ماه رجب

از دانشنامه‌ی اسلامی
(تغییرمسیر از رجب)
پرش به ناوبری پرش به جستجو

«ماه رجب» هفتمین ماه از ماه‌های قمری، ماهی بسیار شریف و با فضیلت و از ماه‌های حرام است. مبعث حضرت محمد صلی الله علیه و آله و ولادت امام علی علیه السلام، از وقایع مهم این ماه است. در ماه رجب دعاها و اعمال خاصی وارد است که مهمترین آن‌ها اعمال ام‌داوود و برنامه اعتکاف است.

رجب ۱۴۴۵ در تقویم ایران
شنبه ۱ ۸ ۱۵ ۲۲ ۲۹
یک‌شنبه ۲ ۹ ۱۶ ۲۳ ۱+
دوشنبه ۳ ۱۰ ۱۷ ۲۴
سه‌شنبه ۴ ۱۱ ۱۸ ۲۵
چهارشنبه ۵ ۱۲ ۱۹ ۲۶
پنج‌شنبه ۶ ۱۳ ۲۰ ۲۷
جمعه ۷ ۱۴ ۲۱ ۲۸
دانشنامه تقویم


وقایع ماه رجب

حوادث تاریخی و مذهبی بسیاری در ماه رجب روی داده است که در زیر به آن اشاره می‌‌شود:

فضیلت ماه رجب

ماه رجب شرافت زیادی دارد و در فضیلت آن‌ روایات بسیاری وارد شده است. پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله فرمود: «ماه رجب برای امت من ماه "استغفار" است. رجب ماه خدا و ماه شعبان ماه من و ماه رمضان ماه امت من است. کسی که یک روز از ماه رجب را روزه گیرد، مستوجب خشنودی خداوند گردد، غضب الهی از او دور می‌‌گردد و دری از درهای جهنم به روی او بسته می‌‌شود».

براى روزه ماه رجب فضیلت بسیار وارد شده است و روایت شده که اگر شخصی قادر بر آن نباشد، هر روز صد مرتبه این تسبیحات را بخواند تا ثواب روزه آن را دریابد: «سُبْحَانَ الْإِلَهِ الْجَلِیلِ سُبْحَانَ مَنْ لایَنْبَغِى التَّسْبِیحُ إِلا لَهُ سُبْحَانَ الْأَعَزِّ الْأَکرَمِ سُبْحَانَ مَنْ لَبِسَ الْعِزََّ وَ هُوَ لَهُ أَهْلٌ».

از حضرت موسى بن جعفر علیهماالسلام روایت شده است: «هر کس یک روز از ماه رجب را روزه بگیرد، آتش جهنم یک سال از او دور شود و هر کس سه روز از آن را روزه بگیرد بهشت بر او واجب می‌گردد. و همچنین فرمود که: رجب نام نهری است در بهشت که از عسل شیرین‌‌تر و از شیر سفیدتر است و هر کس یک روز در این ماه روزه دارد، از آن نهر آب می‌نوشد».[۱]

ابن بابویه از سالم روایت کرده است که گفت: «در اواخر ماه رجب که چند روز از آن مانده بود، خدمت امام صادق علیه‌السلام رسیدم. وقتی نظر مبارک آن حضرت بر من افتاد فرمود که آیا در این ماه روزه گرفته اى؟ گفتم: نه اى فرزند رسول خدا. فرمود: آن قدر ثواب از تو فوت شده است که قدر آن را به غیر از خدا کسى نمى‌ داند، به درستى که این ماهى است که خدا آن را بر ماه‌هاى دیگر فضیلت داده و حرمت آن را عظیم نموده و گرامی داشتن روزه‌ دار را در این ماه بر خود واجب گردانیده است. پس گفتم: یابن رسول الله اگر در باقیمانده این ماه روزه بدارم آیا به بعضى از ثواب روزه داران آن نائل مى‌ گردم؟ فرمود: اى سالم هر کس یک روز از آخر این ماه را روزه بدارد خدا او را ایمن گرداند از شدت سکرات مرگ و از هول بعد از مرگ و از عذاب قبر و هر کس دو روز از آخر این ماه را روزه بگیرد از صراط به آسانى بگذرد و هر کس سه روز از آخر این ماه را روزه بگیرد، ایمن گردد از ترس بزرگ روز قیامت و از شدت‌‌ها و هول‌‌هاى آن روز و برائت از آتش جهنم به او عطا کنند».

