سید مرتضی کشمیری: تفاوت بین نسخه‌ها
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) |
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) (ویرایش) |
||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
{{بخشی از یک کتاب}} | {{بخشی از یک کتاب}} | ||
| − | سید مرتضی رضوی کشمیری (م، | + | سید مرتضی رضوی کشمیری (م، ۱۳۲۳ ه.ق)، از زمره عارفان بزرگ عصر خویش بود که در سایه تربیت و ارشاد علمان بزرگی چون [[ملا حسینقلی همدانی|ملا حسینقلی همدانی]] و در پرتو علم و عمل و [[تقوا|تقوای]] فراوان به درجات عالی [[عرفان]] رسید و در زمره اولیای خدا و صاحب کرامات فراوان شد. [[میرزا جواد آقا ملکی تبریزی|میرزا جواد ملکی تبریزی]] و [[شيخ حسنعلی نخودکی اصفهانی|شیخ حسنعلی اصفهانی]] از شاگردان مبرز اویند. |
| − | + | ==ولادت و خاندان== | |
| − | + | سید مرتضی رضوی کشمیری در هشتم [[ربیع الاول]] سال ۱۲۶۸ ه.ق در ایالت کشمیر هندوستان، در خانواده ای روحانی از سلسله [[سادات]] رضوی، به دنیا آمد. پدرش سید مهدی شاه، فرزند سید محمد، عالمی زاهد بود که در کشمیر به تبلیغ [[علوم اسلامی|معارف اسلامی]] و تدریس علوم دینی، اشتغال داشت. مادرش نیز بانویی دانشمند و باکمال بود. وی دوشادوش همسرش سید مهدی شاه به تبلیغ و تدریس علوم مختلف می پرداخت که در تدریس و تعلیم دانش [[ریاضی]] دارای احاطه خاص و در این زمینه شهرت فراوانی داشت.<ref> مصفی المقال، ص ۴۵۷، الاجازه الکبیره، ص ۴۳۲ و مستدرکات اعیان الشیعه، ج۳، ص۲۵۷.</ref> | |
| − | سید مرتضی | + | سید مرتضی کشمیری نسبش با چند واسطه درخشان به [[امام رضا]] علیه السلام می رسد،<ref> عشائر کربلا و اسرا، ص ۱۸۳.</ref> از این رو به «رضوی» مشهور است.<ref> وی فرزند مهدی فرزند محمد کرم الله فرزند رضا فرزند حبیب فرزند مهدی فرزند مهدی فرزند محمد فرزند ابوالحسن فرزند سلام الله فرزند شاه میرزا فرزند عزالدین محمد عطاء الله معروف به میر بولا فرزند محمد فرزند محمد فرزند سلمان احمد فرزند ابی البطاء فرزند جعفر فرزند محسن فرزند ابراهیم فرزند علاء الدین فرزند محمد اکبر فرزند اسماعیل فرزند ضیاء الملک فرزند میر سلطان اویس فرزند عطاء الله فرزند محمدهاشم فرزند فخرالدین فرزند عبدالرزاق فرزند محمد فرزند علاء الدین فرزند اسماعیل فرزند ابراهیم فرزند محمد فرزند صالح فرزند احمد فرزند محمد اعرج فرزند احمد ابی المکارم فرزند ابوجعفر موسی مبرقع فرزند [[امام جواد]] علیه السلام فرزند امام علی بن موسی الرضا علیه السلام است. (عشائر کربلا و اسرا، ص ۱۸).</ref> نسبت دیگر او، «قمی» است، چه این که اجدادش از [[مدینه]] به [[قم]] مهاجرت نمودند و در آن شهر ماندگار شدند. جد بزرگش سید محمد اعرج فرزند احمد ابی المکارم فرزند [[موسی مبرقع|ابوجعفر موسی مُبرقع]]، اولین فرزند از این خاندان بود که در سال ۲۵۴ ه.ق به قم آمد. موسی در شب چهارشنبه ۲۱ ماه [[ربیع الاول]] ۲۹۶ ه.ق در قم وفات یافت و در خانه ای که برایش خریده بودند، به خاک سپرده شد. محل دفن او هم اکنون به نام مقبره موسی مبرقع در محل چهل اختران قم معروف است.<ref> تربت پاکان، ج ۲، ص ۱۸.</ref> |
| − | + | او را «کشمیری» می گویند، چون جد هفتم وی سید ابوالحسن شاه از عالمان و فقیهان قمی بود که برای ترویج [[احکام]] [[دین]] به [[مشهد]] رضوی و از آن جا به ایالت کشمیر هندوستان هجرت کرده و در همان جا ماندگار شد و سلسله خاندان کشمیری را تأسیس کرد. قبر سید ابوالحسن رضوی قمی در محلی به نام «بلبل لنکر» یا «بلبل لانکر» واقع است که یکی از زیارتگاه‌های معروف کشمیر به حساب می آید.<ref> اعیان الشیعه، ج ۲، ص ۳۳۹ و الاجازه الکبیره، ص ۴۳۲.</ref> | |
| − | |||
| − | او را «کشمیری» می گویند، چون جد هفتم وی سید ابوالحسن شاه از عالمان و فقیهان قمی بود که برای ترویج [[احکام]] [[دین]] به [[مشهد]] رضوی و از آن جا به ایالت کشمیر هندوستان هجرت کرده و در همان جا ماندگار شد و سلسله خاندان کشمیری را تأسیس کرد. قبر سید ابوالحسن رضوی قمی در محلی به نام «بلبل لنکر» یا «بلبل لانکر» واقع است که یکی از زیارتگاه‌های معروف کشمیر به حساب می آید.<ref> | ||
آل کشمیر که یک شاخه از آن به «آل هاشم» نیز شهرت دارد، از خاندان های معروف در ایالت کشمیر، [[قم]] و خصوصاً [[کربلا]] هستند. عالمان و فقیهان معروف بسیاری از آن برخاسته و منشأ خدمات فرهنگی و اجتماعی فراوانی در جامعه اسلامی بوده و هستند. از میان آنان می توان به عالمان و فقیهان زیر اشاره کرد: | آل کشمیر که یک شاخه از آن به «آل هاشم» نیز شهرت دارد، از خاندان های معروف در ایالت کشمیر، [[قم]] و خصوصاً [[کربلا]] هستند. عالمان و فقیهان معروف بسیاری از آن برخاسته و منشأ خدمات فرهنگی و اجتماعی فراوانی در جامعه اسلامی بوده و هستند. از میان آنان می توان به عالمان و فقیهان زیر اشاره کرد: | ||
| − | *سید عبدالله رضوی حائری آل کشمیری. (متوفای | + | *سید عبدالله رضوی حائری آل کشمیری. (متوفای ۱۳۰۵ ه.ق) |
| − | *سید محمدحسن فرزند سید عبدالله حائری. (متوفای | + | *سید محمدحسن فرزند سید عبدالله حائری. (متوفای ۱۳۲۸ ه.ق) |
| − | *سید محمدعلی (متوفای | + | *سید محمدعلی (متوفای ۱۳۷۶ ه.ق) فرزند سید محمدحسن فرزند سید عبدالله از عالمان مبارز در انقلاب [[میرزا محمد تقی شیرازی|میرزای شیرازی دوم]] علیه انگلیسی ها که مزدوران انگلیسی، منزل وی را در [[کربلا]] به توپ بستند. |
| − | *سید میر مختارشاه رضوی حائری آل کشمیری. (متوفای | + | *سید میر مختارشاه رضوی حائری آل کشمیری. (متوفای ۱۳۲۸ ه.ق) |
