تفسیر القرآن الکریم (شبر) (کتاب): تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
 
(۴ نسخه‌ٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
{{منبع الکترونیکی معتبر|ماخذ=نرم افزار}}
+
{{مشخصات کتاب
== معرفى تفسير ==
 
  
تفسير الوجيز( الصغير) داراى 18000 سطر است و مؤلف آن را در چهارم جمادى اولى 1239 ه. ق به پايان برده است و آن كوچك‌ترين تفسير مؤلف است كه از دو تفسير الكبير( صفوة التفاسير) و الوسيط( الجوهر الثمين فى تفسير القرآن) او تلخيص شده و در يك مجلد به زبان عربى و شيوه روايى مى‌باشد. اين تفسير شامل تمام قرآن مى‌باشد كه به شيوه مزجى نوشته شده است.
+
|عنوان=
دكتر حامد حفنى داوود يكى از اساتيد دانشكده زبان قاهره در مقدمه خود بر چاپ دوم( قاهره مكتبة النجاح 1385 ق 1965 م) مى‌نويسد: مؤلف دقت بسيارى در معنا و ايجاز در بيان عبارات را به كار گرفته است و اين شيوه هم براى مبتديان و هم براى محققان سودمند است، مبتدى از جهت سهولت بيان و محقق از جهت دقت و اصطلاحات تفصيلى آن بهره وافرى مى‌تواند ببرد، علاوه بر آن مؤلف محترم طبق وعده‌اى كه در مقدمه تفسير داده است از منابع وحى و خاندان نبوت استفاده كرده و تفسير خود را با علوم آن بزرگواران خصوصا امام على بن ابيطالب عليه السلام و امام جعفر صادق عليه السلام اصالت بخشيده است.
 
  
== روش تفسيرى مفسر  ==
+
|تصویر=[[پرونده:(شبر) تفسير القرآن الكريم.jpg|240px|وسط]]
 +
 
 +
|نویسنده= سید عبدالله شبر
 +
 
 +
|موضوع= تفاسیر شیعه
 +
 
 +
|زبان= عربی
 +
 
 +
|تعداد جلد= ۱
 +
 
 +
|عنوان افزوده1=تصحیح
 +
 
 +
|افزوده1=حامد حفنى داود
 +
 
 +
|عنوان افزوده2=
 +
 
 +
|افزوده2=
 +
 
 +
|لینک=[http://lib.ahlolbait.com/parvan/resource/39175/تفسير-القرآن-الكريم تفسیر القرآن الکریم(شبر)]
 +
}}
 +
 
 +
'''«تفسیر القرآن الکریم»''' یا «تفسیر شُبّر»، تألیف [[سید عبدالله شبر|سید عبدالله شُبّر]] (م، ۱۲۴۲ ق)، دربردارنده [[تفسیر قرآن|تفسیر]] مختصر تمام سور [[قرآن کریم]] است. تفسیر شبّر کوچک‌ترین تفسیر مؤلف است که از دو تفسیر الکبیر ([[صفوة التفاسیر (شبر) (کتاب)|صفوة التفاسیر]]) و الوسیط ([[الجوهر الثمین فی تفسیر الکتاب المبین (کتاب)|الجوهر الثمین]]) او تلخیص شده و در یک مجلد به زبان عربى و شیوه روایى مى‌باشد. این تفسیر در عین اختصار، شامل بخشهاى مهمی از مطالب تفسیرى مانند قرائات، روایات، [[شأن نزول]]، مباحث لغوى، ادبى و [[تفسیر قرآن به قرآن|تفسیر قرآن به قرآن]] است.
 +
 
 +
==مؤلف==
 +
[[سید عبدالله شبر|سید عبدالله حسینى کاظمى]] معروف به «شُبّر»، در سال ۱۱۸۸ هجرى قمرى در نجف اشرف دیده به جهان گشود. وی از محضر عالمان بزرگى بهره برده که از آن جمله‌اند: [[سید علی طباطبایی]]، [[میرزای قمی|میرزا ابوالقاسم قمی]]، [[سید محسن اعرجی|سید محسن أعرجى]]، [[شیخ جعفر کاشف الغطاء|شیخ جعفر کاشف ‎الغطاء]].
 +
 