از امام صادق علیه‌السلام روایت است که حضرت رسول اکرم صلى الله علیه و آله فرمود که: ماه رجب، ماه استغفار امت من است پس در این ماه بسیار طلب آمرزش کنید که خدا آمرزنده و مهربان است و رجب را "أصَبّ" مى‌ گویند زیرا که رحمت خدا در این ماه بر امت من بسیار ریخته مى‌ شود پس بسیار بگوئید: «أَسْتَغْفِرُاللهَ وَ أَسْأَلُهُ التَّوْبَةَ».[۲]

شیخ طوسی در کتاب «مصباح» فرموده: از حضرت جواد علیه السّلام روایت شده: همانا در ماه رجب شبی است، که از هر آنچه آفتاب بر آن می تابد بهتر است و آن، شب بیست و هفتم رجب است، که در صبح آن پیامبر صلّی اللّه علیه وآله به رسالت مبعوث شد. برای کسیکه از شیعه ما عامل در آن شب است، پاداش نیکوکاری شصت سال مقرّر است.

اعمال ماه رجب

اعمال مشترک ماه رجب

این‌ها اعمالی است که انجام دادن آن‌ها متعلق به همه ماه رجب است و اختصاصى به روز معینی ندارد و آن چند مورد است:

  • در تمام ایام ماه رجب دعای ذیل را که روایت شده امام زین العابدین علیه‌السلام در حجر در غره خواندند، خوانده شود: «یَا مَنْ یَمْلِک حَوَائِجَ السَّائِلِینَ وَ یَعْلَمُ ضَمِیرَ الصَّامِتِینَ لِکلِّ مَسْأَلَةٍ مِنْک سَمْعٌ حَاضِرٌ وَ جَوَابٌ عَتِیدٌ اللَّهُمَّ وَ مَوَاعِیدُک الصَّادِقَةُ وَ أَیَادِیک الْفَاضِلَةُ وَ رَحْمَتُک الْوَاسِعَةُ فَأَسْأَلُک أَنْ تُصَلِّىَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَقْضِىَ حَوَائِجِى لِلدُّنْیَا وَالْآخِرَةِ إِنَّک عَلَى کلِّ شَىْءٍ قَدِیرٌ».
  • دعایی را که از امام صادق علیه‌السلام روایت شده، خوانده شود: «خَابَ الْوَافِدُونَ عَلَى غَیْرِک وَ خَسِرَ الْمُتَعَرِّضُونَ إِلا لَک وَ ضَاعَ الْمُلِمُّونَ إِلا بِک وَ أَجْدَبَ الْمُنْتَجِعُونَ إِلا مَنِ انْتَجَعَ فَضْلَک بَابُک مَفْتُوحٌ لِلرَّاغِبِینَ وَ خَیْرُک مَبْذُولٌ لِلطَّالِبِینَ وَ فَضْلُک مُبَاحٌ لِلسَّائِلِینَ وَ نَیْلُک مُتَاحٌ لِلْآمِلِینَ وَ رِزْقُک مَبْسُوطٌ لِمَنْ عَصَاک وَ حِلْمُک مُعْتَرِضٌ لِمَنْ نَاوَاک عَادَتُک الْإِحْسَانُ إِلَى الْمُسِیئِینَ وَ سَبِیلُک الْإِبْقَاءُ عَلَى الْمُعْتَدِینَ اللَّهُمَّ فَاهْدِنِى هُدَى الْمُهْتَدِینَ وَارْزُقْنِى اجْتِهَادَ الْمُجْتَهِدِینَ وَلا تَجْعَلْنِى مِنَ الْغَافِلِینَ الْمُبْعَدِینَ وَاغْفِرْلِى یَوْمَ الدِّینِ».
  • همچنین از امام صادق علیه‌السلام روایت شده که در ماه رجب این دعا خوانده شود: «اللَّهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُک صَبْرَ الشَّاکرِینَ لَک وَ عَمَلَ الْخَائِفِینَ مِنْک وَ یَقِینَ الْعَابِدِینَ لَک اللَّهُمَّ أَنْتَ الْعَلِىُّ الْعَظِیمُ وَ أَنَا عَبْدُک الْبَائِسُ الْفَقِیرُ أَنْتَ الْغَنِىُّ الْحَمِیدُ وَ أَنَا الْعَبْدُ الذَّلِیلُ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ امْنُنْ بِغِنَاک عَلَى فَقْرِى وَ بِحِلْمِک عَلَى جَهْلِى وَ بِقُوَّتِک عَلَى ضَعْفِى یَا قَوِىُّ یَا عَزِیزُ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الْأَوْصِیَاءِ الْمَرْضِیِّینَ وَاکفِنِى مَا أَهَمَّنِى مِنْ أَمْرِ الدُّنْیَا وَالْآخِرَةِ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ».