| − | *سید رضا آل کشمیری از روحانیون مبارز و از یاران آیت الله [[آیت الله سید ابوالقاسم كاشانی|سید ابوالقاسم کاشانی]] در عصر پهلوی که به [[عراق]] و از آن جا به [[بیروت]] تبعید و از یاران [[امام موسی صدر]] گردید.<ref> تراث کربلا، ص | + | *سید رضا آل کشمیری از روحانیون مبارز و از یاران آیت الله [[آیت الله سید ابوالقاسم كاشانی|سید ابوالقاسم کاشانی]] در عصر پهلوی که به [[عراق]] و از آن جا به [[بیروت]] تبعید و از یاران [[امام موسی صدر]] گردید.<ref> تراث کربلا، ص ۱۵۰ و عشائر کربلا و اسرا، ص ۱۸۳ تا ۱۸۵.</ref> |
==تحصیلات و استادان== | ==تحصیلات و استادان== | ||
| سطر ۲۵: | سطر ۲۳: | ||
سید مرتضی رضوی کشمیری، بعد از فراگیری خواندن و نوشتن و قرائت [[قرآن]]، مقدمات علوم دینی را از همان کودکی آغاز نموده و تا نوجوانی در کشمیر ادامه داد. او [[نهج البلاغه]]، شرح هدایه [[ملاصدرا]]، [[ریاضی|ریاضیات]]، [[منطق]] و [[فلسفه]] را زیر نظر مدرسان، فقیهان و دانشمندن ماهر کشمیر و با کمک فهم سرشار، استعداد فراوان و حافظه قوی، به خوبی فراگرفت. | سید مرتضی رضوی کشمیری، بعد از فراگیری خواندن و نوشتن و قرائت [[قرآن]]، مقدمات علوم دینی را از همان کودکی آغاز نموده و تا نوجوانی در کشمیر ادامه داد. او [[نهج البلاغه]]، شرح هدایه [[ملاصدرا]]، [[ریاضی|ریاضیات]]، [[منطق]] و [[فلسفه]] را زیر نظر مدرسان، فقیهان و دانشمندن ماهر کشمیر و با کمک فهم سرشار، استعداد فراوان و حافظه قوی، به خوبی فراگرفت. | ||
| − | وی در سال | + | وی در سال ۱۲۸۴ ه.ق در سن ۱۶ سالگی همراه دایی خود سید محمد کشمیری (متوفای ۱۳۱۳ ه.ق) برای تکمیل یافته های خود راهی شهرهای [[کربلا]] و [[نجف]] اشرف، شهر علم و فقاهت شد و در آن دو شهر نزد عالمان و فقیهان نامدار به کسب علوم عقلی و نقلی پرداخت و پس از سال ها تحصیل و تحقیق و [[تهذیب نفس]]، به درجه بلند [[اجتهاد]] و کمال نایل آمد و در ردیف دانشمندان آن عصر قرار گرفت.<ref> مستدرکات اعیان الشیعه، ج ۳، ص ۲۵۷ و الاجازه الکبیره، ص ۴۳۲.</ref> |
| − | سید مرتضی کشمیری، در میان عالمان و فقیهان نجف و کربلا از جایگاه علمی خاص برخوردار بود. وی علاوه بر احاطه بر زبان های فارسی، عربی و هندی در علوم [[حدیث]]، [[فقه]]، [[اصول فقه|اصول]]، [[اخلاق]]، [[فلسفه]]، [[رجال]] و سایر [[علوم اسلامی]] تبحر داشت. آن گونه که در وصفش گفته اند: با هیچ کدام از فقیهان، فیلسوفان، عالمان اخلاق، روایت شناسان و دیگر دانشمندان نمی نشست، مگر آن که آنها اعتراف می کردند که وی در همه دانش های اسلامی، دارای تخصص و احاطه کامل است.<ref> گنجینه دانشمندان، ج | + | سید مرتضی کشمیری، در میان عالمان و فقیهان نجف و کربلا از جایگاه علمی خاص برخوردار بود. وی علاوه بر احاطه بر زبان های فارسی، عربی و هندی در علوم [[حدیث]]، [[فقه]]، [[اصول فقه|اصول]]، [[اخلاق]]، [[فلسفه]]، [[رجال]] و سایر [[علوم اسلامی]] تبحر داشت. آن گونه که در وصفش گفته اند: با هیچ کدام از فقیهان، فیلسوفان، عالمان اخلاق، روایت شناسان و دیگر دانشمندان نمی نشست، مگر آن که آنها اعتراف می کردند که وی در همه دانش های اسلامی، دارای تخصص و احاطه کامل است.<ref> گنجینه دانشمندان، ج ۶، ص ۳۸۴، معارف الرجال، ج ۲، ص ۴۰۹، مصفی المقال، ص ۴۵۷ و الاجازه الکبیره، ص ۴۳۲.</ref> |
شرح حال نویسان نام برخی از آن استادان را به شرح ذیل ذکر کرده اند: | شرح حال نویسان نام برخی از آن استادان را به شرح ذیل ذکر کرده اند: | ||
| − | *سید مهدی کشمیری؛ وی پدر سید مرتضی کشمیری که در کشمیر، «[[نهج البلاغه]]» و شرح «هدایه» [[ملاصدرا]] و بعضی از مقدمات علوم حوزه را به فرزندش سید مرتضی آموخت.<ref> مستدرکات اعیان الشیعه، ج | + | *سید مهدی کشمیری؛ وی پدر سید مرتضی کشمیری که در کشمیر، «[[نهج البلاغه]]» و شرح «هدایه» [[ملاصدرا]] و بعضی از مقدمات علوم حوزه را به فرزندش سید مرتضی آموخت.<ref> مستدرکات اعیان الشیعه، ج ۳، ص ۲۵۷ و الاجازه الکبیره، ص ۴۳۲.</ref> |
| − | *سید محمد کشمیری (متوفی | + | *سید محمد کشمیری (متوفی ۱۳۱۳ ه.ق) |
*محمد یوسف انصاری | *محمد یوسف انصاری | ||
*محمد عبدالحلیم انصاری | *محمد عبدالحلیم انصاری | ||
| − | *مولی تفضل حسین: کشمیری، درس های [[ریاضی|ریاضیات]]، [[منطق]] و [[فلسفه]] را در کشمیر نزد سه استاد اخیر آموخت.<ref> مستدرکات اعیان الشیعه، ج | + | *مولی تفضل حسین: کشمیری، درس های [[ریاضی|ریاضیات]]، [[منطق]] و [[فلسفه]] را در کشمیر نزد سه استاد اخیر آموخت.<ref> مستدرکات اعیان الشیعه، ج ۳، ص ۲۵۷.</ref> |
| − | *سید مهدی قزوینی (متوفی | + | *سید مهدی قزوینی (متوفی ۱۳۰۰ ه.ق) |
| − | *سید حسین بهبهانی (متوفی | + | *سید حسین بهبهانی (متوفی ۱۳۰۰ ه.ق)<ref> مستدرکات اعیان الشیعه، ج ۳، ص ۲۵۷.</ref> |
| − | *شیخ محمدحسین کاظمی (متوفی | + | *شیخ محمدحسین کاظمی (متوفی ۱۳۰۸ ه.ق)<ref> مستدرکات اعیان الشیعه، ج ۳، ص ۲۵۷ و الاجازه الکبیره، ص ۴۳۲.</ref> |
| − | *شیخ محمدتقی هروی (متوفی | + | *شیخ محمدتقی هروی (متوفی ۱۲۹۹ ه.ق)<ref> مستدرکات اعیان الشیعه، ج ۳، ص ۲۵۷.</ref> |
| − | *[[ملا حسینقلی همدانی|ملا حسین قلی همدانی نجفی]] (متوفی | + | *[[ملا حسینقلی همدانی|ملا حسین قلی همدانی نجفی]] (متوفی ۱۳۱۱ ه.ق)<ref> الاجاره الکبیره، ص ۴۳۲.</ref> |
| − | *شیخ زین العابدین مازندرانی حائری (متوفی | + | *شیخ زین العابدین مازندرانی حائری (متوفی ۱۳۰۹ ه.ق)<ref> مستدرکات اعیان الشیعه، ج ۳، ص ۲۵۷.</ref> |
| − | *میرزا حسین خلیلی تهرانی (متوفی | + | *میرزا حسین خلیلی تهرانی (متوفی ۱۳۲۶ ه.ق)<ref> الاجازه الکبیره، ص ۴۳۲.</ref> |
| − | *[[میرزا محمدحسن شیرازی]] (متوفی | + | *[[میرزا محمدحسن شیرازی]] (متوفی ۱۳۱۲ ق)<ref>الاجازه الکبیره، ص ۴۳۲.</ref> |
*سید حسین ترک | *سید حسین ترک | ||
| − | *شیخ محمد لاهیجی<ref> مستدرکات اعیان الشیعه، ج | + | *شیخ محمد لاهیجی<ref> مستدرکات اعیان الشیعه، ج ۳، ص ۲۵۷.</ref> |