 +
علاقه و پشتکار بسیار در تألیف و تصنیف کتب در زمینه‌هاى مختلف [[علوم اسلامى]] سبب گشته بود وى در عصر خود به مجلسى ثانى مشهور شود. سید عبدالله شبر در ۴۳ سالگى مرجعیتى فراگیر یافت.
 +
 
 +
شبّر به کثرت تألیفات و سرعت در نگارش کتب مشهور است. برخى دیگر از تألیفات ایشان عبارتند از: [[صفوه التفاسیر|صفوة التفاسیر]]، [[الجوهر الثمین فی تفسیر القرآن المبین]]، جامع المعارف والاحکام، الأصول الأصلیة، أنیس الزائر، أدب سلوک الدین و الدنیا، البرهان المبین.
 +
 
 +
آیت‌الله سید عبدالله شبر، در ماه [[رجب]] سال ۱۲۴۲ هجرى قمرى وفات نمود و در [[کاظمین]] به خاک سپرده شد.
 +
 
 +
==روش تفسیر==
 
      
 
      
سبك اين تفسير بسيار ساده و روان مى‌باشد، پس از ذكر هر آيه توضيح مختصرى در فهم و پيام آيه مى‌آيد، از اين جهت مى‌توان آن را با تفسير جلالين مقايسه كرد. افزون بر اينكه برخى توضيحات تاريخى و علوم قرآنى مفسر بسيار جالب و قابل توجه براى همگان است در اين تفسير جمع بين دقت نظر و اداء معنى و ايجاز شده است، براى متخصصين مفيد است چون به ايجاز مطالب زيادى را مطرح كرده و با دقت و تأمل مى‌توان به آن رسيد و براى مبتدئين مفيد است چون با روشى آسان امّا تحليلى مطالب را عرضه مى‌دارد.
+
سبک این تفسیر بسیار ساده و روان و به شیوه مزجى مى‌باشد؛ پس از ذکر هر [[آیه|آیه]] توضیح مختصرى در فهم و پیام آیه مى‌آید، از این جهت مى‌توان آن را با [[تفسیر الجلالین (کتاب)|تفسیر الجلالین]] مقایسه کرد.
دكتر حامد حفنى مى‌نويسد: در مقايسه اين تفسير با تفسير جلالين، در ابتداى سوره حمد، مشاهده مى‌كنيد كه از لحاظ لغوى و بيان معانى« الله»،« الرحمن» و« الرحيم»، تفسير شبر، از قوت بيشترى برخوردار است.
+
دکتر حامد حفنى مى‌نویسد: در مقایسه این تفسیر با تفسیر جلالین، در ابتداى [[سوره حمد]]، از لحاظ لغوى و بیان معانى «الله»، «الرحمن» و «الرحیم»، تفسیر شبّر، از قوت بیشترى برخوردار است. افزون بر اینکه برخى توضیحات تاریخى و [[علوم قرآن|علوم قرآنى]] مفسر بسیار جالب و قابل توجه براى همگان است.
در اين تفسير ضمن رعايت جلوه روائى، در شرح و تفسير آيات از روش تفسير قرآن به قرآن نيز بهره برده است.( مانند ص 39 سوره حمد ذيل آيه 5 و 7). ذكر اسباب النزول آيات نيز مورد توجه بوده و در موارد لزوم به آن مى‌پردازد.( مانند ص 61 ذيل آيه 143 سوره بقره).
+
 
ايجاز در بيان مطالب، سبب نشده كه مفسر، نظرى به ديدگاهها و اقوال ديگر نداشته باشد و هر از گاهى به ذكر آن مى‌پردازد.( مانند ص 61 ذيل آيه 143 سوره بقره).
+
در این تفسیر جمع بین دقت نظر و اداء معنى و ایجاز شده است، براى متخصصین مفید است چون به ایجاز مطالب زیادى را مطرح کرده و با دقت و تأمل مى‌توان به آن رسید و براى مبتدئین مفید است چون با روشى آسان امّا تحلیلى مطالب را عرضه مى‌دارد.
مفسر محترم، متعرض قرائات شده و در پاورقى كتاب به آنها اشاره دارد، در حقيقت در تفسير خود، قرائت امام حفص و قرائت غير او را بيان كرده است.
+
در این تفسیر ضمن رعایت جلوه روائى، در شرح و تفسیر آیات، از روش [[تفسیر قرآن به قرآن]] نیز بهره برده است (مانند [[سوره حمد]] ذیل آیه ۵ و ۷).  
  
