فهرست تفاسیر كلامی: تفاوت بین نسخهها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
***
(ایجاد) |
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) جز (مهدی موسوی صفحهٔ فهرست تفاسیر کلامی را به فهرست تفاسیر كلامی منتقل کرد) |
||
| (۷ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشده) | |||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
| − | == تفاسیر کلامی شیعه به ترتیب قرن تالیف == | + | ==تفاسیر کلامی شیعه به ترتیب قرن تالیف== |
{| border="1" cellpadding="5" cellspacing="0" | {| border="1" cellpadding="5" cellspacing="0" | ||
| − | |-style="background: rgb(181, 221, 232)" | + | |- style="background: rgb(181, 221, 232)" |
|'''نام کتاب''' | |'''نام کتاب''' | ||
|'''نام مولف''' | |'''نام مولف''' | ||
| سطر ۷: | سطر ۷: | ||
|'''زبان''' | |'''زبان''' | ||
|''' توضیحات''' | |''' توضیحات''' | ||
| − | |-style="background: rgb(181, 221, 232)" | + | |- style="background: rgb(181, 221, 232)" |
| + | |||
| + | |- | ||
| + | |تفسیر القرآن | ||
| + | |ضرار بن عمرو [[معتزله|معتزلی]] | ||
| + | |دوم | ||
| + | |عربى | ||
| + | |- | ||
| + | |غریب القرآن | ||
| + | |منسوب به [[زید بن علی بن الحسین]] | ||
| + | |دوم | ||
| + | |عربى | ||
| + | | | ||
| + | *همچنین کتاب «الصفوة» در موضوع [[امامت]] با استدلال به بیش از ۱۵۰ [[آیه]] از [[قرآن]] و کتاب «الرد علی القدریة من القرآن»، از آثار منسوب به اوست. | ||
| + | |- | ||
| + | |تفسیر کتاب الله العزیز | ||
| + | |هود بن محکم هُواری [[اباضیه|اباضی]] | ||
| + | |سوم | ||
| + | |عربى | ||
| + | | | ||
| + | *این تفسیر گرچه در اصل [[تفسیر روایی|تفسیر ماثور]] است، اما مفسر برخی از مسائل مثل [[کفر]] و [[ایمان]]، ارتکاب کبیره و [[شفاعت]] و دیگر دیدگاه های کلامی خویش را در تفسیر آیات وارد کرده است. | ||
| + | |- | ||
| + | |التفسیر الکبیر للقرآن | ||
| + | |ابوالقاسم عبدالله بن احمد کعبی بلخی معتزلی | ||
| + | |چهارم | ||
| + | |عربى | ||
| + | |- | ||
| + | |جامع التأویل لمحکم التنزیل | ||
| + | |ابومسلم محمد بن بحر اصفهانی معتزلی | ||
| + | |چهارم | ||
| + | |عربى | ||
| + | | | ||
| + | *مفسر آن را براساس عقاید معتزله نوشته و به گفته [[یاقوت حموی]] در چهارده جلد بوده است. | ||
| + | *یکی از عالمان هندی به نام سعید الانصاری منقولات تفسیر ابومسلم اصفهانی را از کتاب های مختلف گردآوری کرده و به نام «ملتقط جامع التأویل لمحکم التنزیل» به چاپ رسانده است. | ||
| + | |- | ||
| + | |کتاب فی تفسیرالقرآن و الردّ علی من خالف البیان من اهل الإفک و البهتان | ||
| + | |ابوالحسن علی بن اسماعیل اشعری | ||
| + | |چهارم | ||
| + | |عربى | ||
| + | | | ||
| + | *این کتاب بعدها با نام «المختزن» شهرت یافت. | ||
| + | *وی در این تفسیر به رد تفاسیر معتزله مانند تفسیر جبّائی و ابوالقاسم بلخی پرداخته است. | ||
| + | |||
| + | |- | ||