| − | *شیخ نوح قرشی نجفی (متوفی | + | *شیخ نوح قرشی نجفی (متوفی ۱۳۰۰ ه.ق)<ref> مستدرات اعیان الشیعه، ج ۳، ص ۲۵۸ و اعیان الشیعه، ج ۱۰، ص ۱۲۱.</ref> |
| − | *شیخ محمدحسن یاسین بن محمدعلی (متوفی | + | *شیخ محمدحسن یاسین بن محمدعلی (متوفی ۱۳۰۸ ه.ق) |
*سید حسن بن سید محمدرضا بحرالعلوم | *سید حسن بن سید محمدرضا بحرالعلوم | ||
| − | *میرزا احمد هاشم فرزند میرزا زین العابدین موسوی خوانساری (متوفی | + | *میرزا احمد هاشم فرزند میرزا زین العابدین موسوی خوانساری (متوفی ۱۳۱۸ ه.ق) |
| − | *سید اسدالله اصفهانی (متوفی | + | *سید اسدالله اصفهانی (متوفی ۱۲۹۰ ه.ق)<ref>مستدرکات اعیان الشیعه، ج ۳، ص ۲۵۸، معارف الرجالم، ج ۳، ص ۲۱۳ و ص ۲۷۶ و الاجازه الکبیره، ص ۴۳۳.</ref> |
| − | بعضی از شرح حال نویسان، علاوه بر استادان ذکر شده، [[شیخ مرتضی انصاری]] را نیز در زمره استادان بنام وی ذکر کرده اند.<ref> همان، و تراث کربلا، ص | + | بعضی از شرح حال نویسان، علاوه بر استادان ذکر شده، [[شیخ مرتضی انصاری]] را نیز در زمره استادان بنام وی ذکر کرده اند.<ref> همان، و تراث کربلا، ص ۱۵۰.</ref> ولی به نظر می رسد که صحیح نباشد چرا که شیخ مرتضی انصاری متوفای ۱۲۸۱ ه.ق است و سید مرتضی کشمیری در سال ۱۲۸۴ ه.ق برای تحصیلات عالی علوم دینی وارد [[نجف]] اشرف شده است.<ref> الاجازه الکبیره، ص ۴۳۲.</ref> بنابراین وی سه سال بعد از وفات شیخ انصاری در محضر استادان [[نجف]] و [[کربلا]] به تحصیل پرداخته است. |
==تدریس و شاگردان== | ==تدریس و شاگردان== | ||
| − | سید مرتضی کشمیری با وفات استاد [[اخلاق]] و [[عرفان]] خود آیت الله [[ملا حسینقلی همدانی|ملا حسینقلی همدانی]] در سال | + | سید مرتضی کشمیری با وفات استاد [[اخلاق]] و [[عرفان]] خود آیت الله [[ملا حسینقلی همدانی|ملا حسینقلی همدانی]] در سال ۱۳۱۱ ه.ق، تدریس علوم دینی را به طور رسمی آغاز و تا آخر عمر بابرکتش ادامه داد. بسیاری از دانشمندان و جویندگان [[علوم اسلامی]] در درس های [[فقه]]، [[اصول فقه|اصول]] و [[اخلاق]] وی حاضر شده، از اقیانوس دانش وی، گوهرهای [[علم]] و [[معرفت]] بدست آورده، بهره‌های فراوان بردند.<ref> الاجازه الکبیره، ص ۴۳۲.</ref> |
| − | جامعیت در علوم اسلامی، احاطه بر اصول و فروع در آن علوم، اطلاع از مبانی و اقوال و نیز [[تقوا|تقوای]] عالی و وجود کمالات معنوی، عامل جذب شاگردان بزرگ به مکتب علمی او بود. شیخ [[آقا بزرگ تهرانی]] از دانشمندان اسلامی در این باره می گوید: من چندین سال در محضر آیت الله سید مرتضی کشمیری به تحصیل پرداختم. او را عالمی ربانی، جامع علوم فقه، اصول، [[حدیث]]، [[تفسیر]] و دیگر علوم رسمی و غیررسمی حوزه یافتم.<ref> مصفی المقال، ص | + | جامعیت در علوم اسلامی، احاطه بر اصول و فروع در آن علوم، اطلاع از مبانی و اقوال و نیز [[تقوا|تقوای]] عالی و وجود کمالات معنوی، عامل جذب شاگردان بزرگ به مکتب علمی او بود. شیخ [[آقا بزرگ تهرانی]] از دانشمندان اسلامی در این باره می گوید: من چندین سال در محضر آیت الله سید مرتضی کشمیری به تحصیل پرداختم. او را عالمی ربانی، جامع علوم فقه، اصول، [[حدیث]]، [[تفسیر]] و دیگر علوم رسمی و غیررسمی حوزه یافتم.<ref> مصفی المقال، ص ۴۵۷.</ref> |
سید مرتضی کشمیری شاگردان فراوانی در مکتب علمی خود از قبیل فقه، اصول و اخلاق پرورش داد که هر کدام از آن ها در عصر خویش از مفاخر و بزرگان عالم [[اسلام]] به حساب آمدند. از جمله این شاگردان: | سید مرتضی کشمیری شاگردان فراوانی در مکتب علمی خود از قبیل فقه، اصول و اخلاق پرورش داد که هر کدام از آن ها در عصر خویش از مفاخر و بزرگان عالم [[اسلام]] به حساب آمدند. از جمله این شاگردان: | ||
| − | *سید محمود مرعشی نجفی (متوفی | + | *سید محمود مرعشی نجفی (متوفی ۱۳۳۸ ه.ق) |
*میرزا ابراهیم تبریزی | *میرزا ابراهیم تبریزی | ||
| سطر ۷۷: | سطر ۷۵: | ||
*[[آقا بزرگ تهرانی|شیخ آقا بزرگ تهرانی]] | *[[آقا بزرگ تهرانی|شیخ آقا بزرگ تهرانی]] | ||
*[[محمدحسین غروی اصفهانی]] | *[[محمدحسین غروی اصفهانی]] | ||
| − | *شیخ حسین حیدرعاملی<ref> تکمله أمل الآمل، ص | + | *شیخ حسین حیدرعاملی<ref> تکمله أمل الآمل، ص ۱۷۲.</ref> |
*سید عبدالله ثقه الاسلام | *سید عبدالله ثقه الاسلام | ||
*سید ناصر حسین لکنهوی | *سید ناصر حسین لکنهوی | ||
| سطر ۱۲۲: | سطر ۱۲۰: | ||
*تعلیقه علی منتخب الاتحاف [[سیوطی]] | *تعلیقه علی منتخب الاتحاف [[سیوطی]] | ||
*تعلیقه علی شرح درایه الحدیث [[شهید ثانی]] | *تعلیقه علی شرح درایه الحدیث [[شهید ثانی]] | ||
| − | *تسلیک النفس الی جانب القدس<ref> | + | *تسلیک النفس الی جانب القدس<ref>مستدرکات اعیان الشیعه، ج۳، ص۲۵۷ والذریعه، ج۲، ص۲۳۷ و مصفی المقال، ص۴۵۷ و الاجازه الکبیره، ص۴۳۲.</ref> |
==کشمیری از نگاه دیگران== | ==کشمیری از نگاه دیگران== | ||
| سطر ۱۲۸: | سطر ۱۲۶: | ||
دانشمندان علوم مختلف اسلامی و نیز شرح حال نویسان، به خاطر وجود ویژگی های علمی و معنوی در سید مرتضی کشمیری او را با صفات متعدد ستوده اند و از او به بزرگی یاد کرده اند. | دانشمندان علوم مختلف اسلامی و نیز شرح حال نویسان، به خاطر وجود ویژگی های علمی و معنوی در سید مرتضی کشمیری او را با صفات متعدد ستوده اند و از او به بزرگی یاد کرده اند. | ||
| − | شیخ [[آقا بزرگ تهرانی]] او را به سید مشایخ خود، علامه و با تقواترین توصیف می کند<ref> | + | شیخ [[آقا بزرگ تهرانی]] او را به سید [[مشایخ]] خود، علامه و با تقواترین توصیف می کند<ref> الذریعه الی تصانیف الشیعه، ج ۲، ص ۲۳۷ و نقباء البشر، ج ۱، ص ۴۰.</ref> و در جای دیگر از او به نام عالم ربانی، جامع علوم عقلی و نقلی، در نهایت ورع و [[تقوا]]، یاد می کند.<ref> مصفی المقال، ص ۴۵۷.</ref> |