== ويژگى تفسير  ==
+
ایجاز در بیان مطالب، سبب نشده که مفسر، نظرى به دیدگاهها و اقوال دیگر نداشته باشد و هر از گاهى به ذکر آن مى‌پردازد.
 +
 
 +
== ویژگى‌هاى تفسیر ==
 +
مؤلف محترم طبق وعده‌اى که در مقدمه تفسیر داده است، از منابع [[وحی|وحى]] و خاندان [[نبوت]] استفاده کرده و تفسیر خود را با علوم آن بزرگواران خصوصا [[امام علی علیه السلام|امام على]] علیه السلام و [[امام صادق علیه السلام|امام صادق]] علیه السلام اصالت بخشیده است.
 +
 
 +
از جمله ویژگى‌هاى بارز تفسیر شبّر، بحث‌هاى لغوی و ادبى مانند [[نحو]]، [[صرف]]، [[علم معانی|معانی]] و... مى‌باشد. ویژگى دیگر این تفسیر، بحث‌هاى علوم قرآنى مانند: [[سوره های مکی و مدنی|مکى و مدنى]]، [[اسباب نزول]]، [[ناسخ و منسوخ]] است.
 +
 
 +
ویژگى منحصربه‌فرد این تفسیر، آوردن قرائت‌هاى گوناگون است که مفسر آن‌ها را به‌صورت پانوشت آورده است؛ ازاین‌رو، بیشتر پاورقى صفحات این تفسیر، به بیان قرائات مختلف اختصاص یافته است و این خدمت بزرگى به دانش [[تجوید|تجوید]] است. البته این تفسیر، بر اساس [[قرائت حفص از عاصم]] است.
 +
 
 +
یکى دیگر از ویژگى‌هاى این تفسیر، مباحث و دیدگاه‌هاى [[فقه|فقهى]] نویسنده است که در ذیل [[آیات الاحکام|آیات الأحکام]] نوشته است.
 +
 
 +
==نسخه‌شناسى==
 
      
 
      
#شيوه بيان كه متناسب مبتدى و متخصص مى‌باشد.
+
[[سید عبدالله شبر|سید عبدالله شبر]] این تفسیر را در چهارم [[ماه جمادی الاول|جمادى الاولى]] ۱۲۳۹ ه. ق به پایان برده است. این تفسیر [[نسخه خطی|نسخه‌هاى خطى]] متعددی دارد، از جمله نفیس‌ترین آنها دو نسخه اصل به خط مؤلف که بر روى یکى از آنها خط [[شیخ محمدحسن نجفی|صاحب جواهر]] نیز درج شده است، که از مخطوطات کتابخانه حفید مؤلف، سید على بن محمد بن على بن حسین بن سید عبد الله شبر مى‌باشد.
#در عين اختصار شامل بخشهاى مهم از مطالب تفسيرى از قبيل قراءات، شأن نزول، روايات و مباحث لغوى و بيانى و تفسير قرآن به قرآن مى‌باشد.
+
همچنین سه نسخه در کتابخانه سید نصر الله نقوى در [[تهران]] و نسخه عصر مؤلف در [[کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی|کتابخانه آیت الله مرعشى]] در [[قم]] موجود است.
  
== نسخه‌شناسى  ==
+
این تفسیر نخستین بار در سال ۱۳۵۲ ق در تهران به تحقیق سید نصر الله تقوى و مقدمه محمد على بامداد طبع گردید، سپس در قاهره و بیروت تجدید چاپ شده است.
   