  • از حضرت رسول اکرم صلى الله علیه و آله روایت شده که هر کس در ماه رجب صد مرتبه بگوید: «أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ الَّذِى لا إِلَهَ إِلا هُوَ وَحْدَهُ لاشَرِیک لَهُ وَ أَتُوبُ إِلَیْهِ» و آن را به صدقه ختم فرماید، حق تعالى براى او به رحمت و مغفرت دهد و کسى که چهارصد مرتبه بگوید بنویسد براى او اجر صد شهید عطا فرماید.
  • از نبی مکرم اسلام روایت است: کسى که در ماه رجب هزار مرتبه "لا إِلَهَ إِلا اللهُ" بگوید خداوند عزوجل براى او صد هزار حسنه عطا کند و براى او صد شهر در بهشت بنا فرماید.
  • روایت است کسى که در رجب در صبح هفتاد مرتبه و در شب نیز هفتاد مرتبه بگوید: "أَسْتَغْفِرُاللهَ وَ أَتُوبُ إِلَیْهِ" و پس از اتمام ذکر، دست‌‌ها را بلند کند و بگوید: "اللَّهُمَّ اغْفِرْلِى وَ تُبْ عَلَىَّ" اگر در ماه رجب بمیرد خدا از او راضى باشد و به برکت ماه رجب، آتش او را مس نکند.
  • در کل این ماه هزار مرتبه ذکر: "أَسْتَغْفِرُاللهَ ذَاالْجَلالِ وَالْإِکرَامِ مِنْ جَمِیعِ الذُّنُوبِ وَالْآثَامِ" گفته شود؛ تا خداوند رحمان او را بیامرزد.
  • سید بن طاووس در اقبال از حضرت رسول اکرم صلى الله علیه و آله فضیلت بسیاری براى خواندن سوره قل هو الله أحد نقل کرده است که ده هزار مرتبه یا هزار مرتبه یا صد مرتبه در این ماه تلاوت شود و نیز روایت کرده که هر کس در روز جمعه ماه رجب صد مرتبه سوره قل هو الله أحد را بخواند براى او در قیامت نورى شود که او را به بهشت بکشاند.
  • سید بن طاووس از حضرت رسول اکرم صلى الله علیه و آله روایت کرده که: هر کس در روز جمعه ماه رجب، مابین نماز ظهر و عصر چهار رکعت نماز بگزارد و در هر رکعت سوره حمد یک مرتبه و آیة الکرسی هفت مرتبه و قل هو الله أحد پنج مرتبه بخواند و سپس ده مرتبه بگوید: "أَسْتَغْفِرُ اللهَ الَّذِى لا إِلَهَ إِلا هُوَ وَ أَسْأَلُهُ التَّوْبَةَ" حق تعالى براى او از روزى که این نماز را گزارده تا روزى که بمیرد هر روز هزار حسنه به او عطا فرماید و او را به هر آیه‌‌ای که خوانده شهرى در بهشت از یاقوت سرخ و به هر حرفى قصرى در بهشت از دُرّ سفید دهد و تزویج فرماید او را حورالعین و از او راضى شود.
  • سه روز از این ماه را که پنجشنبه و جمعه و شنبه باشد روزه گرفته شود، زیرا که روایت شده هر کس در یکى از ماه‌‌هاى حرام، این سه روز را روزه بدارد حق تعالى براى او ثواب نهصد سال عبادت بنویسد.
  • از حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله روایت شده است که: هر کس در یک شب از شب‌‌هاى ماه رجب ده رکعت نماز به این نحو که در هر رکعت حمد و قل یا ایها الکافرون یک مرتبه و توحید سه مرتبه بخواند، خداوند گناهان او را می‌‌آمرزد.

اعمال شب و روز اول ماه رجب

شب اول ماه رجب:

این شب، شب شریفى است و در آن چند عمل وارد شده است:[۳]

  • وقتی هلال ماه دیده شد فرد بگوید: «اللَّهُمَّ أَهِلَّهُ عَلَیْنَا بِالْأَمْنِ وَالْإِیمَانِ وَالسَّلامَةِ وَالْإِسْلامِ رَبِّى وَ رَبُّک اللهُ عَزَّوَجَلَّ» و از حضرت رسول صلى الله علیه و آله منقول است که چون هلال رجب را مى ‌دید، مى ‌گفت: «اللَّهُمَّ بَارِک لَنَا فِى رَجَبٍ وَ شَعْبَانَ وَ بَلِّغْنَا شَهْرَ رَمَضَانَ وَ أَعِنَّا عَلَى الصِّیَامِ وَالْقِیَامِ وَ حِفْظِ اللِّسَانِ وَ غَضِّ الْبَصَرِ وَلاتَجْعَلْ حَظَّنَا مِنْهُ الْجُوعَ وَالْعَطَشَ».
  • غسل: حضرت رسول اکرم صلى الله علیه و آله فرموده‌اند: هر کس ماه رجب را درک کند و اول و وسط و آخر آن ماه را غسل نماید، از گناهان خود پاک می‌‌شود مانند روزى که از مادر متولد شده است.
  • زیارت امام حسین علیه‌السلام.
  • بعد از نماز مغرب بیست رکعت یعنی ۱۰ تا دو رکعتی نماز گزارده شود تا خود، اهل، مال و اولادش محفوظ بماند و از عذاب قبر در پناه باشد.
  • بعد از نماز عشاء دو رکعت نماز گزارده شود بدین نحو: در رکعت اول حمد و ألم نشرح یک مرتبه و توحید سه مرتبه و در رکعت دوم حمد و ألم نشرح و توحید و معوذتین خوانده شود و پس از سلام، سى مرتبه "لا إلهَ إلا اللهُ" بگوید و سى مرتبه صلوات بفرستد تا حق تعالى گناهان او را بیامرزد مانند روزى که از مادر متولد شده است.

روز اول ماه رجب:

این روز، روز شریفى است و برای آن چند عمل ذکر شده است:

  • روزه: روایت شده که حضرت نوح علیه‌السلام در این روز به کشتى سوار شد و به کسانى که همراه او بودند، امر فرمود: روزه بگیرند که هر کس این روز را روزه بگیرد، آتش جهنم یک سال از او دور شود.
  • غسل.
  • زیارت امام حسین علیه‌السلام؛ از امام جعفر صادق علیه‌السلام روایت شده است که: هر کس امام حسین علیه‌السلام را در روز اول رجب زیارت کند، خداوند او را بیامرزد. البته شایان ذکر است که زیارت از راه دور هم مورد قبول است ان شاءالله.

شب جمعه اول ماه

اولین پنجشنبه و شب جمعه ماه رجب را «لیلة‌ الرغائب»؛ یعنی «شب عطا و بخشش بسیار» یا «شب میل و خواسته» می‌نامند. از پيامبر اكرم صلّى اللّه عليه و آله روايت شده است كه فرمودند: از اولين شب جمعه در ماه رجب غافل نشويد. زيرا شبى است كه فرشتگان آن را «ليلة الرغائب» مى‌ نامند. اين نامگذارى به اين جهت است كه هنگامى كه يك سوم از شب گذشت هيچ فرشته ‌اى در آسمان‌ها و زمين نمى ‌ماند مگر اين كه در كعبه و اطراف آن جمع مى‌ شوند. آنگاه خداوند بطور غير منتظره‌ اى بر آنان وارد شده و مى‌ فرمايد: اى فرشتگانم هر چه مى‌ خواهيد از من درخواست كنيد. فرشتگان عرض مى‌ كنند: حاجت ما اين است كه از روزه ‌داران رجب درگذرى. خداوند مى ‌فرمايد: اين كار را انجام دادم.

سپس رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله فرمودند: كسى كه روز پنجشنبه اول رجب را روزه گرفته و سپس بين نماز مغرب و عشا دوازده ركعت نماز بجا آورده هر دو ركعت به يك سلام و در هر ركعتى سوره فاتحه يك بار، انا انزلناه سه بار و قل هو اللّه احد را دوازده بار خوانده، و هنگامى كه نماز تمام شد، هفتاد بار بر من (با اين الفاظ) صلوات بفرستد: «اللّهمّ صلّ على محمّد النّبىّ الأمىّ و على آله»؛ سپس سجده كرده و در سجده هفتاد بار بگويد: «سبّوح قدّوس ربّ الملائكة و الرّوح»؛ سپس سر خود را بلند كرده و بگويد: «ربّ اغفر و ارحم و تجاوز عمّا تعلّم إنّك أنت العلىّ الأعظم‌». آنگاه بار ديگر به سجده رفته و در سجده همان چيزى را بگويد كه در سجده اول گفت، سپس حاجت خود را از خدا بخواهد، ان شاء اللّه تعالى برآورده مى‌ شود.

سپس رسول خدا فرمودند: قسم به كسى كه جانم در دست اوست، هيچ بنده يا كنيزى - از بندگان و كنيزان خدا - اين نماز را بجا نمى ‌آورد، مگر اين كه خداوند گناهان او را مى‌ بخشد گرچه گناهان او مثل كف دريا و بعدد شن و به وزن كوه ها و بعدد برگ هاى درختان باشد و روز قيامت هفتصد نفر از خويشان خود را كه همگى سزاوار آتش باشند شفاعت مى‌ كند. و در شب اول قبر خداوند ثواب آن را به بهترين صورت، با روى گشاده و خندان و زبان فصيح براى او مى‌ فرستد كه مى‌ گويد: اى محبوب من مژده بده، از هر سختى نجات پيدا كردى. مى ‌پرسد: تو كيستى؟ رويى بهتر از روى تو نديده و بويى به خوشبويى تو مشامم نرسيده. جواب مى‌ دهد: اى محبوب من من ثواب آن نمازى هستم كه در فلان شب، فلان منطقه، فلان ماه و فلان سال بجا آوردى، امشب آمده ‌ام تا حقت را ادا كرده، مونس تنهايى تو بوده و وحشتت را از بين ببرم، و زمانى كه در شيپور دميده شود، در عرصه قيامت بر سرت سايه افكنم و تو هرگز هيچ خيرى را از جانب مولايت از دست نخواهى داد.[۴]

اعمال ام داوود

«اعمال امّ داوود» از عباداتی است که در ماه رجب در ایّام‌البیضِ (روزهای سیزدهم تا پانزدهم) به‌جا آورده می‌شود. این اعمال را امام صادق (علیه السلام) به ام‌داوود مادر رضاعی‌اش به‌منظور آزادی فرزند او داوود آموزش داده است.

در حدیثی که در آن امام صادق(ع) اعمال ام‌داوود به وی آموزش داده است، درباره اهمیت آن آمده است: خداوند درهای آسمان را برای آن باز می‌کند، فرشتگان به اجابت آن بشارت می‌دهند و پاداشی کمتر از بهشت ندارد.[۵]

اعمال ام‌داوود به این شرح است:

اعمال شب و روز مبعث

شب بیست و هفتم ماه رجب، شب بعثت پیامبر صلّی اللّه علیه وآله و از شبهای پربرکت است، و در آن چند عمل مستحب است: اوّل: شیخ طوسی در کتاب «مصباح» از امام جواد علیه السّلام در مورد عمل در آن شب نقل نموده: چون نماز عشا را خواندی، و به بستر استراحت رفتی، تا پیش از نیمه شب، هر ساعتی که خواستی از بستر برمی خیزی، و دوازده رکعت نماز هر دو رکعت به یک سلام به جای می آوری در هر رکعت حَمد و سوره ای از سوره های کوچک مفصّل می خوانی و کوچک مفصّل از سوره محمّد صلّی اللّه علیه وآله تا آخر قرآن است، زمانی که از دوازده رکعت فارغ شدی، در همان حال نشسته هر یک از سوره های «حَمد» و «قُل اَعوذُ بِرَبِّ الفَلَق» و«قُل اَعوذُ بِرَبِّ النّاسِ» و «قُل هُوَ اللّهُ اَحَدٌ»و«قُل یا اَیُّهاَ الکافِرون» و «انِّا اَنزَلناهُ» و آیَةُ الکُرسی را هفت مرتبه بخوان ، و به دنبال همه آنها این دعا را بخوان: اَلْحَمْدُ لِلّٰهِ الَّذِى لَمْ يَتَّخِذْ وَ َداً ، وَ لَمْ يَكُنْ لَهُ شَرِيكٌ فِى الْمُلْكِ ، وَ لَمْ يَكُنْ لَهُ وَلِيٌّ مِنَ الذُّلِّ وَ كَبِّرْهُ تَكْبِيراً . اَللّٰهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُك بِمَعاقِدِ عِزِّكَ عَلَىٰ أَرْكانِ عَرْشِكَ وَ مُنْتَهَى الرَّحْمَةِ مِنْ كِتابِكَ ، وَ بِاسْمِكَ الْأَعْظَمِ الْأَعْظَمِ الْأَعْظَمِ ، وَ ذِكْرِكَ الْأَعْلَى الْأَعْلَى الْأَعْلىٰ ، وَ بِكَلِماتِكَ التَّامَّاتِ أَنْ تُصَلِّىَ عَلَىٰ مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ أَنْ تَفْعَلَ بِى مَا أَنْتَ أَهْلُهُ. سپس بخوان هر دعایی را که میخواهی.

و نیز غسل در این شب مستحب است. و نمازی که داود بن سرحان از امام صادق علیه السّلام برای شب نیمه رجب روایت کرده و جزو اعمال شب نیمه ذکر شد در این شب هم خوانده می شود.

دوّم: زیارت حضرت امیرالمؤمنین علیه السّلام است که برترین اعمال این شب می باشد. و بدان که ابن بطوطه - از دانشمندان اهل سنت - ، در سفرنامه خود در بیان ورودش از مکه معظّمه به نجف اشرف، روضه و قبر مبارک مولا امیرالمؤمنین علیه السّلام را ذکر نموده، و گفته است همه اهل این شهر رافضی هستند، و برای این روضه مبارکه کراماتی ظاهر شده: از جمله در شب بیست و هفتم ماه رجب که نامش نزد اهل آنجا «لیلة المحیا» [شب بیداری] است، از عراقین [بصره و کوفه] و خراسان و شهرهای فارس و روم، افراد شَل و مفلوج و زمین گیری را که حدود سی یا چهل نفر می شوند پس از عشا نزد ضریح مقدس علی علیه السّلام می آورند، آنگاه مردم اجتماع می کنند، و به انتظار شفا یافتن و برخاستن آنان می مانند. گروهی از اجتماع کنندگان نماز می خوانند، و عده ای ذکر می گویند، و گروهی قرآن تلاوت می کنند، و بعضی هم به تماشای روضه مبارکه مشغول می شوند، تا آنکه نصف شب بگذرد. در این هنگام تمام مبتلایان و زمین گیران که محروم از حرکت بودند، از جای برمی خیزند درحالی که صحیح و تندرستند و نقصی در آنان نیست و می گویند: لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ، «مُحَمَّدٌ رَسولُ اللّهِ»، «عَلِیٌّ وَلِیُّ اللّهِ»، و این امری است مشهور و معروف. من گرچه آن شب را در آن روضه درنیافتم، ولی از مردمان مورد اطمینان که بر گفتارشان اعتماد داشتم شنیدم.

سوم: شیخ کفعمی در کتاب «بلد الامین» فرموده: شب مبعث این دعا را بخواند: اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِالتَّجَلِّی الْأَعْظَمِ فِی هَذِهِ اللَّیْلَةِ، مِنَ الشَّهْرِ الْمُعَظَّمِ، وَ الْمُرْسَلِ الْمُكَرَّمِ، أَنْ تُصَلِّىَ عَلَىٰ مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ أَنْ تَغْفِرَ لَنا مَا أَنْتَ بِهِ مِنَّا أَعْلَمُ، يَا مَنْ يَعْلَمُ وَ لَا نَعْلَمُ... .

سپس به سجده برو و بگو: اَلْحَمْدُ لِلّٰهِ الَّذِى هَدانا لِمَعْرِفَتِهِ، وَ خَصَّنا بِوِلايَتِهِ، وَ وَفَّقَنا لِطاعَتِهِ، شُكْراً شُكْراً، تا صد مرتبه.

پس سر از سجده بردار و بگو: اَللّٰهُمَّ إِنِّى قَصَدْتُكَ بِحاجَتِى، وَ اعْتَمَدْتُ عَلَيْكَ بِمَسْأَلَتِى، وَ تَوَجَّهْتُ إِلَيْكَ بِأَئِمَّتِى وَ سادَتِى. اَللّٰهُمَّ انْفَعْنا بِحُبِّهِمْ، وَ أَوْرِدْنا مَوْرِدَهُمْ، وَ ارْزُقْنا مُرافَقَتَهُمْ، وَ أَدْخِلْنَا الْجَنَّةَ فِى زُمْرَتِهِمْ بِرَحْمَتِكَ يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ.

این دعا را سید ابن طاووس برای روز مبعث ذکر فرموده است.

اما روز بیست وهفتم: یکی از اعیاد بزرگ است، و روزی است که حضرت رسول صلّی اللّه علیه و آله به پیامبری مبعوث شد، و جبرئیل برای ابلاغ پیامبری، بر آن حضرت فرود آمد، و برای این روز چند عمل وارد است:

اوّل: غسل کردن.

دوّم: روزه گرفتن و آن یکی از چهار روزی است که در طول سال برای روزه گرفتن امتیاز ویژه دارد، و ثوابی برابر با روزه هفتاد سال دارد.