| − | نویسنده کتاب عشائر کربلا در مورد سید مرتضی کشمیری می گوید: او فقیهی [[زهد|زاهد]] و با [[ورع]] و دارای کرامات گوناگون بود.<ref> عشائر کربلا و اسرا، ص | + | نویسنده کتاب عشائر کربلا در مورد سید مرتضی کشمیری می گوید: او فقیهی [[زهد|زاهد]] و با [[ورع]] و دارای کرامات گوناگون بود.<ref> عشائر کربلا و اسرا، ص ۱۸۴.</ref> [[سید شهاب الدین مرعشی نجفی|آیت الله مرعشی نجفی]] نیز او را به جامعیت در علم و عمل و گستردگی اطلاع و آگاهی نسبت به اخبار، آگاه به مبانی [[فلسفه|فلسفی]] و سایر [[علوم اسلامی]] توصیف می کند.<ref> الاجازه الکبیره، ص ۴۳۲.</ref> |
| − | نویسنده گنجینه دانشمندان می گوید: سید عالمان، آیت الله سید مرتضی رضوی فرزند سید مهدی کشمیری، عالمی [[فقیه]]، [[محدث|محدثی]] آگاه، عابدی با ورع، پارسایی با تقوا و عارفی صالح، از نوادر عصر خویش بود. به یک واسطه از آیت الله [[سید حسین طباطبائی قمی|حاج آقا حسین قمی]] شنیدم که گفته است: من منکر بودم که آدم خوب در زمان ما پیدا شود، تا وقتی که حاج [[شيخ ابوالقاسم قمى|شیخ ابوالقاسم کبیر]] را در [[قم]] و حاج سید مرتضی کشمیری را در [[کربلا]] ملاقات کردم و یقین پیدا کردم که در این زمان هم آدم خوب پیدا می شود.<ref> گنجینه دانشمندان، ج | + | نویسنده گنجینه دانشمندان می گوید: سید عالمان، آیت الله سید مرتضی رضوی فرزند سید مهدی کشمیری، عالمی [[فقیه]]، [[محدث|محدثی]] آگاه، عابدی با ورع، پارسایی با تقوا و عارفی صالح، از نوادر عصر خویش بود. به یک واسطه از آیت الله [[سید حسین طباطبائی قمی|حاج آقا حسین قمی]] شنیدم که گفته است: من منکر بودم که آدم خوب در زمان ما پیدا شود، تا وقتی که حاج [[شيخ ابوالقاسم قمى|شیخ ابوالقاسم کبیر]] را در [[قم]] و حاج سید مرتضی کشمیری را در [[کربلا]] ملاقات کردم و یقین پیدا کردم که در این زمان هم آدم خوب پیدا می شود.<ref> گنجینه دانشمندان، ج ۶، ص ۳۸۳ و ۳۸۴.</ref> |
==ویژگی‌های اخلاقی== | ==ویژگی‌های اخلاقی== | ||
| سطر ۱۳۸: | سطر ۱۳۶: | ||
[[عارف]] کسی است که شناختی واقعی از [[الله|خداوند]]، [[اسماء و صفات الهی|اسماء و صفات]] و مظاهر آنها و نیز شناختی حقیقی از ارتباط جهان با خدا و رابطه خدا با جهان پیدا کرده است. عارف کسی است که با ریاضت و [[عبادت]]، [[نفس اماره]] خود را رام، آن را از هرگونه زنگار رذیله پاک و زمینه را برای تابش نور حقیقت در آینه دلش آماده می کند و علاوه بر باطن خود را به زیور فضائل معنوی مزین می کند و به کمالات عالی دست می یابد. | [[عارف]] کسی است که شناختی واقعی از [[الله|خداوند]]، [[اسماء و صفات الهی|اسماء و صفات]] و مظاهر آنها و نیز شناختی حقیقی از ارتباط جهان با خدا و رابطه خدا با جهان پیدا کرده است. عارف کسی است که با ریاضت و [[عبادت]]، [[نفس اماره]] خود را رام، آن را از هرگونه زنگار رذیله پاک و زمینه را برای تابش نور حقیقت در آینه دلش آماده می کند و علاوه بر باطن خود را به زیور فضائل معنوی مزین می کند و به کمالات عالی دست می یابد. | ||
| − | سید مرتضی کشمیری نیز از زمره عارفان بزرگ عصر خویش بود که در سایه تربیت و ارشاد عارفان بزرگی همچون [[ملا حسینقلی همدانی|ملا حسینقلی همدانی]] (متوفای | + | سید مرتضی کشمیری نیز از زمره عارفان بزرگ عصر خویش بود که در سایه تربیت و ارشاد عارفان بزرگی همچون [[ملا حسینقلی همدانی|ملا حسینقلی همدانی]] (متوفای ۱۳۱۱ ه.ق) به درجات عالی [[عرفان]] رسید. این عالم ربانی در نهایت [[ورع]] و [[تقوا]] و پیوسته در [[جهاد]] نفس و ریاضت، عبادت و [[سیر و سلوک]] عرفانی بود.<ref> معارف الرجال، ج ۲، ص ۴۰۹، مصفی المقال، ص ۴۵۷، الاجازه الکبیره، ص ۴۳۲.</ref> اشاره به دو کرامت از این عالم ربانی و فرزانه خالی از لطف نخواهد بود: |
'''مشکل گشایی حضرت زهرا علیهاالسلام:''' | '''مشکل گشایی حضرت زهرا علیهاالسلام:''' | ||
| سطر ۱۴۴: | سطر ۱۴۲: | ||
در [[کربلا]] یکی از طلاب علوم دینی، آیت الله سید مرتضی کشمیری را به حجره خود دعوت نمود و او نیز قبول کرد. آن طلبه همراه آیت الله کشمیری به سوی حجره اش راهی شد، به در حجره رسیدند. دیدند در حجره بسته است، چرا که هم حجره ای او در را قفل و کلید را با خود برده بود. | در [[کربلا]] یکی از طلاب علوم دینی، آیت الله سید مرتضی کشمیری را به حجره خود دعوت نمود و او نیز قبول کرد. آن طلبه همراه آیت الله کشمیری به سوی حجره اش راهی شد، به در حجره رسیدند. دیدند در حجره بسته است، چرا که هم حجره ای او در را قفل و کلید را با خود برده بود. | ||
| − | آن طلبه از این واقعه بسیار ناراحت شد، از آیت الله کشمیری عذرخواهی کرد و گفت: اگر اجازه دهید قفل را بشکنم. آیت الله کشمیری فرمود: مشهور است که اگر نام [[مادر حضرت موسی]] علیه السلام را بر قفل و در بسته بخوانند، بدون کلید باز می شود. قطعا نام و مقام مادر ما [[حضرت فاطمه]]<nowiki/>علیهاالسلام از نام و مقام مادر [[حضرت موسی علیه السلام|حضرت موسی]] علیه السلام بالاتر است. از این رو دستش را بر روی قفل در حجره گذارد و گفت: یافاطمه، که قفل فورا باز شد.<ref> گنجینه دانشمندان، ج | + | آن طلبه از این واقعه بسیار ناراحت شد، از آیت الله کشمیری عذرخواهی کرد و گفت: اگر اجازه دهید قفل را بشکنم. آیت الله کشمیری فرمود: مشهور است که اگر نام [[مادر حضرت موسی]] علیه السلام را بر قفل و در بسته بخوانند، بدون کلید باز می شود. قطعا نام و مقام مادر ما [[حضرت فاطمه]]<nowiki/>علیهاالسلام از نام و مقام مادر [[حضرت موسی علیه السلام|حضرت موسی]] علیه السلام بالاتر است. از این رو دستش را بر روی قفل در حجره گذارد و گفت: یافاطمه، که قفل فورا باز شد.<ref> گنجینه دانشمندان، ج ۶، ص ۳۸۴.</ref> |
'''دعا برای مریض:''' | '''دعا برای مریض:''' | ||