+
در این چاپ یک صفحه از قرآن کریم در وسط صفحه و تفسیر در اطراف آن قرار گرفته است و برخى توضیحات لغوى و قرائات نیز در پاورقى آورده شده است.  
نسخه‌هاى خطى اين تفسير بسيار است، از جمله نفيس‌ترين آنها دو نسخه اصل به خط مؤلف كه بر روى يكى از آنها خط شيخ محمد حسن صاحب جواهر نيز درج شده است، كه از مخطوطات كتابخانه حفيد مؤلف، سيد على بن محمد بن على بن حسين بن سيد عبد الله شبر مى‌باشد.
+
 
همچنين سه نسخه در كتابخانه سيد نصر الله نقوى در تهران و نسخه عصر مؤلف در كتابخانه آيت ا... مرعشى« ره» در قم( شماره 452) موجود است.
+
دکتر حامد حفنى داود استاد ادبیات عرب دانشکده زبان قاهره در سال ۱۳۸۵ قمری، مقدمه‌اى شامل بحثى مختصر در تفسیر و پیدایش مذاهب آن، مشخصات تفسیر شبر، ترجمه و مرتبه علمى ایشان و نسخه شناسى مى‌باشد.  
اين تفسير نخستين بار در سال 1352 ق در تهران به تحقيق سيد نصر الله تقوى و مقدمه محمد على بامداد طبع گرديد، سپس در قاهره و بيروت تجديد چاپ شده است.
 
ناشر مقدمه تفسير آلاء الرحمن را در آغاز اين نسخه به همراه كشف الآياتى تحت عنوان« دليل الآيات القرآنية» درج كرده است.
 
در اين چاپ يك صفحه از قرآن كريم در وسط صفحه و تفسير در اطراف آن قرار گرفته است و برخى توضيحات لغوى و قرائات نيز در پاورقى آورده شده است. تصحيح اين چاپ بر اساس نسخه قديمى بوده كه چاپ اول آن در تهران به سال 1352 ق انجام گرفته است.
 
چهار سال بعد از وفات مصنف آن را از روى نسخه خطى ايشان كه در سال 1329 ق نوشته شده بود، بازنويسى نموده است.
 
نسخه كتابشناسى شده توسط انتشارات دار الهجره قم در سال 1410 هجرى ق به عنوان چاپ دوم و افست نسخه اصلى به بازار ارائه شده است.
 
دكتر حامد حفنى داود استاد ادبيات عرب دانشكده زبان قاهره، مقدمه‌اى شامل بحثى مختصر در تفسير و پيدايش مذاهب آن، مشخصات تفسير شبر، ترجمه و مرتبه علمى ايشان و نسخه شناسى مى‌باشد. اين مقدمه در سال 1385 ق مطابق با 1965 ميلادى تحرير يافته است.
 
  
== منابع  ==
 
 
# مقدمه دكتر حفنى داود
 
# تفسير شبر
 
# دائرة المعارف تشيع ج 4 ص 552
 
# طبقات مفسران شيعه ج 4 ص 69 دكتر عقيقى بخشايشى‌
 
# دانشنامه قرآن و قرآن پژوهى ج 1 دكتر بهاء الدين خرمشاهى‌
 
 
==منابع==
 
==منابع==
* مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، نرم افزار جامع التفاسیر [لوح فشرده]، بخش کتابشناسی.
 
==متن کتاب تفسیر القرآن الکریم(شبر)==
 
[http://lib.ahlolbait.com/parvan/resource/39175/تفسير-القرآن-الكريم تفسیر القرآن الکریم(شبر)]
 
  
[http://lib.ahlolbait.com/parvan/resource/37484/تفسير-شبر تفسیر القرآن الکریم(شبر)]
+
* ‌دائرة المعارف تشیع، ج ۴ ص ۵۵۲.
 +
* طبقات مفسران شیعه، دکتر عقیقى بخشایشى‌، ج ۴ ص ۶۹.
 +
* دانشنامه قرآن و قرآن پژوهى، بهاءالدین خرمشاهى‌، ج ۱.
  
