آیه کفّ

برخی آیه 77 سوره نساء را «آیه كَفّ» (به معنای خودداری) نامیده‌اند.

«أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ قِيلَ لَهُمْ كُفُّواْ أَيْدِيَكُمْ وَأَقِيمُواْ الصَّلاَةَ وَآتُواْ الزَّكَاةَ فَلَمَّا كُتِبَ عَلَيْهِمُ الْقِتَالُ إِذَا فَرِيقٌ مِّنْهُمْ يَخْشَوْنَ النَّاسَ كَخَشْيَةِ اللّهِ أَوْ أَشَدَّ خَشْيَةً وَقَالُواْ رَبَّنَا لِمَ كَتَبْتَ عَلَيْنَا الْقِتَالَ لَوْلا أَخَّرْتَنَا إِلَى أَجَلٍ قَرِيبٍ قُلْ مَتَاعُ الدَّنْيَا قَلِيلٌ وَالآخِرَةُ خَيْرٌ لِّمَنِ اتَّقَى وَلاَ تُظْلَمُونَ فَتِيلاً»

آیا ندیدی کسانی را که [پیش از اعلام حکم جهاد] به آنان گفته شد: [چون زمینه جنگ فراهم نیست] دست از جنگ بازدارید و [در این شرایط] نماز را بر پا دارید، و زکات بپردازید. ولی هنگامی که جنگ بر آنان لازم و مقرّر شد، ناگاه گروهی از آنان مانند ترس از [عقوبت] خدا یا ترسی سخت تر از آن از مردمِ [مُشرک] ترسیدند و گفتند: پروردگارا! چرا جنگ را بر ما لازم و مقرّر کردی؟ و چرا ما را تا زمانی نزدیک [که زمان مرگ طبیعی است] مهلت ندادی؟ بگو: متاع دنیا اندک، و آخرت برای آنان که تقوا ورزیده اند بهتر است؛ و به اندازه رشته میان هسته خرما مورد ستم قرار نمی گیرند.

[4–77] (مشاهده آیه در سوره)

شیخ طوسى گوید: در سبب نزول این آيه دو وجه ذكر نموده اند: اول، ابن عباس و حسن بصرى و عكرمة و قتادة و سُدى گويند: درباره عده اى از صحابه است كه اجازه جهاد با مشركين را از پیامبر صلى الله علیه وآله خواسته بودند كه از آن جمله عبدالرحمن بن عوف بود كه در مكه اقامت داشته است، وقتى كه حكم قتال و جهاد در مدينه به آن‌ها داده شد بر عده اى از آن‌ها دشوار آمد. دوم، مجاهد گويد: درباره يهود نازل گرديده كه خداوند امت پيامبر خود را از اين كه روشى مانند روش يهود اتخاذ نمايند، نهى فرمود.

صاحبان مجمع البيان و کشف الاسرار از كلبى نقل نمايند كه اين آيه درباره عبدالرحمن بن عوف، مقداد بن اسود، قدامة بن مظعون و سعد بن ابی وقاص نازل شده است. آنان پیش از هجرت، از سوى مشركان به شدت آزار مى‌شدند و نزد پیامبر صلى الله علیه وآله شكایت مى‌بردند و اجازه جنگ با مشركان و انتقام از آنان را مى‌خواستند؛ ولى ‌رسول خدا مى‌فرمود: هنوز به جنگ مأمور نیستم؛ ولى پس از هجرت به مدینه هنگامى كه فرمان جنگ بدر صادر شد، اجراى این فرمان بر جمعى از همان جهاد طلبان ناگوار آمد و این آیه در نكوهش آنان نازل ‌شد. و صاحب كشف الاسرار افزوده كه كسى كه اصرار بر شركت نكردن در جهاد داشته طلحة بن عبیدالله بود كه به خاطر ثروت زياد و علاقه شديد به زندگى از رفتن به جهاد كراهت داشته است.

منابع

• دائرة المعارف قرآن کریم، علی خراسانی، ج1، ص396-397.
• نمونه بینات در شأن نزول آیات، محمدباقر محقق،‌ ص220.

قرآن
متن و ترجمه قرآن
اوصاف قرآن	(اسامی و صفات قرآن، اعجاز قرآن، عدم تحریف در قرآن)
اجزاء قرآن	آیه، سوره، جزء، حزب، حروف مقطعه
ترجمه و تفسیر قرآن	تاریخ تفسیر، روشهای تفسیری قرآن، سیاق آیات، اسرائیلیات، تاویل، فهرست تفاسیر شیعه، فهرست تفاسیر اهل سنت، ترجمه های قرآن
علوم قرآنی	تاریخ قرآن: نزول قرآن، جمع قرآن، شان نزول، کاتبان وحی، قراء سبعه
	دلالت الفاظ قرآن: عام و خاص، مجمل و مبین، مطلق و مقید، محکم و متشابه، مفهوم و منطوق، نص و ظاهر، ناسخ و منسوخ
تلاوت قرآن	تجوید، آداب قرائت قرآن، تدبر در قرآن
رده ها: سوره های قرآن * آیات قرآن * واژگان قرآنی * شخصیت های قرآنی * قصه های قرآنی * علوم قرآنی * معارف قرآن