| − | مرحوم سید محمد نصیرآبادی نقل می کند: «هنگامی که آیت الله کشمیری در [[عراق]] بود، یکی از دوستانم به نام نواب مولوی سید اصغر حسین، به بیماری سختی مبتلا گردید؛ به طوری که از معالجه نتیجه نگرفت. شبی در عالم رؤیا دیدم در باغ سبز و خرمی هستم و در آن جا قصر باشکوهی وجود دارد. چون در فکر درمان سید اصغر حسین بودم، تصمیم داشتم از آن باغ بیرون آیم، ناگاه صدایی از آن باغ شنیدم که می گفت: کجا می روی؟ گفتم برای پرستاری از سید اصغر حسین می روم. او گفت: چرا به محضر سید مرتضی کشمیری نمی روی تا برای سید اصغر [[دعا]] کند؟ گفتم: او در کجاست؟ گفت: در میان همین قصر است. در عالم خواب به طرف قصر رفته و وارد قصر شدم، سید مرتضی را در مصلای قصر دیدم. سلام کردم، جواب سلام مرا داد و لبخند زد. عرض کردم: برای شفای سید اصغر حسین دعا کنید. ایشان دعا کرد من از قصر بیرون آمدم. ناگاه از خواب بیدار شدم. دریافتم که اول [[اذان]] صبح است. [[وضو]] گرفتم و [[نماز]] خواندم و سپس به خانه سید اصغر حسین رفتم. دیدم آیت الله سید مرتضی کشمیری به [[عیادت بیماران|عیادت]] ایشان آمده و در کنار بستر سید اصغر حسین نشسته است، ماجرای خواب خود را برای آقا نقل کردم و تقاضای دعا برای شفای سید اصغر حسین نمودم، سید مرتضی گریه کرد و فرمود: شاید شخصی دیگری را دیده ای و به من فرمود: موضوع را مخفی بدار. برای شفای سید اصغر حسین دعا کرد، به طوری که او همان روز شفای کامل پیدا کرد.<ref> ستارگان حرم، ش | + | مرحوم سید محمد نصیرآبادی نقل می کند: «هنگامی که آیت الله کشمیری در [[عراق]] بود، یکی از دوستانم به نام نواب مولوی سید اصغر حسین، به بیماری سختی مبتلا گردید؛ به طوری که از معالجه نتیجه نگرفت. شبی در عالم رؤیا دیدم در باغ سبز و خرمی هستم و در آن جا قصر باشکوهی وجود دارد. چون در فکر درمان سید اصغر حسین بودم، تصمیم داشتم از آن باغ بیرون آیم، ناگاه صدایی از آن باغ شنیدم که می گفت: کجا می روی؟ گفتم برای پرستاری از سید اصغر حسین می روم. او گفت: چرا به محضر سید مرتضی کشمیری نمی روی تا برای سید اصغر [[دعا]] کند؟ گفتم: او در کجاست؟ گفت: در میان همین قصر است. در عالم خواب به طرف قصر رفته و وارد قصر شدم، سید مرتضی را در مصلای قصر دیدم. سلام کردم، جواب سلام مرا داد و لبخند زد. عرض کردم: برای شفای سید اصغر حسین دعا کنید. ایشان دعا کرد من از قصر بیرون آمدم. ناگاه از خواب بیدار شدم. دریافتم که اول [[اذان]] صبح است. [[وضو]] گرفتم و [[نماز]] خواندم و سپس به خانه سید اصغر حسین رفتم. دیدم آیت الله سید مرتضی کشمیری به [[عیادت بیماران|عیادت]] ایشان آمده و در کنار بستر سید اصغر حسین نشسته است، ماجرای خواب خود را برای آقا نقل کردم و تقاضای دعا برای شفای سید اصغر حسین نمودم، سید مرتضی گریه کرد و فرمود: شاید شخصی دیگری را دیده ای و به من فرمود: موضوع را مخفی بدار. برای شفای سید اصغر حسین دعا کرد، به طوری که او همان روز شفای کامل پیدا کرد.<ref> ستارگان حرم، ش ۱۱، ص ۴۰. به نقل از نجوم السماء، ص ۲۳۶.</ref> |
'''اقامه نماز جماعت:''' | '''اقامه نماز جماعت:''' | ||
| − | سید مرتضی رضوی کشمیری علاوه بر آن که یک چهره علمی بزرگ بود، به عنوان عالمی ربانی در اذهان عوام و خاص [[کربلا]]، دارای تقدس خاصی بود. از این رو از او درخواست کردند تا در کربلا به اقامه [[نماز جماعت|جماعت]] بپردازد. او نیز درخواست آنان را پذیرفته، در [[حرم امام حسین علیه السلام|حرم مقدس حسینی]] به اقامه جماعت پرداخت که تا آخر عمر شریفش ادامه داشت. مردم کربلا، خصوصاً اهل علم آن شهر، علاقه خاصی به وی داشتند و در نماز جماعت به او اقتدا می کردند.<ref> معارف الرجال، ج | + | سید مرتضی رضوی کشمیری علاوه بر آن که یک چهره علمی بزرگ بود، به عنوان عالمی ربانی در اذهان عوام و خاص [[کربلا]]، دارای تقدس خاصی بود. از این رو از او درخواست کردند تا در کربلا به اقامه [[نماز جماعت|جماعت]] بپردازد. او نیز درخواست آنان را پذیرفته، در [[حرم امام حسین علیه السلام|حرم مقدس حسینی]] به اقامه جماعت پرداخت که تا آخر عمر شریفش ادامه داشت. مردم کربلا، خصوصاً اهل علم آن شهر، علاقه خاصی به وی داشتند و در نماز جماعت به او اقتدا می کردند.<ref> معارف الرجال، ج ۲، ص ۴۱۰، الاجاره الکبیره، ص ۴۳۲ و گنجینه دانشمندان، ج۶، ص۳۸۴.</ref> |
==وفات و مدفن== | ==وفات و مدفن== | ||
| − | آیت الله عارف سید مرتضی کشمیری بعد از سال ها تحصیل، تدریس و [[تهذیب نفس]]، در تاریخ | + | آیت الله عارف سید مرتضی کشمیری بعد از سال ها تحصیل، تدریس و [[تهذیب نفس]]، در تاریخ ۱۳ [[شوال]] سال ۱۳۲۳ ه.ق در شهر مقدس [[کاظمین]] دار فانی را وداع گرفت و به دیار باقی شتافت. پیکر پاک او به [[کربلا|کربلای معلی]] انتقال داده شد و بعد از [[تشییع جنازه|تشییع]] در حجره سوم بیرون از باب زینبیه موسوم به حجره کابلیه به خاک سپرده شد.<ref> اعیان الشیعه، ج ۱۰، ص ۱۲۱، مستدرکات اعیان الشیعه، ج ۳، ص ۲۵۸، تراث کربلا، ص ۱۵۰ و الاجاره الکبیره، ص ۴۳۲.</ref> |
==پانویس== | ==پانویس== | ||
| سطر ۱۶۲: | سطر ۱۶۰: | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
| − | + | ||
| + | * تلخیص از مجموعه [[گلشن ابرار (کتاب)|گلشن ابرار]]، جلد ۴، زندگی نامه "سید مرتضی رضوی کشمیری" از علی کرجی. | ||
[[رده:علمای قرن چهاردهم]] | [[رده:علمای قرن چهاردهم]] | ||
نسخهٔ ۳۰ آوریل ۲۰۲۰، ساعت ۰۸:۳۱
این مدخل از دانشنامه هنوز نوشته نشده است.
محتوای فعلی بخشی از یک کتاب متناسب با عنوان است.
(احتمالا تصرف اندکی صورت گرفته است)
سید مرتضی رضوی کشمیری (م، ۱۳۲۳ ه.ق)، از زمره عارفان بزرگ عصر خویش بود که در سایه تربیت و ارشاد علمان بزرگی چون ملا حسینقلی همدانی و در پرتو علم و عمل و تقوای فراوان به درجات عالی عرفان رسید و در زمره اولیای خدا و صاحب کرامات فراوان شد. میرزا جواد ملکی تبریزی و شیخ حسنعلی اصفهانی از شاگردان مبرز اویند.