| + | |تأویلات اهل السنة | ||
| + | |ابومنصور محمد بن محمد ماتریدی سمرقندی | ||
| + | |چهارم | ||
| + | |عربى | ||
| + | | | ||
| + | *وی متکلم و مفسر و پیشوای مکتب کلامی [[ماتریدیه|ماتریدیه]] است. | ||
| + | |||
| + | |- | ||
| + | |تنزیه القرآن عن المطاعن | ||
| + | |قاضی عبدالجبار معتزلی همدانی | ||
| + | |پنجم | ||
| + | |عربى | ||
| + | | | ||
|- | |- | ||
|[[تفسير القرآن المجيد]] | |[[تفسير القرآن المجيد]] | ||
| − | | | + | |[[شیخ مفید]] |
| − | | | + | |پنجم |
|عربى | |عربى | ||
| | | | ||
| − | *از جمله تفاسیر كلامى و فقهى | + | *از جمله تفاسیر [[علم کلام|كلامى]] و [[فقه|فقهى]] محسوب می شود. |
| − | *در این کتاب تفسير برخى آيات آمده است. | + | *در این کتاب [[تفسیر قرآن|تفسير]] برخى آيات آمده است. |
| − | *شیخ مفید تفسیر مستقلی ننوشته بلکه | + | *شیخ مفید تفسیر مستقلی ننوشته بلکه با مراجعه به کتاب های دیگر ایشان مطالب تفسیری جمع آوری شده است. شيخ مفید را مىتوان مبدع سبك تفسير كلامى دانست. |
| + | |- | ||
| + | |[[الأمالى سید مرتضى (کتاب)|غررالفوائد و دررالقلائد]] معروف به «الأمالی» | ||
| + | |[[سید مرتضی]] | ||
| + | |پنجم | ||
| + | |عربى | ||
|- | |- | ||
|[[التبيان فى تفسير القرآن]] | |[[التبيان فى تفسير القرآن]] | ||
| − | | | + | |[[شیخ طوسی]] |
|پنجم | |پنجم | ||
|عربى | |عربى | ||
| | | | ||
*از جمله تفاسیر كلامى و اجتهادى است. | *از جمله تفاسیر كلامى و اجتهادى است. | ||
| − | *اين كتاب اولين تفسير كامل شيعى از قرآن كريم است که مفسر آن علاوه بر نقل روایات مأثور، با تکیه بر عقل و توجه به علوم مختلف به ارزیابی آرای تفسیری گذشتگان و معاصران خود پرداخته است. | + | *اين كتاب اولين تفسير كامل شيعى از [[قرآن|قرآن كريم]] است که مفسر آن علاوه بر نقل روایات مأثور، با تکیه بر [[عقل]] و توجه به علوم مختلف به ارزیابی آرای تفسیری گذشتگان و معاصران خود پرداخته است. |
| + | |- | ||
| + | |حدائق ذات بهجة فی تفسیرالقرآن الکریم | ||
| + | |[[ابن بندار قزوینی|ابویوسف عبدالسلام بن محمد بندار قزوینی]] | ||
| + | |پنجم | ||
| + | |عربى | ||
| + | | | ||
| + | *ابن بندار تفسیر مفصلی بر قرآن نوشته که به اختلاف، آن را بین سیصد تا هفتصد جزء دانسته اند. | ||
| + | *وی در این تفسیر به شیوه معتزلیان پیش از خود قرآن را تفسیر کرده است. | ||
| + | *سلیمان بن حسن صهرشتی، فقیه و متکلم امامی معاصر وی، در کتابی با نام «النضیر فی نقض کلام صاحب التفسیر» مواردی از آن را رد کرده است. | ||
| + | |- | ||
| + | |التهذیب فی تفسیرالقرآن | ||
| + | |ابوسعید محسن بن محمد حاکم جشمی [[زیدیه|زیدی]] | ||
| + | |ششم | ||
| + | |عربى | ||
| + | | | ||
| + | *اهمیت کلامی این تفسیر در نقل قول هایی از معتزله است. | ||
| + | |- | ||
| + | |مفاتیح الاسرار و مصابیح الابرار | ||
| + | |محمد بن عبدالکریم شهرستانی | ||
| + | |ششم | ||
| + | |عربى | ||
| + | |- | ||
