و بیان قوت سند آن و تواترش و راویان متعدد مورد اعتمادی که آن را نقل کرده‌اند، دعای پیامبر(ص) در حق حضرت علی با عبارت «اللهم والِ من والاه» و تشبیه جایگاه علی(ع) نسبت به پیامبر(ص) به جایگاه هارون نسبت به موسی و... می‌پردازد. سپس روایات مؤمن بودن دوستدار علی(ع) و منافق بودن دشمن او را می‌آورد. او همچنین روایتی از عبادة بن صامت را مبنی بر ولد الزنا بودن دشمن علی(ع) نقل می‌‌کند.

ابن جزری، روایاتی با مضمون یکی بودن جان علی(ع) و نبی(ص) نقل می‌کند و توهین‌کننده به علی(ع) را بر مبنای روایات، توهین‌‌کننده به نبی(ص) می‌شمارد. ادامه روایات کتاب درباره برادری امیرالمؤمنین(ع) و پیامبر اکرم(ص)، سید العرب بودن علی(ع)، فضیلت بسته شدن تمامی درب‌ها به مسجد به‌جز باب علی(ع)، حدیث رایَت و اعطای پرچم در غزوه خیبر به علی(ع) و دعا در حق او، سعادتمند دانستن دوستدار علی(ع) در دنیا و آخرت، حدیث مدینة العلم و باب حکمت دانستن علی(ع)، بهترین قاضی بودن او در میان صحابه و سرانجام بیعت وی با ابوبکر و عمر است.

محقق کتاب در بخش سوم اثر حاضر، پس از مختصری از زندگی‌نامه احمد بن شعیب نسائی، کتاب «خصائص أمیرالمؤمنین علی بن أبی‌طالب(رضی الله عنه)» او را ذکر کرده است. نسائی در این اثر، ۱۹۴ حدیث از راویان و محدثان غیر شیعی با ذکر سلسله اسناد آنها نقل کرده است؛ چنان‌که ابن حجر عسقلانی می‌گوید: «نسائی در میان صحابه پیامبر(ص) تنها به جستجوی احادیثی که درباره مناقب علی(ع) است، پرداخته و احادیثی بسیار را که بیشتر آنها دارای اسناد خوب و قابل قبولند، در این کتاب گرد آورده است». بنابراین کتاب نسائی همان حقیقتی را نشان می‌دهد که حدیث‌شناسان بزرگ اهل سنت، مانند احمد بن حنبل، اسماعیل قاضی و ابوعلی نیشابوری به آن معترفند و می‌گویند: «در حق هیچ‌کدام از اصحاب پیامبر(ص) به اندازه امام على(ع)، فضائل و مناقب، با سندهای خوب نقل نشده است».

کتاب خصائص با موضوع پیشگامی علی(ع) در اسلام آغاز شده و پس از آن به ذکر ده‌ها حدیث درباره ویژگی‌های آن حضرت از قبیل حدیث ثقلین، حدیث طیر مشوی، حدیث رایت (پرچم)، حدیث منزلت، حدیث کسا، حدیث غدیر، حدیث سد الابواب و... پرداخته شده است. آنگاه با ذکر احادیثی در منقبت حضرت فاطمه(س)، بحث را ادامه می‌دهد، سپس به شمه‌ای کوتاه از احادیث درباره حسنین(ع) اشاره می‌کند و در پایان، عنان سخن را به نبردهای امام على(ع) می‌گرداند و از پیشگویی‌های رسول خدا(ص) درباره حقانیت امام على(ع) و سرکشی، انحراف و خروج از دین دشمنان او (قاسطین و ناکثین و مارقین) پرده برافکنده است.

منابع

مسابقه از خطبه ۱۱۱ نهج البلاغه