محتویات
ولادت و خاندان
سید مرتضی رضوی کشمیری در هشتم ربیع الاول سال ۱۲۶۸ ه.ق در ایالت کشمیر هندوستان، در خانواده ای روحانی از سلسله سادات رضوی، به دنیا آمد. پدرش سید مهدی شاه، فرزند سید محمد، عالمی زاهد بود که در کشمیر به تبلیغ معارف اسلامی و تدریس علوم دینی، اشتغال داشت. مادرش نیز بانویی دانشمند و باکمال بود. وی دوشادوش همسرش سید مهدی شاه به تبلیغ و تدریس علوم مختلف می پرداخت که در تدریس و تعلیم دانش ریاضی دارای احاطه خاص و در این زمینه شهرت فراوانی داشت.[۱]
سید مرتضی کشمیری نسبش با چند واسطه درخشان به امام رضا علیه السلام می رسد،[۲] از این رو به «رضوی» مشهور است.[۳] نسبت دیگر او، «قمی» است، چه این که اجدادش از مدینه به قم مهاجرت نمودند و در آن شهر ماندگار شدند. جد بزرگش سید محمد اعرج فرزند احمد ابی المکارم فرزند ابوجعفر موسی مُبرقع، اولین فرزند از این خاندان بود که در سال ۲۵۴ ه.ق به قم آمد. موسی در شب چهارشنبه ۲۱ ماه ربیع الاول ۲۹۶ ه.ق در قم وفات یافت و در خانه ای که برایش خریده بودند، به خاک سپرده شد. محل دفن او هم اکنون به نام مقبره موسی مبرقع در محل چهل اختران قم معروف است.[۴]
او را «کشمیری» می گویند، چون جد هفتم وی سید ابوالحسن شاه از عالمان و فقیهان قمی بود که برای ترویج احکام دین به مشهد رضوی و از آن جا به ایالت کشمیر هندوستان هجرت کرده و در همان جا ماندگار شد و سلسله خاندان کشمیری را تأسیس کرد. قبر سید ابوالحسن رضوی قمی در محلی به نام «بلبل لنکر» یا «بلبل لانکر» واقع است که یکی از زیارتگاه‌های معروف کشمیر به حساب می آید.[۵]
آل کشمیر که یک شاخه از آن به «آل هاشم» نیز شهرت دارد، از خاندان های معروف در ایالت کشمیر، قم و خصوصاً کربلا هستند. عالمان و فقیهان معروف بسیاری از آن برخاسته و منشأ خدمات فرهنگی و اجتماعی فراوانی در جامعه اسلامی بوده و هستند. از میان آنان می توان به عالمان و فقیهان زیر اشاره کرد:
- سید عبدالله رضوی حائری آل کشمیری. (متوفای ۱۳۰۵ ه.ق)
- سید محمدحسن فرزند سید عبدالله حائری. (متوفای ۱۳۲۸ ه.ق)
- سید محمدعلی (متوفای ۱۳۷۶ ه.ق) فرزند سید محمدحسن فرزند سید عبدالله از عالمان مبارز در انقلاب میرزای شیرازی دوم علیه انگلیسی ها که مزدوران انگلیسی، منزل وی را در کربلا به توپ بستند.
- سید میر مختارشاه رضوی حائری آل کشمیری. (متوفای ۱۳۲۸ ه.ق)
- سید رضا آل کشمیری از روحانیون مبارز و از یاران آیت الله سید ابوالقاسم کاشانی در عصر پهلوی که به عراق و از آن جا به بیروت تبعید و از یاران امام موسی صدر گردید.[۶]
تحصیلات و استادان
سید مرتضی رضوی کشمیری، بعد از فراگیری خواندن و نوشتن و قرائت قرآن، مقدمات علوم دینی را از همان کودکی آغاز نموده و تا نوجوانی در کشمیر ادامه داد. او نهج البلاغه، شرح هدایه ملاصدرا، ریاضیات، منطق و فلسفه را زیر نظر مدرسان، فقیهان و دانشمندن ماهر کشمیر و با کمک فهم سرشار، استعداد فراوان و حافظه قوی، به خوبی فراگرفت.
وی در سال ۱۲۸۴ ه.ق در سن ۱۶ سالگی همراه دایی خود سید محمد کشمیری (متوفای ۱۳۱۳ ه.ق) برای تکمیل یافته های خود راهی شهرهای کربلا و نجف اشرف، شهر علم و فقاهت شد و در آن دو شهر نزد عالمان و فقیهان نامدار به کسب علوم عقلی و نقلی پرداخت و پس از سال ها تحصیل و تحقیق و تهذیب نفس، به درجه بلند اجتهاد و کمال نایل آمد و در ردیف دانشمندان آن عصر قرار گرفت.[۷]
سید مرتضی کشمیری، در میان عالمان و فقیهان نجف و کربلا از جایگاه علمی خاص برخوردار بود. وی علاوه بر احاطه بر زبان های فارسی، عربی و هندی در علوم حدیث، فقه، اصول، اخلاق، فلسفه، رجال و سایر علوم اسلامی تبحر داشت. آن گونه که در وصفش گفته اند: با هیچ کدام از فقیهان، فیلسوفان، عالمان اخلاق، روایت شناسان و دیگر دانشمندان نمی نشست، مگر آن که آنها اعتراف می کردند که وی در همه دانش های اسلامی، دارای تخصص و احاطه کامل است.[۸]
شرح حال نویسان نام برخی از آن استادان را به شرح ذیل ذکر کرده اند:
- سید مهدی کشمیری؛ وی پدر سید مرتضی کشمیری که در کشمیر، «نهج البلاغه» و شرح «هدایه» ملاصدرا و بعضی از مقدمات علوم حوزه را به فرزندش سید مرتضی آموخت.[۹]
- سید محمد کشمیری (متوفی ۱۳۱۳ ه.ق)
- محمد یوسف انصاری
- محمد عبدالحلیم انصاری
- مولی تفضل حسین: کشمیری، درس های ریاضیات، منطق و فلسفه را در کشمیر نزد سه استاد اخیر آموخت.[۱۰]
- سید مهدی قزوینی (متوفی ۱۳۰۰ ه.ق)
- سید حسین بهبهانی (متوفی ۱۳۰۰ ه.ق)[۱۱]
- شیخ محمدحسین کاظمی (متوفی ۱۳۰۸ ه.ق)[۱۲]
- شیخ محمدتقی هروی (متوفی ۱۲۹۹ ه.ق)[۱۳]
- ملا حسین قلی همدانی نجفی (متوفی ۱۳۱۱ ه.ق)[۱۴]
- شیخ زین العابدین مازندرانی حائری (متوفی ۱۳۰۹ ه.ق)[۱۵]
- میرزا حسین خلیلی تهرانی (متوفی ۱۳۲۶ ه.ق)[۱۶]
- میرزا محمدحسن شیرازی (متوفی ۱۳۱۲ ق)[۱۷]
- سید حسین ترک
- شیخ محمد لاهیجی[۱۸]
- شیخ نوح قرشی نجفی (متوفی ۱۳۰۰ ه.ق)[۱۹]
- شیخ محمدحسن یاسین بن محمدعلی (متوفی ۱۳۰۸ ه.ق)
- سید حسن بن سید محمدرضا بحرالعلوم
- میرزا احمد هاشم فرزند میرزا زین العابدین موسوی خوانساری (متوفی ۱۳۱۸ ه.ق)
- سید اسدالله اصفهانی (متوفی ۱۲۹۰ ه.ق)[۲۰]
بعضی از شرح حال نویسان، علاوه بر استادان ذکر شده، شیخ مرتضی انصاری را نیز در زمره استادان بنام وی ذکر کرده اند.[۲۱] ولی به نظر می رسد که صحیح نباشد چرا که شیخ مرتضی انصاری متوفای ۱۲۸۱ ه.ق است و سید مرتضی کشمیری در سال ۱۲۸۴ ه.ق برای تحصیلات عالی علوم دینی وارد نجف اشرف شده است.[۲۲] بنابراین وی سه سال بعد از وفات شیخ انصاری در محضر استادان نجف و کربلا به تحصیل پرداخته است.