 
[[رده:تفاسیر]]
 
[[رده:تفاسیر]]
 
{{تفسیر قرآن}}
 
{{تفسیر قرآن}}

نسخهٔ کنونی تا ‏۶ سپتامبر ۲۰۲۲، ساعت ۱۲:۰۱

(شبر) تفسير القرآن الكريم.jpg
نویسنده سید عبدالله شبر
موضوع تفاسیر شیعه
زبان عربی
تعداد جلد ۱
تصحیح حامد حفنى داود

تفسیر القرآن الکریم(شبر)

«تفسیر القرآن الکریم» یا «تفسیر شُبّر»، تألیف سید عبدالله شُبّر (م، ۱۲۴۲ ق)، دربردارنده تفسیر مختصر تمام سور قرآن کریم است. تفسیر شبّر کوچک‌ترین تفسیر مؤلف است که از دو تفسیر الکبیر (صفوة التفاسیر) و الوسیط (الجوهر الثمین) او تلخیص شده و در یک مجلد به زبان عربى و شیوه روایى مى‌باشد. این تفسیر در عین اختصار، شامل بخشهاى مهمی از مطالب تفسیرى مانند قرائات، روایات، شأن نزول، مباحث لغوى، ادبى و تفسیر قرآن به قرآن است.

مؤلف

سید عبدالله حسینى کاظمى معروف به «شُبّر»، در سال ۱۱۸۸ هجرى قمرى در نجف اشرف دیده به جهان گشود. وی از محضر عالمان بزرگى بهره برده که از آن جمله‌اند: سید علی طباطبایی، میرزا ابوالقاسم قمی، سید محسن أعرجى، شیخ جعفر کاشف ‎الغطاء.

علاقه و پشتکار بسیار در تألیف و تصنیف کتب در زمینه‌هاى مختلف علوم اسلامى سبب گشته بود وى در عصر خود به مجلسى ثانى مشهور شود. سید عبدالله شبر در ۴۳ سالگى مرجعیتى فراگیر یافت.

شبّر به کثرت تألیفات و سرعت در نگارش کتب مشهور است. برخى دیگر از تألیفات ایشان عبارتند از: صفوة التفاسیر، الجوهر الثمین فی تفسیر القرآن المبین، جامع المعارف والاحکام، الأصول الأصلیة، أنیس الزائر، أدب سلوک الدین و الدنیا، البرهان المبین.

آیت‌الله سید عبدالله شبر، در ماه رجب سال ۱۲۴۲ هجرى قمرى وفات نمود و در کاظمین به خاک سپرده شد.

روش تفسیر

سبک این تفسیر بسیار ساده و روان و به شیوه مزجى مى‌باشد؛ پس از ذکر هر آیه توضیح مختصرى در فهم و پیام آیه مى‌آید، از این جهت مى‌توان آن را با تفسیر الجلالین مقایسه کرد. دکتر حامد حفنى مى‌نویسد: در مقایسه این تفسیر با تفسیر جلالین، در ابتداى سوره حمد، از لحاظ لغوى و بیان معانى «الله»، «الرحمن» و «الرحیم»، تفسیر شبّر، از قوت بیشترى برخوردار است. افزون بر اینکه برخى توضیحات تاریخى و علوم قرآنى مفسر بسیار جالب و قابل توجه براى همگان است.

در این تفسیر جمع بین دقت نظر و اداء معنى و ایجاز شده است، براى متخصصین مفید است چون به ایجاز مطالب زیادى را مطرح کرده و با دقت و تأمل مى‌توان به آن رسید و براى مبتدئین مفید است چون با روشى آسان امّا تحلیلى مطالب را عرضه مى‌دارد. در این تفسیر ضمن رعایت جلوه روائى، در شرح و تفسیر آیات، از روش تفسیر قرآن به قرآن نیز بهره برده است (مانند سوره حمد ذیل آیه ۵ و ۷).

ایجاز در بیان مطالب، سبب نشده که مفسر، نظرى به دیدگاهها و اقوال دیگر نداشته باشد و هر از گاهى به ذکر آن مى‌پردازد.