| + | |[[الکشاف عن حقائق غوامض التنزئل (کتاب)|الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل]] | ||
| + | |[[جارالله زمخشری|جارالله محمود بن عمر زمخشری]] | ||
| + | |ششم | ||
| + | |عربى | ||
| + | | | ||
| + | *نام کامل آن «الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الأقاویل فی وجوه التأویل» است. | ||
|- | |- | ||
|[[المنتخب من تفسير التبيان]] | |[[المنتخب من تفسير التبيان]] | ||
| − | |ابن | + | |[[ابن ادریس حلی]] |
|ششم | |ششم | ||
|عربى | |عربى | ||
| | | | ||
*از جمله تفاسیر كلامى و اجتهادى است. | *از جمله تفاسیر كلامى و اجتهادى است. | ||
| − | *تلخیصی بر | + | *تلخیصی بر تفسیر [[التبیان (کتاب)|التبیان]] است. |
| + | |- | ||
| + | |[[مفاتيح الغيب (کتاب)|مفاتیح الغیب]] معروف به «التفسیر الکبیر» | ||
| + | |[[فخر رازى|فخرالدین محمد رازی]] | ||
| + | |ششم | ||
| + | |عربى | ||
| + | | | ||
| + | *فخر رازی در تفسیر آیات، مباحث مربوط به [[آیات]] را به طور منظم دستهبندی کرده و برای رد کردن آرای مخالفان خود (مثل معتزله و کرامیه) مطالب آنان را به تفصیل ذکر نموده است. | ||
| + | *یکی دیگر از ویژگی های تفسیر کبیر فخررازی نقل نگرش ها و استدلال های عقلی فلاسفه است. | ||
|- | |- | ||
|[[دقائق التأويل و حقائق التنزيل]] | |[[دقائق التأويل و حقائق التنزيل]] | ||
| − | | | + | |ابوالمكارم محمود بن محمد حسنى |
|هفتم | |هفتم | ||
|فارسى | |فارسى | ||
| | | | ||
| − | *مفسر به تفسیر برخی از آیات پرداخته است. | + | *مفسر به تفسیر برخی از [[آیه|آیات]] پرداخته است. |
| − | *شامل تفسير سوره حمد تا سوره اسراء می باشد. | + | *شامل تفسير [[سوره حمد]] تا [[سوره اِسراء|سوره اسراء]] می باشد. |
|- | |- | ||
|[[جلاء الأذهان و جلاء الأحزان]] | |[[جلاء الأذهان و جلاء الأحزان]] | ||
| − | | | + | |ابوالمحاسن حسين بن حسن جرجانى |
| − | | | + | |هشتم |
|فارسى | |فارسى | ||
| | | | ||
*از جمله تفاسیر كلامى و ادبى محسوب می شود. | *از جمله تفاسیر كلامى و ادبى محسوب می شود. | ||
| − | *تفسیر ابوالفتوح را اساس و اصل | + | *تفسیر [[ابوالفتوح رازی|ابوالفتوح]] را اساس و اصل و ماخذ برای تفسیر خود قرار داده است. |
| − | *در مواردی اسرائيليات و رواياتى است كه ريشه در انديشه يهود دارد به این تفسیر راه یافته است | + | *در مواردی [[اسرائیلیات|اسرائيليات]] و رواياتى است كه ريشه در انديشه [[یهود|يهود]] دارد به این تفسیر راه یافته است. |
| + | |- | ||
| + | |[[روح المعانى فى تفسير القرآن العظيم (کتاب)|روح المعانی فى تفسير القرآن العظيم]] | ||
| + | |شهابالدین محمود آلوسی بغدادی | ||
| + | |سيزدهم | ||
| + | |عربى | ||
|- | |- | ||
|[[تفسير الصراط المستقيم]] | |[[تفسير الصراط المستقيم]] | ||
| − | | | + | |سيد حسين بروجردى |
|سيزدهم | |سيزدهم | ||
|عربى | |عربى | ||
| | | | ||
| − | *تفسير سوره حمد تا آيه 255 بقره | + | *تفسير [[سوره حمد]] تا آيه 255 [[سوره بقره|سوره بقره]]. |
| + | |- | ||