تدریس و شاگردان
سید مرتضی کشمیری با وفات استاد اخلاق و عرفان خود آیت الله ملا حسینقلی همدانی در سال ۱۳۱۱ ه.ق، تدریس علوم دینی را به طور رسمی آغاز و تا آخر عمر بابرکتش ادامه داد. بسیاری از دانشمندان و جویندگان علوم اسلامی در درس های فقه، اصول و اخلاق وی حاضر شده، از اقیانوس دانش وی، گوهرهای علم و معرفت بدست آورده، بهره‌های فراوان بردند.[۲۳]
جامعیت در علوم اسلامی، احاطه بر اصول و فروع در آن علوم، اطلاع از مبانی و اقوال و نیز تقوای عالی و وجود کمالات معنوی، عامل جذب شاگردان بزرگ به مکتب علمی او بود. شیخ آقا بزرگ تهرانی از دانشمندان اسلامی در این باره می گوید: من چندین سال در محضر آیت الله سید مرتضی کشمیری به تحصیل پرداختم. او را عالمی ربانی، جامع علوم فقه، اصول، حدیث، تفسیر و دیگر علوم رسمی و غیررسمی حوزه یافتم.[۲۴]
سید مرتضی کشمیری شاگردان فراوانی در مکتب علمی خود از قبیل فقه، اصول و اخلاق پرورش داد که هر کدام از آن ها در عصر خویش از مفاخر و بزرگان عالم اسلام به حساب آمدند. از جمله این شاگردان:
- سید محمود مرعشی نجفی (متوفی ۱۳۳۸ ه.ق)
- میرزا ابراهیم تبریزی
- شیخ علی قمی
- شیخ محمدحسین بن محمدخلیل شیرازی عسکری
- سید علم الهدی نقوی کابلی
- سید محمدموسی خلخالی
- حاج آقا حسین طباطبایی قمی
- میرزا جواد آقا ملکی تبریزی
- سید محمدحسین غزنوی
- شیخ حسن علی نخودکی اصفهانی
- شیخ عبدالکریم حائری یزدی
- شیخ آقا بزرگ تهرانی
- محمدحسین غروی اصفهانی
- شیخ حسین حیدرعاملی[۲۵]
- سید عبدالله ثقه الاسلام
- سید ناصر حسین لکنهوی
- میرزا محمود شیرازی
- میرزا عنایت الله اخباری
- میرزا محمد جولانی
- شیخ جوادشاه عبدالعظیمی
- شیخ علی دامغانی
- میرزا حسن حائری
- شیخ عیسی لواسانی
- شیخ عبدالغنی الحر
- شیخ علی اکبر نهاوندی
- سید شهاب الدین مرعشی نجفی
- عبدالحسین شیرازی
- میراز عبدالباقی ملاباشی شیرازی
- شیخ محمدحسن عمروآبادی
آثار و تألیفات
سید مرتضی کشمیری، دارای مهارت و تخصص کافی در تمام رشته های علوم اسلامی بود از این رو علاوه بر تدریس، به نگارش در آن زمینه نیز پرداخت. گرچه بیشتر آنها در حد دست نوشته باقی ماند. به هر حال تألیفات و دست نوشته های آن دانشمند اسلامی را تحت عنوان های ذیل می توان معرفی کرد:
- اعلام الاعلام فی علم الرجال
- حاشیه علی القوانین
- حاشیه علی ریاض المسائل سید علی طباطبایی
- تعلیقه علی شرح الهدای للقاضی میبدی
- حاشیه علی شرح اللمعه
- تعلیقه علی تقویم المحسنین
- رساله فی اعمال الهندسه
- شرح علی التحریر سلطان الحکماء
- شرح علی صفحه الاسطرلاب للبهایی
- رساله فی البعد بین البلاد
- تعلیقه علی الحاشیه للمولی غلام یحیی
- تعلیقه علی الحواشی میر زاهد علی شرح التهذیب
- تعلیقه علی شرح التلخیص الچغمینی
- بحث فی الاسطرلاب
- تعلیقه علی شرح لسلطان الحکماء
- ملحق الرساله فی البعد بین البلاد
- شرح عباره المنهاج للمولی الکرباسی حول القبله
- تعلیقه علی رساله ابن فهد حلی
- تعلیقه علی أمل الآمل للحر العاملی
- شرح مبحث الزوال
- رساله فی شرح روایة عبدالله بن سنان من اصحاب الصادق علیه السلام
- تعلیقه علی رساله خلاصه الحساب شیخ بهائی
- تعلیقه علی منتخب الاتحاف سیوطی
- تعلیقه علی شرح درایه الحدیث شهید ثانی
- تسلیک النفس الی جانب القدس[۲۶]
کشمیری از نگاه دیگران
دانشمندان علوم مختلف اسلامی و نیز شرح حال نویسان، به خاطر وجود ویژگی های علمی و معنوی در سید مرتضی کشمیری او را با صفات متعدد ستوده اند و از او به بزرگی یاد کرده اند.
شیخ آقا بزرگ تهرانی او را به سید مشایخ خود، علامه و با تقواترین توصیف می کند[۲۷] و در جای دیگر از او به نام عالم ربانی، جامع علوم عقلی و نقلی، در نهایت ورع و تقوا، یاد می کند.[۲۸]
نویسنده کتاب عشائر کربلا در مورد سید مرتضی کشمیری می گوید: او فقیهی زاهد و با ورع و دارای کرامات گوناگون بود.[۲۹] آیت الله مرعشی نجفی نیز او را به جامعیت در علم و عمل و گستردگی اطلاع و آگاهی نسبت به اخبار، آگاه به مبانی فلسفی و سایر علوم اسلامی توصیف می کند.[۳۰]
نویسنده گنجینه دانشمندان می گوید: سید عالمان، آیت الله سید مرتضی رضوی فرزند سید مهدی کشمیری، عالمی فقیه، محدثی آگاه، عابدی با ورع، پارسایی با تقوا و عارفی صالح، از نوادر عصر خویش بود. به یک واسطه از آیت الله حاج آقا حسین قمی شنیدم که گفته است: من منکر بودم که آدم خوب در زمان ما پیدا شود، تا وقتی که حاج شیخ ابوالقاسم کبیر را در قم و حاج سید مرتضی کشمیری را در کربلا ملاقات کردم و یقین پیدا کردم که در این زمان هم آدم خوب پیدا می شود.[۳۱]
ویژگی‌های اخلاقی
عارف کسی است که شناختی واقعی از خداوند، اسماء و صفات و مظاهر آنها و نیز شناختی حقیقی از ارتباط جهان با خدا و رابطه خدا با جهان پیدا کرده است. عارف کسی است که با ریاضت و عبادت، نفس اماره خود را رام، آن را از هرگونه زنگار رذیله پاک و زمینه را برای تابش نور حقیقت در آینه دلش آماده می کند و علاوه بر باطن خود را به زیور فضائل معنوی مزین می کند و به کمالات عالی دست می یابد.
سید مرتضی کشمیری نیز از زمره عارفان بزرگ عصر خویش بود که در سایه تربیت و ارشاد عارفان بزرگی همچون ملا حسینقلی همدانی (متوفای ۱۳۱۱ ه.ق) به درجات عالی عرفان رسید. این عالم ربانی در نهایت ورع و تقوا و پیوسته در جهاد نفس و ریاضت، عبادت و سیر و سلوک عرفانی بود.[۳۲] اشاره به دو کرامت از این عالم ربانی و فرزانه خالی از لطف نخواهد بود:
مشکل گشایی حضرت زهرا علیهاالسلام:
در کربلا یکی از طلاب علوم دینی، آیت الله سید مرتضی کشمیری را به حجره خود دعوت نمود و او نیز قبول کرد. آن طلبه همراه آیت الله کشمیری به سوی حجره اش راهی شد، به در حجره رسیدند. دیدند در حجره بسته است، چرا که هم حجره ای او در را قفل و کلید را با خود برده بود.
آن طلبه از این واقعه بسیار ناراحت شد، از آیت الله کشمیری عذرخواهی کرد و گفت: اگر اجازه دهید قفل را بشکنم. آیت الله کشمیری فرمود: مشهور است که اگر نام مادر حضرت موسی علیه السلام را بر قفل و در بسته بخوانند، بدون کلید باز می شود. قطعا نام و مقام مادر ما حضرت فاطمهعلیهاالسلام از نام و مقام مادر حضرت موسی علیه السلام بالاتر است. از این رو دستش را بر روی قفل در حجره گذارد و گفت: یافاطمه، که قفل فورا باز شد.[۳۳]
دعا برای مریض:
مرحوم سید محمد نصیرآبادی نقل می کند: «هنگامی که آیت الله کشمیری در عراق بود، یکی از دوستانم به نام نواب مولوی سید اصغر حسین، به بیماری سختی مبتلا گردید؛ به طوری که از معالجه نتیجه نگرفت. شبی در عالم رؤیا دیدم در باغ سبز و خرمی هستم و در آن جا قصر باشکوهی وجود دارد. چون در فکر درمان سید اصغر حسین بودم، تصمیم داشتم از آن باغ بیرون آیم، ناگاه صدایی از آن باغ شنیدم که می گفت: کجا می روی؟ گفتم برای پرستاری از سید اصغر حسین می روم. او گفت: چرا به محضر سید مرتضی کشمیری نمی روی تا برای سید اصغر دعا کند؟ گفتم: او در کجاست؟ گفت: در میان همین قصر است. در عالم خواب به طرف قصر رفته و وارد قصر شدم، سید مرتضی را در مصلای قصر دیدم. سلام کردم، جواب سلام مرا داد و لبخند زد. عرض کردم: برای شفای سید اصغر حسین دعا کنید. ایشان دعا کرد من از قصر بیرون آمدم. ناگاه از خواب بیدار شدم. دریافتم که اول اذان صبح است. وضو گرفتم و نماز خواندم و سپس به خانه سید اصغر حسین رفتم. دیدم آیت الله سید مرتضی کشمیری به عیادت ایشان آمده و در کنار بستر سید اصغر حسین نشسته است، ماجرای خواب خود را برای آقا نقل کردم و تقاضای دعا برای شفای سید اصغر حسین نمودم، سید مرتضی گریه کرد و فرمود: شاید شخصی دیگری را دیده ای و به من فرمود: موضوع را مخفی بدار. برای شفای سید اصغر حسین دعا کرد، به طوری که او همان روز شفای کامل پیدا کرد.[۳۴]
اقامه نماز جماعت:
سید مرتضی رضوی کشمیری علاوه بر آن که یک چهره علمی بزرگ بود، به عنوان عالمی ربانی در اذهان عوام و خاص کربلا، دارای تقدس خاصی بود. از این رو از او درخواست کردند تا در کربلا به اقامه جماعت بپردازد. او نیز درخواست آنان را پذیرفته، در حرم مقدس حسینی به اقامه جماعت پرداخت که تا آخر عمر شریفش ادامه داشت. مردم کربلا، خصوصاً اهل علم آن شهر، علاقه خاصی به وی داشتند و در نماز جماعت به او اقتدا می کردند.[۳۵]
وفات و مدفن
آیت الله عارف سید مرتضی کشمیری بعد از سال ها تحصیل، تدریس و تهذیب نفس، در تاریخ ۱۳ شوال سال ۱۳۲۳ ه.ق در شهر مقدس کاظمین دار فانی را وداع گرفت و به دیار باقی شتافت. پیکر پاک او به کربلای معلی انتقال داده شد و بعد از تشییع در حجره سوم بیرون از باب زینبیه موسوم به حجره کابلیه به خاک سپرده شد.[۳۶]
پانویس
- ↑ مصفی المقال، ص ۴۵۷، الاجازه الکبیره، ص ۴۳۲ و مستدرکات اعیان الشیعه، ج۳، ص۲۵۷.
- ↑ عشائر کربلا و اسرا، ص ۱۸۳.
- ↑ وی فرزند مهدی فرزند محمد کرم الله فرزند رضا فرزند حبیب فرزند مهدی فرزند مهدی فرزند محمد فرزند ابوالحسن فرزند سلام الله فرزند شاه میرزا فرزند عزالدین محمد عطاء الله معروف به میر بولا فرزند محمد فرزند محمد فرزند سلمان احمد فرزند ابی البطاء فرزند جعفر فرزند محسن فرزند ابراهیم فرزند علاء الدین فرزند محمد اکبر فرزند اسماعیل فرزند ضیاء الملک فرزند میر سلطان اویس فرزند عطاء الله فرزند محمدهاشم فرزند فخرالدین فرزند عبدالرزاق فرزند محمد فرزند علاء الدین فرزند اسماعیل فرزند ابراهیم فرزند محمد فرزند صالح فرزند احمد فرزند محمد اعرج فرزند احمد ابی المکارم فرزند ابوجعفر موسی مبرقع فرزند امام جواد علیه السلام فرزند امام علی بن موسی الرضا علیه السلام است. (عشائر کربلا و اسرا، ص ۱۸).
- ↑ تربت پاکان، ج ۲، ص ۱۸.
- ↑ اعیان الشیعه، ج ۲، ص ۳۳۹ و الاجازه الکبیره، ص ۴۳۲.
- ↑ تراث کربلا، ص ۱۵۰ و عشائر کربلا و اسرا، ص ۱۸۳ تا ۱۸۵.
- ↑ مستدرکات اعیان الشیعه، ج ۳، ص ۲۵۷ و الاجازه الکبیره، ص ۴۳۲.
- ↑ گنجینه دانشمندان، ج ۶، ص ۳۸۴، معارف الرجال، ج ۲، ص ۴۰۹، مصفی المقال، ص ۴۵۷ و الاجازه الکبیره، ص ۴۳۲.
- ↑ مستدرکات اعیان الشیعه، ج ۳، ص ۲۵۷ و الاجازه الکبیره، ص ۴۳۲.
- ↑ مستدرکات اعیان الشیعه، ج ۳، ص ۲۵۷.
- ↑ مستدرکات اعیان الشیعه، ج ۳، ص ۲۵۷.
- ↑ مستدرکات اعیان الشیعه، ج ۳، ص ۲۵۷ و الاجازه الکبیره، ص ۴۳۲.
- ↑ مستدرکات اعیان الشیعه، ج ۳، ص ۲۵۷.
- ↑ الاجاره الکبیره، ص ۴۳۲.
- ↑ مستدرکات اعیان الشیعه، ج ۳، ص ۲۵۷.
- ↑ الاجازه الکبیره، ص ۴۳۲.
- ↑ الاجازه الکبیره، ص ۴۳۲.
- ↑ مستدرکات اعیان الشیعه، ج ۳، ص ۲۵۷.
- ↑ مستدرات اعیان الشیعه، ج ۳، ص ۲۵۸ و اعیان الشیعه، ج ۱۰، ص ۱۲۱.
- ↑ مستدرکات اعیان الشیعه، ج ۳، ص ۲۵۸، معارف الرجالم، ج ۳، ص ۲۱۳ و ص ۲۷۶ و الاجازه الکبیره، ص ۴۳۳.
- ↑ همان، و تراث کربلا، ص ۱۵۰.
- ↑ الاجازه الکبیره، ص ۴۳۲.
- ↑ الاجازه الکبیره، ص ۴۳۲.
- ↑ مصفی المقال، ص ۴۵۷.
- ↑ تکمله أمل الآمل، ص ۱۷۲.
- ↑ مستدرکات اعیان الشیعه، ج۳، ص۲۵۷ والذریعه، ج۲، ص۲۳۷ و مصفی المقال، ص۴۵۷ و الاجازه الکبیره، ص۴۳۲.
- ↑ الذریعه الی تصانیف الشیعه، ج ۲، ص ۲۳۷ و نقباء البشر، ج ۱، ص ۴۰.
- ↑ مصفی المقال، ص ۴۵۷.
- ↑ عشائر کربلا و اسرا، ص ۱۸۴.
- ↑ الاجازه الکبیره، ص ۴۳۲.
- ↑ گنجینه دانشمندان، ج ۶، ص ۳۸۳ و ۳۸۴.
- ↑ معارف الرجال، ج ۲، ص ۴۰۹، مصفی المقال، ص ۴۵۷، الاجازه الکبیره، ص ۴۳۲.
- ↑ گنجینه دانشمندان، ج ۶، ص ۳۸۴.
- ↑ ستارگان حرم، ش ۱۱، ص ۴۰. به نقل از نجوم السماء، ص ۲۳۶.
- ↑ معارف الرجال، ج ۲، ص ۴۱۰، الاجاره الکبیره، ص ۴۳۲ و گنجینه دانشمندان، ج۶، ص۳۸۴.
- ↑ اعیان الشیعه، ج ۱۰، ص ۱۲۱، مستدرکات اعیان الشیعه، ج ۳، ص ۲۵۸، تراث کربلا، ص ۱۵۰ و الاجاره الکبیره، ص ۴۳۲.
منابع
- تلخیص از مجموعه گلشن ابرار، جلد ۴، زندگی نامه "سید مرتضی رضوی کشمیری" از علی کرجی.