ویژگى‌هاى تفسیر

مؤلف محترم طبق وعده‌اى که در مقدمه تفسیر داده است، از منابع وحى و خاندان نبوت استفاده کرده و تفسیر خود را با علوم آن بزرگواران خصوصا امام على علیه السلام و امام صادق علیه السلام اصالت بخشیده است.

از جمله ویژگى‌هاى بارز تفسیر شبّر، بحث‌هاى لغوی و ادبى مانند نحو، صرف، معانی و... مى‌باشد. ویژگى دیگر این تفسیر، بحث‌هاى علوم قرآنى مانند: مکى و مدنى، اسباب نزول، ناسخ و منسوخ است.

ویژگى منحصربه‌فرد این تفسیر، آوردن قرائت‌هاى گوناگون است که مفسر آن‌ها را به‌صورت پانوشت آورده است؛ ازاین‌رو، بیشتر پاورقى صفحات این تفسیر، به بیان قرائات مختلف اختصاص یافته است و این خدمت بزرگى به دانش تجوید است. البته این تفسیر، بر اساس قرائت حفص از عاصم است.

یکى دیگر از ویژگى‌هاى این تفسیر، مباحث و دیدگاه‌هاى فقهى نویسنده است که در ذیل آیات الأحکام نوشته است.

نسخه‌شناسى

سید عبدالله شبر این تفسیر را در چهارم جمادى الاولى ۱۲۳۹ ه. ق به پایان برده است. این تفسیر نسخه‌هاى خطى متعددی دارد، از جمله نفیس‌ترین آنها دو نسخه اصل به خط مؤلف که بر روى یکى از آنها خط صاحب جواهر نیز درج شده است، که از مخطوطات کتابخانه حفید مؤلف، سید على بن محمد بن على بن حسین بن سید عبد الله شبر مى‌باشد. همچنین سه نسخه در کتابخانه سید نصر الله نقوى در تهران و نسخه عصر مؤلف در کتابخانه آیت الله مرعشى در قم موجود است.

این تفسیر نخستین بار در سال ۱۳۵۲ ق در تهران به تحقیق سید نصر الله تقوى و مقدمه محمد على بامداد طبع گردید، سپس در قاهره و بیروت تجدید چاپ شده است. در این چاپ یک صفحه از قرآن کریم در وسط صفحه و تفسیر در اطراف آن قرار گرفته است و برخى توضیحات لغوى و قرائات نیز در پاورقى آورده شده است.

دکتر حامد حفنى داود استاد ادبیات عرب دانشکده زبان قاهره در سال ۱۳۸۵ قمری، مقدمه‌اى شامل بحثى مختصر در تفسیر و پیدایش مذاهب آن، مشخصات تفسیر شبر، ترجمه و مرتبه علمى ایشان و نسخه شناسى مى‌باشد.

منابع

  • ‌دائرة المعارف تشیع، ج ۴ ص ۵۵۲.
  • طبقات مفسران شیعه، دکتر عقیقى بخشایشى‌، ج ۴ ص ۶۹.
  • دانشنامه قرآن و قرآن پژوهى، بهاءالدین خرمشاهى‌، ج ۱.
***
تفسیر قرآن
درباره تفسیر قرآن: تفسیر قرآن -تاریخ تفسیر - روشهای تفسیری قرآن
اصطلاحات: اسباب نزول -اسرائیلیات -سیاق آیات
شاخه های تفسیر قرآن:

تفسیر روایی (تفاسیر روایی) • تفسیر اجتهادی (تفاسیر اجتهادی) • تفسیر فقهی ( تفاسیر فقهی) • تفسیر ادبی ( تفاسیر ادبی) • تفسیر تربیتی ( تفاسیر تربیتی) • تفسیر كلامی ( تفاسیر كلامی) • تفسیر فلسفی ( تفاسیر فلسفی ) • تفسیر عرفانی (تفاسیر عرفانی ) • تفسیر علمی (تفاسیر علمی)

روشهای تفسیری قرآن:
تفاسیر به تفکیک مذهب مولف: