الأمالی شیخ طوسی (کتاب)
.jpg) | |
| نویسنده | شیخ طوسی |
| موضوع | احادیث شیعه/ أمالی |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | ۱ |
|
| |
کتاب «الأمالی» از آثار گرانقدر شیخ طوسی (م، ۴۶۰ ق)، شامل روایاتی است که شیخ‌الطائفه در نجف طی جلسات منظمی برای شاگردان خود املا کرده است. کتاب الأمالی، موضوعات متنوعی از جمله اصول دین، فضایل و سیره معصومین، ادعیه مأثوره، روایات اخلاقی، آداب اسلامی و وقایع تاریخی را دربردارد.
محتویات
مؤلف
شیخ ابوجعفر محمد طوسی (۳۸۵-۴۶۰ ق) معروف به «شیخ الطائفه»، فقیه اصولی، محدث رجالی، مفسر و متکلم بزرگ شیعه در قرن پنجم هجری است. او در طوس به دنیا آمد و در سال ۴۰۸ قمری به بغداد مهاجرت کرد. از اساتید برجسته وی، شیخ مفید، ابن جنید اسکافی و سید مرتضی علم‌الهدی بوده اند.
شیخ طوسی صاحب تألیفات مهمی در علوم مختلف اسلامی از جمله فقه، اصول، تفسیر، حدیث، کلام و رجال است، مانند دو کتاب ارزشمند "تهذیب" و "استبصار" که از کتب اربعه جوامع حدیثی اولیه شیعه می باشد. عظمت او در فقه به حدی بود که تا مدت طولانی فقهای شیعه را تحت تاثیر آراء خود قرار داد، و فقه شیعه از حالات پویایی خود خارج شد.
معرفی کتاب
این کتاب شامل روایاتی است که شیخ الطائفه در نجف اشرف طی جلسات منظمی برای شاگردان خود املا می کرده است. این واقعه بعد از آن است که در سال ۴۴۸ ق. حوزه نجف را تأسیس نمود و شروع به تربیت شاگردان در آن حوزه علمیه مقدس کرد. ابوعلی طوسی، فرزند شیخ طوسی، کتاب امالی را روایت کرده است.
تعداد روایات این کتاب ۱۵۳۷ روایت است که در ۴۶ مجلس تنظیم شده است. اولین مجلس کتاب، در سال ۴۵۵ ق. و آخرین آن، در سال ۴۵۸ ق. برگزار شده و از مجلس نوزدهم تا پایان کتاب، روزهای جمعه بوده که تاریخ دقیق آنها در ابتدای هر مجلس ذکر شده است. شیخ طوسی با دقت تمام، سلسله سند روایات را ذکر کرده و کمتر روایت مرسل یا مقطوع در آنها دیده می شود. لذا می توان گفت که امالی شیخ طوسی مجموعه روایاتی است که شیخ از بین هزاران روایت که در اختیار داشته، انتخاب نموده است.
کتاب امالی از حیث تنوع موضوعات بسیار جالب است؛ چرا که موضوعات آن از اصول دین و معرفت الله و فضایل معصومان و سیره نبوی تا ادعیه مأثوره و وقایع تاریخی و سیاسی مانند هجرت به حبشه و مقتل امام حسین علیه السلام و قیام مختار را در بردارد. در کنار این روایات، روایات اخلاقی در موضوعات گوناگون، و روایات آداب خوردن و آشامیدن و آداب مسجد نیز به چشم می خورد.
گرچه کتاب امالى ترتیب موضوعى ندارد و از این جهت به دست آوردن یک موضوع خاص در کتاب مشکل به نظر مى‌رسد؛ اما با گذرى سریع به کتاب، خواننده آن درمى‌یابد که روایات اثبات ولایت و فضائل امیرالمؤمنین علیه السلام حجم زیادى از کتاب را دربر گرفته است.
منابع نقل
از جمله اساتید شیخ طوسى در این کتاب مى‌توان به: ۱- شیخ مفید در مجلس‌هاى ۱ تا ۹ و ۴۵، ۲- ابومفضل شیبانى در مجلس‌هاى ۱۶ تا ۳۲ که مجلس‌هایى کوتاه و مختصر است، ۳- ابن صلت اهوازى در مجلس‌هاى ۴ و ۱۲ و ۴۱ تا ۴۴، ۴- ابن غضائرى در مجلس‌هاى ۱۵ و ۳۲ و ۳۳ و ۳۴ و ۳۸ و ۴۰، ۵- حسین بن ابراهیم قزوینى در مجالس ۳۵ تا ۳۸، ۶- ابن شاذان قمى در مجالس ۳۸ و ۴۲ اشاره نمود.
بقیه مجالس نیز از یک یا چند شیخ روایت شده که روایات هر شیخ در مجموعه‌اى جداى از دیگرى آمده است.
منابع
- کتابشناسی تفصیلی مذاهب اسلامی، محمدرضا ضمیری، ص ۳۷۴.
- نرم افزار جامع الاحادیث، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