سوّم: صلوات زیاد فرستادن.

چهارم: زیارت حضرت رسول صلّی اللّه علیه و آله و امیرالمؤمنین علیه السّلام.

پنجم: شیخ طوسی در کتاب «مصباح» فرموده که از ریّان بن الصّلت روایت شده: حضرت جواد علیه السّلام زمانی که در بغداد بود روز نیمه رجب و روز بیست وهفتم رجب را روزه گرفت، و همه خدمتکاران آن حضرت نیز روزه گرفتند و هم به ما فرمان داد دوازده رکعت نماز بجا آوریم، به این صورت که در هر رکعت یک مرتبه «حَمد» و سوره خوانده و پس از پایان نماز، هر کدام از سوره های «حَمد» و «قُل هُوَ اللّهُ اَحَدٌ» و «قُل اَعوذُ بِرَبِّ الفَلَق» و «قُل اَعوذُ بِرَبِّ النّاسِ» را چهار مرتبه بخوانیم، آنگاه چهار مرتبه بگوئیم: لَاإِلٰهَ إِلّا اللّٰهُ وَ اللّٰهُ أَكْبَرُ وَ سُبْحانَ اللّٰهِ وَ اَلْحَمْدُ لِلّٰهِ وَ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلّا بِاللّٰهِ الْعَلِيِّ الْعَظِيمِ. و چهار مرتبه: اللَّهُ اللَّهُ رَبِّی لا أُشْرِکُ بِهِ شَیْئاً. و چهار مرتبه: لا أُشْرِکُ بِرَبِّی أَحَداً.

ششم: شیخ طوسی از جناب ابوالقاسم حسین بن روح روایت کرده که در این روز دوازده رکعت نماز به جا می آوری در هر رکعت سوره «حَمد» و سوره ای که آسان باشد می خوانی، و پس از گفتن تشهّد و سلام بین هر دو رکعت می گویی: اَلْحَمْدُ لِلّٰهِ الَّذِى لَمْ يَتَّخِذْ وَلَداً، وَ لَمْ يَكُنْ لَهُ شَرِيكٌ فِى الْمُلْكِ، وَ لَمْ يَكُنْ لَهُ وَلِيٌّ مِنَ الذُّلِّ، وَ كَبِّرْهُ تَكْبِيراً. يَا عُدَّتِي فِي مُدَّتِي، يَا صاحِبِي فِي شِدَّتِى، يَا وَلِيِّى فِى نِعْمَتِى، يَا غِياثِى فِى رَغْبَتِى، يَا نَجاحِى فِى حاجَتِى، يَا حافِظِى فِى غَيْبَتِى، يَا كافِىَّ فِى وَحْدَتِى،.... .

هفتم: در کتاب «اقبال» و در بعضی نسخه های «مصباح» آمده است که مستحب است در این روز این دعا را بخوانند: یَا مَنْ أَمَرَ بِالْعَفْوِ وَ التَّجَاوُزِ وَ ضَمَّنَ نَفْسَهُ الْعَفْوَ وَ التَّجَاوُزَ... .

پانویس

  1. شیخ صدوق، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، ج۱، ص۵۳.
  2. علامه مجلسی، زاد المعاد، ج۱، ص۱۲.
  3. این اعمال در کتاب شریف «مفاتیح الجنان» محدث قمی گردآوری شده است.
  4. نماز لیلة الرغائب (اقبال الاعمال).
  5. صدوق، فضائل الاشهر الثلاثه، ۱۳۹۶ق، ص۳۴.
  6. شیخ طوسی،مصباح المتهجد، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۸۰۷؛ کفعمی، المصباح، ۱۴۰۵ق، ص۵۳۰و۵۳۱؛ کفعمی، البلد الامین، ۱۴۱۸ق، ص۱۸۰.

منابع

  • مفاتیح الجنان، شیخ عباس قمی، ص ۳۷۴-۳۷۶.

پیوندها