| + | |تفسیر القرآن الحکیم معروف به «تفسیر الخفاجی» | ||
| + | |محمدعبدالمنعم خفاجی | ||
| + | |چهاردهم | ||
| + | |عربى | ||
| + | |- | ||
| + | |[[التحرير و التنوير (کتاب)|التحریر و التنویر]] | ||
| + | |[[محمدطاهر بن عاشور]] | ||
| + | |چهاردهم | ||
| + | |عربى | ||
| + | | | ||
| + | *نام دیگر آن «تحریر المعنی السدید و تنویرالعقل الحدید» است. | ||
|- | |- | ||
|[[آلاء الرحمن فى تفسير القرآن]] | |[[آلاء الرحمن فى تفسير القرآن]] | ||
| − | |بلاغى نجفى | + | |[[علامه محمد جواد بلاغی|محمدجواد بلاغى نجفى]] |
|چهاردهم | |چهاردهم | ||
|عربى | |عربى | ||
| | | | ||
*از جمله تفاسیر كلامى و تاريخى محسوب می شود. | *از جمله تفاسیر كلامى و تاريخى محسوب می شود. | ||
| − | *شامل تفسير سوره فاتحه | + | *شامل تفسير سورههای [[سوره حمد|فاتحه]]، [[سوره بقره|بقره]]، [[آل عمران]]، [[سوره نساء|نساء]] و قسمتى از [[سوره مائده|سوره مائده]] می باشد. |
| + | |- | ||
| + | |[[اطیب البیان فی تفسیر القرآن (کتاب)|أطیب البیان فی تفسیر القرآن]] | ||
| + | |[[سید عبدالحسین طیب|سیدعبدالحسین طیب]] | ||
| + | |چهاردهم | ||
| + | |فارسى | ||
|- | |- | ||
|[[تفسير آسان]] | |[[تفسير آسان]] | ||
| − | |نجفى خمينى | + | |محمدجواد نجفى خمينى |
|چهاردهم | |چهاردهم | ||
|فارسى | |فارسى | ||
| | | | ||
*این تفسیر در عین اینکه ساده است جامع نیز می باشد. | *این تفسیر در عین اینکه ساده است جامع نیز می باشد. | ||
| − | *تفسير سوره زخرف تا مرسلات در این کتاب وجود ندارد. | + | *تفسير [[سوره زخرف]] تا [[سوره مرسلات|سوره مرسلات]] در این کتاب وجود ندارد. |
| + | |- | ||
| + | |[[المیزان فی تفسیر القرآن (کتاب)|المیزان فی تفسیرالقرآن]] | ||
| + | |[[علامه طباطبایى|سید محمدحسین طباطبایی]] | ||
| + | |پانزدهم | ||
| + | |عربى | ||
| + | | | ||
| + | *علامه طباطبایى در تفسیر خود ضمن دفاع کلامی از معتقدات [[شیعه|شیعه]] [[امامیه]]، به بحث های [[فلسفه|فلسفی]] و اجتماعی نیز پرداخته است. | ||
|- | |- | ||
|[[التفسير لكتاب الله المنير]] | |[[التفسير لكتاب الله المنير]] | ||
| − | |كرمى حويزى | + | |محمد كرمى حويزى |
|پانزدهم | |پانزدهم | ||
|عربى | |عربى | ||
| | | | ||
*روش مفسر تحلیلی و بیانی است. | *روش مفسر تحلیلی و بیانی است. | ||
| − | *نگرش مفسر به مباحث قرآن، نگرشى اجتماعى و اخلاقى است. | + | *نگرش مفسر به مباحث قرآن، نگرشى اجتماعى و [[اخلاق|اخلاقى]] است. |
| − | *به جنبههاى عقلى و فلسفى نيز توجه دارد | + | *به جنبههاى عقلى و [[فلسفه|فلسفى]] نيز توجه دارد. |
|} | |} | ||
{{تفسیر قرآن}} | {{تفسیر قرآن}} | ||
[[رده:فهرست های تفاسیر]] | [[رده:فهرست های تفاسیر]] | ||
| + | [[رده:تفسیر کلامی]] | ||
| + | [[رده:تفاسیر کلامی]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۵ اکتبر ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۴۵
تفاسیر کلامی شیعه به ترتیب قرن تالیف
| نام کتاب | نام مولف | قرن | زبان | توضیحات |
| تفسیر القرآن | ضرار بن عمرو معتزلی | دوم | عربى | |
| غریب القرآن | منسوب به زید بن علی بن الحسین | دوم | عربى | |
| تفسیر کتاب الله العزیز | هود بن محکم هُواری اباضی | سوم | عربى |
|
| التفسیر الکبیر للقرآن | ابوالقاسم عبدالله بن احمد کعبی بلخی معتزلی | چهارم | عربى | |
| جامع التأویل لمحکم التنزیل | ابومسلم محمد بن بحر اصفهانی معتزلی | چهارم | عربى |
|
| کتاب فی تفسیرالقرآن و الردّ علی من خالف البیان من اهل الإفک و البهتان | ابوالحسن علی بن اسماعیل اشعری | چهارم | عربى |
|
| تأویلات اهل السنة | ابومنصور محمد بن محمد ماتریدی سمرقندی | چهارم | عربى |
|
| تنزیه القرآن عن المطاعن | قاضی عبدالجبار معتزلی همدانی | پنجم | عربى | |
| تفسير القرآن المجيد | شیخ مفید | پنجم | عربى | |
| غررالفوائد و دررالقلائد معروف به «الأمالی» | سید مرتضی | پنجم | عربى | |
| التبيان فى تفسير القرآن | شیخ طوسی | پنجم | عربى | |
| حدائق ذات بهجة فی تفسیرالقرآن الکریم | ابویوسف عبدالسلام بن محمد بندار قزوینی | پنجم | عربى |
|
| التهذیب فی تفسیرالقرآن | ابوسعید محسن بن محمد حاکم جشمی زیدی | ششم | عربى |
|
| مفاتیح الاسرار و مصابیح الابرار | محمد بن عبدالکریم شهرستانی | ششم | عربى | |
| الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل | جارالله محمود بن عمر زمخشری | ششم | عربى |
|
| المنتخب من تفسير التبيان | ابن ادریس حلی | ششم | عربى |
|
| مفاتیح الغیب معروف به «التفسیر الکبیر» | فخرالدین محمد رازی | ششم | عربى |
|
| دقائق التأويل و حقائق التنزيل | ابوالمكارم محمود بن محمد حسنى | هفتم | فارسى |
|
| جلاء الأذهان و جلاء الأحزان | ابوالمحاسن حسين بن حسن جرجانى | هشتم | فارسى |
|
| روح المعانی فى تفسير القرآن العظيم | شهابالدین محمود آلوسی بغدادی | سيزدهم | عربى | |
| تفسير الصراط المستقيم | سيد حسين بروجردى | سيزدهم | عربى |
|
| تفسیر القرآن الحکیم معروف به «تفسیر الخفاجی» | محمدعبدالمنعم خفاجی | چهاردهم | عربى | |
| التحریر و التنویر | محمدطاهر بن عاشور | چهاردهم | عربى |
|
| آلاء الرحمن فى تفسير القرآن | محمدجواد بلاغى نجفى | چهاردهم | عربى |
|
| أطیب البیان فی تفسیر القرآن | سیدعبدالحسین طیب | چهاردهم | فارسى | |
| تفسير آسان | محمدجواد نجفى خمينى | چهاردهم | فارسى |
|
| المیزان فی تفسیرالقرآن | سید محمدحسین طباطبایی | پانزدهم | عربى | |
| التفسير لكتاب الله المنير | محمد كرمى حويزى | پانزدهم | عربى |
| تفسیر قرآن | |
| درباره تفسیر قرآن: | تفسیر قرآن -تاریخ تفسیر - روشهای تفسیری قرآن |
|---|---|
| اصطلاحات: | اسباب نزول -اسرائیلیات -سیاق آیات |
| شاخه های تفسیر قرآن: |
تفسیر روایی (تفاسیر روایی) • تفسیر اجتهادی (تفاسیر اجتهادی) • تفسیر فقهی ( تفاسیر فقهی) • تفسیر ادبی ( تفاسیر ادبی) • تفسیر تربیتی ( تفاسیر تربیتی) • تفسیر كلامی ( تفاسیر كلامی) • تفسیر فلسفی ( تفاسیر فلسفی ) • تفسیر عرفانی (تفاسیر عرفانی ) • تفسیر علمی (تفاسیر علمی) |
| روشهای تفسیری قرآن: |
|
| تفاسیر به تفکیک مذهب مولف: |
|
